De tentoonstelling ‘Verboden porselein’ is de tweede tentoonstelling
die ik in korte tijd bezoek met als onderwerp China en porselein.
Karakteristiek aan deze tentoonstelling is dat het eigenlijk een archeologische
tentoonstelling is.
De voorwerpen komen niet uit een bekend museum met een perfecte collectie.
De voorwerpen komen uit Jingdezhen, een van de geboorteplaatsen
van het porselein.
Daar heeft men de afgelopen jaren een aantal oude werkplaatsen en vooral ovens
opgegraven en die brachten enorme hoeveelheiden scherven aan het daglicht.
En ook in dit geval scherven die geluk brengen.
Want vaak waren het hele of nagenoeg hele voorwerpen.
De kwamen uit de keizerlijke ovens, zijn dus helemaal gemaakt volgens
de Chinese traditie met het juiste materiaal en de juiste kleuren.
De schilders zijn dezelfde schilders als van de voorwerpen in de ‘perfecte’
musea.
Meiping, Chenghua, 1464 – 1487, Chinees porselein.
Meiping, Chinees porselein.
Chenghua 1464 – 1487.
In China zijn draken de brengers van geluk en deze mythische dieren komen in verschillende variaties voor op het keizerlijk porselein.
Als een Chinese draak vijf tenen heeft, gaat het om een keizerlijke draak.
Deze mag alleen voor de Chinese heerser gebruikt worden.
Draken met vier tenen worden gebruikt voor prinsen en buitenlandse koningen, die met drie tenen zijn voor het gewone volk.
Collectie: Imperial Porcelain Museum, Jingdezhen
Soms is er iets mis gegaan bij het bakken of bij een ander onderdeel van het
productieproces. Maar als je de scherven weer samenvoegt, heb je Chinees porselein
met een bijzonder verhaal. Dat verhaal wordt nu verteld in het
Prinsenhof in Delft.
Ook in deze tentoonstelling wordt oud porselein gecombineerd met
werk van jonge Chinese en Nederlandse kunstenaars.
Werkend vanuit de oude traditie maar met nieuwe, moderne invalshoeken.
Huang Zaiyun.
HuangZaiyun
Huang Zaiyun (Hunan, 1984) studeerde keramiek aan de universiteit van Jingdezhen.
Na haar opleiding startte ze haar eigen studio.
Zaiyun is bijzonder geinteresseerd in de talloze traditionele ambachten in de keramiek.
Omdat deze ook in China dreigen te verdwijnen, doorkruist zij het land om ze te documenteren en zich, zo mogelijk, meester te maken.
Haar onconventionele ontwerpen zijn hedendaags en uniek.
Huang Zaiyun werkte in Royal Delft voornamelijk aan zelfgemaakte, handgevormde objecten die zij beschilderde op de traditionele wijze die ze geleerd heeft in Jingdezhen.
Zij combineerde die objecten met vanuit China meegenomen eeuwenoude scherven kostbaar porselein uit de Ming- en Qing-dynastie.
Ze omschreef dit proces als ‘een zaadje uit de oudheid van het blauw-witte porselein, dat tot bloei komt in mijn hedendaagse, Nederlandse keramiek’.
Hiermee wil ze ingaan op de relatie tussen Nederland en China en verbindt ze het verleden met het heden.
Huang Zaiyun.
Yin Jiulong.
Yin Jiulong
Yin Jiulong (Sichuan, 1975) studeerde grafisch ontwerp aan de universiteit van Chengdu.
Hij ontwikkelde zich tot een van de meest succesvolle ontwerpers van China en is niet weg te denken uit de glossy bladen, van social media en tv.
In zijn werk verbindt bij kunst, ontwerp en dagelijks leven met elkaar.
Hij produceert naast keramisch gebruiksgoed ook verlichting, kleding en schoenen.
Tijdens zijn Artist in Residence-periode bij Royal Delft werd hij geconfronteerd met een totaal nieuwe werkwijze.
Gewend aan ontwerpen met schone handen en talloze assistenten, moest hij nu zelf aan de slag.
Nieuwsgierig, ondernemend en intelligent gebruikmakend van de aanwezige vormen en mallen bij de fabriek, ontwikkelde hij een serie verrassende objecten.
Ook experimenteerde hij met slib- en druiptechnieken en maakte hij gebruik van boeddhistische symbolen.
Wat kleuren betreft beperkte hij zich doeltreffend tot witte en blauwe glazuren met hier en daar een accent in goud.
Af en toe wordt de tentoonstelling afgewisseld met een voorwerp
uit een van de ‘perfecte’ musea.
