Dubbele wikkelnaaiing, rondslag en kettingsteek

Weer even stilstaan bij het inbinden van ‘The Art of Bookbinding’.
De tweede dummy voor het inbinden van ‘Van den vos Reynaerde’.

IMG_1734EvenPassen

De leren riempjes waarop het boekblok straks moet worden genaaid, zijn bevestigd aan het voorplat. Even passen of dit dadelijk allemaal goed gaat werken.


IMG_1736InPlaatsVanGaatjeBoren

In plaats van een gaatje boren van de hoek aan de rugzijde van beide houten platten om straks het basiskapitaal aan te bevestigen, maak ik een insnijding. Dat werkt beter bij dit materiaal. Al bij beperkte druk loop ik het risico dat er stukken van de platten afbreken.


IMG_1737RuimteVoor2CmRiemGemaakt

In het voorplat is ook een stuk uit het voorplat gehaald waar straks de sluitriem bevestigd zal worden.


IMG_1738RiempjesIngesneden

De leren riempjes zijn ingesneden. Bij de vorige dummy had ik de tekening in het boek van Goddijn verkeerd geïnterpreteerd en het insnijden gedaan terwijl de voorplat al op het naaibankje lag. Dat is een stuk eenvoudiger als je het wat eerder doet.


IMG_1740MijnBelangrijksteStukGereedschap

Door het materiaal van de platten, dat geen massief hout is, is dit mijn beste stuk gereedschap: een guts.


IMG_1741TweeStrokenPerkamentWekenInWater

De kern van het kapitaal (Goddijn noemt het ‘het basiskapitaal’) is van perkament. Hier zie je twee stroken perkament in het water liggen weken om er dadelijk strengels van te maken.


IMG_1742TweeStrengelsPerkamentTeDrogen

Omdat ik zo zuinig mogelijk ben met het perkament en omdat de instructies van Goddijn niet altijd heel helder zijn, zijn de stroken ongelijk van lengte. Ik weet namelijk niet precies welke lengte ik had moeten nemen. Goddijn zegt: ‘die zo lang zijn als driemaal de dikte van het boekblok’. Maar is dat exclusief of inclusief de platten? In mijn geval is het boek 2 cm dik, zijn de platten ieder 1 cm dik. Moet je dan 3 maal 2 of 3 maal 4 nemen? Volgens mij heb ik ongeveer 11 cm nodig. Dus de rekensom is volgens mij inclusief de dikte van de platten (3×4=12). Maar altijd zelf passen en meten!


IMG_1744NietMooisteStrengelsTerWereldMaarLangsteWaarschijnlijkTeLang

De strengels zijn niet moeders mooiste maar ik denk dat het er mee door kan. Het lijkt me in ieder geval geen slecht idee om het perkament in een stukje papier te rollen.


IMG_1746PerkamentOmwikkeldMetStrookjePapier

Dan ziet dat er zo uit.


IMG_1747KernBasiskapitaalLijmenMetKlem

Na het perkament ingelijmd te hebben zet ik het nog even vast met een tang. Daarmee kan ik het perkament ook goed in de sleuf stoppen en wordt het heel plat.


IMG_1748KernBasiskapitaalAanVoorplatBevestigd

Dit is dan het resultaat.


IMG_1749VoorplatMetKernKapitaalEnLerenBindingdriempjesGereed

Hier zie je dat de voorplat gereed is om het boekblok te gaan naaien: het basiskapitaal en de leren bindingen zitten aan het voorplat vast.


IMG_1750TheArtOfBookbinding

‘The art of Bookbinding’ van Joseph Zaehnsdorf in een uitgave van Atelier de Ganzenweide.


IMG_1751NaaibankInStelling

Hier ligt het voorplat met het eerste katern op het naaibankje.


IMG_1752TekeningUitBoekGoddijn

Dit is de tekening in het boek van Goddijn (pagina 27). In de tekst staat dan het volgende: ‘De katernen worden aan de ingesneden bindingen vastgemaakt met een dubbele wikkelnaaiing. Aan kop en staart worden ook de kapitaalkernen mee genaaid met een rondslag via het gat voor de kettingsteek’. Dat is prima maar dan moet je natuurlijk wel weten/begrijpen wat een dubbele wikkelnaaiing, een rondslag en een kettingsteek zijn. Het boek van Goddijn is vooral goed voor mensen die de kunst van het boekbinden al onder de knie hebben. Het is geen stap-voor-stap instructieboek.


IMG_1753EersteKaternMetPerkamentenOmslagIngenaaid

Het eerste katern is genaaid en met het tweede is een begin gemaakt. Gelukkig zijn het niet zo veel katernen.


Maar die overige katernen volgen volgende keer.

Het huidige boekbindavontuur

Terwijl ik aan een dummy aan het werken was,
lag onder bezwaar het volgende boekblok al klaar.
Het boekblok betreft ‘The Art of bookbinding’ van
Joseph William Zaehnsdorf (1853 – 1930).
Het boek is van 1880 en de versie die ik als dummy
ga inbinden is uitgegeven door Atelier de Ganzenweide.
Het is geen middeleeuws boek maar de afmetingen
komen bijna exact overeen met de beschrijving van Peter Goddijn
bij zijn beschrijving van ‘Band met houten platkernen,
gesloten scharnieren, opliggende bindingen, vaste rug,
romaanse aanrijging, chevronkapitaal, platsluiting en
titelraampje (11e eeuw)’.
De beschrijving probeer ik te volgen.

IMG_1671PerkamentenDekbladEnBoekblokMetGroterKapitaalhoekje

Volgens de beschrijving van Goddijn (Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden, pagina 24) hoort de kapitaalsnede 2 bij 2 mm te zijn. Dat had ik ook aangebracht. Maar na de ervaring met de eerste dummy maak ik het toch groter: 5 bij 5 mm. Je ziet op deze foto ook het perkamenten dekblad dat om het eerste katern zit.


De beschrijving van dit boek (‘The Art of bookbinding’) dat je
gewoon in de boekhandel kunt kopen is op de website van Bol als volgt:

Originally published in 1880 this early work on book binding is a comprehensive and informative look at the subject. The contents are extensively illustrated, The information on book binding makes for absorbing reading throughout. Many of the earliest books, particularly those dating back to 1900s and before, are now extremely scarce and increasingly expensive.

IMG_1672KaternVoorKaternKapitaalhoekjeAangebracht

Met platten. Ik heb 1 voor 1 de katernen ontdaan van het hoekje. Met een mes een boekblok in een keer doorsnijden lukte me de vorige keer niet. Nu zitten er wel kleine verschillen tussen de hoekjes maar de functie is om voldoende ruimte te maken voor het kapitaalband. Dat is er nu.


IMG_1673BoekblokInDeBlokpersPlaatsen

Hier wordt het boekblok in de houten blokpers gezet. Ik ga voor het eerst een boek niet prikken in de rug maar ik ga op de plaatsen waar de bindingen komen (3 plaatsen) en de plaatsen waar de kettingsteek komt (2 plaatsen voor het basiskapitaal) inzagingen maken.


IMG_1674ZaagsnedenInDeHoutenBlokpers

Vijf zaagsneden in de rug van het boekblok terwijl het in de blokpers geklemd ligt.


