ABCdarium en aquarel, in boekobject, staat in de kamer

IMG_3405

Er is een lange weg afgelegd met het kopen van twee exemplaren van een ‘ABCdarium der bomen’ en het afronden van het ‘houten boek’ waar één intussen ingebonden exemplaar met bijbehorende aquarel hun thuis gevonden hebben.


Eerst ABCdarium ingebonden en van een perkamenten omslag
voorzien, die met een perkamenten strengel
aan het boekblok is bevestigd.
Vervolgens het notenhout gekocht en het geschaafd eiken
voor het boekblok.
Het hout op maat gemaakt, gevernist, meerdere keren.
Perkament uitgezocht, op maat gemaakt en bevestigd.
Boekbindlinnen bevestigd aan de binnenkant van het boekblok
om de opening in het hout af te dichten.
Met messing een soort van leeslint bevestigd.
Het geheel in elkaar gezet.

Een ode aan bomen.

Houten boek (bijna gereed)

IMG_3390BoekobjectGeopend

Zo kwam het houten boek onder het bezwaar uit. De aquarel zit prima tegen de binnenkant van het voorplat. Met messing wil ik nog een soort van leeslint achter het boek laten lopen. Dan is het eenvoudig het boek uit het boekobject te halen.


IMG_3392DeAchterkant

Omdat het nog alleen maar gaat om het afwerken van een paar details, vandaag ook foto’s waarop het geheel van het boekobject goed te zien is. Zo ziet het boekobject er van achter uit.


IMG_3393DeAchterkantLinks

De achterplat met het blauwe boekbindlinnen.


IMG_3394MessingInDeKlem

Een cursus metaalbewerking is welkom. De messing gebruik je in de afwerking en dat betekent dat het oog daar direct op valt. Maar over het verwerken van messing moet ik nog veel leren. Hier probeer ik een messing uiteinde aan het leeslint te zetten.


IMG_3395AfgewerktMetMessing

Het leeslint met het boek op zijn plaats.


IMG_3396HulpkeOmBoekUitObjectTeHalen

Zo ziet het leeslint eruit als het boek uit zijn ‘kamertje’ is gehaald.


IMG_3398BoekobjectGeslotenMetAfwerkingVanHandgescheptPapier

Dit is het boekobject in gesloten toestand. Je ziet nu goed hoe met wit, handgeschept papier, het geschaafd eiken is beplakt. Als ik de eiken latten in verstek had gezaagd was dat niet nodig geweest. Maar ongelukkig ben ik er niet mee. Het papier is natuurlijk veel witter dan het eiken is en dat versterkt naar mijn gevoel het ‘houten boek’-idee.


Beide onder bezwaar

IMG_3375BeideOnderBezwaarBoekEnBoekobject

Zowel het boekje (onder de hamer) als het boekobject liggen vanmiddag nog mooi onder bezwaar. Het boekje omdat het perkament van het boekje wat was gaan vervormen. Het boekobject omdat ik het boekblok aan het achterplat gelijmd had.


IMG_3377BoekblokGelijmd

Het boekblok zit goed vast maar door het eerst te lijmen en pas daarna aan het voorplat te schroeven, heb ik het mezelf veel moeilijker gemaakt dan nodig. Dat is de onervarenheid van werken met hout. Bij het schroeven heb je alle ruimte en ondersteuning nodig. Dat was nu onnodig moeilijk.


IMG_3378HetVoorplatNog

Het boekje past prima. Probleem is nu dat door de vorm van het notenhout het deurtje niet helemaal open kan. Daardoor is mijn bewegingsvrijheid beperkt en kan ik uiteindelijk 2 gaten niet voorboren.


IMG_3381GeopendeStand

Het lukt natuurlijk toch wel. Ik had alleen iets meer geduld nodig. Dit is de maximale open stand. Dat komt overeen met de bedoeling.


IMG_3384AchterkantBoekobject

De achterkant met het kleine stukje boekbindlinnen.


IMG_3385WatAlsIkGetBoekblokAfwerkMeteenStrookWitPapier

Nu is het idee om de omtrek van het boekblok te beplakken met een wit, handgeschept papier. Het gewicht valt erg mee. Het notenhout ziet er misschien zwaar uit maar is het niet. De rest van het materiaal is ook licht.


IMG_3386NuDeAquqarel

De aquarel komt aan de binnenkant van het voorplat. Dus het geheel ligt nu weer onder bezwaar om de aquarel te laten drogen.


Boekobject: ABCdarium der bomen

IMG_3344VernissenNotenhout

Het gaat niet snel. Het is nodig het notenhout te vernissen. Niet omdat het de tekening in het hout meer benadrukt maar omdat de stukken schors aan de zijkant zacht zijn en makkelijk van het hout te stoten zijn. Sommige stukken heb ik eerst vaster gelijmd. Het vernis moet de rest doen. Er is een geadviseerde droogtijd tussen de lagen (2 lagen bij voorkeur) en ik kan natuurlijk niet voor- en achterkant tegelijk doen.


IMG_3345VernissenVanHetNotenbout

Maar de tijd heb ik ook nodig om na te denken over het scharniermechanisme. Het voorplat moet straks open kunnen. Ga je dan een pianoscharnier gebruiken of gewoon losse scharnieren. De doe-het-zelf-markt bracht uitkomst. De pianoscharnieren die ze verkochten waren bijna allemaal gebogen en het oppervlak niet mooi strak. Dus ik ga proberen dit boekobject te maken met 2 losse vermessingde scharnieren. Men verkocht er geen schroefjes bij. Dus op de gok schroefjes meegenomen.


