Mevrouw mijn moeder

In vogelvlucht ga ik even door de activiteiten van afgelopen week.
Intussen is de tentoonstelling van handgebonden boeken in
de Openbare Bibliotheek Amsterdam al begonnen.
Die deadline heb ik niet gehaald.
Maar mijn boek vordert wel, alleen niet zo snel als ik graag
had gezien.

IMG_9905YKeulsMevrouwMijnMoeder

De laatse keer was ik bij het begin van het zagen van de zilveren ornamenten. Nu is dat gereed. De ornamenten moeten nog wel gevijld, geschuurd en gepolijst worden maar de constructie van het boek moet ook door.


IMG_9907YKeulsMevrouwMijnMoederPassenEnMeten

Veel passen en meten. Hier liggen de ornamenten en de steen op het achterplat dat al bekleed is met Buckram.


IMG_9910YKeulsMevrouwMijnMoederWarmhoudplaatjeVoorVitrex

Bij de kringloopwinkel kocht ik een warmhoudplaatje op basis van waxine en een schaal voor de vitrex-oplossing (=een zuur).


IMG_9913YKeulsMevrouwMijnMoederOpstaandeKastInVitrex

In plaats van de schaal begin ik met een pindakaaspot (afsluitbare plastic deksel) voor de vitrex-oplossing. Hier ligt de bijna ovale, opstaande wand voor de kast in de vitrex na het solderen. De kast gaat de steen straks vasthouden. De wand is zo’n 4 mm hoog en 0,5 mm dik.


IMG_9914YKeulsMevrouwMijnMoederOpstaandeKastWandSteenGrondplaat

Hier zie je van boven naar onder: de opstaande wand, de steen en de grondplaat voor de kast. Nog lang niet gereed.


IMG_9923YKeulsMevrouwMijnMoeder2SchutbladenmetJapansPapier

Intussen bereid ik ook de schutbladen voor. Het boek ‘Mevrouw mijn moeder’ is geleverd zonder extra bladen die het mogelijk maken het boek te verbinden met de platten zonder tekst/afbeeldingen kwijt te raken. Daarom wordt het schutblad aan de kant van het boekblok maar als een smalle reep gelijmd. Het Japanse papier vind ik mooi, passend bij het boek maar erg stevig is het niet. Daarom plak ik het Japanse papier op een blanco vel papier voor de stevigheid.


IMG_9925YKeulsMevrouwMijnMoederMessingAanDeBinnenzijde

De ornamenten die op het voorplat worden aangebracht worden vastgemaakt met een plaat messing die aan de binnenkant van het voorplat komt te zitten. De ornamenten en de messing plaat houden elkaar dadelijk op zijn plaats. Maar om de maximale ruimte van het voorplat te kunnen benutten moet ik goed passen en meten. Hier ligt de plaat messing aan de binnenzijde van het voorplat en de ornamenten daar weer boven op om de positie te bepalen. Daarbij ben ik vooral beniewd naar de buitenmaten van de ornamenten en aangezien die een rechthoek vormen hoef ik niet te letten op spiegelbeeld. De messignplaat ligt vastgeplakt met schilderstape zodat ik dadelijk de plaats van de boorgaten kan gaan bepalen op de ornamenten en de gaten ook kan gaan boren.


IMG_9930YKeulsMevrouwMijnMoederKlampenInSpe

Deze stukjes zilver gaan dan gebruikt worden om de ornamenten en de messing plaat aan elkaar te klinken.


IMG_9931YKeulsMevrouwMijnMoeder

Ook de ornamenten plak ik vast met schilderstape en dan geef ik de plaats van de boorgaatjes aan.


IMG_9933YKeulsMevrouwMijnMoeder

Hier ben ik bezig de gaten te boren totdat mijn boortje brak. Vanmiddag hoop ik verder te gaan.


Mevrouw mijn moeder

In de berichtgeving over dit boekproject loop ik wat achter.
Dus probeer ik wat in te halen door wat foto’s weg te laten.
Ik was bezig met de steen zoals op de laatste foto’s te zien is
en……liet hem op tafel vallen.

IMG_9873IMG_9874

Na een korte depressie heb ik de steen gelijmd en besloten de steen toch te gebruiken in het ontwerp en te proberen de steen in een zilveren kast te zetten. Maar eerst de grotere onderdelen van het ontwerp.


IMG_9875YKeulsMevrouwMijnMoederIMG_9881YKeulsMevrouwMijnMoeder

Maar voor het zagen begint wil ik nog een keer de ornamenten passen en meten op een echte voorkant.


IMG_9882YKeulsMevrouwMijnMoeder

Er zijn nog een paar kleine aanpassingen gedaan waardoor het ontwerp minder breed wordt. Het gaa om halve centimeters maar dat kan precies genoeg zijn.


IMG_9884YKeulsMevrouwMijnMoederIMG_9887YKeulsMevrouwMijnMoeder

Daarom eerst een eerste plat bekleden met het buckram dat ik pas geleden kocht. Daarna kan het zagen beginnen.


IMG_9889YKeulsMevrouwMijnMoederIMG_9890YKeulsMevrouwMijnMoeder

Soort van actiefoto.


IMG_9892YKeulsMevrouwMijnMoederIMG_9893YKeulsMevrouwMijnMoederIMG_9902YKeulsMevrouwMijnMoeder

Laat je niet afleiden door de blauwe film en de witte stickers met opdruk. Dit zijn de eerste twee zilveren ornamenten.