IMG_1675PlattenEnBoekblokVoorzienVanVergrootKapitaalhoekje

Het resultaat.


IMG_1676HoutenPlattenIngezaagdBoekblokLerenRiempjes

Compleet met houten platten en de drie leren riempjes (van een oude tas). De perkamenten kapitaalkernen moet ik nog maken.


IMG_1677ZoHebIkMijnWerkAchtergelaten

De volgende stap is het aftekenen van de platkernen zodat daar de gaten in geboord kunnen worden. Dat is een spannend moment. Vooral de twee gaten voor de kapitaal kern. De platten zijn geen massief hout maar een soort multiplex. Toen ik bij de eerste dummy probeerde deze gaten te maken dreigde de hoek af te breken. Dat moet ik hier zien te voorkomen. Bij de dummy heb ik toen de pogingen gestaakt. Hier wil ik dat het wel lukt.


Weer gewerkt aan de dummy voor de dummy van Van den vos Reynaerde

De losse katernen van Van den vos Reynaerde, uitgebracht door
Atelier de Ganzenweide, ga ik inbinden in een middeleeuwse binding.
Naar een model beschreven door Peter Goddijn.
Maar daar komt zoveel bij kijken dat ik besloten heb eerst een dummy
te maken. Maar al lezend ontdekte ik zoveel nieuwe dingen
en had ik zoveel vragen dat ik besloot om met een Doe-het-zelf pakket
voor een boeksluiting van Atelier Libri een dummy te maken
voordat ik aan de echte dummy begin.
Het klinkt gecompliceerd maar ik leer zoveel van deze voorbereiding
dat ik blij ben met de keuze.

Hoe ver ben ik?
Ik heb een dik boekblok gemaakt, klein maar dik.
Gebonden op leren riempjes met houten platten.
Nu ben ik bezig met het boekbeslag; de sluiting.
Daarvoor had ik nog een kniptang nodig om uit een plaatje
messing een vorm te kunnen knippen.
De sluiting is nu bijna gereed.
De foto’s in deze blog gaan daar over.
Dan wil ik ook nog oefenen met handgemaakt kapitaalband.
Dat loopt nog niet zoals ik wil maar ik maak vorderingen.

IMG_1613DrieGatenVoorBevestigingsplaatjeLerenRiempje

Dit zijn de sluithaak (boven) en een plaatje messing met drie gaten. Uit dat plaatje knip ik dadelijk het bevestigingsplaatje dat gebruikt wordt om het leren riempje aan de sluithaak te zetten. Dat wordt dus passen en meten.


IMG_1614EvenPassenMetEenStrookjePapier

Even passen met een strookje papier (wit onderaan) hoe lang en breed het strookje leer moet worden.


IMG_1616EerstMetenMeteenStrookjePapier

Dat lijkt me een goede afmeting.


IMG_1618HetLeerVoorDeBoekbandKleurtLelijkOpDeFotoDaaromEensEenFotoInDeSchaduw

Het riempje wordt van rood leer.


IMG_1620GrootteBevestigingsplaatjeInschattenEnAftekenen

Steeds passen en meten en nu het bevestigingsplaatje aftekenen om uit te knippen.


IMG_1621BevestigingsplaatjeEnLerenRiempjePassen

Nu passen en meten met in ieder geval 1 set gaten op zijn plaats.


IMG_1623TweeSpijkertjesErin

Eerst het bevestigingsplaatje vastgezet met 1 messing spijker. Nu zijn de laatste twee aan de beurt. Het vinden van de gaatjes en recht houden van het leer is nog niet eenvoudig.


IMG_1625VoorlopigEindresultaat

Een tussen resultaat.


Als de kapitaalband gereed is kan ik de boekband in elkaar zetten en
de sluiting plaatsen. Als dat af is dan kan ik aan de echte dummy beginnen.

IMG_1626KapitaalbandOpBasisVanHennepTouwHierIsNogWatWerkTeDoen

Inderdaad. er is nog werk aan de winkel. Maar ik snap beter dan voor deze poging hoe ik het moet gaan doen. Dit kan ik eenvoudig uit elkaar halen. Dan om het pluizen van het henneptouw een beetje in te tomen een beetje insmeren met lijm. Dan kan ik dit verder weer goed gebruiken voor de tweede poging.


Bericht met veel fouten (om van te leren)

Het leek me een goed idee om het doe-het-zelf pakket te kopen
voor boekbeslag bij Atelier Libri.
Voordat ik zelf beslag moet gaan knippen en zo.
Bovendien koop ik daar tijd mee om mijn gereedschap op
orde te brengen. Ik ben erg blij met dit plan.
Want ik ben al tegen een aantal dingen aan gelopen die ik me
eerder niet gerealiseerd had en die nu niet voor onoverkomelijke
problemen zorgen.
Allereerst moet ik een boek maken want het beslag past nier zomaar
op ieder boek. Het moet ongeveer 6 centimeter dik zijn.

IMG_1525TweePlattenGezaahgMetDeFiguurzaag

De afgelopen tijd heb ik wat vorderingen gemaakt. Zo heb ik met de figuurzaag de twee platten uitgezaagd. Het materiaal is een soort triplex met een fineerafwerking. Speciaal geschikt voor vochtige ruimtes want het komt uit een badmeubel.


IMG_1526ZoIetsMoetHetWorden

Het papier gaat dan nog een tijdje in de boekenpers maar dit is zo het idee. Nu wil ik er gaten in boren zodat ik op een eenvoudige manier met leren riempjes kan werken.


IMG_1566PlattenMetGaten

Hier zijn de gaten geboord (met dank aan mijn vader) en heb ik het hout afgetekend om het met een beitel wat uit te hakken. Uiteindelijk heb ik dat met een guts gedaan.


IMG_1567GemarkeerdVoorInkepingen

Na de boekenpers ziet het voorbeeld er al beter uit.


IMG_1569BovenBuitenkantBenedenBinnenkantPlatMetMarkeringEnRiempjes

De bovenste plat is afgetekend zoals de buitenkant van de platten gaat worden: een sleuf van de rand naar het gat. De onderste plat toont hoe de binnenkant gaat worden: een sleuf vanaf het gat een anderhalve centimeter het plat op. Rechts liggen de twee riempjes die ik ga gebruiken.


IMG_1570RiempjesPassenInDeInkepingen

Die riempjes passen prima in de sleuven. Hier zie je de binnenkant. Vanaf het gat waar het riempje doorkomt steekt een sleuf nog anderhalve centimeter verder. Deze ruimte ga ik gebruiken om het riempje te lijmen en met spijkertjes vast te zetten.


IMG_1571ZoMoetHetOngeveerWorden

Dit is dan het beeld straks, nog voor ik de platten ga bekleden. Maar dan moet eerst het naaien van het boekblok nog gebeuren.


IMG_1572RiempjesPassenEnLijmen

Dit is dan de buitenkant van een plat.


IMG_1573TweeMessingSpoklertjesVoorIederRiempke

De riempjes zitten intussen al vastgespijkerd met messing spijkertjes aan het plat.


IMG_1574DeLerenRiempjesLijkenLangGenoeg

Alle sleuven zijn gemaakt en aan 1 plat zitten de riempjes al vast. Je ziet dat de riempjes nog veel te lang zijn maar dat komt later wel goed.