IMG_3346RandInPerkamentMoetnogOmgevouwenWorden

Het boekblok bestaat uit 4 balkjes geschaafd eiken. Om dan toch het boekblok idee te krijgen bedek ik het boekblok met een stuk perkament. Dat heb ik uitgesneden zodat het midden van de rug van het dier schuin over het boekblok loopt. Op de plaats van het ‘kamertje’ is het perkament extra breed zodat ik dit kan omvouwen en straks tegen de muren van het kamertje kan bevestigen.


IMG_3347DonkereSteepInHetPerkament

De aquarel komt straks binnen tegen het voorplat. Dus niet hier op het boekblok.


IMG_3348InkijkInHetKamertje

Inkijk in het kamertje. Je ziet de omgevouwen stroken.


IMG_3349BoekblokMetPerkament

Even het boekje er in passen. Deze foto’s zijn al van gisteren. Vandaag heb ik het perkament op het kamertje geplakt. Het ligt nu onder bezwaar te drogen.


Het idee dat dit over bomen gaat wordt steeds sterker

IMG_3308HetKamertjeGelijmd

Gisteren ben ik begonnen de losse delen aan elkaar te lijmen, die straks het boekblok moeten gaan vormen. Hier het ‘kamertje’.


IMG_3309DeEersteHelftVanHetBoekblokGelijmd

Dit is het eerste deel van de buitenkant van het boekblok. Ook aan elkaar gelijmd. Ik wil spijkers of schroeven zoveel mogelijk vermijden.


IMG_3311EersteVernislaag

Dit is een van de stukken notenhout. Eerst heb ik de schorsdelen die een beetje of een beetje veel los zaten, vastgelijmd en ingeklemd. Dat klemmen heb ik met de hand gedaan. De maten van het hout en de schuinte van de zijkanten maken het moeilijk om dat op een andere manier te doen. Nu, misschien dat ervaren houtbewerkers daar methodes voor hebben maar ik ken die in ieder geval niet. Beetje geduld heb je dan nodig maar dat lukte best. Vervolgens is het nu één keer aan één kant gevernist. Dus ik heb nog wat werk maar de tekening wordt er wel een stuk duidelijker van. Het idee dat dit object over bomen gaat wordt steeds sterker.


Bomenboek

IMG_3291NotenhoutAftekenen

De nagetekende en uitgesneden vorm van het stuk notenhout had ik in twee even grote stukken gesneden. Zo kon het me helpen het hout af te tekenen en te zagen. Het begin van mijn eerste boekobject.


IMG_3292DeTweeDelen

Dan is dit het resultaat. Deze twee stukken hout gaan het voor- en achterplat vormen van mijn holle boomboek.


IMG_3294DeOnderstePlankLigtVerkeerd

Latten geschaafd eiken vormen straks het holle boekblok. Het onderste stuk notenhout ligt hier nog wel verkeerd om.


IMG_3295Boomboek

De zijkant gaat er dan zo uitzien. Maar alles ligt nu nog los. Het ‘boekblok’ moet wel passen binnen de buitenmaten van beide stukken notenhout.


IMG_3297

Hier zie je het holle boekblok liggen. In dit boekblok moet een plaats komen om het werkelijke boek te verstoppen: ABCdarium der bomen of ABCdarium Arbores van uitgeverij De Witte Adelaar.


IMG_3298

De hoogte van het boekblok is prima. De perkamenten boekband, aangehecht met een perkamenten strengel kan rechtsboven in de hoek komen. Dat gat in het hout is interessant en daarom wil ik dat er in hebben maar zo zonder meer open laten is niet het plan.


IMG_3299

Misschien was het mooier geweest de latten verstek te zagen. Maar zonder verstekbak zag ik dat niet zo zitten.


Nu ik kan het boek niet zomaar in elkaar zetten.
De bovenkant van het boekblok moet nog dicht.
Er moet nog een ‘kamertje’ komen voor het boek.
Het ‘kamertje’ moet nog gestoffeerd worden.
De schors aan de platten moet op plaatsen die zwak lijken nog
gelijmd worden. Vernissen is waarschijnlijk de manier
om de zachte schors te beschermen.
Dat wil ik eerst nog eens uittesten.
Dan is er nog dat gat in een van de twee platten.
Het boekblok moet permanent vast komen te zitten op de achterplat.
De voorplat moet kunnen scharnieren met het boekblok.
De aquarel van Ria Van Meulder moet nog een plaats krijgen.
Het is nog niet af.

Boekobject: ABCdarium der bomen

Een tijd terug kocht ik 2 exemplaren van het
‘ABCdarium der bomen’.
Het zijn kleine katernen maar mooi gemaakt.
De katernen komen met een aquarel.

De katernen zijn gemaakt door Private Press De Witte Adelaar
en de aquarel door Ria Van Meulder.

Ik wil een boekobject maken met het ingebonden boek en
de aquarel.
Daarvoor heb ik twee reststukken notenhout gekocht.

IMG_3258Uitpakken

Zo komen de stukken met de pakketpost.


IMG_3260Notenhout2Stukken

Zo zien de twee stukken eruit. De bast van de boom is nog goed te zien. Mooi. Maar, en dat kun je niet op de foto zien, die schorsdelen zijn zacht en zitten niet heel goed vast aan de harde kern van de plant. Daarnaast zie je het verschil in grootte. Het stuk met een gat erin (mooi) is het breedst.