Mevrouw mijn moeder

Mijn cursus edelsmeden staat in het licht van boekbinden.
Een eerste poging om ornamenten voor een boekomslag
te maken is voor het boek van Yvonne Keuls:
Mevrouw mijn moeder.
De afgelopen tijd maakte ik ontwerpen voor de omslag.

IMG_9832YKeulsMevrouwMijnMoeder

Dit is het idee: drie maal vormen van de letter ‘M’. Net als op de rug. Op de omslag versierd met een steen waarvoor ik dan eerst een zetkast moet maken.


IMG_9833YKeulsMevrouwMijnMoeder

Dit is het eerste ontwerp.


IMG_9834YKeulsMevrouwMijnMoeder

Het tweede ontwerp bevat een meer natuurlijk geschreven letter ‘M’. Hier is de grote ‘M’ smaller dan op het eerste ontwerp en het dal in het midden van de ‘M’ is dieper. Meer in lijn met de letters ‘M’ die op de rug geborduurd zijn.


IMG_9835YKeulsMevrouwMijnMoeder

Dit is het derde idee: de letter ‘M’, driemaal maar aan elkaar geschreven. Dit is maar een eerste idee, nog niet uitgewerkt.


Eens zien wat de keuze wordt.

Mevrouw mijn moeder

Het boekblok moest nof volledig worden gebonden aan de rug.
Een paar foto’s over dit karwei.

IMG_9779YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Hier zie je dat de draad binnendoor naar de volgende set katernen gaat. De naald gaat in het voorlaatste katern en in het voorgeprikte gat van waaruit je naar het juiste gat kunt doorsteken om de kruissteek te beginnen.


IMG_9780YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Hier probeer ik de kruissteek volledig te maken zonder de draad steeds strak te trekken. Dat heb ik maar een keer gedaan want dat werkte ook niet geweldig. Binden met een kruissteek is niet eenvoudig maar wel te doen.


IMG_9781YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Tijd voor de derde rij kruissteken.


IMG_9790YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

De laatste rij kan beginnen.


IMG_9791KeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

De rug is bevestigd (samen met een leeslint).


De volgende uitdaging worden de platten en het zilverwerk
dat ik op het voorplat wil bevestigen.
Maar dan moet ik dat eerst ontwerpen.

Het ene boek helpt het andere

Het was weer een tijdje stil rond
‘Mevrouw mijn moeder’. Maar de werkelijkheid is dat ik
een beetje achterloop met het plaatsen van de berichten.
Dus vandaaag neem ik je mee naar vorige week zaterdag.
Dit was de stand:

IMG_9760YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoederIMG_9761YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder Prikmal

De eerste stap is om een prikmal te maken en om dan de katernen te prikken.


IMG_9762YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder DeEersteKaternenIMG_9763YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder Boekblok

14 katernen met elk 8 prikgaten. 14 x 8= 112 gaten.


IMG_9764YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder Preview

Dit is een soort van preview: de rug gaan we met de kruissteken aan de katernen binden.


IMG_9765YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder HansMulderDeOntdekkingVanDeNatuur

Het boek dat helpt bij dit karwei is het boek ‘De ontdekking van de natuur’ geschreven door Hans Mulder. Een schitterend boek, groot en dik. Dat heb ik nodig om de rug voldoende ruimte te geven als ik het ga binden met de katernene op mijn naaibankje.


IMG_9766YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

De eindjes van het borduurwerk haal ik weg en ik breng lijm aan op de knopen.


IMG_9767YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder VerankerDeDraad

Eerste stap is de naaidraad te verankeren door de draad door de bovenste twee gaten van het voorlaatste katern te halen en er dan een knoop in te leggen.


IMG_9769YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder 2KaternenTegelijk

De draad laat ik uit het bovenste gat van het voorlaatste katern komen. Met de kruissteek bind je steeds twee katernen tegelijk aan de rug (dat is mijn benadering, dat kan vast anders). Ik wil iedere kruissteek rechtsboven laten beginnen, dan linksonder (het andere katern) het volgende gat in, dan linksboven (het andere katern) het katern weer uit en dan rechtsonder te laten eindigen. Vandaar ga ik naar de volgende kruisstreek. Binnendoor, in het voorlaatste katern, om bij het gat rechtsboven van de tweede kruissteek, via de rug, naar buiten te komen. Daar begint de volgende steek.


IMG_9770YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder 2KaternenTegelijk

Het feest kan beginnen.


IMG_9771YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder 2KaternenTegelijk

De goede luisteraar ziet dat de naald hier uit het verkeerde gat komt. Ik ben trouwens erg blij dat ik twee lagen Zaansch Bord als rug gebruik. Dat geeft de stevigheid die nodig is voor het binden.


IMG_9772YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder VanBovenNaarBeneden

De eerste kruissteken verschijnen. De eerste rij is moeilijk maar eenvoudig wordt het eigenlijk geen moment. Een kolom kruissteken kostte me ongeveer een tot anderhalf uur!


IMG_9773YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Bij het wisselen van kolom moet ik een truc uithalen. Bij het laatste gat van de laatste kruissteek, gaat de draad wel de rug in maar niet het achterliggende katern. De draad gaat naar de volgende kolom, naar het katern waar de steken steeds van vertrekken, daar neem ik hetg at waar de draad niet uitkomt om via de binnenkant van het katern uit het juiste gat naar buiten te komen via de rug. Zo slinger ik van boven naar beneden door de laatste twee katernen en ga vervolgens van beneden weer naar boven, enz.


