Van den vos Reynaerde (vervolg)

Dit wordt het derde boek in deze reeks.
Het eerste was een klein maar dik boek met houten platten,
leren bekleding en een sluiting (die ik gekocht had).
Geen tekst.

Het tweede was het boek ‘The art of bookbinding’. Dus een
bedrukt boekblok, houten platten met rood leer. Met een sluiting
van leer en messing. Eenvoudige integrale kapitaalband.
Met als versiering een messing beslag dat ik gekocht had.

Het derde boek is dan uiteindelijk Van den vos Reynaerde.
De tekst die geleverd is door een samenwerkingsverband van
de Stichting Handboekbinden, Atelier de Ganzenweide van Rob Koch
en Jannie de Groot. Hier wil ik het chevronkapitaal op
maken en met een messing titelvenster. Deze laatste twee
waren bij boek twee of niet gelukt of was ik gewoon niet aan begonnen.

IMG_2509EikenhoutenPlattenPrikmalLerenRiempjes

Dit is het vertrekpunt voor dit bericht: twee eikenhouten platten, drie leren riempjes (uit een oude tas) en een prikmal die ik voorbereid heb.


IMG_2525BoorgatVoorKapitaalkern

Aan de kop en de staart (aan de boven- en onderkant van de platten) zijn de hoeken van eikenhouten platten afgeplat. Er is een stukje afgezaagd. Door dat te doen ontstaat er voldoende ruimte om een kapitaalkern van gedraaid perkament aan te kunnen brengen. Die kapitaalkern zal later omwikkeld worden met twee kleuren draad om zo het chevronkapitaal te realiseren. De kapitaalkern verbindt de twee platten met het boekblok dus is er niet alleen voor de versiering maar ook voor de stevigheid van de binding.


IMG_2526EvenInDeKlem

Een timmerwerkplaats is mijn werkplaats niet dus moet ik steeds een beetje improviseren.


IMG_2527BoorgatVoorKapitaalkern

Je kijkt hier tegen de buitenkant van een van de platten. Straks, nadat de bekleding is aangebracht, kun je de aanhechting van het perkament op de platten zien. Dat is ook het geval bij de riempjes.


IMG_2528Kapitaalhoekje

Het stukje dat op de hoek van de platten is weggehaald, haal ik ook van het dekblad en de rest van het boekblok af. Daardoor ontstaat er ruimte om straks het kapitaal te omwikkelen en vast te maken aan de kapitaalkern en het leer.


IMG_2529AftekenenInDePers

Het boekblok (met de perkamenten dekbladen) zit in de blokpers. Hier zijn de plaatsen aangegeven waar ik het boekblok ga inzagen.


IMG_2531Inzagen

Drie tot vijf millimeter diep zaag ik het boekblok in.


IMG_2538GatenBoren

Het is de bedoeling dat het boekblok aan de leren riempjes wordt genaaid. Daarbij zullen de leren riempjes door een soort tunnel de platten ingaan om er aan de buitenkant uit te komen om vervolgens door het hout te gaan en aan de binnenkant van de platten bevestigd te worden. Lees Goddijn. Hier zie je een en ander afgetekend en de eerste gaten zijn geboord als begin van de ‘tunnel’.


IMG_2539SleuvenEnVerdiepingen

De binnenkant van een plat. De riempjes komen straks door het gat naar binnen en worden dan tegen de binnenkant van de plat bevestigd. Het dekblad, eenmaal tegen de binnenkant van de plat bevestigd, zal dit aan het oog onttrekken.


IMG_2540AftekenenBorenBeitel

Een afgetekende buitenkant van een plat. Je ziet de boorgaten van de rug afkomen. Die moeten een ‘tunnel’ gaan vormen. Door de brede gaten gaan de riemen dan naar de binnenkant om vastgezet te worden met messing spijkers.


IMG_2543DeGatenMoetenKanaaltjesWorden

Laat ik maar beginnen met de eenvoudige dingen. Dat maken van de tunnel. Daar ben ik een beetje voorzichtig mee. Als ik te veel kracht gebruik ben ik bang dat het ‘dak’ van de tunnel afgaat. Op zich is dat geen ramp. Dan kun je nog steeds het boek inbinden maar je ziet dat dan wel. Ook dat kun je dan wel weer oplossen maar volgens het boek moet het met een tunnel. Dat wil ik proberen. Bij mijn tweede boek lukte dat niet maar dat had vooral met het materiaal te maken. Dit is een massief eiken plank. Bij boek twee was het een uit meerdere lagen samengestelde plank.


De komende tijd kan ik me dus wel vermaken in de werkplaats.

Boekbindavonturen

IMG_1831SluitriemBevestigd

De afgelopen tijd lagen door activiteiten op mijn werk en de Boekkunstbeurs de activiteiten aan ‘The Art Of Bookbinding’ even stil. Dat wordt ook veroorzaakt doordat het werk aan de sluiting van het boek tegenzit. Dat schuif ik even vooruit. Maar het begin van de sluitriem is gemaakt en ziet er ook goed uit.