IMG_1575BoekbeslagPassen

Zo gaat dat boekbeslag (klampslot) dan ongeveer komen. Zal best leuk worden.


IMG_1578PlatOpNaaibankGeplakt

Maar eerst het boekblok naaien. Volgens Goddijn gebruikte men in de middeleeuwen (in ieder geval voor het boek waar ik aan wil gaan werken) nog geen naaibank. Maar ik denk dat het handig is. Wat ik hier fout doe is dat ik voor mijn gevoel bezig ben op het achterplat. In de middeleeuwen werkte men vanaf het voorplat. Vervolgens kan ik niet met riempjes werken en maar twee rijen gaatjes prikken in de katernen. In dit kleine boek is er buiten de riempjes eigenlijk geen plaats meer voor nog een rij gaten. Dat moet ik anders oplossen. Maar nu begrijp ik beter hoe Van den vos Reynaerde straks genaaid moet worden.


IMG_1580GeprikteKaternen

De oplossing voor nu 1 gat extra in het midden. Niet ideaal. Misschien niet mooi. Maar het werkt (denk ik). Je ziet dat het plat met tape vast zit op de naaibank.


IMG_1581RiempjesgespannenOpEigenGemaakteNaaibank

De riempjes worden vastgezet aan de naaibank (eigenlijk een stuk van een oude keukenstoel). Het naaien kan beginnen.


IMG_1583RiempjesIngesnedenIkBeginBijMiddelsteGat

De riempjes zijn ingesneden. De draad gaat via het middelste gat het eerste katern in.


IMG_1584VolgendeKeerBeginIkMetKaternTwee

Vandaar uit ga ik eerst in het linkse gat naar buiten en zet ik het katern daar vast aan het linker riempje. Vervolgens is de rechtse kant aan de beurt. Via het middelste gat komt de draad weer naar buiten en gaat dan het tweede katern in. Daar ga ik de volgende keer verder. Daar gaat dan een visgraat steek volgen. Ik ben benieuwd.


Van den vos Reynaerde (voorbereiding)

Omdat ik Van den vos Reynaerde wil gaan inbinden met een
Middeleeuwse bindwijze, en ik de technieken daarvoor voor de eerste maal
ga toepassen, hik ik een beetje tegen het volgende project.

Eerlijk is eerlijk, er zijn ook een paar praktische problemen:
– gereedschap: ik beschik niet over al het benodigde gereedschap
en dat kopen duurt even;
– materialen: ik heb niet al die materialen in voorraad. Het zoeken,
kopen en geleverd krijgen kost tijd;
– de technieken; sommige van de technieken die ik moet gaan toepassen
zijn niet eenvoudig en daarvoor wil ik me voorbereiden.

IMG_1512AtelierLibriBoekbeslagKlampslotDoeHetZelf

Omdat het boek dat ik wil gaan maken ook boekbeslag bevat wat je met de hand moet gaan maken, vond ik dit boekbeslag in de vorm van een klampslot uit het Doe-het-zelf pakket van Atelier Libri wel een goed idee. Ter voorbereiding.


Het boek dat ik ga maken staat beschreven in ‘Westerse boekbindtechnieken
van de Middeleeuwen tot heden’ dat geschreven is door Peter Goddijn.

IMG_1513AtelierLibriBoekbeslagKlampslotDoeHetZelfInhoud

Je ziet dat ik hier niet het hele boekbeslag zelf moet gaan maken. De muiter (dat deel van het slot dat vast aan de voorplat zit en waaraan het ‘dwarsbalkje’ zit waaraan straks de sluithaak houvast gaat vinden on het boek te sluiten. Op de foto het rechtse messing voorwerp onder de plastic zak met staalwol.) en de sluithaak zijn al voorgevormd. Ik moet wel zelf twee kleine borgplaatjes zelf gaan knippen.


Waar ik niet bij stilgestaan had (dom) was dat ik wel een boek nodig heb
met een bepaalde dikte.
Daarom heb ik besloten een blanco dummy te maken voor ik aan de ‘echte’ dummy
(The Art of bookbinding van Joseph Zaehnsdorf) ga beginnen en voor
dat ik aan ‘Van de vos Reynaerde’ ga beginnen.
Het boek moet eigenlijk ten minste 5 centimeter dik zijn.
Dat kost een berg papier.
Daarom ook ga ik ook bij de kleine, blanco dummy, houten platten gebruiken
van 1 centimeter dik (1 cm voor en 1 cm achter).
Het papier is nu deels op maat gesneden maar ik ben er nog niet.

IMG_1514BoekblokInSpe

Waarschijnlijk heb ik nog wel een paar katernen nodig.


Van den Vos Reynaerde / The art of bookbinding

Er is weer een stap gezet.
Het project waar ik vandaag weer een stap voor gezet heb
gaat me wel een tijdje zoet houden.
Ik ga een volgend boek maken uit het boek van Peter Goddijn:
Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden.

Aanleiding is het feit dat de Stichting Handboekbinden dit
jaar heeft bestempeld als het jaar van het middeleeuwse boek.
Daarbij hebben ze in samenwerking met Rob Koch van
Atelier de Ganzenweide ‘Van de Vos Reynaerde’ uitgegeven,
in losse katernen.

Het boek dat ik ga proberen te maken is 1.2:
Band met houten platten, gesloten scharnieren, opliggende bindingen,
vaste rug, romaanse aanrijging, chevronkapitaal,
platsluiting en titelraampje [11e eeuw].

Een mond vol.
11e eeuw komt een beetje in de buurt bij het ontstaan van het boek.
Volgens Wikipedia:

Waarschijnlijk werd het geschreven tussen 1257 en 1271.

Maar omdat het de eerste keer is dat ik dergelijk complex boek ga maken
probeer ik de instructies eerst uit op ‘The art of bookbinding’
van Joseph Zaehnsdorf. Een klassieker op het gebied van boekbinden.
Veel jonger natuurlijk.
De versie die atelier de Ganzenweide vorig jaar uitbracht
is van 1903.

Volgens Goddijn moet ik een boekblok nemen van 14 x 21 centimeter.
‘The Art of bookbinding’ is 13,5 x 21 centimeter.
De dikte van het boek komt ook redelijk overeen.

Voor de houten platten ben ik al even op zoek naar hout.
Maar het is niet eenvoudig om een klein stuk MDF of eikenhout te kopen.
Dus daar worstel ik nog mee.
In de tussentijd gebruik ik voor ‘The Art of bookbinding’ de plankjes
van ons voormalige douche-meubel.
Het is geen massief hout zag ik vandaag maar het oppervlakte is mooi glad,
het is 9 mm dik (Goddijn adviseert 10 mm).
Hopelijk lukt het.

IMG_1299VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingJosephZaehnsdorfEerstePlat

Hier liggen een paar katernen van The Art of bookbinding op het stuk plank waaruit ik de platten ben begonnen te zagen.


Omslagband met directe strengeling

De laatste loodjes wegen het zwaarst.
Het lijmen van het schutblad, achter en voor, en het
bekleden van de voorflap kost wat tijd.