IMG_97734KeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Hier ga ik ‘binnendoor’.


Mevrouw mijn moeder

Mijn blogberichten zijn een beetje onregelmatig.
Vandaar twee foto’s die misschien ook met één
foto af te doen was.

IMG_9678YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Dit was gisteravond de status van de rug van het boek. Één letter meer geborduurt dan vorige week. Het kost me ongeveer anderhalf uur om zo’n letter ‘M’ in te kapsellen.


IMG_9682YKeulsNederlandLeestMevrouwMijnMoeder

Vandaag had ik nog eens anderhalf uur en kon dus de derde ‘M’ afronden. De volgende stap is om de katernen voor te prikken en ze vervolgens aan de rug te bevestigen. Spannend.


Mevrouw mijn moeder

Één stapje verder en daarvan maakte ik één foto.
De eerste ‘M’ is gereed nog twee te gaan en kan het
‘criss cross’ binden beginnen.

IMG_9637YKeulsNederlandLeestMMM

De letter ‘M’ is één kleur met een achtergrond met een contrasterende kleur. Dat is ook de formule die bij de volgende twee letters wordt gebruikt. Voor de achtergrond heb ik ongeveer anderhalve meter borduurgaren nodig. Het duurt me ongeveer anderhalf uur om de achtergrond te maken.


De route van vandaag (Mevrouw mijn moeder)

IMG_9629YKeulsNederlandLeestMMM

Waar waren we gebleven? Er waren twee eerdere pogingen om Zaansch Bord te gebruiken voor een rug. De pogingen hadden vooral betrekking op de letter ‘M’ voor Mevrouw, mijn moeder van Yvonne Keuls.


IMG_9630YKeulsNederlandLeestMMM

Op de maat van de rug maak ik een basis voor de prikmal.


IMG_9631YKeulsNederlandLeestMMM

Er komt een indeling met een kop- en staartstuk, speciale rijen voor het echte binden van de rug aan de katernen (en die laten we voor nu nog even met rust), de grote letter ‘M’ en een aantal marges. Samen 21,5 centimeter hoog.


IMG_9632YKeulsNederlandLeestMMM

Dat alles vertaalde zich in 256 gaatjes.


IMG_9633YKeulsNederlandLeestMMM

Misschien de volgende keer uitgaan van een stuk stramien. Scheelt een hoop meten en prikken en het resultaat is vast beter.


IMG_9634YKeulsNederlandLeestMMM

Vervolgens zocht ik kleuren borduurgaren. Steeds twee kleuren per letter: een kleur voor de letter en een voor de ruimte direct om de letter.


IMG_9635YKeulsNederlandLeestMMM

Tussenstand.


IMG_9636YKeulsNederlandLeestMMM

De drie resultaten op een rij. Morgrn hoop ik te beginnen met de ruimtes om de letters ‘M’ heen.


Mevrouw mijn moeder

Vandaag de draad opgepakt waar ik gisteren
gebleven was. Tussendoor nog gewerkt aan een
#12DagenCreatief project maar daarover morgen meer.

Gisteren had ik een katern bijgemaakt (leeg natuurlijk)
en in de boekenpers gestopt.
Vandaag tijd om het boek op maat te snijden.

IMG_9584YKeullsMMM

Het nieuwe katern heb ik ongeveer in het midden van het boek opgenomen. Als katern nummer 7. Misschien pas ik het nog aan en neem ik het op als laatste katern.


IMG_9585YKeullsMMM

Ik pas de ‘proeflap’ op het boekblok. Je ziet dat zelfs het sterk verkleinde ‘borduurwerk’ meer dan genoeg ruimte overlaat voor de katernen. Vermoedelijk gaat het wel werken. Als je een volledig leeg boek maakt is het niet zo’n probleem dat een beokblok wat rui is opgezet. Maar van een gedrukt boek verwacht je dat niet. Je ziet het door mij toegevoegde katern in het midden opgenomen. De kleur van het papier wijkt af.


IMG_9587YKeullsMMM

De drukker heeft hulpmarkeringen op het papier gedrukt. Tekens die helpen bij het correct op volgorde leggen vande vellen, waarschijnlijk ook voor het vouwen en dan nu voor het snijden. Maar afhankelijk van de volgorde van snijden (en links- of rechtshandigheid) snij je soms die tekens te vroeg weg. Daarom zet ik ze er nog eens volledig op met potlood.


IMG_9588YKeullsMMM

Nou dat is een oudje. Ik gebruik de gum om eventuele potloodmarkeringen die er zijn blijven staan alsnog weg te halen.


IMG_9589YKeullsMMM

Dit is de eerste keer dat ik een boek snij na de verhuis vanuit mijn werkplaats. De snijmachine staat nu wat minder ideaal. Maar het rsultaat is prima. Let op met het mengen van papiersoorten. Dat heb ik hier gedaan en het heeft meteen effect op het snijen op de snijmachine.


IMG_9600YKeulsNederlandLeestMMM

Dit issteeds een griezelige fase. Je kunt zo makkelijk fouten maken met de berekeningen. Dus steeds opnieuw de berekeningen nalopen en als het kan passen met het origineel. Het boek krijgt een rug van Zaansch Bord. Daarop worden later de ‘opgelegde platten’ bevestigd. Dus het let allemaal nogal.