IMG_3261HoutEnBoek

Hier ligt het boek van de in perkament ingebonden katernen op een van de planken.


IMG_3262HoutBoekEnAquarel

Aquarel en boek op een plank. Ik weet al ongeveer hoe ik het boekobject ga maken. Maar ik moet eerst op zoek naar nog een paar materialen. Daarnaast kan ik maar beter een zaag meebrengen naar mijn werkplaats.De tekening in het hout is mooi en ook de lichtbruine kleur spreekt me aan.


Wordt vervolgd.

ABC der Bomen in perkament

Het ABCdarium ‘ABC der Bomen’ is ingebonden met een kettingsteek.
Daarna wil ik het met een strengel van perkament binden aan een
omslag van perkament.
Dan ben ik nog niet gereed maar nu weet ik wel precies
wat de afmetingen van het boekje geworden zijn.

IMG_3042

ABC der Bomen met een kettingsteek ingebonden. De rug is ingelijmd en voorzien van een stuk gaas.


IMG_3043ABCDerBomenDeWitteAdelaar

Er lagen nog perkamenten strengels van een vorig project die ik toen niet gebruikt heb. Een er van ga ik gebruiken om het boekblok te binden aan de perkamenten omslag. De strengel steek ik eenvoudig in het midden van het boekblok, niet horizontaal zoals gebruikelijk, maar verticaal, rond de twee series met kettingsteken en zo achter het gaas langs.


IMG_3049ABCDerBomenInPerkament

Dan door de perkamenten omslag om het op de rug een beetje met zichzelf te verstrengelen. De rug van het boekblok is ingelijmd voordat de strengels door de omslag gingen. Het boekblok sluit mooi aan op het perkament.


IMG_3050ABCDerBomen

Ook de verstrengeling is een beetje ingelijmd. Hier liggen de abcdarium van de Private Press De Witte Adelaar en de aquarel van Ria Van Meulder bij elkaar. Deze twee onderdelen moeten in een volgende stap één geheel gaan vormen. Wordt vervolgd.


Kapitaalband – zelf maken

Het werken met metaal en met echte naaien (zoals bij een
geïntegreerde kapitaalband) gaat me niet als vanzelfsprekend af.
Nou moet ik ook niet te streng zijn voor mezelf.
Dit is pas de tweede keer dat ik zoiets maak en ik heb hier al
wel eens een video over bekeken maar dat is al weer lang geleden.

Veel mensen weten niet zo een-twee-drie wat een kapitaalband is.
Maar als je uitlegt dat het om dat gekleurde bandje gaat dat bij boeken
met een harde kaft vaak aan de boven- en onderkant zit,
dan weten de meeste mensen wel wat je bedoelt.

Bij het boek dat ik aan het maken ben is sprake van een
geïntegreerde kapitaalband, dat wil zeggen dat je het ‘bandje’
zelf gaat maken, dat je dat maakt terwijl je het boek aan het binden bent en
dat het aan de buitenkant van het boek zichtbaar is.

Moeilijk om dat echt mooi te krijgen (voor mij ten minste).

IMG_2911VanDenVosReynaerde

Tweede Paasdag ben ik er aan begonnen. Hier het eerste stapje. Het wordt niet de chevronsteek waar Peter Goddijn over spreekt in zijn boek. Dat lukt me maar niet. Misschien gebruik ik wel het verkeerde materiaal.


IMG_2912VanDenVosReynaerde

Het gaat hier om mijn versie van ‘Van de vos Reynaerde’. Het kapitaalband komt aan de boven- en onderkant. Ik ben begonnen aan de onderkant (de staart).


IMG_2920VanDenVosReynaerde

Vandaag ben ik al wat verder gekomen. Ik heb de strengel te strak tegen het boekblok genaaid. Daardoor heb ik te weinig ruimte om de kapitaalband goed aan te brengen. Daardoor is de vorm van de strengel ook niet zoals het hoort. Aan de kop zit dat beter. Leermomentje noemen we dat.


IMG_2921VanDenVosReynaerde

Ik vraag me af of ik de rug met minder wikkelsteken had moeten maken. Nu zit er wat meer ruimte tussen de katernen en dat heeft als effect dat de rug breder is dan de voorsnede van het boek (zeg maar de voorkant). Het boek loopt dan een beetje taps toe. Alleen de rug met leer bekleden helpt daar natuurlijk niet bij. Daar valt misschien nog wel iets aan te doen.


Nu denk je natuurlijk: maar is nou alles fout?
Nee, jet is handwerk. De ene keer is anders dan de volgende.
Met ieder boek wordt het beter.

Van den vos Reynaerde

Even leek het of er heel lang niets gebeurde,
maar heel lang duurde het om de katernen te binden op
drie leren riempjes die ieder in de lengte zijn opgedeeld in twee en
aan twee perkamenten strengels.
Maar nu gaan we weer in de versnelling.

IMG_2852VanDenVosReynaerdeOndiepeGleufVoorLerenSluitriem

Het boek zal af te sluiten zijn met een leren sluitriem. Die begint op het voorplat (de plat die nu nog los is van het bindwerk en de achterplat) en zal vast gezet kunnen worden op de achterplat. Maar gisteren nog even de ondiepe uitsparing gemaakt waar de riem komt te zitten.


IMG_2853VanDenVosReynaerdeBoekValtMooiOpen

Als ik het voorplat aan de leren riempjes rijg dan zie je dat het boek mooi kan openvallen. Dit vind ik echt prachtig.