Niet omdat dit zo arbeidsintensief is maar omdat
ik ook andere dingen soms moet doen.

Vrijdagavond heb ik het achterplat en de voorflap
onder bezwaar uit gehaald.

Vervolgens heb ik een kleine stellage gemaakt.
Op het voorplat zit met een strookje leer een glazen kraal vast.
Dat is een onderdeel van de sluiting van het boek.
Die kan ik niet zomaar onder bezwaar leggen.
Dus ik heb wat stukken wit (stukken aluminium van gelijke hoogte)
zo opgesteld dat ze straks het voorplat overal steun geven behalve
daar waar de kraal zit.

IMG_1212OmslagbandMetDirecteStrengelingOpstellingVoorOnderBezwaarMetUitsparingVoorGlazenKraalVanDeSluitingOpHetVoorplat

Hier zie je op de bovenste helft van de foto het bedje van aluminium stukken met in het midden een uitsparing (de uitsparing zit rechts van het cijfer ‘2’). Daar komt straks het voorplat op te liggen. Daar kan ik dan een plaatje hout met een stapel boeken en papier op leggen voor het gewicht. Dat kan het schutblad goed drogen. Drogen zal geen probleem zijn want in de FutureDome is het behoorlijk warm.


IMG_1213OmslagbandMetDirecteStrengelingZilverpapierTerBeschermingVanHetPerkamentVanHetVoorplat

Ik heb het voorplat afgedekt met aluminiumfolie om het perkament van de voorplat te beschermen. Er is een gat gemaakt voor de glazen kraal.


IMG_1215OmslagbandMetDirecteStrengelingVoorplatOnderBezwaar

Hier ligt en staat dan de ‘Omslagband met directe strengeling’ onder bezwaar. Later vandaag ga ik het resultaat bekijken.


Eerste schutblad bevestigd (Omslagband met directe strengeling)

IMG_1191OmslagbandMetDirecteStrengelingSchutbladAchterplatGereedNuNogSchutbladVoorflapEnVoorplat

Zoals te zien is, het schutblad is mooi bevestigd op de achterplat. De voorsnede en de voorflap verdienen nog een schutblad. Niet te zien is dat het schutblad dat tegen de voorplat moet komen ook nog gelijmd moet worden. Maar gezien het materiaal (perkament kan gaan golven) en de glazen kraal op de voorkant, is voorzichtigheid geboden bij het lijmen van het schutblad.


Omslagband met directe strengeling

De laatste stappen zijn misschien niet voor iedereen even interessant.
Volgens Peter Goddijn is het boek gereed.
Maar ik wil, na de sluiting bevestigd te hebben, de schutbladen aan het
perkament vastlijmen. Extra stevigheid voor de band.
Maar ook wat moeilijker dan anders.
Ik moet immers de voorplat op een of andere manier onder bezwaar
zetten maar de glazen kraal niet beschadigen.
Eerst maar eens de achterplat met het schutblad verlijmen.

IMG_1173OmslagbandMetDirecteStrengelingDroogOefenen

Eerst even ‘droog’ oefenen.


IMG_1177OmslagbandMetDirecteStrengelingZelfgemaaktSchutblad

Dit is het zelfgemaakte schutblad waar ik het over had.


IMG_1178OmslagbandMetDirecteStrengelingOnderBezwaarVoorAchterSchutblad

Hier ligt dan het achterplat en -schutblad onder bezwaar.


Omslagband met directe strengeling

De omslagband krijgt een sluiting met een grote kraal.
De kraal die ik gebruik is 2 cm in doorsnede.
Hiervoor kocht ik een zakje kralen in een hobbywinkel,
houten kralen.
Het hout vond ik te blank dus dacht ik na over beitsen of verven.
Iemand in de besloten Facebook groep ‘Boekbinders onder elkaar’
deed me het idee aan de hand een glazen kraal te gebruiken.
Dat vond ik een leuk plan.
Dus ging ik op internet op zoek en kwam uit bij Sayila.
normaal gesproken zou ik de naam van de webwinkel niet noemen
maar op die site kocht ik drie kralen (voor het geval
er iets mis gaat).
De levering bleef maar uit.
Toen ik na een lange periode een mail kreeg met de vraag
of ik tevreden was met de zending heb ik hen gebeld.
Direct kreeg ik nogmaals drie glazen kralen, zonder extra betaling.
Natuurlijk ontving ik een paar dagen later drie kralen, en nog eens
een paar dagen weer een levering met drie kralen.

IMG_1155OmslagbandMetDirecteStrengelingSayilaGlazenKralen

Hier liggen de intussen 6 kralen, ieder individueel verpakt.


IMG_1158OmslagbandMetDirecteStrengelingLeerMetDraadDoorDeGlazenKraalGetrokken

De houten kralen zijn massief. De glazen kralen zijn dat niet. Dat maakt het iets moeilijker om de leren strook door de kraal te halen. Dat heb ik opgelost door een draad door een uiteinde te halen en die te knopen. Zo kon ik toch eenvoudig het leer door de kraal krijgen.


IMG_1159OmslagbandMetDirecteStrengelingGlazenKraal

Zo ziet dat er dan uit.


IMG_1160OmslagbandMetDirecteStrengeling

Het model dat ik eerder maakte kon ik nu gebruiken om op de juiste plaats drie insnijdingen te maken. Deze keer heb ik de strookjes leer bewust niet 10 maar 12 centimeter gemaakt. Dan kan ik straks het leer ook beter bevestigen aan de binnenkant van de band.


IMG_1161OmslagbandMetDirecteStrengeling

Van het boek van Dick Timmerman heb ik vandaag geleerd dat de tekening op het perkament (verkleuring rechtsboven) de streng heet. Maak de insnijdingen voorzichtig groot genoeg dat het leer er goed door kan. Dan hoef je ook niet te veel kracht te zetten.


IMG_1162OmslagbandMetDirecteStrengeling

De ‘streng’ (het midden van de rug bij een geit) is hier goed te zien. Die heb ik bewust zo laten lopen dat de flap er overheen valt. Ik ben hier blij mee. Het leer moet ik nog vastzetten aan de binnenkant. Dan moet ik nog een manier verzinnen om de band te kunnen persen of onder bezwaar te leggen terwijl de schutbladen gelijmd worden tegen de band.


Omslagband met directe strengeling

Ik ben wat aan het treuzelen geweest met het maken
en toepassen van een mal met de gaten om voor te prikken
om er dan met de strengels de katernen aan vast te maken.
Maar uiteindelijk is het er dan toch van gekomen.
Ik zie ook al wat er fout gaat maar ik maak het toch af.

IMG_1113OmslagbandMetDirecteStengelingBeginnenBijHetLaatsteKatern

Je begint het inbinden bij het laatste katern. Je ziet de voorgeprikte gaten al zitten. Bij het inbinden zullen die af en toe nog wat groter gemaakt moeten worden maar dat lukt best.


IMG_1114OmslagbandMetDirecteStengelingDeEersteStrengel

De eerste strengeling.


IMG_1115OmslagbandMetDirecteStengeling

Zo ziet er dat dan aan de binnenkant uit.


IMG_1116OmslagbandMetDirecteStengeling

Zo ziet het er uit voordat je de eerste doorgang met perkament gaat omstrengelen met de tweede doorgang. Aan de buitenkant.