IMG_9601YKeulsNederlandLeestMMM

De rug bestaat ui drie delen: de rug waarop de decoratie wordt aangebracht en dat is ook het deel van waaruit het binden van de katernen gaat plaatsvinden. Daarnaast links en rechts een stuk Zaansch Bord waar de platten later op komen en dat ook een verbinding met het schutblad (en dus het boekblok) aangaat.


IMG_9602YKeulsNederlandLeestMMM

Dit is de basis voor de rug. Het is een breed stuk Zaansch Bord. Daarop lijm ik een stuk gaas voor extra stevigheid en straks verbinding. Om het deel waarop de decoratie komt en waar het binden met de katernen gaat gebeuren, zo sterk mogelijk te maken een tweede laag Zaansch Bord voor de rug. Het geheel ligt nu in de boekenpers om te drogen en sterk te maken.


Binnenkort ga ik het gatenpatroon aanbrengen en kan
het ‘borduren’ beginnen.

Mevrouw mijn moeder

Vanochtend ben ik begonnen met het maken van het 14e katern.
Het boek heeft 13 katernen maar voor de cross stitch binding
heb ik een even aantal katernen nodig.
Als ik het 13e katern weglaat heeft het boek of geen introductie,
of geen einde. Dat wil ik liever niet.
Daarom een katern toevoegen en of er een inhoud op de lege
pagina’s komt of niet, laat ik nog even in het midden.
Het maken van het katern levert geen spannende foto’s op
maar is wel noodzakelijk.

IMG_9575YKeulsMMM14eKatern

Ik snij uit twee vellen papier 4 bladen die samen één katern kunnen vormen. Het toegevoegde katern is bijna net zo groot als de overige katernen en krijgt straks door het snijden van het boekblok het definitieve formaat.


IMG_9576YKeulsMMM14eKatern

Dat katern voeg ik, voor nu, toe als laatste katern aan het boekblok. Dat boekblok lag al een paar dagen in de boekenpers en gaat daar vanmiddag opnieuw in maar dan met een extra katern. Zo is het boekblok morgen gereed om op maat gesneden te worden.


IMG_9577YKeulsRugPlatbekledingSchutblad

Afgelopen week ontving ik nieuwe naalden voor de els en een stuk beige Buckram. Buckram is een bekledingsstof voor een boekband. Terwijl ik op zoek ging naar papier kwam ik het Japanse bloempapier tegen. Dat ga ik waarschijnlijk gebruiken als schutblad.


Vorige week had ik besloten het borduurwerk voor op de rug
nog eens te proberen op een kleiner formaat.
Daarom begon ik vandaag met het maken van een nieuw
voorpriksjabloon.

IMG_9579YKeulsMMMIMG_9580YKeulsMMM

De rug wordt deze oranje kleur. Past leuk bij de beige buckram. Volgende actie is om de gaten te gaan voorprikken.


IMG_9581YKeulsMMM

Het blijft een hels karwei om op de juiste plaats de gten te prikken. Zeker met het sombere weer van vandaag.


IMG_9582YKeulsMMM

De letter ‘M’ voer ik uit met één kruissteek minder om de letter beter uit te laten komen. Ook vandaag werk ik met zwart en wit garen. Ik wil het borduurgaren niet verspillen. Bovendien werkt met name de draad die in de was is gezet een stuk eenvoudiger.


IMG_9583YKeullsMMM

De kleinere afmetingen van de letter komt de leesbaarheid ten goede. Daarnaast gaat het verdelen van de drie letters ‘M’ denk ik beter op de rug. Morgen kan ik de basis voor de rug in elkaar zetten en misschien kan ik de rug en de katernen al gaan voorprikken.


Mevrouw, mijn moeder

Al sinds de BoekAmbachtBeurs denk ik af en toe na over het boek
‘Mevrouw, mijn moeder’, geschreven door Yvonne Keuls.
Afgelopen jaar was het het boek dat in het kader van de
leesbevordering ‘Nederland leest’ werd uitgedeeld door het CPNB.

De Stichting Handboekbinden was er in geslaagd om voor leden
en belangstellenden een versie beschikbaar te krijgen
die nog in losse katernenen is.

IMG_9525YKeulsMMMNederlandLeest

Dit is mijn exemplaar in losse katernen van ‘Mevrouw, mijn moeder’ van Yvonne Keuls. Een roman over de Indische moeder van mevr. Keuls. Het boek heb ik nog niet gelezen. Dat ga ik pas doen nadat ik het ingebonden heb. Over mijn avontuur met dit boek gaat een serie van blogberichten waarvan dit de eerste is.


Yvonne Keuls (1931) werd geboren in het toenmalige Nederlands-Indië en kwam op zevenjarige leeftijd naar Nederland. Ze heeft meer dan negentig publicaties op haar naam staan, van toneelstukken en hoorspelen tot literaire televisiebewerkingen en romans. Midden jaren zeventig brak ze door bij het grote publiek met haar ‘sociale romans’, zoals Jan Rap en z’n maat en Het verrotte leven van Floortje Bloem. Veel van haar boeken werden bekroond en zijn uitgegroeid tot klassiekers van de Nederlandse literatuur. In december 2021 vierde Yvonne Keuls haar negentigste verjaardag en onlangs verscheen Gemmetje Victoria, een roman over een jonge vrouw die Keuls ontmoette in het opvanghuis waar ze vrijwilligerswerk verrichtte.