IMG_1916FoutjeInDeKapitaalband

Van de chevronsteek ben ik afgestapt. Het resultaat was niet goed genoeg. Dus dat probeer ik bij ‘Van den vos Reynaerde’ opnieuw. Hier dus een eenvoudige kapitaalsteek. Ik kan niet goed genoeg bij of om de kapitaalkern. Peter Goddijn waarschuwt daarvoor al in zijn boek. Nu is dat niet zo erg. Je ziet dan de draden onregelmatig uit het boek komen. Meer storend is dat ik op 1 plaats de rode draad tussen het wit heb laten uitkomen. Dat ga ik nog corrigeren.


IMG_1917KapitaalbandValtNietMeeBeslagZitPrima

Het beslag is bevestigd op de voorplat.


IMG_1918KapitaalbamdAanDeStaartOntbreektNog


IMG_1919MetKapitaalbandEnBeslag

Ik moet zeggen: het boek gaat goed open en is goed leesbaar. Het boekblok zit nergens te strak of zo iets. Dus ik kan straks dit boek gewoon lezen als ieder ander modern boek.


The Art of Bookbinding

IMG_1808HetPassenVanHetLeer

Als je aan het leer begint ziet het boek er al snel als een heel interessant object uit. Hier pas ik het boek nopg eens nadat ik het leer op maat heb gesneden.


IMG_1810HetIsEenRuglozeBindingDusHetLeerZitDirectOpDeKaternen

Deze middeleeuwse binding met houten platten heeft geen versterking op de rug. Dus het leer wordt direct op de katernen bevestigd. Dus zie je de oneffenheden van de rug door het leer heen. De leren riempjes vormen de ribben op het boek. Dit zet ik niet extra aan met een vouwbeen. De uitstraling blijft dan zo natuurlijk mogelijk.


IMG_1811DePlattenEnRugZijnGelijmd

Het leer is aan de houten platten en de rug bevestigd. Ik maak de omslagen niet zoals Goddijn beschrijft: zoals we een boek kaften. Ik heb een methode geleerd die een mooi resultaat geeft en daarom pas ik die hier toe. De eerste dummy had wel omslagen zoals het kaften van het boek. Die twee uitvoeringen kan ik dan straks nog eens goed vergelijken voordat ik aan Van den vos Reynaerde begin.


IMG_1812DeHoekenSnijdenInHetLeer

Hier zie je dat het leer voorbereid is om de omslagen te maken. Overigens beide teksten (The Art of Bookbinding en Van den vos Reynaerde) zijn beide uitgegeven door Atelier de Ganzenweide.


IMG_1814EvenHetBoekbeslagPassen

Even het boekbeslag passen als de omslagen goed vast zitten. Het boek laat ik nu een paar dagen goed drogen. Dan moet ik de kapitalen aan het boek maken, dan ga ik het beslag en de sluiting afmaken en bevestigen. Leeslint?


Avonturen van de boekbinder

Al weer een tijdje geleden heb ik het boekblok van
‘The Art of Bookbinding’ uit het naaibankje gehaald.
maar dat hier nog niet gemeld.
Het boek is gereed om met leer te bekleden maar dan moet
ik ook gaan beginnen aan het chevron-kapitaal.
Daarna komt de sluiting aan de beurt.

IMG_1780BoekUitMijnNaaibankjeGehaald

Zo komt het boek dan uit het naaibankje.Je kunt goed de geïntegreerde kapitaalkern zien aan de kop en staart (boven- en onderkant). Helemaal met zwart garen omwikkeld. Het perkamenten dekblad golft gelijk. Dat zal straks bevestigd worden tegen de binnenkant van de platten.


IMG_1783AchterplatBevestigd

Hier zie je dat het achterplat nu ook aan het boekblok is bevestigd. Zowel de perkamenten kapitaalkernen als de leren riempjes waarop genaaid is, zitten nu vast aan beide platten. Gereed om het in het leer te steken, na te denken over het chevron kapitaal en het boekbeslag met de sluiting.


IMG_1784AchterplatBovenaanzicht

Van bovenaf zie je de messing spijkertjes die gebruikt worden om de leren riempjes vast te zetten aan de houten platten.


IMG_1785ProeflapjeChevronKapitaal

Dit is het proeflapje dat ik gemaakt heb om de chevron steek te kunnen oefenen. Dat is geen overbodige luxe want het lukt me niet om die steek mooi te krijgen.


IMG_1790TweedePogingChevronKapitaalTeMaken

Daarom heb ik deze week nog een tweede proeflapje gemaakt van een restje leer en een stuk henneptouw.