IMG_1117OmslagbandMetDirecteStengelingVierKaternenIngebonden

De eerste vier katernen zijn in de omslagband gestrengeld. Er moeten er nog drie volgen. Dat komt waarschijnlijk later deze week.


IMG_1118OmslagbandMetDirecteStengelingKapotteStrengels

In het proces zijn er wel wat strengels gesneuveld. Die kan ik nog wel gebruiken bij kleinere boeken. De reden is dat ik een beetje te zuinig ben geweest. Ik heb uit te kleine stukken perkament toch geprobeerd strengels te maken. Dat leverde een verdikking op waardoor je extra kracht moet zetten om de strengel door de band te krijgen. Die brak daar dan op af. Heel leerzaam!


IMG_1119OmslagbandMetDirecteStengeling

Hier liggen model en eindproduct bij elkaar.


Omslagband met directe strengeling

De foto bij dit verhaal gaat niet veel tongen losmaken.
Ik weet het.
Toch ben ik druk bezig geweest.
Ik wil mallen maken voor de verstevigingsstukken
die de buitenkant van de rug gaan versieren
van de Omslagband met directe strengeling.
Ik heb besloten deze stukken te laten doorlopen van het achterplat,
over de rug tot op het voorplat.
Eerst wilde ik er leer voor gebruiken uit een tas.
Maar de echt stevige (hoek-) stukken waren te klein en de reststukken
die groot genoeg zijn van die tas, zijn van een dunnere leersoort.
Daar een stuk uitsnijden betekent dat ik me beperk voor het geval
ik dat materiaal nog een keer wil gebruiken om er een boek
mee in te binden.
Daarom besloten het uit een rood stuk afvalleer (geit skiver) te snijden.
Toen ik mallen maakte om die uit te proberen, om de maat en de
verhouding van de stukken leer tot de ruimte die nodig is om
het boek te binden met perkamenten strengels, liep ik
tegen allerlei problemen aan.
Daarom moet je vaak passen en meten in plaats van alleen opmeten
met een liniaal. Zet de band of de katernen of het boek even los in elkaar
om te zien of je nog goed zit. Ik zat fout en moest corrigeren.
Overigens heb ik in 1 mal al de gaten geprikt waar straks
de strengels door komen. Intussen is het rode leer gesneden en kan
het bij een volgende gelegenheid al op de rug gelijmd worden.

IMG_1105OmslagbandMetDirecteStrengelingPassenMallenVoorLerenVerstevigingsstukken

Hier pas ik de twee mallen nog een keer op de stapel katernen. Ik gebruik twee kleuren katernen: 4 bruine en 3 blauwe. Die bruine worden gestrengeld op de plaats die Goddijn in zijn boek aangeeft (op twee plaatsen per katern). De blauwe strengel ik tussen de verstevigingsstukken (met maar één strengel per katern). In de hoogte van de rug benut ik dan de volle hoogte terwijl ik de katernen meer ruimte geef dan wanneer ik alle katernen op dezelfde manier zou binden. Confused? You won’t be after the next episode of de Argusvlinder (vrij naar de aftiteling van de komedie Soap)


Omslagband met directe strengeling: de sluiting

Deze boekband heeft een flap waarmee ook de voorsnede
en het voorplat (deels) wordt bedekt.
Omdat goed te laten zitten zit er een sluiting op.
De sluiting wordt gemaakt met twee smalle stukjes leer
en een kraal. 10 Cm leer zegt Peter Goddijn.
Ik vermoed dat de lengte van dat leer afhankelijk is
van de grootte van de kraal. Dat staat niet in het boek,
maar het is wel mijn vermoeden.
Hoe ging dat boek ook al weer worden?

IMG_1017OmslagbandMetDirecteStrengelingAlleenTekening

Dit is de tekening uit het boek van Peter Goddijn. Je ziet dat de band helemaal om het boekblok zit. Een halfronde flap ligt op het voorplat. Om voorplat en flap bij elkaar te houden wordt met een stukje keer een kraal op het voorplat bevestigd. Het tweede stukje leer zal als een lusje dienen en in bevestigd op de flap.


IMG_1092OmslagbandMetDirecteStrengelingPerkamentOnderBezwaarUitZoWordtDeSluiting

De perkamenten boekband lag nog te drogen onder bezwaar. Alle secties (voorplat, rug, achterplat, voorsnede en voorflap) zijn beplakt met papier. Hier ligt de band tussen twee driehoeken en een cicerolat om in de vorm te komen en blijven. De kraal ligt er op om een idee te geven of de kraal niet te groot is.


Zo’n sluiting heb ik niet eerder gemaakt.
Daarom besluit ik om het eerst eens te proberen op een stuk
Zaansch Bord: drie insnijdingen op 1 cm van elkaar zou
hoed moeten zijn.

IMG_1093OmslagbandMetDirecteStrengelingTestKraalEnZaanschBord

Hier zie je dat het gelukt is om de kraal te bevestigen. In heb de uiteindes van het leer hier niet gelijmd aan het bord. Ik wil dit nu nog een keer proberen op de dummy die ik gebruikt heb om het grote stuk perkament te snijden.


IMG_1094OmslagbandMetDirecteStrengelingTestMetZaanschBord

Zo ziet de achterkant er dan uit. Ik vind het er goed uitzien.


IMG_1095OmslagbandMetDirecteStrengelingDrieInsnijdingen

Hier heb ik de insnijdingen in de dummy aangebracht. Overigens is denk ik, het bevestigen van de kraal het eenvoudigst. Het probleem komt pas bij de lus die om de kraal moet passen maar ook weer niet te ruim.


IMG_1096OmslagbandMetDirecteStrengelingEersteSnede

Hier is het leer door de eerste insnijding gehaald. Zo’n stuk papier in de vorm van de omslagband is toch weer heel anders dan de test met het Zaansch Bord. Dat was een stuk eenvoudiger omdat het stuk Zaansch Bord veel kleiner was.


IMG_1097OmslagbandMetDirecteStrengelingTweedeSnede

Dan door insnijding nummer twee.


IMG_1098OmslagbandMetDirecteStrengelingKraalmetLerenVeterGeluktOpDummy

Als laatste door insnijding nummer 3. Straks bij de definitieve versie ga je dan het leer aan de achterkant met lijm bevestigen. Maar nu wil ik weten hoe ik de lus moet bevestigen. De flap past al wel mooi onder de kraal.


IMG_1099OmslagbandMetDirecteStrengelingSluitingMetKraalOpDummy

Uiteindelijk is me dat gelukt. De insnijdingen heb ik wel korter op elkaar aangebracht. De totale lengte dat het leer in de papieren band zit gewerkt is daardoor korter. Daardoor is de lus groter. Ik ben benieuwd hoe anderen dit aanpakken. Alles bij elkaar is het een heel gepriegel.


Misschien de kraal een kleur geven?
Wordt vervolgd…

Doe niet zo mal ik heb niet stilgezeten

De eerste keer had ik 6 strengels gemaakt,
maar voor de manier waarom ik de Omslagband met directe
strengeling ga maken heb ik er 11 nodig.
Dus nadat ik het stuk perkament had uitgesneden voor deze band
had ik beter zicht waar ik de strengels uit kon snijden.
Daarna heb ik nog zo’n 6 strengels gemaakt.