Bron: Nederland leest

IMG_9526YKeulsNederlandLeestMMM

Het boek zoals ik dat van de Stichting Handboekbinden heb gekregen omvat 13 katernen. Die katernen moeten nog op maat gesneden worden. Typisch doet een boekbinder dat nadat het boekblok in ingebonden, maar nog voordat het boek een band krijgt.


Al een tijdje denk ik na, ben ik op zoek naar een titel
waarvoor ik mijn eerste boekbeslag kan gaan maken.
Ik volg sinds kort een cursus edelsmeden.
Dat is geen beroepsopleiding, meer een edelsmeden voor hobbyisten.
Daarover was al het een en ander te lezen geweest op mijn blog.

Met kerstmis kregen we als kerstcadeau een geslepen steen en
de vorm en kleur van de steen was aanleiding om weer serieus
naar ‘Mevrouw, mijn moeder’ te kijken.

De titel onderstreept het begrip ‘vrouw’, dus ik wil het
boek een vrouwelijke uitstraling geven.
Daarnaast is de letter ‘M’ dominant in de titel aanwezig,
in drie woorden, drie keer als beginletter.

Afgelopen tijd zag ik nog eens filmpjes van
Bep van Gasteren. Op haar website zegt ze over haar activiteiten:

Ik maak boeken en dozen. Ik gebruik daarbij niet de klassieke bindwijzen, maar de zgn creatieve bindwijzen.

Bron: Boekendoos.

Ze liet op een van haar filmpjes een binding zien met
Zaansch Bord als materiaal voor de boekband en met allerlei
creatieve bindwijzes. De criss cross stitch (soort van
kruissteek) die ze daarbij gebruikt is voor mij de inspiratiebron
om iets dergelijks te doen op de rug van het boek.

IMG_9527YKeulsMMMBeslag

Dus ik ga een binding maken waarop ik een ‘M’ van metaal wil bevestigen met daarop de geslepen steen (zoisiet met robijn, donkerrood en roze van kleur). Op de foto is het metaal alpaca (een zilverkleurige legering op basis van koper). De komende tijd ga ik leren een kast voor een steen te maken. Dit wordt dan mijn meesterproef. De kast en de steen bevestig ik dan op de letter ‘M’ die ik eerst ga uitzagen. De letter bevestig ik dan met de klamptechniek die ik eerder leerde te gebruiken. Een staafje zilver gaat dan door de letter en de plat van het boek om aan de achterzijde geklonken te worden. Die klamp gaat uit zicht aan de achterkant van het plat door het schutblad dat het plat aan de rug en het boekblok gaat bevestigen. Klinkt ingewikkeld maar valt wel mee (hoop ik).


IMG_9528YKeulsMMM

Omdat ik hier meerdere technieken gebruik die ik niet eerder heb toegepast moet ik wel een en ander beter voorbereiden dan wanneer ik een eenvoudige binding maak. Zo heb je bij een cross stitch binding een veelvoud van twee katernene nodig. ‘Mevrouw, mijn moeder’ bestaat uit 13 katernen en geen van die katernen kan ik weglaten. Ik ga dus een katern bijmaken dat leeg zal blijven als een serie pagina’s voor aantekeningen. Die cross stitch binding techniek doet meerdere dingen: het maakt een patroon aan de buitenkant van de rug maar bindt tegelijk de katernen aan de rug. Het boek op maat snijden nadat het gebonden is, lijkt me geen goed idee. Daarom zal ik het boek straks eerst snijden. Het idee is om drie keer de letter ‘M’ op de rug zichtbaar te maken. Daarbij is het idee om de letters uit te voeren in verschillende kleuren en de kruissteken er om heen in één kleur.


IMG_9530YKeulsMMMZaanschBord

Om veel vrijheid te hebben om aan het voorplat te kunnen werken kies ik voor de bindwijze ‘opgelegde platten’. Die heb ik eerde gebruikt. Daarbij maak je een rug voor een boek die je aan het boekblok bevestigd. Pas daarna maak je het voor- en achterplat er aan vast. Dus onafhankelijk van het boekblok en de rug kun je dan werken aan de voor- en achterkant van het boek. De rug ga ik maken van Zaansch Bord en bij de recente Boekambachtbeurs kocht ik vier kleuren. Een van deze kleuren gaat dus de rug worden.


IMG_9531YKeulsMMMGevonden

Als bindgaren ga ik borduurzijde gebruiken. Via mijn moeder heb ik een voorraad borduurgaren gekregen in allerlei kleuren van een tante die al lang geleden overleden is. Maar sinds de opheffing van mijn werkplaats had ik het garen niet meer gezien. Dus ik moest op zoek en heb het gevonden.


IMG_9532YKeulsMMM

Van de band van mijn enveloppenboek was nog een strook Zaansch Bord over. Groot genoeg om op werkelijke schaal de ross stitsch uit te proberen. Je ziet op de foto dat mijn potloodmarketing op het Zaansch Bord overeenkomt met de snijtekens die op de katernen staan. Dus hier kan ik een proefje gaan maken.