Vooral om thema’s of vormen te ondersteunen en verduidelijken.
Schotel, Yuan, 1279 – 1368, porselein.
Schotel, porselein.
Yuan, 1279 – 1368.
Dit stuk laat de kwaliteit zien van het porselein dat tijdens de Yuan-dynastie gemaakt wordt.
De decors op porselein bestaan voor een groot gedeelte uit gelukssymbolen die afkomstig zijn uit het boeddhisme en taoisme.
Aangezien de latere Chinese keizers en bevolking dezelfde religies belijden, blijft het motief van dit fabeldier, ook wel ‘qilin’ genoemd, in gebruik op het porselein in het paleis en daarbuiten.
Collectie: Rijksmuseum Amsterdam, inv.nr. AK-RBK-1965-88.
Qilin.
David Derksen. Niet van al zijn werk was ik meteen weg (ingepakt porselein als kunstwerk?) maar deze mallen met keramiekkleurstof vond ik mooi.
David Derksen
David Derksen (Haarlem, 1983) is in 2009 afgestudeerd aan de Design Academy Eindhoven en rondde in 2011 zijn master Industrial Design af aan de TU Delft.
Tijdens zijn studie startte hij zijn studio in Rotterdam, waar hij onder meer verlichting en meubels ontwerpt.
Graag wisselt hij industrieel ontwerp af met meer experimenteel werk, waarin hij de grenzen van het materiaal opzoekt.
Tijdens zijn verblijf in Jingdezhen heeft David Derksen zich laten inspireren door twee thema’s, namelijk de schoonheid van imperfectie en het stapelen/verpakken.
Op basis van misbaksels, die bestaan uit aan elkaar gesmolten en vervormde stapels porselein, maakt hij een serie nieuwe objecten.
De vervorming en verbinding van losse elementen is hierbij met opzet gedaan, op een min of meer gecontroleerde manier.
Geinspireerd op hoe porselein wordt verpakt in Jingdezhen, heeft Derksen daarnaast een serie stapelingen gemaakt waarbij losse elementen verbonden zijn door lint of bamboe.
Zij vormen zo een nieuwe interpretatie van een kandelaar uit de keizerlijke collectie (Zhengde, 1505 – 1521, collectie: Archeologisch Instituut Jingdezhen).
Monnikskapkan, Xuande, 1425 – 1435, porselein.
Monnikskapkan, porselein, Xuande (1425 – 1435).
De vorm van de monnikskapkan is gekopieerd van voorwerpen die worden gemaakt tijdens de regering van Yongle.
Dit type object is afkomstig uit Tibet en wordt geassocieerd met de boeddhistische monniken daar.
Deze kan is beschreven in Sanskriet, de filosofische taal van onder andere het boeddhisme, wat wederom een verwijzing is naar de contacten van Yongle met Tibet.
Er wordt aangenomen dat Yongle dit type kannen liet maken als cadeau voor de invloedrijke lama Halima.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
De voorwerpen staan helaas niet zo duidelijk op de foto en
Marianne Thieme moet maar even niet kijken.
Dit zijn krekeldoosjes van porselein.
Van links naar rechts:
Krekeldoos, porselein, Xuande (1425 – 1435).
Keizer Xuande is een groot liefhebber van krekels.
Deze doos met de keizerlijke draak is zeker voor hem bedoeld, maar is niet door de keuring gekomen.
Xuande houdt van gokken en krekelgevechten lenen zich hier goed voor.
Het is van belang om een sterke krekel te kweken en deze goed te verzorgen in een mooi porseleinen doosje.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
Krekeldoos, porselein, Xuande (1425 – 1435).
Deze krekeldoos is gedecodeerd met vliegende phoenixen.
Niet alle objecten worden aan de buitenzijde gemerkt met het zes-karaktermerk van de keizer.
Deze doos heeft het regeringsmerk van Xuande aan de binnenzijde van de deksel.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
Krekeldoos, porselein, Xuande (1425 – 1435).
Sommige afbeeldingen verwijzen naar Chinese verhalen of gedichten.
Op deze doos zitten twee wielewalen in een boom.
De vogels staan bekend om hun mooie zangstem.
Het gedicht waar naar wordt verwezen, heeft als titel ‘Lente klaagzang’ en gaat over het liefdesverdriet van een dame die haar man moet missen.
De keizer heeft hem naar het begin van de zijderoute gestuurd.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
Penselenbakje, porselein, Xuande (1425 – 1435).
Kalligrafie is een geliefde bezigheid van keizer Xuande.
Hiervoor heeft hij inkt, penselen en water nodig.