IMG_1017PeterGoddijnWesterseBoekbibndtechnieken32OmslagbandMetDirecteStrengelingP199Langsteekband18eEeuw

Maar ik realiseer me dat ik nog niet heb laten zien op basis van welke schets dat ik het boek maak. Je ziet hier op de schets van pagina 199 van het boek van Peter Goddijn ‘Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden’ dat het een binding is waarbij de band helemaal om het boekblok heen zit. Het sluit met een kraal en twee leren koordjes. Op de rug zit de versteviging deze keer niet aan de binnenkant maar aan de buitenkant. Daardoor worden het decoratieve elementen.


IMG_1012OmslagbandMetDirecteStrengelingPerkamentenStrengelsInVerschillendeLengtes

Dit zijn de strengels. De lengte van ieder van deze zit rond de 35 – 40 centimeter (niet opgedraaid). Er is een uitschieter die langer is. Dat heeft alles te maken met de natuurlijke vorm van de huid waar ik de perkamenten stroken uit snij. Als dat door omstandigheden te lang is ga ik dat niet nu al afsnijden. Dat zien we straks wel.


IMG_1013OmslagbandMetDirecteStrengelinjPerkamentenStrengels

Alles bij elkaar een kleine bussel strengels.


IMG_1014OmslagbandMetDirecteStrengelingTweeSectiesGecacheerdEnOnderBezwaarGeweest

Ik heb het perkament waarvan twee secties gecacheerd waren onder bezwaar uitgehaald. Het perkament is mooi recht geworden. Daarna, en ik heb daar geen foto’s van, heb ik de overige drie secties voorzien van papier. Dat ligt nu onder bezwaar te drogen.


IMG_1015OmslagbandMetDirecteStrengelingLeerVanEenOudeTas

Voor de stukken verstevigingsleer ga ik terug naar de stukken leer die ik nog heb liggen van een oude tas. Van een deel heb ik al een boekband gemaakt. Dit stuk heb ik gebruikt om met de foliepers te oefenen een tekst op de band (die ik toen maakte) te krijgen. Het was een beschrijving van de Bradelbinding.


IMG_1016OmslagbandMetDirecteStrengelingLeerVanEenOudeTas

Dit is een stuk leer uit een stevige hoek van de tas. Uit de andere hoek snij ik zo’n zelfde vorm. Ik ben van plan om de decoratieve elementen over het scharnier te laten lopen op het voor- en achterplat. Het is nog niet op maat maar groot genoeg. De perkamenten band ligt immers onder bezwaar.


Wordt vervolgt…

Nog meer strengels – Mal maken – Perkament snijden – Cacheren

Weer een paar stappen gemaakt met de
Omslagband met directe strengeling.
Ik begreep eerst niet goed waar die naam van komt maar
de naam is ontstaan bij deze band omdat je de katernen
middels nestels of strengels direct verbind met de omslag.
er is nog een binding waarbij dat op een indirecte manier gebeurd.

Goed, de vorige keer was ik blijven steken bij een eerste set
nestels of strengels. Maar ik moet er nog meer hebben.

IMG_0993OmslagbandMetDirecteStrengelingStrokenPerkamentInHetVochtOmDeStrengelsTeKunnenMaken

Hier liggen de strengels in het vocht. Dadelijk kan ik ze weer ‘opdraaien’.


IMG_0998OmslagbandMetDirecteStrengelingMalPassenMetKaternenVoorDeRillen

Intussen kan dan de omslagband gemaakt worden (aldus Peter Goddijn). Deze keer adviseert hij een mal te maken. Hier zie je dat ik een stuk papier heb van de juiste hoogte en dat ik een eerste poging doe om de plaatsen vast te stellen waar ik moet rillen om dadelijk de strook op de juiste manier te vouwen.


IMG_0999OmslagbandMetDirecteStrengelingGebruikDriehoekenOmMalEnKaternenGelijkTeKrijgen

Om de mal en de katernen precies gelijk te laten lopen gebruik ik twee driehoeken. Daar schuif ik het papier tegen aan en vervolgens de katernen. Hier markeren we het voorplat. De omslagband zal een omslag worden met een envelopsluiting. Dus is ga achtereenvolgens op de mal markeren: het voorplat, de rug, het achterplat, het voorfront en de envelopflap. Die envelopflap krijgt een halfronde vorm.


IMG_1001OmslagbandMetDirecteStrengelingEersteDeelMalPassenMetKaternen

Na de eerste twee vouwen weer passen en meten.


IMG_1002OmslagbandMetDirecteStrengelingDeRugOpmetenVoorDeVoorsnede

Dan meet ik de rug op met deze passer. Als je met een passer werkt is de kans heel groot dat je preciezer werkt dan wanneer je de maat neemt met een liniaal. Met opmeten maak je snel een fout. Omdat een boekblok dikker is aan de rug dan aan het voorfront, neem je de breedte van de rug en je neemt dat als de breedte van het voorfront. Aan die kant krijgt het boekblok dan meer ruimte.


IMG_1003OmslagbandMetDirecteStrengelingMal

De mal is bijna klaar. De flap die over de voorplat gaat is nog niet halfrond.


IMG_1004OmslagbandMetDirecteStrengelingDeMal

Nu is de mal gereed. De voorflap is halfrond. Dat heb ik met de hand getekend en ik ga die zo ook uit de hand snijden uit het perkament.


IMG_1005OmslagbandMetDirecteStrengelingDeMalIsGereed

Zo ziet de mal er uit als die gesloten is met de katernen erin. Bij deze vorm geeft Goddijn aan geen omslagen te maken aan de randen. Dat zou best wel kunnen alleen die halfronde flap is dan wat moeilijk. Goddijn laat ook in het midden of je het perkament gaat cacheren, bekleden met papier om doorkijk te voorkomen en meer stevigheid aan te brengen. Ik heb besloten te cacheren met een lichte soort papier. Niet uit 1 stuk papier zoals het perkament maar uit lossen stukken om wat ruimte vrij te laten aan de randen en bij de scharnierende oppervlaktes.


IMG_1006OmslagbandMetDirecteStrengelingMetMalBesteSnijplaatsZoekenOpHuidVanPerkament

Maar eerst eens kijken wat een geschikte plaats is op het perkament om de band uit te snijden.


IMG_1007OmslagbandMetDirecteStrengelingPerlamentVlakVoorVlakPassenRillenEnVouwen

Dit is de perkamenten omslagband. Nog niet alle vouwen zijn in het perkament aangebracht.


IMG_1009OmslagbandMetDirecteStrengelingSteedsPassenEnMeten

Zo ziet het er dan uit als je het om het boekblok past.


IMG_1010OmslagbandMetDirecteStrengelingOmslagDeelVoorDeelCacheren

Hier is net de voorplat bekleed met papier. Door de lijm gaat het perkament meteen bol staan. Vandaag voorzie ik de voorplat en de rug van een stuk papier. Dan gaat de band onder bezwaar. Later deze week volgen de achterplat, het voorfront en de envelopflap.