IMG_9533YKeulsMMM

Ik heb dan al besloten om af te wijken van de cross stitch binding in de zin dat niet alle kruissteken ook daadwerkelijk door de katernen zullen gaan. Ik ga de rug dus ‘borduren’ en ‘binden’ met kruissteken. Voor iedere letter kies ik voor 5 regels kruisjes. De letters worden omringd met kruisjes van de ‘neutrale’ kleur. De eerste regel, de regel tussen de eerste en tweede letter, de regel tussen de tweede en de derde regel en de laatste regel worden de ‘bind’-regels.


IMG_9535YKeulsMMM

Dan ontstaat dit beeld. Daarbij zijn nu de breedte en de hoogte van de kruisjes niet meer van belang voor het binden. Maar in het begin was dat wel. Hier ga ik uit van een breedte van 4 centimeter en een hoogte van 7 centimeter voor de eerste letter. Maar 4 centimeter is eigenlijk te breed voor het boekblok. Het huidige boekblok (13 katernen) is 2 centimeter dik.


IMG_9536YKeulsMMMMateriaalpech

Nu ik gaten wil voorprikken kom ik tot de ontdekking dat ik materiaalpech heb. Ik heb geen els (priem) meer met complete naald. Dus heb ik gisteren die meteen gekocht maar intussen moet ik verder met wat ik heb. De linkse els met een boekbindnaald hoewel die niet precies in de houder past.


IMG_9537YKeulsMMM

Dit zijn de gaten die ik nodig heb voor de eerste letter. Straks moet ik dus vanaf de goede kant prikken en niet zoals hier vanaf de achterkant. De gaatjes zijn zo minder mooi.


IMG_9540YKeulsMMM

Om te oefenen heb ik de letter in het zwart uitgevoerd. Het niet waxen van de draad maakt het naaien moeilijker. Dus ik moet mijn was gaan opzoeken.


IMG_9541YKeulsMMM

Als ‘neutrale’ kleur heb ik nu even wit boekbindersgaren gekozen. Omdat ik hier borduur en niet bind, hoef ik geen rekening te houden met de beperkingen waar je mee te maken krijgt als je meteen de katernen gaat binden. Als je katernen gaat binden kun je niet zomaar vanuit het centrum van katern 1 naar katern 2 overspringen. Als je borduurt kan dat wel. Daarnaast is een punt van aandacht dat je ieder kruisje op dezelfde manier maakt. Dus bijvoorbeeld steeds als eerste onderdeel van de steek linksboven beginnen door uit de rug te komen met de draad en rechtsonder in de rug te steken, dan als tweede onderdeel rechtsboven uit de rug te komen (je moet immers in het katern blijven) en dan linksonder afsluiten.


Dat laatste aspect (niet verspringen van katernen) wordt toegelicht
in de volgende video op YouTube: Cross stitch binding door Compass & Ink.

IMG_9542YKeulsMMM

Als je de kruissteken oefent op de manier die je nodig hebt om er tegelijk mee te kunnen binden dan zal het beeld aan de achterkant er uit zien zoals op bovenstaande foto links. Alle bewegingen aan de achterkant blijven allemaal in dezelfde verticale rij met gaten. Bij borduren is die discipline niet nodig. Dan kan een beeld zoals aan de rechtse kant eenvoudig ontstaan en dat is dan ook geen probleem.


Wat heb ik verder nog geleerd:
= ik moet er voor zorgen de gaten nog preciezer te maken
qua positie;
= één laag Zaansch Bord is misschien niet stevig genoeg.
Ik had al het plan opgevat om het Zaansch Bord aan de
achterkant te bekleden met gaas of textiel;
= de gaten van buiten naar binnen maken;
= gebruik garen met was;
= de letters moeten smaller en dan waarschijnlijk ook
minder hoog. Hierdoor ontstaat op de rug wel meer
ruimte om bijvoorbeeld de letters over meer regels
te maken. Het letterbeeld zal daardoor beter worden.
Misschien geldt hetzelfde ook voor het aantal steken
in de breedte….

Enveloppenboek

Al een tijd geleden begon ik aan een enveloppenboek.
Ik maakte een boekblok van gebruikte enveloppen die
allemaal, min of meer, dezelfde grootte hebben.
Dat boekblok ging vrij snel.
het boek kan gebruikt worden als een soort van notitieboek.
De papiersoorten verschillen en er zijn enveloppen tussen
die een venster hebben.

Tijd om het boek af te maken.
Op de BoekAmbachtBeurs kocht ik Zaansch Bord van
De Zaansche molen. Dat ga ik gebruiken.
Om de juiste maat te bepalen en om uit te vinden hoe
ik het vouwen het best kan benaderen, gebruik ik een mal
van papier van een reclameblad over vis.

IMG_9490MalRondEnveloppenboek

Het idee is om voor de platten een dubbelgevouwen stuk Zaansch Bord te gebruiken. In de vouw past dan het buitenste blad van de buitenste envelop. Ik kan ook lijm gebruiken maar op deze manier kan het boekblok altijd nog eenvoudig vervangen worden.


IMG_9493MalopZaanschBord

De mal kan ik gebruiken om vast te stellen hoe ik het Zaansch bord het best kan snijden.


IMG_9495EnveloppenboekZaanschBord

De randen van het Zaansch Bord zijn ‘rafelig’. Dat snij ik er niet af. Het voegt een extra aspect aan een boek toe.


IMG_9496EnveloppenboekZaanschBord

Het Zaansch Bord laat zich gemakkelijk verwerken.