IMG_1791InDeVoorplatIsruimteUitgespaardOmSluitriemTeBevestigen

Het werken aan het proeflapje kan ik ook thuis. Dat hoef ik niet in mijn werkplaats te doen. Daarom ga ik in mijn werkplaats door aan het beslag. Hier zie je het voorplat. Daarin is ruimte uitgespaard om de sluitriem te bevestigen. Op het voorplat zie je de sluitriem straks niet want de riem komt onder het bekledingsleer te zitten. Om het riempje vast te zetten maak je een soort van schildje van messing dat met spijkers vastgezet wordt op de voorplat, in het bekledingsleer en door het sluitriempje.


IMG_1792OntwerpVoorSchildjeEvenPassenOpHetBoek

Hier zie je mijn papieren ontwerpje voor het schild. Even passen.


IMG_1793OntwerpVanSchildjeGeplaktOpHetMessing

Dat ontwerp plak je dan op de plaat messing om de vorm uit te knippen/zagen en de gaatjes voor de spijkers voor te boren. Dit dunne messing kun je ook doorsteken met een els (priem).


IMG_1794OpHetRiempjeKomtDitPlaatjeVanMessing

Weer even passen.


IMG_1795BoekbeslagEvenPassen

Het beslag dat ik onlangs kocht wil ik ook op het boek bevestigen. Even passen.


IMG_1797TheArtOfBookbindingWordtInRoodLeerIngebondenDaaromKomtHetBoekbeslag

Het beslag komt dan natuurlijk boven op het leer te liggen. Dat zal zo’n beeld moeten gaan geven.


IMG_1798LerenRiempje

Dit wordt het riempje. Het is een stuk leer van ongeveer 17 centimeter lang en 4 centimeter breed dat dubbelgevouwen en gelijmd is.


IMG_1799ZoPastStraksHetRiempjeInDeVoorplat

Zo gaat het leren riempje dan in de uitsparing vallen. De sluiting komt dan op de rug.


Iedereen is weer bij!

Snel gaat het niet

IMG_1754MetDrieKaternenBenIkNogNietVeelOpgeschoten

Deze week geprobeerd nog wat tijd te besteden aan het inbinden van ‘The Art of Bookbinding’ op een middeleeuwse manier. Er zijn nu 3 katernen genaaid. De draad waar ik mee werk is erg lang en daarom stropt de draad steeds. Binnenkort eens uitzoeken of werken met meerdere kortere draden niet effectiever is. Maar de kapitaalkernen gaan er mooi uitzien. Of het zo ook hoort weet ik niet maar dit resultaat kan ik straks met leer bekleden.


Dubbele wikkelnaaiing, rondslag en kettingsteek

Weer even stilstaan bij het inbinden van ‘The Art of Bookbinding’.
De tweede dummy voor het inbinden van ‘Van den vos Reynaerde’.

IMG_1734EvenPassen

De leren riempjes waarop het boekblok straks moet worden genaaid, zijn bevestigd aan het voorplat. Even passen of dit dadelijk allemaal goed gaat werken.


IMG_1736InPlaatsVanGaatjeBoren

In plaats van een gaatje boren van de hoek aan de rugzijde van beide houten platten om straks het basiskapitaal aan te bevestigen, maak ik een insnijding. Dat werkt beter bij dit materiaal. Al bij beperkte druk loop ik het risico dat er stukken van de platten afbreken.


IMG_1737RuimteVoor2CmRiemGemaakt

In het voorplat is ook een stuk uit het voorplat gehaald waar straks de sluitriem bevestigd zal worden.


IMG_1738RiempjesIngesneden

De leren riempjes zijn ingesneden. Bij de vorige dummy had ik de tekening in het boek van Goddijn verkeerd geïnterpreteerd en het insnijden gedaan terwijl de voorplat al op het naaibankje lag. Dat is een stuk eenvoudiger als je het wat eerder doet.


IMG_1740MijnBelangrijksteStukGereedschap

Door het materiaal van de platten, dat geen massief hout is, is dit mijn beste stuk gereedschap: een guts.


IMG_1741TweeStrokenPerkamentWekenInWater

De kern van het kapitaal (Goddijn noemt het ‘het basiskapitaal’) is van perkament. Hier zie je twee stroken perkament in het water liggen weken om er dadelijk strengels van te maken.


IMG_1742TweeStrengelsPerkamentTeDrogen

Omdat ik zo zuinig mogelijk ben met het perkament en omdat de instructies van Goddijn niet altijd heel helder zijn, zijn de stroken ongelijk van lengte. Ik weet namelijk niet precies welke lengte ik had moeten nemen. Goddijn zegt: ‘die zo lang zijn als driemaal de dikte van het boekblok’. Maar is dat exclusief of inclusief de platten? In mijn geval is het boek 2 cm dik, zijn de platten ieder 1 cm dik. Moet je dan 3 maal 2 of 3 maal 4 nemen? Volgens mij heb ik ongeveer 11 cm nodig. Dus de rekensom is volgens mij inclusief de dikte van de platten (3×4=12). Maar altijd zelf passen en meten!


