Tagarchief: platten

Hij lag even stil: Van den vos Reynaerde

Posted on by

Voor mijn verkoudheid had ik wel een begin gemaakt
met het voorbereiden van het eerste plat (houten voor- of achterkant)
van een middeleeuws boek.
Deze week kon ik er weer aan door werken.

Een middeleeuws boek is een boek waarbij de tekst tussen twee
houten planken wordt ingebonden.
In mijn geval eikenhout.
Het idee bij deze Romaanse binding is dat er met drie riempjes
en twee perkamenten strengels een verbinding ontstaat tussen de houten
planken en de tekst en de katernen van bedrukt papier en twee dekbladen
van perkament onderling.

IMG_2567RiempjeNummer1VanafDeRugDoorDeTunnelDoorDesleufDwarsDoorDePlatAanDeBinnenkantDoorEenSleuf

Hier zie je dat het leren riempje van links af, in de rug van de houten plat verdwijnt. Vanaf de rugzijde is er een ‘tunnel’ gemaakt die even verder aan de buitenkant van de plat naar buiten komt. Daar wordt het riempje door een sleuf geleid om dan dwars door de plat te gaan. Aan de binnenkant wordt hij opnieuw door een sleuf geleid. In de sleuven en de tunnel ga ik straks het leer verlijmen met het hout. Bij de sleuven wordt het riempje ook nog eens vastgezet met messing spijkertjes. Zowel aan de binnen- als buitenzijde. De tunnel is voorgeboord met een boormachine. Verder gebruik je een beitel en vijlen.

IMG_2568RiempjeNummer1

Hier zie je hoe het riempje als het aan de binnenkant uit de plat komt nog eens door een sleuf wordt geleid. De beitel ligt er bij om het leer een beetje voor de foto op zijn plaats te houden.

IMG_2569RiempjeNummer2

Hier zie je dat riempje nummer 2 ook op zijn plaats zit. Ook zie je dat het leer (van een oude tas, 3 centimeter breed en dan dubbelgevouwen om de juiste dikte te krijgen voor een riempje van iets meer dan 1 centimeter breed) terugveert. De lijm en de spijkertjes en het dekblad dat aan deze kant tegen de plat komt, zullen er voor zorgen dat het allemaal op zijn plaats blijft zitten.

IMG_2570RiempjeNummer3

De drie riempjes zitten in de plat. Een volgende keer ga ik aan plat twee beginnen. Even zien wanneer dat zal zijn met carnaval in aantocht.

Na weken terug naar ‘Van den vos Reynaerde’

Posted on by

De deelnemers hebben hun boeken al allemaal ingediend
voor de wedstrijd van de mooiste uitvoering van ‘Van den vos Reynaerde’.
Ik moet nog beginnen maar dat is niet erg.
Ik heb heel erg genoten van al die weken dat ik van papier
kerstversieringen maakte of bezig was met de voorbereiding
van de Cultuurnacht.
Nu is er weer ruimte om aan dit grote avontuur te gaan werken:
een middeleeuwse binding naar de richtlijnen van Goddijn.

IMG_2422NogTeSnijden

Om mensen te laten zien, tijdens de Cultuurnacht, hoe een boek gedrukt wordt (plano) en hoe het papier vervolgens wordt gevouwen, had ik het boek nog niet op- maat gesneden. Maar deze week was het zo ver. Bij het boek is 1 blanco katern meegeleverd. Dat heb ik in 2 gedeeld en één als eerste katern en het tweede als laatste katern opgenomen. Daarom kan ik makkelijk de plaats met potlood markeren waar ik ga snijden.

IMG_2423SchoongesnedenVersieVanVanDenVosReynaerde

Schoongesneden ziet het er dan als volgt uit. Altijd een spannend moment. Nu begint het op een boek te lijken. Als dekblad (schutblad dat met als doel extra bescherming te geven aan de katernen, bij het eerste en laatste katern wordt meegebonden) dienen twee stukken perkament.