IMG_9497EnveloppenboekVerstevigingEnAanhechting

De rug wil ik versterken en de versterking dient meteen aan aanhechtpunt voor het lint waarmee het boek gesloten kan worden en de elastiek waarmee ik boekband hecht aan het Zaansch Bord.


IMG_9501EnveloppenboekVerstevigingVanDeRug

Voor het zwarte elastiek maak ik gaten die bijdragen aan de decoratie van het boek.


IMG_9502EnveloppenboekSluitMetLint

De linten lopen langs beide platten. Steeds lopen de linten, afwisselend langs de buiten- en binnenkant.


IMG_9503EnveloppenboekDeRug

Ook het elastiek loopt aan beide zijdes van de rug en dan door het midden van het boekblok waar de twee uiteindes met elkaar worden geknoopt. Het boekblok kan er nog steeds uit als het moet.


IMG_9504TweeBoekenGereed

Ook het tweede boek is afgerond in deze eindejaarsvakantie.


Gekocht op de BoekAmbachtBeurs

Even een overzicht van de zaken die ik gekocht of opgehaald
heb op de BoekAmbachtBeurs.

IMG_9162NederlandLeestYvonneKeulsMevrouwMijnMoeder

Links de beursuitgave en rechts het ‘Nederland leest’-boek voor 2022. De actie ‘Nederland leest’ deelt ieder jaar via onder andere de bibliotheken gratis exemplaren uit van een Nederlands boek. De oplage loopt ieder jaar in de honderdduizenden exemplaren. Dit jaat heeft de Stichting Handboekbinden een 1000-tal exemplaren beschikbaar gekregen in losse katernen. Boekbinders kunnen dus aan de slag, kunnen met hun fantasie een unieke omslag maken.


IMG_9165MélanieDusarseBatikEtPapierJapon

Op de stand van Mélanie Dusarse kocht ik een vel van papier dat ze maakt. Ze gebruikt een soort rijstpapier waarop ze met een aan batik verwant proces de decoratie maakt. Ieder vel is uniek.


IMG_9166PapiermolenDeSchoolmeesterZaanschBord

Ook uniek is het papier/karton dan Papiermolen De Schoolmeester maakt: Zaansch bord. Mooi, stevin maar flexibel karton gemaakt van lompen. Vier kleuren kocht ik. Je kunt dit ook online kopen. Richt je vraag aan ‘deschoolmeester@zaanschemolen.nl’.


IMG_9167AtelierWONWonjinLeeVersierdeHanji

Nog eens drie unieke vellen papier. Het papier is Koreaan handgemaakt ‘hanji’. Atelier WON, Wonjin Lee, maakt dit papier op een soort van houten mal. In het hout is een patroon gesneden. Ze legt het papier op de mal, brengt een was aan en drukt dan met een vlakke steen op de was/het papier. Zo ontstaat op het papier het patroon van de houtblok. De was wordt aangedrukt en je krijgt een soort van waterafstotend papier om je boeken in te binden.


IMG_9170AtelierWONWonjinLeeVersierdeHanji

Dit is een compositie van de drie vellen die ik kocht. Hier zie je het patroon goed. Als je het productieproces wilt zien dan kan dat op deze website.


IMG_9171AtelierWONWonjinLeeVersierdeHanjiPatroonOpDeAchterkant

Ook op de achterkant is het patroon te zien.


IMG_9172HermanJDeVriesMeetkundigVlakornament1891UitgeverijBoekblokJannieDeGroot

Dit is het pakket van Uitgeverij Boekblok. Een uitgebreide heruitgave van een losbladige uitgave over ornamenten: Herman J de Vries bracht de originele, losbladige set op de markt met als naam ‘Meetkundig Vlakornament’. De originele uitgave is van 1891. Nu brengt Uitgeverij Boekblok, Jannie de Groot het werk opnieuw uit. Met en moderne introductie over de uitgave en over hoe dergelijke ornamenten zelf te maken. Daarnaast een serie voorbeelden van ornamenten in kleur.


IMG_9173HermanJDeVriesMeetkundigVlakornament1891UitgeverijBoekblokJannieDeGroot

De moderne introductie. Er is heel veel denkwerk in dit project gegaan. Je kunt er een losbladig werkstuk van maken met bijvoorbeeld een doos om de bladen in te bewaren. Maar de grootte van het papier stelt je ook in staat om er een Japanse binding van te maken (Japan is wel een rode draad van dit bericht aan het worden).


IMG_9174HermanJDeVriesMeetkundigVlakornament1891UitgeverijBoekblokJannieDeGroot

De gekleurde ornamentvoorbeelden komen steeds in tweevoud. Zo kunnen ze bijvoorbeeld als schutblad dienst doen. Maar misschien heeft het boek nog veel, veel meer ideeen dus eerst maar eens uitgebreid bij stilstaan.


In Leiden ben ik naast de BoekAmbachtBeurs ook nog naar het Rijksmuseum
van Oudheden en het Japanmuseum (!) geweest.
Dus daar gaan binnenkort nog foto’s van volgen.
Maar nu even de twee Catalogi.

IMG_9164ByblosRijksmuseumVanOudheden

Byblos, de plaats in Libanon waar een van de eerste grote, internationale havens was.


IMG_9163JapanmuseumSieboldHuisAnnemarieZethofWabiSabi

Een bijzondere catalogus in de beperkt oplage van 250 exemplaren over de tentoonstelling Waabi Sabi. Samengesteld door Annemarie Zethof. Japan museum, SieboldHuis.