IMG_1744NietMooisteStrengelsTerWereldMaarLangsteWaarschijnlijkTeLang

De strengels zijn niet moeders mooiste maar ik denk dat het er mee door kan. Het lijkt me in ieder geval geen slecht idee om het perkament in een stukje papier te rollen.


IMG_1746PerkamentOmwikkeldMetStrookjePapier

Dan ziet dat er zo uit.


IMG_1747KernBasiskapitaalLijmenMetKlem

Na het perkament ingelijmd te hebben zet ik het nog even vast met een tang. Daarmee kan ik het perkament ook goed in de sleuf stoppen en wordt het heel plat.


IMG_1748KernBasiskapitaalAanVoorplatBevestigd

Dit is dan het resultaat.


IMG_1749VoorplatMetKernKapitaalEnLerenBindingdriempjesGereed

Hier zie je dat de voorplat gereed is om het boekblok te gaan naaien: het basiskapitaal en de leren bindingen zitten aan het voorplat vast.


IMG_1750TheArtOfBookbinding

‘The art of Bookbinding’ van Joseph Zaehnsdorf in een uitgave van Atelier de Ganzenweide.


IMG_1751NaaibankInStelling

Hier ligt het voorplat met het eerste katern op het naaibankje.


IMG_1752TekeningUitBoekGoddijn

Dit is de tekening in het boek van Goddijn (pagina 27). In de tekst staat dan het volgende: ‘De katernen worden aan de ingesneden bindingen vastgemaakt met een dubbele wikkelnaaiing. Aan kop en staart worden ook de kapitaalkernen mee genaaid met een rondslag via het gat voor de kettingsteek’. Dat is prima maar dan moet je natuurlijk wel weten/begrijpen wat een dubbele wikkelnaaiing, een rondslag en een kettingsteek zijn. Het boek van Goddijn is vooral goed voor mensen die de kunst van het boekbinden al onder de knie hebben. Het is geen stap-voor-stap instructieboek.


IMG_1753EersteKaternMetPerkamentenOmslagIngenaaid

Het eerste katern is genaaid en met het tweede is een begin gemaakt. Gelukkig zijn het niet zo veel katernen.


Maar die overige katernen volgen volgende keer.

Voor het eerst van mijn leven!

Voor het eerst van mijn leven heb ik een boormachine gekocht.
In huis gebruik ik nooit een boormachine.
Dat let het zo nauw dat ik het liever iemand anders laat doen.
in de meeste muren in mijn huis raak je niet met een gewone
boormachine.
Ik had op internet rondgekeken maar ik raakte al snel
verstrikt in allerlei discussies over wat het beste type
batterij was. Daar maak ik me niet zo druk over.
Ik wil een eenvoudige machine voor kleiner werk.
Misschien een schroef in of uitdraaien.
Ben nog naar een grote bouwmarkt geweest. Daar duizelde het helemaal.
Daar waren ‘aanbiedingen’ die zeer ruim boven het bedrag
lagen dat ik in mijn hoofd had.
Laat de Action een boormachine verkopen voor 29,95 euro.
Volgens mij een prima machine voor mijn toepassingen.

Dus het werk aan de voor- en achterplat van
‘The art of bookbinding’ (Joseph Zaehnsdorf) kon beginnen.

IMG_1716

De randen aan de buitenkant afgerond met schuurpapier en de plaatsen afgetekend waar de sleuf, de doorboring en de geul moet komen.


IMG_1717

Op beide platten en zowel buiten- als binnenkant.


IMG_1720

Hier zie je dat ruimte is uitgespaard waar het leren riempje in bevestigd wordt. Vervolgens loopt dit riempje door de plat naar de andere kant. Daar zou een soort tunnel in het hout moeten zitten. Voorgeboord met de boormachine. Maar het materiaal dat ik als plat gebruik is geen massief hout. De buitenkanten zijn van hout, een fineer. De kern is van verschillende materialen. Sommige heel zacht. Het boren van een tunnel leidde bijna gelijk in het beschadigen van de bovenkant. Dus straks. bij ‘Van den vos Reynaerde’, in het eikenhout zal ik het opnieuw proberen. Maar voor deze dummy volg ik de aanpak die ik in de eerste dummy ook gebruikte: een ruimte uitsparen aan het oppervlak waarin het riempje past.


IMG_1721

De volgende keer begin ik hier de riempjes eerst verder vast te zetten. Ik zou ook voor het basiskapitaal een tunnel moeten maken. Op de hoek. Dat ga ik, om dezelfde reden, niet eens proberen. Dat wordt een sleufje. Daar zal het perkament in moeten passen. Als dat lelijk dreigt te worden onder het leer zal ik het opvullen met papier maché.