IMG_2424Snijafval

Het snijafval. Helaas was het boek net iets dikker dan mijn snijmachine aankon. Ik heb het dus in twee keer gesneden. Dat kan eigenlijk niet zonder dat je dat achteraf ziet. Maar het vroeg snijden heeft zo-wie-zo nadelen en werd in de Middeleeuwen pas later gedaan.

IMG_2425SchoongesnedenVosOnderBezwaar

‘Onder bezwaar’ betekent in mijn geval: tussen twee planken en onder een stapel zware boeken. Hier ligt mijn exemplaar van ‘Van den vos Reynaerde’ inclusief de perkamenten dekbladen. Die dekbladen zitten met een rand van ongeveer 1 centimeter om het betreffende katern gevouwen. Maar perkament heeft wat tijd en druk nodig om zich te laten temmen. Zo zijn mijn handen vrij voor andere dingen.

IMG_2426EikenhoutenPlattenMetKapitaalhoekjesEnAfgerondeBuitenRanden

De twee eikenhouten platten zijn 1 centimeter dik. aan wat de rugzijde gaat worden (op de foto in het midden) zullen drie leren riempjes en twee perkamenten strengels de platten met elkaar en met het boekblok verbinden. De perkamenten strengels gaan de kapitaalkern vormen, het hart van het kapitaalband. Een van de grote uitdagingen die ik bij de vorige dummy niet helemaal kreeg zoals ik het wilde. De strengels komen aan de kop (bovenkant) en staart (onderkant) van het boek, daar waar nu een kapitaalhoekje is weggehaald. Ook de scherpe randen aan de buitenkant (waar straks de leren bekleding over komt) heb ik met een stukje schuurpapier wat afgerond.

IMG_2438TweeVanDeDrieLerenStroken

Uit de resten van een oude leren tas maak ik drie leren riempjes. Ruim 1 centimeter breed en 2 millimeter dik. Deze zitten inmiddels in de pers want mijn leer was maar 1 millimeter dik, dus heb ik een bredere strook dubbel gevouwen en gelijmd. Inderdaad dit leer is eerder gebruikt om de titel te oefenen met vergulden voor een ander boek (Bradel). Maar daar zie je straks toch niets van. De riempjes zijn misschien te lang maar de 15 centimeter uit het boek van Goddijn was vorige keer te weinig. We gaan het zien.

Best veel gedaan voor een eerste middag.

Het huidige boekbindavontuur

Posted on by

Terwijl ik aan een dummy aan het werken was,
lag onder bezwaar het volgende boekblok al klaar.
Het boekblok betreft ‘The Art of bookbinding’ van
Joseph William Zaehnsdorf (1853 – 1930).
Het boek is van 1880 en de versie die ik als dummy
ga inbinden is uitgegeven door Atelier de Ganzenweide.
Het is geen middeleeuws boek maar de afmetingen
komen bijna exact overeen met de beschrijving van Peter Goddijn
bij zijn beschrijving van ‘Band met houten platkernen,
gesloten scharnieren, opliggende bindingen, vaste rug,
romaanse aanrijging, chevronkapitaal, platsluiting en
titelraampje (11e eeuw)’.
De beschrijving probeer ik te volgen.

IMG_1671PerkamentenDekbladEnBoekblokMetGroterKapitaalhoekje

Volgens de beschrijving van Goddijn (Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden, pagina 24) hoort de kapitaalsnede 2 bij 2 mm te zijn. Dat had ik ook aangebracht. Maar na de ervaring met de eerste dummy maak ik het toch groter: 5 bij 5 mm. Je ziet op deze foto ook het perkamenten dekblad dat om het eerste katern zit.

De beschrijving van dit boek (‘The Art of bookbinding’) dat je
gewoon in de boekhandel kunt kopen is op de website van Bol als volgt:

Originally published in 1880 this early work on book binding is a comprehensive and informative look at the subject. The contents are extensively illustrated, The information on book binding makes for absorbing reading throughout. Many of the earliest books, particularly those dating back to 1900s and before, are now extremely scarce and increasingly expensive.