IMG_1011OmslagbandMetDirecteStrengelingVoorplatGecacheerdEnOnderBezwaarNuDeRug

Om het plakken op de rug makkelijker te maken leg ik een zware driehoek op de voorplat zodat die al kan wennen aan het onder bezwaar drogen en rusten. Je ziet de rug ook direct bollen van de lijm.


Omslagband met directe strengeling

Mijn huidige project is de “Omslagband met directe strengeling”
zoals beschreven in hoofdstuk 3.2 van het boek van Peter Goddijn.
Het betreft een 18e eeuwse binding, de zogenaamde langsteekband.

Daarvoor ben ik bezig om 4 katernen te maken de gedeeltelijk
bestaan uit geprinte bladen.
De afbeeldingen die ik print op die bladen komen uit de catalogus
‘Kriezels, aubergines en takkenbossen’ die bij een tentoonstelling
in Museum Meermanno is verschenen.
In de catalogus probeert Anne S. Korteweg randversieringen in Noordnederlandse
handschriften van de 15e eeuw te verdelen in categorieën en
het op die manier mogelijk te maken te bepalen
wanneer en waar een boek is gemaakt.
De bladen die niet met afbeeldingen zijn voorzien zijn de
pagina’s die je kunt gebruiken om de modellen van de
randversieringen na te tekenen.
Om het boek voldoende dikte te geven heb ik nog drie blanco katernen
toegevoegd. Dat brengt het totaal op 7 katernen (oneven is
mooier dan een even aantal). De bladen hebben nu alles bij elkaar
drie kleuren.
Nu de katernen gereed zijn begin ik aan de strengels.

IMG_0942RandeversieringenDeVierCentraleKaterneneVoorMijnOmslagbandMetDirecteStrengelingGoddijn

Dit zijn de vier centrale katernen. Ze bestaan uit bedrukte (donkerder bruin papier) en onbedrukte vellen (geel papier). Hun gewicht is vergelijkbaar. De formaten komen nog niet overeen en daarom ga ik het boekblok snijden.


IMG_0966EenVanDeBoekjes

Voor ik de vellen bedruk maak ik een proefdruk. Die bind ik apart in als vier deeltjes. Hier een voorbeeld van een bedrukt blad.


IMG_0967KaternenInDeBlokpers

Hier zitten de katernen voor een nachtje in de blokpers.


IMG_0976BijproductVierBoekjes

Dit zijn de vier boekjes die ik van de proefdrukken gemaakt heb. Genummerd (snijden en spatten).


IMG_0977DrieSoortenPapier

Dit zijn de katernen uit de blokpers. Je ziet de verschillende kleuren papier.


IMG_0978MisschienNietMiddeleeuwsMaarHetBoekblokIsGesneden

Hier is het boekblok gesneden. Dat is misschien bij een oud boek niet de manier. Als je de indruk van handgeschept papier wilt hebben dan is dit niet de manier om dat te doen.


IMG_0979AfwisselendeKaternenKleurBindingPlaats

De katernen zijn geprikt. Zie dat ik de blauwe katernen op een andere plaats en maat op 2 plaatsen geprikt heb. Dat doe ik om de strengels dadelijk zoveel mogelijk ruimte te geven in de rug.


IMG_0982StrokenPerkamentInWaterMetPVA

Een strengel is in dit verband een smalle strook perkament die na bevochtiging opgerold wordt zodat er een soort garen ontstaat. Omdat Goddijn spreekt over het bevochtigen met stijfsel heb ik het deze keer gelegd in een mengsel van water en PVA (boekbinderslijm). De vorige keer heb ik alleen water gebruikt. Eens zien hoe dit werkt.


IMG_0985StrengelsOpspannen

Je zet het vochtige perkament aan een kant vast op een stuk karton of iets dergelijks en dan draai je het perkament (dat heel soepel is geworden door het vocht) rond zodat er een soort koordje ontstaat. Naast stengel wordt dit ook een nestel genoemd. Als de strengels straks droog zijn worden ze weer hard maar blijven ze wel gedraaid. Zo gaan ze straks dienen als garen om de katernen aan de rug te binden.


IMG_0987NietAlleenVanEenRechtStukPerkament

Eigenlijk heb ik geen restperkament om strengels van te maken. Bovendien is perkament duur. Nu heb ik stukken die korter zijn dan ik nodig heb. Daaruit heb ik een stuk gesneden van 6mm breed. Dat snij ik in de lengte bijna helemaal doormidden. In plaats van een kang stuk van 40 centimeter heb ik nu twee stukken van 20 cm die aan een kant nog aan elkaar zitten. Als je die vochtig maakt behandel ik het net zo als een lange strook. Ergens in het midden blijft er dan een stukje uitsteken. Ik denk dat ik dat er straks afknip.


IMG_0988PasOpHierWordenStrengelsGemaakt

Ik heb de andere huurders van de FutureDome op de hoogte gebracht: Pas op! Hier worden strengels gemaakt.


Vandaag eens zien of de strengels goed gedroogd zijn.

Omslagband met directe strengeling

Het volgende boek dat ik wil gaan maken komt ook uit het boek
van Peter Goddijn: Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden.
Het is hoofdstuk 3.2 Langsteekband, 18e eeuw.

Omdat ik er niet zo van houd steeds maar
lege boekmodellen te maken heb ik voor dit boek iets bedacht.
Ik ga weer uit van 4 katernen, van hetzelfde papier als ik
gebruikt heb voor de Omslagband met lias.

Maar ieder katern krijgt 3 zacht gele bladen minder, dus 5.
Die vervang ik door drie A4 bladen (bruin of blauw)
van 160 gram. Het zacht gele papier is nog zwaarder.

Op die nieuwe bladen komen voorbeelden uit het boek
‘Kriesels, aubergines en takkenbossen’.
Die kan de lezer of gebruiker van het boek dan overtekenen
op de lege ruimtes en de lege pagina’s.

Zo is het een boekmodel maar heeft het ook een inhoud (al
wordt de inhoud op zijn beurt weer door modellen gevormd).

IMG_0758OmslagbandMetDirecteStrengelingKriezelsAuberginesEnTakkenbossen

De maat van het zacht gele papier is groter dan dat van het nieuwe bruine papier. Ik moet nog nadenken of ik dat gelijk ga snijden.


IMG_0763OmslagbandMetDirecteStrengelingKriezelsAuberginesEnTakkenbossen

Ik had twee exemplaren geprint. Bij dit exemplaar zie je ook de achterkant waar twee modellen te zien zijn van Utrechtse kronen. Alle voorbeelden zijn voorbeelden van randversieringen in middeleeuwse boeken. Okay, de boekbindtechniek is 18e eeuws en de modellen van randversieringen zijn 15e eeuws. Daar zit dus wel wat tijd tussen. Perfect past dat niet maar het past wel bij mijn doel.



Omslagband met lias: geslaagd!

De omslagband is gereed.
Ik ben blij dat ik het experiment met perkament aan gegaan ben.
Een heel nieuwe ervaring maar leuk.