Het huidige boekbindavontuur

Terwijl ik aan een dummy aan het werken was,
lag onder bezwaar het volgende boekblok al klaar.
Het boekblok betreft ‘The Art of bookbinding’ van
Joseph William Zaehnsdorf (1853 – 1930).
Het boek is van 1880 en de versie die ik als dummy
ga inbinden is uitgegeven door Atelier de Ganzenweide.
Het is geen middeleeuws boek maar de afmetingen
komen bijna exact overeen met de beschrijving van Peter Goddijn
bij zijn beschrijving van ‘Band met houten platkernen,
gesloten scharnieren, opliggende bindingen, vaste rug,
romaanse aanrijging, chevronkapitaal, platsluiting en
titelraampje (11e eeuw)’.
De beschrijving probeer ik te volgen.

IMG_1671PerkamentenDekbladEnBoekblokMetGroterKapitaalhoekje

Volgens de beschrijving van Goddijn (Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden, pagina 24) hoort de kapitaalsnede 2 bij 2 mm te zijn. Dat had ik ook aangebracht. Maar na de ervaring met de eerste dummy maak ik het toch groter: 5 bij 5 mm. Je ziet op deze foto ook het perkamenten dekblad dat om het eerste katern zit.


De beschrijving van dit boek (‘The Art of bookbinding’) dat je
gewoon in de boekhandel kunt kopen is op de website van Bol als volgt:

Originally published in 1880 this early work on book binding is a comprehensive and informative look at the subject. The contents are extensively illustrated, The information on book binding makes for absorbing reading throughout. Many of the earliest books, particularly those dating back to 1900s and before, are now extremely scarce and increasingly expensive.

IMG_1672KaternVoorKaternKapitaalhoekjeAangebracht

Met platten. Ik heb 1 voor 1 de katernen ontdaan van het hoekje. Met een mes een boekblok in een keer doorsnijden lukte me de vorige keer niet. Nu zitten er wel kleine verschillen tussen de hoekjes maar de functie is om voldoende ruimte te maken voor het kapitaalband. Dat is er nu.


IMG_1673BoekblokInDeBlokpersPlaatsen

Hier wordt het boekblok in de houten blokpers gezet. Ik ga voor het eerst een boek niet prikken in de rug maar ik ga op de plaatsen waar de bindingen komen (3 plaatsen) en de plaatsen waar de kettingsteek komt (2 plaatsen voor het basiskapitaal) inzagingen maken.


IMG_1674ZaagsnedenInDeHoutenBlokpers

Vijf zaagsneden in de rug van het boekblok terwijl het in de blokpers geklemd ligt.


IMG_1675PlattenEnBoekblokVoorzienVanVergrootKapitaalhoekje

Het resultaat.


IMG_1676HoutenPlattenIngezaagdBoekblokLerenRiempjes

Compleet met houten platten en de drie leren riempjes (van een oude tas). De perkamenten kapitaalkernen moet ik nog maken.


IMG_1677ZoHebIkMijnWerkAchtergelaten

De volgende stap is het aftekenen van de platkernen zodat daar de gaten in geboord kunnen worden. Dat is een spannend moment. Vooral de twee gaten voor de kapitaal kern. De platten zijn geen massief hout maar een soort multiplex. Toen ik bij de eerste dummy probeerde deze gaten te maken dreigde de hoek af te breken. Dat moet ik hier zien te voorkomen. Bij de dummy heb ik toen de pogingen gestaakt. Hier wil ik dat het wel lukt.


De eerste dummy is af

De eerste dummy is er vooral op gericht
= het doe-het-zelf pakket van Atelier Libri te gebruiken
om een boeksluiting te maken;
= ervaring op te doen met leer en houten platten;
= ervaring op te doen met het zelf maken van
kapitaalband;
= om tijd te kopen en in tussen toch zinvol bezig te zijn en
intussen nog wat juiste materialen te kopen.

IMG_1654HoekenKunnenBeterNaaiwerkGeenSucces

Ergens had ik gelezen over de gewoonte om de hoeken van de omslagen met een draad aan elkaar te maken. Ik vond dat een leuk idee. Daarvoor koos ik het rode garen dat ik ook gebruikt heb voor de kapitaalband. Maar dat moet ik veel beter voorbereiden. Misschien is er iemand die me uit kan leggen hoe ik dat het best kan doen. Na de achterplat heb ik dat maar niet meer aan de voorplat geprobeerd.


IMG_1655HierMoetDeMuiterKomenPastDeSluithaak

Na de stroken leer vanaf de rug op de platten gelijmd te hebben heb ik de omslagen op de voor- en achterplat gelijmd. Ik heb dat gedaan alsof ik een schrift kaft. Dat kan beter. Ik ken ook wel een techniek om dat te doen. Dat was al eens eerder hier te zien. Maar bij dit middeleeuws uiterlijk kon het wel. Nu kan ik de muiter gaan vastzetten. Eerst nog even passen en zien of de sluithaak er goed in past.