IMG_2854VanDenVosReynaerdeLerenRiempjesNogOpMaatMaken

Die leren riempjes steken van buiten het voorplat naar binnen. Daar moet ik ze op maat maken. Hier is dat nog niet gebeurd.


IMG_2855VanDenVosReynaerdeDezeStrengelIsNetTeKort

Deze strengel is eigenlijk te kort. Hij steekt in de eikenhoutenplat maar het uiteinde komt bijna aan de oppervlakte.


IMG_2856VanDenVosReynaerdePerkamentenStrengelSteektDoorEikenhoutenPlat

Deze is beter. Hoewel ook deze zeker niet te lang is.


IMG_2857VanDenVosReynaerdeLerenRiemPassen

Even de eerste versie van de sluitriem passen.


IMG_2858PerkamentenStrengelOnderDrukLatenDrogen

De riempjes zijn op maat gemaakt en geplakt. Die moeten nog met messing spijkertjes vastgezet worden. De strengel die een klein eindje uitstak heb ik weer uitgerold en op de voorplat gelijmd. Onder druk kan dat nu drogen.


Van de vos Reynaerde: het naaiwerk zit er op

IMG_2849VanDenVosReynaerdeNaaiwerkGereed

Zoals voorspeld kon ik vandaag het naaiwerk aan mijn versie van ‘Van den vos Reynaerde’ afronden. Het wordt een beetje krap voor een van de strengels. Die is maar precies lang genoeg. Dus dat komt wel goed. Wel vraag ik me af of ik niet te veel ruimte tussen de katernen heb gelaten. Daardoor wordt het boek in de rug breder. Dat is niet erg maar kost natuurlijk meer materiaal en is meer werk.


IMG_2850VanDenVosReynaerdeVoorplatNogBevestigen

De leren riempjes kunnen op maat gemaakt worden en dan moeten ze nog door de voorplat geleid worden om aan de binnenkant bevestigd te worden. Maar dat is niet veel werk meer. Dan kunnen we gaan werken aan de bekleding, het kapitaal en de messing sluiting. Ik geniet van het eikenhout. Eigenlijk zou ik dat niet helemaal moeten bekleden. Maar dan moet ik een andere sluiting bedenken. Nou nog even over nadenken.

Van den vos Reynaerde

Af en toe lijkt het net breien.
Ik was begonnen met het inbinden van Van den vos Reynaerde.
Bij het derde katern was ik bezig maar het beviel me niet.
Er waren twee problemen:
= bij de eerste gang langs strengels en riempjes had ik maar
één wikkeling aangebracht. Dat is te weinig. Je moet steeds de
dikte van het katern, en bij het eerste katern, de helft
van die dikte overbruggen. Je wil op de rug een ononderbroken
wikkeling van garen zien.
= het garen zat te los en te slordig.

Daarom heb ik het ‘uitgetrokken’.
Ik heb de draad helemaal losgemaakt en ben opnieuw begonnen.

IMG_2715Onvoldoende

Dit vond ik onvoldoende.


IMG_2726VanafEersteBindingMeerdereOmslagen

Bij de tweede poging heb ik bij de strengel meteen meerdere omwikkelingen gemaakt. Vijf om precies te zijn. Het juiste aantal wikkelingen is natuurlijk afhankelijk van de dikte van de katernen. Hier doe ik dat op gevoel maar ik heb bij de riempjes wel steeds de wikkelingen genoteerd om te proberen het juiste aantal wikkelingen te maken.


IMG_2727VeelBeter

Dit vind ik er beter uitzien.


Van den vos Reynaerde

In een van mijn vorige blogs heb ik dit kladje opgenomen.
vandaag doe ik een poging om de tekening duidelijker
weer te geven.

IMG_2682Kladtekening02RechtsNaaiwijzeDetails

Dit is de kladversie van de manier waarop je een romaanse binding maakt. Het is misschien niet moeilijk als handeling maar de handelingen zijn steeds weer net iets anders. Om dat te leren is een docent wel handig maar als die er niet is moet je jezelf de weg wijzen. Ik heb steeds een tekening gemaakt van een actie en vervolgens een foto. Eens kijken hoe dat bevalt.


IMG_2690NaaldViaLinkseKettingsteekgatvanBuitenNaarBinnenSteken02

De vorige keer heb ik de elementen die op de tekening staan geprobeerd uit te leggen: een katern waar het kapitaalhoekje is weggehaald. Het gat voor de kettingsteek (meest linkse) en het gat voor het binden aan de riempjes. Die drie riempjes waarvan er hier 1 is voorgesteld, is doorgesneden in de lengte en daarom hier gepresenteerd als twee stroken leer. Dan de kapitaalkern (perkamenten strengel) van wat straks een integrale kapitaalband wordt. Eerste actie: steek de naald door het gat van de kettingsteek.


IMG_2690NaaldViaLinkseKettingsteekgatvanBuitenNaarBinnenSteken

Hier steek ik de naald met het zwarte boekbindersgaren door het gat van de kettingsteek. Let op: het dekblad ligt op de achterplat en is met een smalle rand van 1 centimeter, aan de rugzijde van het katern, on het katern geslagen. Die rand staat ook al heeft hij weken onder bezwaar geleden, nog steeds makkelijk omhoog. Dat maakt het naaien moeilijker.


IMG_2691DraadVanuitKaternNogVoordeKapitaalkernNaarJeToehalen02

Haal de draad door het katern richting perkamenten strengel en naar je toe (tussen katern en kapitaalkern).