IMG_0739OmslagbandMetLiasGoedGelukt

Als foto is dit misschien voor veel mensen niet meer dan een plat vlak maar voor mij is dit de geslaagde voorkant van mijn eerste boek met een perkamenten band. Ik vind het mooi hoe de tekening van het perkament op de voorplat te zien is. Ik heb van de gelegenheid gebruik gemaakt om eens een etiket (titelschild) op een band te plakken. Als het etiket er goed op zit (de lijm helemaal gedroogd) dan nog even de potloodstrepen uitgummen en dan is het gereed. Het is een stuk handgeschept papier maar het had drie rechte zijdes. Door het papier nat te maken en daar te scheuren langs een liniaal ontstond de rafelrand die ik zo graag wilde hebben.


IMG_0742OmslagbandMetLiasGoedGelukt

De binding heb ik bij de tweede poging mooi strak gekregen. Goed geslaagd. Ook het lijmen van de schutbladen aan de boekband en het daarna in de pers plaatsen om golven van het perkament tegen te gaan is goed gelukt.


Tweede poging met Omslagband met lias

Vrijdagavond had ik een eerste poging gedaan
om de katernen te verbinden met de perkamenten band
zoals beschreven in het boek van Peter Goddijn:
‘Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden’.
Ik was niet blij met het resultaat.

Zaterdag kon ik een resultaat zien van een geslaagde poging
van een meer ervaren boekbindster op de Open Dag van de
Stichting Handboekbinden in Amsterdam.
Sommige dingen waren hetzelfde aan haar en mijn boekmodel maar
de binding bij haar was een stuk strakker.

Dus zondagmiddag een nieuwe poging. Minder voorzichtig als bij
de eerste poging lukte het nu veel beter. ik ben tevreden.

IMG_0729OmslagbandMetLiasTevredenMetResultaatTweedeNaaiPoging


IMG_0730OmslagbandMetLiasBoekblokPastNaTweedePogingOokGoed

Het boekblok past weer prima. Ik heb van ieder katern twee vellen weggehaald. Het aantal vellen (12) was vooral gekozen om een goede spreiding te krijgen van de gaten die gebruikt worden bij het naaien. Dat heb ik nu al bereikt. Maar minder dikke katernen past misschien beter bij deze afmetingen. Voorlopig denk ik dat dit een goede keuze is maar de tijd zal het leren.


Nu ik deze hindernis met succes genomen heb volgt de volgende.
Natuurlijk.
Het is volgens Goddijn de bedoeling het eerste blad van
het eerste katern en het laatste blad van het laatste katern
te gaan benutten als schutbladen.
Probleem daarbij is dat vocht en perkament niet goed samen gaan.
Dus moet je daar voorzieningen voor treffen.
Vandaar dat ik eerst goed ben gaan passen en meten en
de stappen me voorstel die ik moet nemen om het eerste schutblad
en de band onder de pers te krijgen.

IMG_0731OmslagbandMetLiasGelijmdeVerstevigingsstrokenNetVoorLijmenSchutblad1

Zo ga ik het lijmen. Het katern beschermen met een lijmvel.


IMG_0732OmslagbandMetLiasVoorbereidenLijmenEnPersenSchutblad1

Zo ga ik het ingelijmde schutblad en de plat tussen twee vlakke planken bekleed met bakpapier leggen. Dat kan dan in zijn geheel in de pers. Ik kan niet zoals De Haas in Goddijn beschrijft de twee platten en twee schutbladen in één keer in een pers brengen. Ik moet het een voor een doen. Als de plat met schutblad in de pers zit, waar is dan de rest van het boek?


IMG_0733OmslagbandMetLiasGeenRommeltjeMaarVoorzichtigPersenEenPlatMetEersteBladEersteKatern

Dit is niet zomaar een rommelige stapel. Hier ondersteun ik de omslagband met een boek terwijl de plat en het schutblad in de pers zitten. En nu maar drogen en hopen dat het er allemaal mooi recht uitkomt.


Klein boekje over strengels

IMG_0721KleinBoekjeOverStrengelsAstridBeckersAtelierLibri

Dit is het ‘Klein boekje over strengels’ dat Astrid Beckers van Atelier Libri maakte voor de workshop over strengels op de Open Dag van de Stichting Handboekbinden.


Wat is een strengel?
Een strengel is een smal reepje perkament dat je net
zo lang draait totdat het op een touwtje lijkt.
Het binden met strengels is een oude methode, vooral gebruikt
in archieven, om papier in te binden.
In de Nederlandse archieven (maar ook buiten Nederland) zie
je deze methode heel vaak.
In het Engels worden dit ‘tackets’ genoemd en je ziet er
voorbeelden van in bijvoorbeeld het boek ‘Limp bindings
from the Vatican Library’ van Monica Langwe.
Peter Goddijn noemt ze ‘nestels’. Het in elkaar draaien
van twee nestels noemt hij dan weer strengelen.
What’s in a name?

IMG_0722KleinBoekjeOverStrengelsAstridBeckersAtelierLibriStrengelInDeMaak01

Stuk karton met twee klemmen. Daartussen zie je het vochtig gemaakt perkament dat is opgedraaid. Door het vocht is het perkament zacht en flexibel geworden. Geklemd op het karton krijgt de strengel de kans om te drogen en daardoor weer opnieuw harder te worden.


Perkament is een redelijk hard en stug materiaal.
Daar een smalle strook van draaien is eenvoudiger als je
het perkament eerst nat maakt (Astrid Beckers) of je maakt
het vochtig met stijfsel (Peter Goddijn).

IMG_0722KleinBoekjeOverStrengelsAstridBeckersAtelierLibriStrengelInDeMaak02

Hier zie je het iets meer in detail. De bedoeling is dat het er uitziet als een koordje.


IMG_0727DeTweeUiteindenVanDeStrengelWordenAanDeBuitenkantVerstrengeldEnDanWeerNaarBinnenGevoerd

Als de strengel gedroogd is kun je het uit de klem halen en dan de eindjes zo knippen dat aan het uiteinde een soort van scherpe punt ontstaat. Prik je katern en de perkamenten omslag voor. Vervolgens steek je de strengel door een voorgeprikt gat. Dat doe je ook met het tweede uiteinde. Aan de buitenkant van je boekje kun je dan je twee uiteindes weer verstrengelen en daarna voer je de twee uiteindes weer terug je boek in.


IMG_0728DeStrengelsVerstrengeldAanDeBinnenkantVanHetBoekje

Zo ziet dat er dan aan de binnenkant uit. Hierop kun je allerlei varianten toepassen.


IMG_0734BoekjeOverStrengelsAstridBeckersAtelierLibri

Omdat de instructrice vertelde dat je perkament ook kunt schilderen heb ik dat, thuis gekomen, meteen geprobeerd.


IMG_0735StrengelsJeKuntDusVervenOpPerkament

Ool de strengel zelf heb ik geverfd. Perkament blijft werken. Dus ik weet niet hoelang de verf op de strengels blijft zitten. Vooral omdat het boekje op dit moment onder bewaar ligt.Maar als de verf goed blijft zitten kun je de strengels natuurlijk ook na het drogen een kleur geven. Met alle mogelijkheden die dat weer oplevert.


Een heel geslaagde workshop op een verder prima
Open Dag waar ik weer veel geleerd heb.
De workshop komt op een geweldig moment omdat mijn
volgende Peter Goddijn project de
‘Omslagband met directe strengeling’ wordt.