IMG_1656DeMuiter

De muiter gaat goed.


IMG_1657DeMuiterZitOpHetBoek

Zoals je kunt zien zijn de katernen op de rug direct beplakt met het leer.


IMG_1659VoerkantBorgplaatjeVoor4MessingSpijkers

Ik kies voor een vierkant borgplaatje. Daarmee ga ik het riempje op de achterplat vastzetten met vier messing spijkertjes. Om de sluithaak met het riempje op de juiste plaats te krijgen heb ik het leer afgetekend. Maar dan zo dat er stippen staan waar het leer net overheen bevestigd moet worden.


IMG_1661

Het riempje zit er aan en de sluithaak past goed in de muiter.


IMG_1662MijnTafelIsTeRuwVoorHetLeer

De hoeken heb ik nog wel iets verbeterd maar bij de volgende dummy doe ik dat anders. Je ziet ook goed dat mijn tafeloppervlak goed is voor het ruwe werk maar voor de afwerking met leer ontstaan er te veel beschadigingen. Dat is jammer dus dat moet anders de volgende keer. Ik weet alleen nog niet hoe. Probleem is natuurlijk dat je bijvoorbeeld een hamer moet gebruiken om de muiter en sluithaak op de platten te bevestigen. Dat moet met een beetje kracht.


IMG_1663Bovenaanzicht


IMG_1664OpDeEikenhoutenPlattenVanDummy2

Met de eerste dummy ben ik best tevreden. Het moet bij de volgende dummy beter maar ik heb hier veel van geleerd. Zaterdag begin ik hopelijk aan The Art of Bookbinding (versie Atelier De Ganzenweide).


De wit/rode staart van de vos

IMG_1628KapitaalbandVoorEnAchterkant

Mijn kapitaalband maak ik met als kern een stuk touw, 3 mm dik henneptouw. Het touw wat ik onlangs kocht pluist nogal en daarom heb ik mijn vorige poging weer ongedaan gemaakt (en omdat de wikkeling te ongelijkmatig was). Ik heb het hele stuk touw ingesmeerd met een beetje lijm waardoor de pluisdraden aan de kern vast gaan zitten en niet meer uitstaan. De eerste keer had ik steeds twee omwentelingen met één kleur gedaan. Deze keer drie. Daardoor slaag ik er in meer gelijkmatige groottes te krijgen van de kleurvlakjes. Links zie je het zichtbare resultaat, rechts hetzelfde stuk kapitaalband maar dan de achterkant. Je ziet dat ik er beter in geslaagd ben om ieder gekleurd stukje op dezelfde manier te beginnen.


IMG_1630KapitaalbandAanDeBovenkantEvenVastGezetMetSchildersplakband

Eigenlijk had de kern voor het kapitaalband gelijk met het naaien van het boekblok meegenaaid moeten worden. Dat snap ik nu beter dan toen ik aan het boek begon bovendien is dit boek eigenlijk wat aan de kleine kant. Maar bij de volgende dummy (The Art of Bookbinding) ga ik dat wel doen. Het bevestigen van de hennepkern aan de platten die erg glad zijn valt niet mee. Ik zet de vast met lijm en het schildersplakband gebruikt om ze even op hun plaats te houden.


IMG_1632KapitaalbandIsAanHetDrogen

Linksonder ook.


IMG_1633HandgemaaktKapitaalbandAangebracht

Als het kapitaalband integraal meegenaaid wordt dan kan het niet zo los staan van de katernen zoals het nu is. Dat komt wel goed als er straks het de leren bekleding om komt.


IMG_1634LeerVoorDeBoekBand

Dit is het leer dat het boekblok en de platten gaat bekleden. Het moet nog wat verder bijgesneden worden. Op de rug, bij het kapitaalband, maak ik nog een extra stukje rood leer aan de band.


IMG_1636PreviewMetKleinStrookjeRoodLeer

Dan zal het er zo gaan uitzien. Het leer zit nu nog los rond de platten. Naar het stuk op de rug is er al uitgesneden. En de flapjes die strajs als eerste op de boven- en onderkant van de flappen komen, zijn ook al losgesneden. Ik weet niet hoe groot ik die ga laten. Nu zijn ze 4 cm lang.


IMG_1637Preview

Zo gaat het kapitaalband dan zichtbaar worden.


IMG_1646RodeRandje

Dit is dan zo’n klein stukje rood leer. Aan een kant gedund met een mes.


IMG_1647EerstePlatGelijmd

Het eerste plat ligt te drogen nadat het aan het leer is bevestigd. Je ziet de twee rode leren strookjes die de rug gaan afwerken. Door die kleine rode randjes die er dubbel op gelijmd zitten en doordat ze een beetje boven het leer van de rug uitsteken, wordt het een klein ‘afdakje’ boven de kapitaalband.