IMG_2691DraadVanuitKaternNogVoordeKapitaalkernNaarJeToehalen


IMG_2692VanuitOpenstaandKaternDraadNaarjeToeTussenKaternEnKapitaalkernDraadWeerVanJeAf02

IMG_2692VanuitOpenstaandKaternDraadNaarjeToeTussenKaternEnKapitaalkernDraadWeerVanJeaf

Ik realiseer me dat door de verschillende posities van waaruit de foto’s gemaakt is, het nog steeds een legpuzzel blijft om dit precies te volgen.


IMG_2693TussenKapitaalKernEnKaternNaarDeRugzijdeToe02

Nu rondt je de kapitaalkern.

IMG_2693TussenKapitaalKernEnKaternNaarDeRugzijdeToe


IMG_2694LangsDeBuitenkantGatKettingsteekWeerIn02

Dan weer opnieuw door het gat van de kettingsteek. Je ziet dat op deze manier zowel aan de binnen- als de buitenzijde de inbinddraad komt te zitten. De methode kost dus nogal wat draad maar het is een echt ‘netwerk’ wat rond de katernen, de kapitaalkernen en de riempjes gebonden wordt. Volg volgende series foto’s en je zult steeds beter dat beeld krijgen.

IMG_2694LangsDeBuitenkantGatKettingsteekWeerIn


Dat is het eerste gat.

Van den vos Reynaerde

IMG_2679PrimaGeplakt

Door allerlei omstandigheden ben ik wat achter met de foto’s over de voortgang van het inbinden van ‘Van den vos Reynaerde’. In het laatste bericht zag je dat de achterplat in de lijmtangen zit met de perkamenten strengels. Die strengels zitten intussen vast en hier zie je de ene kant van het plat. Je ziet dat het perkament mooi dun aan de buitenkant van het plat is vastgelijmd.


IMG_2680DeStrengelHeeftZichEenkleinStukjeBuitenDeAchterplatGeduwd

Aan de andere kant zie je dat door de druk het perkament een klein stukje uitsteekt buiten het plat. Dat kleine stukje heb ik er afgesneden. Je ziet dat het perkament een klein beetje doorzichtig is geworden. De nerven van het hout zijn door het perkament zichtbaar.


IMG_2681AchterplatBevestigdopNaaibankjeStrengelsEnRiempjesVastgezet

Dat betekent dat ik het achterplat in de naaibank kon positioneren. In de middeleeuwen was het gebruik van een naaibankje misschien niet gemeengoed maar ook Peter Goddijn raadt aan het bankje te gebruiken. Je ziet dat de strengels en de riempjes zijn vastgezet op de horizontale dwarsbalk. Je kunt ook zien dat ik het achterplat met schilderstape heb geprobeerd vast te zetten op de tafel van het naaibankje. Het is de eerste keer dat ik deze bank gebruik.


In het verleden heb ik deze tekening uit het boek van Goddijn al
eens laten zien.
De tekening toont onder een zijaanzicht in perspectief (een soort
van 3-D-tekening) en bovenaan zie je een vereenvoudigd bovenaanzicht.

IMG_1752TekeningUitBoekGoddijn

Knap getekend maar als instructiemateriaal vond ik het niet duidelijk genoeg. De tekeningen samen vond ik ook verwarrend. Daarom heb ik voor me zelf een paar tekeningen gemaakt.


IUitgangspunt

De kladtekeningen die ik hieronder laat zien gaan uit van dit vertrekpunt: een katern dat met de gesloten kant (de rug) naar je toe ligt als ligt hij op je naaibankje. Dan heb je aan de kop en de staart van het katern (voor de kijker links en rechts) een hoekje van het katern weggehaald: het kapitaalhoekje (als ik me niet vergis). Op de plaats van het hoekje dat is weggehaald komen de strengels. Hier gemodelleerd als twee cirkels. Tussen de kapitaalhoekjes komen straks drie riempjes die alle drie ingesneden zijn. Een van die riempjes is hier gemodelleerd als twee korte horizontale streepjes boven het woord riempje. De naaigaten staan op dit overzicht niet getekend.


IMG_2682Kladtekening02RechtsNaaiwijzeDetails

Dan zijn dit de eerste 14 stappen. In dit voorbeeld begin je met de linker kettingsteek. Van buiten het katern naar in het katern. Dan werk je naar de strengel om langs de buitenkant van het katern terug te keren naar de allereerste ingang. Vandaar ga je naar het eerste riempje, langs de binnenkant van het katern. Bij het riempje kom je naar buiten en ga je afwisselend links en rechts om het riempje heen. Dat doe je zo vaak als nodig is (achtjes) om de dikte van de katernen op te vullen op de riempjes.


IMG_2682Kladtekening02RechtsNaaiwijze

In klad ben ik dit voor me zelf gaan uitschrijven. Daar kom ik in een volgende blog nog op terug.


IMG_2683Kladtekening02RechtsNaaiwijze

Vervolgens heb ik de stappen, in klad, op papier gezet voor de tweede strengel en de overgang (met de kettingsteek) naar het volgende katern.


IMG_2684AchterpleatEnBoekblokNogLosOpMijnNaaibank

Dit is dan wat me te wachten staat. Binnenkort meer.


Van den vos Reynaerde

IMG_2672DeStrengelsPassen

De perkamenten strengels passen in de speciaal hiervoor gemaakte gaten. Het idee is nu de uiteindes aan de buitenkant weer uit te rollen en die dan daar te bevestigen. Als dat gedaan is aan de achterplat dan zitten daar de riempjes en de strengels aan en kan het echte binden beginnen. Aan het eind van het binden kan dan het voorplat bevestigd worden. Daarvoor heb ik nu natuurlijk al gekeken of de riempjes en de strengels goed passen. Alleen de riempjes me strengels zullen nog ingekort moeten worden maar dat doe ik pas na het inbinden want dan kan ik precies bepalen wat de lengte moet zijn.