IMG_1672KaternVoorKaternKapitaalhoekjeAangebracht

Met platten. Ik heb 1 voor 1 de katernen ontdaan van het hoekje. Met een mes een boekblok in een keer doorsnijden lukte me de vorige keer niet. Nu zitten er wel kleine verschillen tussen de hoekjes maar de functie is om voldoende ruimte te maken voor het kapitaalband. Dat is er nu.

IMG_1673BoekblokInDeBlokpersPlaatsen

Hier wordt het boekblok in de houten blokpers gezet. Ik ga voor het eerst een boek niet prikken in de rug maar ik ga op de plaatsen waar de bindingen komen (3 plaatsen) en de plaatsen waar de kettingsteek komt (2 plaatsen voor het basiskapitaal) inzagingen maken.

IMG_1674ZaagsnedenInDeHoutenBlokpers

Vijf zaagsneden in de rug van het boekblok terwijl het in de blokpers geklemd ligt.

IMG_1675PlattenEnBoekblokVoorzienVanVergrootKapitaalhoekje

Het resultaat.

IMG_1676HoutenPlattenIngezaagdBoekblokLerenRiempjes

Compleet met houten platten en de drie leren riempjes (van een oude tas). De perkamenten kapitaalkernen moet ik nog maken.

IMG_1677ZoHebIkMijnWerkAchtergelaten

De volgende stap is het aftekenen van de platkernen zodat daar de gaten in geboord kunnen worden. Dat is een spannend moment. Vooral de twee gaten voor de kapitaal kern. De platten zijn geen massief hout maar een soort multiplex. Toen ik bij de eerste dummy probeerde deze gaten te maken dreigde de hoek af te breken. Dat moet ik hier zien te voorkomen. Bij de dummy heb ik toen de pogingen gestaakt. Hier wil ik dat het wel lukt.

De wit/rode staart van de vos

Posted on by

IMG_1628KapitaalbandVoorEnAchterkant

Mijn kapitaalband maak ik met als kern een stuk touw, 3 mm dik henneptouw. Het touw wat ik onlangs kocht pluist nogal en daarom heb ik mijn vorige poging weer ongedaan gemaakt (en omdat de wikkeling te ongelijkmatig was). Ik heb het hele stuk touw ingesmeerd met een beetje lijm waardoor de pluisdraden aan de kern vast gaan zitten en niet meer uitstaan. De eerste keer had ik steeds twee omwentelingen met één kleur gedaan. Deze keer drie. Daardoor slaag ik er in meer gelijkmatige groottes te krijgen van de kleurvlakjes. Links zie je het zichtbare resultaat, rechts hetzelfde stuk kapitaalband maar dan de achterkant. Je ziet dat ik er beter in geslaagd ben om ieder gekleurd stukje op dezelfde manier te beginnen.

IMG_1630KapitaalbandAanDeBovenkantEvenVastGezetMetSchildersplakband

Eigenlijk had de kern voor het kapitaalband gelijk met het naaien van het boekblok meegenaaid moeten worden. Dat snap ik nu beter dan toen ik aan het boek begon bovendien is dit boek eigenlijk wat aan de kleine kant. Maar bij de volgende dummy (The Art of Bookbinding) ga ik dat wel doen. Het bevestigen van de hennepkern aan de platten die erg glad zijn valt niet mee. Ik zet de vast met lijm en het schildersplakband gebruikt om ze even op hun plaats te houden.

IMG_1632KapitaalbandIsAanHetDrogen

Linksonder ook.

IMG_1633HandgemaaktKapitaalbandAangebracht

Als het kapitaalband integraal meegenaaid wordt dan kan het niet zo los staan van de katernen zoals het nu is. Dat komt wel goed als er straks het de leren bekleding om komt.

IMG_1634LeerVoorDeBoekBand

Dit is het leer dat het boekblok en de platten gaat bekleden. Het moet nog wat verder bijgesneden worden. Op de rug, bij het kapitaalband, maak ik nog een extra stukje rood leer aan de band.