IMG_1648LeerDeelsGelijmdOpBoekband

Hier zijn beide platten en de rug gelijmd en ligt het boek te drogen. Je ziet hier duidelijk de smalle leren stroken die vanaf de achterkant van het boek op de platten komen. Daar komt vervolgens het leer over dat van de zijkant naar binnen wordt gevouwen en gelijmd. Als laatste haan dan de voorkanten volgen. Het huidige plan is om de naden daar met de rode katoenen draad dicht te naaien. Maar dat is dan meer ter decoratie dan iets anders.


Leren riempjes voor boekbinden

IMG_1419GesnedenEnGepasteRiempjes

Strookjes leer die nog op elkaar gelijmd moeten worden. Het leer is afkomstig uit een handtas die ik een tijd geleden uit elkaar gehaald heb. Het leer zal straks niet zichtbaar zijn dus een prima plaats om die ‘afval’ in op te werken.


Voor het binden van het boek met houten platten zijn drie
leren riempjes nodig van zo’n 15 centimeter lang, 1 centimeter breed
en 2 millimeter dik.
Het leer van de tas is maar 1 mm dik maar je kunt eenvoudig
twee strookjes op elkaar plakken.
Hierboven zie je de strookjes al wel op elkaar liggen maar
ze zijn dan nog niet aan elkaar geplakt.

IMG_1420GelijmdeRiempjes

Hier zijn de strookjes verlijmd. Ik leg ze nog even in de boekenpers zodat je mooi vlak worden. Straks worden ze ingesneden en gaan ze de kern vormen van de binding.


The Art of Bookbinding (in het kader van Van den vos Reynaerde)

Gisteren natuurlijk gewerkt aan mijn nieuwste project.
Een middeleeuwse binding voor een boek in losse
katernen dat ik gekocht heb bij Atelier de Ganzenweide:
The Art of Bookbinding.
De versie van deze tekst dateert uit 1903 dus een
middeleeuwse band is dan niet helemaal op zijn plaats.
Zie het als een hommage.

Eén plat was gereed. Gisteren tijd om nummer twee uit te zagen.
Dat heb ik gedaan met een figuurzaag en ik moet zeggen:
ik slaag er steeds beter in de lijntjes te volgen bij het zagen,
de zaadbladen schieten minder vaak los en
de zaagbladen breken minder.
Dat betekent volgens mij dat ik de zaag beter zijn werk laat doen
en ik dus minder kracht zet.

Na het zagen volgde het schuren.
Met het eindresultaat ben ik nog niet ontevreden.
War nog moet gebeuren is dat de randen aan de buitenkant nog
wat afgevlakt moeten worden.

IMG_1328VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingDeAchterplatIsOokGereedFiguurzaagEnSchuren

Hier zie je voor- en achterplat met ertussen de katernen van het boekblok.


Maar er was nog een klein karweitje: aan het boekblok,
aan de rugzijde moet een kapitaalsnede gemaakt worden.
Van ieder katern wordt een klein driehoekje van
2 x 2 millimeter afgesneden aan zowel de kop (bovenkant)
als de staart (onderkant).
Dat moet straks er voor gaan zorgen dat het kapitaal
(de bescherming tegen stof aan boven- en onderkant van
een boekblok en een kleine versiering aan het boek)
de juiste ruimte gaat krijgen.
Eigenlijk moet je dat voor het hele boekblok in één keer
afsnijden. Daar had ik geen goed mes voor bij me.
Dat gaat de volgende keer anders.
Nu heb ik steeds 4 of 5 katernen in een keer gedaan.
Dat levert verschillen op.

IMG_1330VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingKapitaalSnede


IMG_1331VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingKapitaalSnede

Tussen de platten ziet dat er dan zo uit.


Ik probeer zo veel mogelijk de werkzaamheden te doen
die ik kan doen totdat ik moet gaan boren.
Daar heb ik zelf geen machine voor en ook geen ervaring.
Dus dat wordt spannend.

Maar als je een papieren boekblok gebruikt voor deze binding
is het beter een perkamenten dekblad aan te brengen.
Een dekblad met een kim (een omgevouwen rand).
Het scharnier van de boekband schijnt het papier makkelijk
te beschadigen. Perkament is dan sterker. Dus je neemt een
stuk perkament ter grootte van een enkele bladzijde
met aan de rugzijde 1 centimeter extra.
Die extra centimeter past dan straks om het eerste katern.

IMG_1332VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingPerkamentenDekbladMetKim

Het perkamenten dekblad met aan de linkerkant een kim, een omgeslagen randje van 1 centimeter. Ik heb twee van deze dekbladen gemaakt, één voor elk buitenste katern. Die liggen nu in de boekenpers zodat de vouw er goed in zit.