IMG_2673Afgerold

Om de strengels uit te rollen maak ik de uiteinden weer vochtig en laat ik het water even inwerken. Het perkament wordt dan weer week en laat zich uitrollen.


IMG_2674Afgerold

Het hout wordt daarbij ook wat vochtig maar dat kan het eikenhout best hebben.


IMG_2676InDeLijm

Met PVA ingelijmd.


IMG_2677InDeLijmklemmen

Vervolgens heb ik de kop en de staart (de boven en onderkant), op de plaats van de strengel in lijmklemmen gezet. Daar laat ik ze een nacht in staan drogen.


Van den vos Reynaerde

Er is in Nederland al een reizende tentoonstelling met
64 versies van Van den vos Reynaerde.
Die van mij is daar niet te zien want hij is nog lang niet af.
Stap voor stap ga ik vooruit.

IMG_2658TweeStrengelsVanPerkamentKernVanIntegraalKapitaalband

Afgelopen zondag had ik geen camera bij me toen ik in mijn werkplaats was. Toen heb ik twee strengels gemaakt van perkament. Je neemt een strook perkament van 2 cm breed, drie maal zo lang als je nodig hebt. Dan plaats je voor 15 minuten het perkament in water. Het perkament wordt dan weer zacht en je kunt het oprollen en vastzetten op een plank of een stuk stevig karton.


IMG_2659StrengelVanPerkament

Deze strengels zijn ongeveer 3 mm dik. Naast de drie riempjes waarop de katernen gebonden gaan worden gaan deze strengels ook verbonden worden met de katernen, en wel aan de boven- en onderkant. Na het naaien en het aanbrengen van het leer als bekleding wordt het leer verbonden met deze gebonden strengels om zo het kapitaal te gaan vormen.


IMG_2660AchterplatBinnenkantRiempjesGelijmdenGespijkerd

Dit is de status van de achterplat zoals die zondag was. Dit is de binnenkant en je kunt zien dat de riempjes gelijmd en met messing spijkertjes vastgezet zijn. Dit verdwijnt straks uit het zicht door het perkamenten dekblad dat met het eerste en laatste katern wordt meegebonden.


IMG_2661AchterplatBuitenkantriempjesGelijmd

Dit is de buitenkant van het achterplat. De leren riempjes zijn ook hier gelijmd aan het eikenhout. Je ziet hier ook boven en onder de gaten waar de perkamenten strengels door moeten.


IMG_2666DebuitenkantVanDePlattenMetRiempjesEnStrengels

Vandaag zijn die gaten voor de strengels nog een beetje uit gevijld zodat de strengels er door kunnen. Op de buitenkant van het achterplat draai ik die strengels weer uit elkaar (eerst een beetje nat maken) en ga ik ze dan vastlijmen. Maar dat is voor de volgende keer.


IMG_2668AlleenDeStrenglesnogVastzettenOpDeAchterplat

De binnenkant van de achterplat. Als de strengels aan het achterplat zijn vastgemaakt gaat het echte inbinden beginnen. De tekst op de riempjes zijn van een eerdere test om op dit leer de naam van het boek te zetten met de verguldpers.


Na weken terug naar ‘Van den vos Reynaerde’

De deelnemers hebben hun boeken al allemaal ingediend
voor de wedstrijd van de mooiste uitvoering van ‘Van den vos Reynaerde’.
Ik moet nog beginnen maar dat is niet erg.
Ik heb heel erg genoten van al die weken dat ik van papier
kerstversieringen maakte of bezig was met de voorbereiding
van de Cultuurnacht.
Nu is er weer ruimte om aan dit grote avontuur te gaan werken:
een middeleeuwse binding naar de richtlijnen van Goddijn.

IMG_2422NogTeSnijden

Om mensen te laten zien, tijdens de Cultuurnacht, hoe een boek gedrukt wordt (plano) en hoe het papier vervolgens wordt gevouwen, had ik het boek nog niet op- maat gesneden. Maar deze week was het zo ver. Bij het boek is 1 blanco katern meegeleverd. Dat heb ik in 2 gedeeld en één als eerste katern en het tweede als laatste katern opgenomen. Daarom kan ik makkelijk de plaats met potlood markeren waar ik ga snijden.


IMG_2423SchoongesnedenVersieVanVanDenVosReynaerde

Schoongesneden ziet het er dan als volgt uit. Altijd een spannend moment. Nu begint het op een boek te lijken. Als dekblad (schutblad dat met als doel extra bescherming te geven aan de katernen, bij het eerste en laatste katern wordt meegebonden) dienen twee stukken perkament.


IMG_2424Snijafval

Het snijafval. Helaas was het boek net iets dikker dan mijn snijmachine aankon. Ik heb het dus in twee keer gesneden. Dat kan eigenlijk niet zonder dat je dat achteraf ziet. Maar het vroeg snijden heeft zo-wie-zo nadelen en werd in de Middeleeuwen pas later gedaan.


IMG_2425SchoongesnedenVosOnderBezwaar

‘Onder bezwaar’ betekent in mijn geval: tussen twee planken en onder een stapel zware boeken. Hier ligt mijn exemplaar van ‘Van den vos Reynaerde’ inclusief de perkamenten dekbladen. Die dekbladen zitten met een rand van ongeveer 1 centimeter om het betreffende katern gevouwen. Maar perkament heeft wat tijd en druk nodig om zich te laten temmen. Zo zijn mijn handen vrij voor andere dingen.