IMG_1636PreviewMetKleinStrookjeRoodLeer

Dan zal het er zo gaan uitzien. Het leer zit nu nog los rond de platten. Naar het stuk op de rug is er al uitgesneden. En de flapjes die strajs als eerste op de boven- en onderkant van de flappen komen, zijn ook al losgesneden. Ik weet niet hoe groot ik die ga laten. Nu zijn ze 4 cm lang.

IMG_1637Preview

Zo gaat het kapitaalband dan zichtbaar worden.

IMG_1646RodeRandje

Dit is dan zo’n klein stukje rood leer. Aan een kant gedund met een mes.

IMG_1647EerstePlatGelijmd

Het eerste plat ligt te drogen nadat het aan het leer is bevestigd. Je ziet de twee rode leren strookjes die de rug gaan afwerken. Door die kleine rode randjes die er dubbel op gelijmd zitten en doordat ze een beetje boven het leer van de rug uitsteken, wordt het een klein ‘afdakje’ boven de kapitaalband.

IMG_1648LeerDeelsGelijmdOpBoekband

Hier zijn beide platten en de rug gelijmd en ligt het boek te drogen. Je ziet hier duidelijk de smalle leren stroken die vanaf de achterkant van het boek op de platten komen. Daar komt vervolgens het leer over dat van de zijkant naar binnen wordt gevouwen en gelijmd. Als laatste haan dan de voorkanten volgen. Het huidige plan is om de naden daar met de rode katoenen draad dicht te naaien. Maar dat is dan meer ter decoratie dan iets anders.

Van den vos Reynaerde (voorbereiding)

Posted on by

Omdat ik Van den vos Reynaerde wil gaan inbinden met een
Middeleeuwse bindwijze, en ik de technieken daarvoor voor de eerste maal
ga toepassen, hik ik een beetje tegen het volgende project.

Eerlijk is eerlijk, er zijn ook een paar praktische problemen:
– gereedschap: ik beschik niet over al het benodigde gereedschap
en dat kopen duurt even;
– materialen: ik heb niet al die materialen in voorraad. Het zoeken,
kopen en geleverd krijgen kost tijd;
– de technieken; sommige van de technieken die ik moet gaan toepassen
zijn niet eenvoudig en daarvoor wil ik me voorbereiden.

IMG_1512AtelierLibriBoekbeslagKlampslotDoeHetZelf

Omdat het boek dat ik wil gaan maken ook boekbeslag bevat wat je met de hand moet gaan maken, vond ik dit boekbeslag in de vorm van een klampslot uit het Doe-het-zelf pakket van Atelier Libri wel een goed idee. Ter voorbereiding.

Het boek dat ik ga maken staat beschreven in ‘Westerse boekbindtechnieken
van de Middeleeuwen tot heden’ dat geschreven is door Peter Goddijn.

IMG_1513AtelierLibriBoekbeslagKlampslotDoeHetZelfInhoud

Je ziet dat ik hier niet het hele boekbeslag zelf moet gaan maken. De muiter (dat deel van het slot dat vast aan de voorplat zit en waaraan het ‘dwarsbalkje’ zit waaraan straks de sluithaak houvast gaat vinden on het boek te sluiten. Op de foto het rechtse messing voorwerp onder de plastic zak met staalwol.) en de sluithaak zijn al voorgevormd. Ik moet wel zelf twee kleine borgplaatjes zelf gaan knippen.

Waar ik niet bij stilgestaan had (dom) was dat ik wel een boek nodig heb
met een bepaalde dikte.
Daarom heb ik besloten een blanco dummy te maken voor ik aan de ‘echte’ dummy
(The Art of bookbinding van Joseph Zaehnsdorf) ga beginnen en voor
dat ik aan ‘Van de vos Reynaerde’ ga beginnen.
Het boek moet eigenlijk ten minste 5 centimeter dik zijn.
Dat kost een berg papier.
Daarom ook ga ik ook bij de kleine, blanco dummy, houten platten gebruiken
van 1 centimeter dik (1 cm voor en 1 cm achter).
Het papier is nu deels op maat gesneden maar ik ben er nog niet.