Van den vos Reynaerde / The Art of Bookbinding

The Art of Bookbinding, het klassieke boek over boekbinden,
geschreven door Joseph Zaehnsdorf en uitgegeven voor (hobby) boekbinders
door Atelier de Ganzenweide, is mijn test boek.
Dat ga ik gebruiken om ervaring op te doen met de bindtechniek
zoals die beschreven is door Peter Goddijn
in zijn boek ‘Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden’.

IMG_1312ArtOfBookbindingInSnijmachine

Hier ligt het boek in mijn snijmachine. Normaal snij je een boek dat al genaaid is. Maar ten tijde van dit boekmodel sneed men het papier of perkament nadat het boekblok aan de platkernen was vastgemaakt. Dan heb je natuurlijk het meest precieze beeld van de afmetingen. Nu kan ik alleen maar hopen dat ik niet te grote fouten maak met het zagen van de platkernen.


IMG_1313VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingEersteHoutenPlatkern

Dit is de eerste platkern. Dit hout is afkomstig uit een meubel dat in onze badkamer stond. Het is gemaakt om tegen vocht te kunnen. Het is dan ook geen massief hout maar het is wel 9 mm dik. Dat is de maat waarmee men in de 11e eeuw boeken bond.


IMG_1314GeenMassiefHoutMaarGeperstMateriaal

Hier zie je dat het geen massief hout is. Misschien is het helemaal geen hout. Maar het is een soort geperst materiaal. Of dit bruikbaar is om een tunnel in te maken en sleuven? De tijd zal het leren.


IMG_1315VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbinding1PlatMetKaternen

Hier ligt de eerste plat op de katernen.


IMG_1316PeterGoddijnBandMetHoutenPlatkernenGeslotenScharnierenOpliggendeBindingenVasteRugRomaanseAanrijgingVhevronKapitaalPlatsluitingTitelraampje11Eeuw

Dit is zoals Peter Goddijn het boek voorstelt in zijn boek: Band met houten platkernen, gesloten scharnieren, opliggende bindingen, vaste rug, Romaanse aanrijging, chevronkapitaal, platsluiting en titelraampje (11e eeuw).


Naast het werk in de werkplaats ben ik ook nog bezig
geweest advies in te winnen over boren en een bankschroef.
Ik heb na veel zoeken messing spijkers gekocht. Twee soorten.
Bij Masave, een fijnhouthandel in Zwolle probeer ik hout voor
de platten te kopen.
Daarnaast heb ik hennepdraad/touw/garen gekocht en een stuk gereedschap
dat mijn vouwbeen kan vervangen.
Bij de meeste dingen heb ik hulp gehad van de Facebook-groep
‘Boekbinders onder elkaar’

Van den Vos Reynaerde / The art of bookbinding

Er is weer een stap gezet.
Het project waar ik vandaag weer een stap voor gezet heb
gaat me wel een tijdje zoet houden.
Ik ga een volgend boek maken uit het boek van Peter Goddijn:
Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden.

Aanleiding is het feit dat de Stichting Handboekbinden dit
jaar heeft bestempeld als het jaar van het middeleeuwse boek.
Daarbij hebben ze in samenwerking met Rob Koch van
Atelier de Ganzenweide ‘Van de Vos Reynaerde’ uitgegeven,
in losse katernen.

Het boek dat ik ga proberen te maken is 1.2:
Band met houten platten, gesloten scharnieren, opliggende bindingen,
vaste rug, romaanse aanrijging, chevronkapitaal,
platsluiting en titelraampje [11e eeuw].

Een mond vol.
11e eeuw komt een beetje in de buurt bij het ontstaan van het boek.
Volgens Wikipedia:

Waarschijnlijk werd het geschreven tussen 1257 en 1271.

Maar omdat het de eerste keer is dat ik dergelijk complex boek ga maken
probeer ik de instructies eerst uit op ‘The art of bookbinding’
van Joseph Zaehnsdorf. Een klassieker op het gebied van boekbinden.
Veel jonger natuurlijk.
De versie die atelier de Ganzenweide vorig jaar uitbracht
is van 1903.

Volgens Goddijn moet ik een boekblok nemen van 14 x 21 centimeter.
‘The Art of bookbinding’ is 13,5 x 21 centimeter.
De dikte van het boek komt ook redelijk overeen.

Voor de houten platten ben ik al even op zoek naar hout.
Maar het is niet eenvoudig om een klein stuk MDF of eikenhout te kopen.
Dus daar worstel ik nog mee.
In de tussentijd gebruik ik voor ‘The Art of bookbinding’ de plankjes
van ons voormalige douche-meubel.
Het is geen massief hout zag ik vandaag maar het oppervlakte is mooi glad,
het is 9 mm dik (Goddijn adviseert 10 mm).
Hopelijk lukt het.

IMG_1299VanDenVosReynaerdeTheArtOfBookbindingJosephZaehnsdorfEerstePlat

Hier liggen een paar katernen van The Art of bookbinding op het stuk plank waaruit ik de platten ben begonnen te zagen.