Het decor in dit bakje waarin de penselen worden gewassen, stelt een vijver met vissen voor waarin lotusbloemen groeien.
Hiermee wordt de gebruiker een goed resultaat gewenst.
Collectie: Archeologisch Instituut Jingdezhen.
Schotel, porselein, Yongle, (1402 – 1424).
Bij het decor van deze schotel staat een pijnboom centraal in een landschap of tuin.
Het houden van tuinen is een belangrijke bezigheid in China.
Ook bij het keizerlijk paleis hoort een grote tuin die wordt gebruikt bij activiteiten zoals boogschieten of het spelen van spelletjes.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
Hans van Bentem, Imperial Stacks, Jingdezhen, 2017, porselein.
Hans van Bentem
Hans van Bentem (Den Haag, 1965) werkt sinds zijn afstuderen aan de Haagse kunstacademie aan monumentale sculpturen, omvangrijke installaties en lichtobjecten.
Hiervoor gebruikt hij liefst klassieke, traditionele materialen.
Om die reden is hij altijd op zoek naar ambachtelijke ateliers en eeuwenoude technieken, en verdiept hij zich in brons uit India, houtwerk uit Senegal en porselein uit China.
Hans van Bentem komt al sinds 2006 in Jingdezhen en realiseerde daar, met hulp van plaatselijke ambachtslieden, grote series werk in porselein.
Met deze ervaring ontwikkelde hij als Artist in Residence het werk Imperial Stacks.
Het bestaat uit drie stapelingen van elk drie losse objecten, die van samenstelling zouden kunnen veranderen.
Deze interactieve groep sculpturen verwijst in vorm en decoratie naar symbolen uit de Chinese (Keizerlijke) cultuur en maken tegelijkertijd deel uit van de kenmerkende hedendaagse beeldtaal waar van Bentem bekend om staat.
Hans van Bentem, Imperial Stacks, Jingdezhen, 2017, porselein.
Schotel, Porselein, Chenghua (1464 – 1487).
In de Chinese dierenriem is de draak het belangrijkste wezen en daarom ook het symbool van de keizer.
Een keizerlijke draak heeft vijf tenen, maar hier heeft de porseleinschilder een foutje gemaakt.
Een van de klauwen heeft namelijk zes tenen.
Dit wordt gezien als een ware belediging van de keizer en het bord is dan ook vernietigd.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
Draak met de zes tenen (rechts op de foto in een soort ‘cirkeltje’. Dat mag natuurlijk niet.
Bord, Porselein, Chenghua (1464 – 1487).
De gebruikte decors op het porselein van Keizer Chenghua laten duidelijk zien dat hij taoistische en boeddhistische religies aanhangt.
Zeker het Sanskriet op dit bord geeft de meditatieve kant van het boeddhisme weer.
De latere keizer Jiajing (1521 – 1567), die vooral taoist is, breekt met deze traditie van de vroege Ming en verbiedt het boeddhisme in China.
Collectie: Archeologisch Instituut, Jingdezhen.
Ook bij deze tentoonstelling is er geen catalogus.
Dat is heel erg jammer.
Hopelijk is het geld dat een museum normaal gesproken
in een catalogus steekt naar het Artists in Residence programma
gegaan van de Chinese en Nederlandse kunstenaars.
Maaike Roozenburg
Na haar afstuderen aan de Gerrit Rietveld Academie richtte Maaike Roozenburg (Delft, 1979) haar eigen studio op.
Ze werkt aan producten en projecten op het snijvlak van design, erfgoed en digitale technologieen.
Met haar ontwerpen wil ze historische gebruiksvoorwerpen en hun verhalen terugbrengen in het dagelijks leven.
Vaak zoekts ze daarbij samenwerking op met wetenschappers, archeologen, ambachtslieden en programmeurs.
Roozenburg heeft in Jingdezhen gewerkt aan twee projecten:
Voor ‘Kommen voor de keizer’ heeft ze zich verdiept in de zo karakteristieke gekleurde glazuren van keizerlijk porselein.
Samen met de ambachtslieden van Jindezhen heeft zij een selectie kommen gereproduceerd volgens de methode van weleer, en ze vervolgens geglazuurd in edelsteenblauw, krabpantsergroen en Youli-rood.
Voor ‘True replicas, to Delft and back’ werkte ze samen met de TU-Delft.
Zij maakte 3D-scans en -prints van porseleinen voorwerpen die gemaakt zijn in 17de-eeuws China en opgegraven in Delft.
Op basis hiervan maakte ze samen met de ambachtslieden van Jingdezhen nieuwe ontwerpen.
Vind ik leuk:
Vind-ik-leuk Laden...
Argusvlinder 