IMG_1514BoekblokInSpe

Waarschijnlijk heb ik nog wel een paar katernen nodig.

Pallieter

Posted on by

Mijn versie van Pallieter van Felix Timmermans wordt een
eenvoudige bandzetter.
Het is al weer heel lang gelden dat ik een ‘gewoon’ boek
heb ingebonden zodat ik het zowat verleerd ben.
Daarom gewoon een bandzetter, wel met een leren band.

IMG_0673BasisVanDeBoekbandEvenPassenRondHetPallieterBoekblok

De vorige keer was ik gebleven bij het maken van de losse onderdelen van de boekband. Die heb ik nu in elkaar gezet en kan hem passen rond het boekblok. Eigenlijk was het beter geweest als het kraftpapier de volledige hoogte van de rug had bedekt.

IMG_0674PlattenMetKaphoekje

Aan de rugkant van de platten heb ik ronde hoekjes gemaakt. Volgens mij heten dat kaphoekjes. Die moeten het scharnieren van het leer vereenvoudigen.

 

IMG_0675DeBestePlaatsOpHetLeerZoeken

Even de beste plaats op het leer zoeken. Geit skiver om precies te zijn.

IMG_0676VoorbereidenImitatieRibben

Dit is de tweede keer dat ik een leren band maak. De eerste keer was dat onder begeleiding. Ook deze keer wil ik imitatie-ribben op de rug van het boek aanbrengen. Deze keer gebruik ik er kleine stukjes touw voor.

IMG_0677NogEvenMetenKraftPapierGadHeleHoogteMoetenBeslaan

Leer gesneden. Platten en rug afgetekend. Dan kan het lijmen beginnen.

IMG_0678ImitatieRibbenModelerenOpRugVanLerenBand

Zo gaan die imitatie ribben (valse ribben) er dan uitzien. Toch leuk om te zien.

IMG_0681LerenKapkeVoorbereidenBovenAanDeRugVanDeBand

Het kapje krijgt extra volume door een klein reepje grijsbord.

IMG_0682MooiHoekjeMakenAanLerenBand

Tijd om de omslag te gaan voorbereiden en vast te lijmen. Dan eventueel de opengevallen ruimte op de platten opvullen en dan kan de boekband aan het boekblok gezet worden. Spannend.

Pallieter is weer een stapje verder

Posted on by

Gisteren het boekblok schoon gesneden.
Een kleur van leeslint gekozen en dat aangebracht.
Kapitaalbandjes aangebracht.
Schutbladen nogmaals op maat gemaakt en op boekblok gelijmd.
Gaas aan schutblad gelijmd.

IMG_0665PallieterFelixTimmermansUitzoekenLeeslint

De kleur van het leeslint moet zowel bij het schutblad als bij het leer van de band passen. Dat is niet eenvoudig want het leer is groen en het schutblad blauw.

IMG_0666PallieterFelixTimmermansRestjesNaHetSchoonsnijdenBoekblok

Het schoonsnijden van een boekblok vind ik altijd een magisch moment. Daarvoor heb je een stapel papier waar het moeilijk doorheen gaan is. Na het snijden is er dan ineens een perfect boekblok waar alle pagina’s zichtbaar in zijn. Hier zie je de drie stukken die er af gesneden zijn.

IMG_0667PallieterFelixTimmermansSchoongesnedenBoekblok

Dit is dan het ‘kale’ boekblok.

IMG_0668PallieterFelixTimmermansSchutbladGeplaktOpBoekblok

Kapitaalband, leeslint en schutblad aangebracht. Nu kan ik aan de band beginnen.

IMG_0669PallieterFelixTimmermansAlleOnderdelenBoekbandOpmaatBehalveHetLeer

Dit zijn alle grotere onderdelen, op het leer na (platten en rug uit grijsbord en kraftpapier). Ze zijn allemaal op maat gesneden. De volgende stap is om dit verder in elkaar te zetten. Dit is de eerste keer dat ik een leren band, zelfstandig in elkaar zet. Dus nu eerst de aantekeningen van de workshop nog eens doornemen.