IMG_2426EikenhoutenPlattenMetKapitaalhoekjesEnAfgerondeBuitenRanden

De twee eikenhouten platten zijn 1 centimeter dik. aan wat de rugzijde gaat worden (op de foto in het midden) zullen drie leren riempjes en twee perkamenten strengels de platten met elkaar en met het boekblok verbinden. De perkamenten strengels gaan de kapitaalkern vormen, het hart van het kapitaalband. Een van de grote uitdagingen die ik bij de vorige dummy niet helemaal kreeg zoals ik het wilde. De strengels komen aan de kop (bovenkant) en staart (onderkant) van het boek, daar waar nu een kapitaalhoekje is weggehaald. Ook de scherpe randen aan de buitenkant (waar straks de leren bekleding over komt) heb ik met een stukje schuurpapier wat afgerond.


IMG_2438TweeVanDeDrieLerenStroken

Uit de resten van een oude leren tas maak ik drie leren riempjes. Ruim 1 centimeter breed en 2 millimeter dik. Deze zitten inmiddels in de pers want mijn leer was maar 1 millimeter dik, dus heb ik een bredere strook dubbel gevouwen en gelijmd. Inderdaad dit leer is eerder gebruikt om de titel te oefenen met vergulden voor een ander boek (Bradel). Maar daar zie je straks toch niets van. De riempjes zijn misschien te lang maar de 15 centimeter uit het boek van Goddijn was vorige keer te weinig. We gaan het zien.


Best veel gedaan voor een eerste middag.

Dubbele wikkelnaaiing, rondslag en kettingsteek

Weer even stilstaan bij het inbinden van ‘The Art of Bookbinding’.
De tweede dummy voor het inbinden van ‘Van den vos Reynaerde’.

IMG_1734EvenPassen

De leren riempjes waarop het boekblok straks moet worden genaaid, zijn bevestigd aan het voorplat. Even passen of dit dadelijk allemaal goed gaat werken.


IMG_1736InPlaatsVanGaatjeBoren

In plaats van een gaatje boren van de hoek aan de rugzijde van beide houten platten om straks het basiskapitaal aan te bevestigen, maak ik een insnijding. Dat werkt beter bij dit materiaal. Al bij beperkte druk loop ik het risico dat er stukken van de platten afbreken.


IMG_1737RuimteVoor2CmRiemGemaakt

In het voorplat is ook een stuk uit het voorplat gehaald waar straks de sluitriem bevestigd zal worden.


IMG_1738RiempjesIngesneden

De leren riempjes zijn ingesneden. Bij de vorige dummy had ik de tekening in het boek van Goddijn verkeerd geïnterpreteerd en het insnijden gedaan terwijl de voorplat al op het naaibankje lag. Dat is een stuk eenvoudiger als je het wat eerder doet.


IMG_1740MijnBelangrijksteStukGereedschap

Door het materiaal van de platten, dat geen massief hout is, is dit mijn beste stuk gereedschap: een guts.


IMG_1741TweeStrokenPerkamentWekenInWater

De kern van het kapitaal (Goddijn noemt het ‘het basiskapitaal’) is van perkament. Hier zie je twee stroken perkament in het water liggen weken om er dadelijk strengels van te maken.


IMG_1742TweeStrengelsPerkamentTeDrogen

Omdat ik zo zuinig mogelijk ben met het perkament en omdat de instructies van Goddijn niet altijd heel helder zijn, zijn de stroken ongelijk van lengte. Ik weet namelijk niet precies welke lengte ik had moeten nemen. Goddijn zegt: ‘die zo lang zijn als driemaal de dikte van het boekblok’. Maar is dat exclusief of inclusief de platten? In mijn geval is het boek 2 cm dik, zijn de platten ieder 1 cm dik. Moet je dan 3 maal 2 of 3 maal 4 nemen? Volgens mij heb ik ongeveer 11 cm nodig. Dus de rekensom is volgens mij inclusief de dikte van de platten (3×4=12). Maar altijd zelf passen en meten!


IMG_1744NietMooisteStrengelsTerWereldMaarLangsteWaarschijnlijkTeLang

De strengels zijn niet moeders mooiste maar ik denk dat het er mee door kan. Het lijkt me in ieder geval geen slecht idee om het perkament in een stukje papier te rollen.


IMG_1746PerkamentOmwikkeldMetStrookjePapier

Dan ziet dat er zo uit.


IMG_1747KernBasiskapitaalLijmenMetKlem

Na het perkament ingelijmd te hebben zet ik het nog even vast met een tang. Daarmee kan ik het perkament ook goed in de sleuf stoppen en wordt het heel plat.


IMG_1748KernBasiskapitaalAanVoorplatBevestigd

Dit is dan het resultaat.


IMG_1749VoorplatMetKernKapitaalEnLerenBindingdriempjesGereed

Hier zie je dat de voorplat gereed is om het boekblok te gaan naaien: het basiskapitaal en de leren bindingen zitten aan het voorplat vast.


IMG_1750TheArtOfBookbinding

‘The art of Bookbinding’ van Joseph Zaehnsdorf in een uitgave van Atelier de Ganzenweide.


IMG_1751NaaibankInStelling

Hier ligt het voorplat met het eerste katern op het naaibankje.


IMG_1752TekeningUitBoekGoddijn

Dit is de tekening in het boek van Goddijn (pagina 27). In de tekst staat dan het volgende: ‘De katernen worden aan de ingesneden bindingen vastgemaakt met een dubbele wikkelnaaiing. Aan kop en staart worden ook de kapitaalkernen mee genaaid met een rondslag via het gat voor de kettingsteek’. Dat is prima maar dan moet je natuurlijk wel weten/begrijpen wat een dubbele wikkelnaaiing, een rondslag en een kettingsteek zijn. Het boek van Goddijn is vooral goed voor mensen die de kunst van het boekbinden al onder de knie hebben. Het is geen stap-voor-stap instructieboek.


IMG_1753EersteKaternMetPerkamentenOmslagIngenaaid

Het eerste katern is genaaid en met het tweede is een begin gemaakt. Gelukkig zijn het niet zo veel katernen.


Maar die overige katernen volgen volgende keer.

Nog wat strengels bijmaken

Om verder te komen met mijn Omslagband met directe strengeling
moest ik nog een paar strengels bijmaken,

IMG_1127OmslagbandMetDirecteStrengelingNieuwePerkamentenStrengelsInhetWaterLatenZachtWorden

In tegenstelling tot vorige keer heb ik nu eens geen lijm aan het water toegevoegd. Ik wil het verschil ervaren. Hier zie je de smalle stroken perkament liggen in een bakje met schoon water. Het duurt maar even. Het perkament begint spontaan te krullen. Even daarna heb ik ze verwerkt en ‘opgedraaid’ waarna ze na droging nog het meest weghebben van een hard touwtje.


IMG_1128OmslagbandMetDirecteStrengeling

Als je een paar bindingen met de perkamenten strengels gedaan hebt, ontwikkel je vanzelf een eigen stijl. Na een eerste doorgang ga ik met de els nogmaals door het gat om het breed genoeg te maken voor een tweede doorgang. Daarbij steek ik de els altijd aan de ‘buitenkant’ van de perkamenten strengel die al door het gat zit. Op die manier is de kans kleiner (denk ik) het perkament te beschadigen dat al het eerste deel van de binding vormt. Het vouwbeen ligt er alleen maar bij op de foto om de strengels niet te laten terugschieten terwijl ik zelf de foto maak.


IMG_1129OmslagbandMetDirecteStrengelingVoorbeeldEersteDoorgangNuVolgtStrengeling

Als je dan het perkament bij de tweede doorgang door het eerste gat hebt gehaald, ziet de boekband er zo uit aan de buitenkant. Dan ga je weer strengelen. Dit keer met het perkament dat je net door de band hebt gehaald en als basis het perkament van de eerste doorgang. Hoe vaak je die twee om elkaar heen draait weet ik niet. Ik heb hier op een lengte van 3,5 centimeter gekozen voor 4 keer en steeds in dezelfde richting draaiend. Maar je kunt dit ook veel vaker doen. Peter Goddijn geeft daarover, in de stukken die ik gelezen heb, geen hints. Zal ook voor een deel worden bepaald door wat je zelf mooi vindt.


IMG_1130OmslagbandMetDirecteStrengeling

Alle katernen zitten vast. Ik ben best tevreden. Ik zie nog wel wat verbetermogelijkheden maar dit is het voor nu. Graag wil ik nu beginnen aan de sluiting maar de glazen kralen die ik besteld heb zijn nog steeds niet aangekomen. Ik ga morgen eens bellen.Na de kralen kan ik de schutbladen vastzetten tegen de voor- en achterplat. Dan ga ik nog een schutblad bedenken voor de sectie die de frontsnede en de flap vormen. Dan kan ik naar het volgende boek.


Omslagband met directe strengeling

Ik ben wat aan het treuzelen geweest met het maken
en toepassen van een mal met de gaten om voor te prikken
om er dan met de strengels de katernen aan vast te maken.
Maar uiteindelijk is het er dan toch van gekomen.
Ik zie ook al wat er fout gaat maar ik maak het toch af.

IMG_1113OmslagbandMetDirecteStengelingBeginnenBijHetLaatsteKatern

Je begint het inbinden bij het laatste katern. Je ziet de voorgeprikte gaten al zitten. Bij het inbinden zullen die af en toe nog wat groter gemaakt moeten worden maar dat lukt best.


IMG_1114OmslagbandMetDirecteStengelingDeEersteStrengel

De eerste strengeling.


IMG_1115OmslagbandMetDirecteStengeling

Zo ziet er dat dan aan de binnenkant uit.


IMG_1116OmslagbandMetDirecteStengeling

Zo ziet het er uit voordat je de eerste doorgang met perkament gaat omstrengelen met de tweede doorgang. Aan de buitenkant.


IMG_1117OmslagbandMetDirecteStengelingVierKaternenIngebonden

De eerste vier katernen zijn in de omslagband gestrengeld. Er moeten er nog drie volgen. Dat komt waarschijnlijk later deze week.


IMG_1118OmslagbandMetDirecteStengelingKapotteStrengels

In het proces zijn er wel wat strengels gesneuveld. Die kan ik nog wel gebruiken bij kleinere boeken. De reden is dat ik een beetje te zuinig ben geweest. Ik heb uit te kleine stukken perkament toch geprobeerd strengels te maken. Dat leverde een verdikking op waardoor je extra kracht moet zetten om de strengel door de band te krijgen. Die brak daar dan op af. Heel leerzaam!


IMG_1119OmslagbandMetDirecteStengeling

Hier liggen model en eindproduct bij elkaar.