Wabi Sabi is een Japanse levenshouding die je terug kunt vinden
in de foto’s van een reeks Japanse en Nederlandse fotografen.
Binnenkort meer.

BoekAmbachtBeurs

Gisteravond was ik met mijn foto’s bezig
maar het lukte me niet dit bericht nog te maken.

IMG_9146MooieKleurenEnHollandseWolken

De zaterdag begon prachtig in Leiden. De markt in opbouw, beneden op straat en het stadhuis in het herfstzonlicht. Op de achtergrond die echte ‘Hollandse wolken’. Het werd ook een hele goede beursdag. Op twitter heb ik in de ochtend, de tijd dat ik zelf bij het vouwen van de beursuitgave stond, een aantal berichten met een foto achtergelaten. Nu hier ook nog een paar.


IMG_9147LeidenInEenGevel

Loop je langs het voormalige V&D-gebouw, hoek Aalmarkt – 2e Maarsmansteeg, dan zie je tegen de gevel ter hoogte van de eerste verdieping een reliëf van architect Van der Laan, Lachende mannen, vrouwen en kinderen, 1933. Reliëf in zandsteen.


IMG_9150BoekAmbachtBeurs

De Pieterskerk is een mooie ruimte voor een beurs als de BoekAmbachtBeurs. Het stond minder vol als toen de beurs gecombineerd georganiseerd werd door Drukwerk in de marge en de Stichting Handboekbinden. Maar dat heeft tot gevolg dat de indeling logischer is, dat je niet in alle hoeken en gaten moet zijn, maar dat het een overzichtelijk geheel is met uitgebreide kansen voor een gesprek en toelichting op producten. Ook de catering heeft nu de plaats die nodig is voor een grote groep bezoekers. Op deze foto is de beurs nog in opbouw op zaterdagmorgen.


IMG_9159BoekjeOpenOverBoeken

Dit is de beursuitgave.


Op de beurs liep ik tegen drie bijzondere stands (op alfabet):
– Atelier WON (Wonjin Lee)
Een Koreaanse vrouw die prachtig uniek papier gemaakt heeft om boeken in te binden;
– Mélanie Dusarse
Een Francaise die met was uniek papier maakt om een boek in te binden;
– Martinus Janssen
Een Duitse kunstenaar die nieuwe wegen zoekt met de prägnant.

Daarnaast heb ik Zaansch bord gekocht bij De Schoolmeester.

Binnenkort is hier meer over deze vondsten (en nog een paar andere) te zien.

Tijd – Time takes a cigarette

IMG_5651TijdDBowieTimeTakesACigarette

Weer wat vorderingen gemaakt met het project ‘Tijd’. Het gaat om een doos met gedecoreerde ‘kaarten’. De decoratie bestaat uit onderdelen van een wekker, allerlei papier, (kunst)leer, verf, stof en tekst. Bijvoorbeeld de eerste zin uit het legendarische ‘Rock ‘N’ Roll suicide’ van David Bowie. Een van de nummers op het dubbel live album ‘David live’.


IMG_5652Tijd

Hoor je de tijd al tikken….of tikt de tijd helemaal niet?


IMG_5657OnderBezwaar

De kaart die hierboven te zien was bevatte elementen die niet vlak waren. Sommige zijn daarom door mij door het papier gedrukt. Het papier – Zaansch Bord – ging daardoor wat rond staan. Dus heb ik er nog een laag karton onder aan gebracht. Dat maakt de kaart ook steviger en geeft de onderdelen meer kans om mooi op de kaart te blijven zitten. Maar deze constructie onder bezwaar leggen zou wel prettig zijn. Reststroken papier bieden de oplossing. Door die op de juiste plaatsen weg te leggen kan ik er een glasplaatje op leggen en daarop een bus met het gewicht van 1 kilo. Dat kan nu goed drogen.

Here today, gone tomorrow – Tijd

Het project tijd relateer ik aan werk van David Bowie.
Ik heb goede herinneringen aan de dubbel lp: David Live.
Lange tijd de enige lp die ik twee maal kocht (omdat
de eerste kopie letterlijk grijs gedraaid was) en die
ik daarna op CD kocht.

DSC_7970DavidLiveDavidBowieAtTheTowerPhiladelphia

Toen ik het afgelopen weekend naar dat album luisterde viel me op dat op dit album veel nummers staan die iets met tijd te maken hebben.


IMG_5576Tijd

Maar ik begin bij de kaarten die in de boekenpers aan het drogen waren. Daarnaast wil ik er voor zorgen dat ze mooi vlak blijven liggen.


IMG_5578Tijd

Op een van de kaarten breng ik aan de stofzijde de wijzers en wat andere onderdelen aan uit de gedemonteerde klok.


IMG_5579Tijd

Vorige week was ik al bezig met een nieuwe linosnede. Ik had ook een klein ontwerp gemaakt zoals deze. Ik heb de te snijden afbeelding met een ballpoint op het basismateriaal gezet. Dat zal straks nog door de verf heen komen.


IMG_5581TijdHereTodayGoneTomorrowDBowie

De drie nummers die David Bowie uitvoerde op de dubbel lp ‘David Live’ een registratie uit 1974: ‘Here today, gone tomorrow’; ‘Time takes a cigarette’ de eerste zin uit ‘Rock ‘N’ Roll Suicide’ en ‘Time, he’s waiting in the wings’, zin uit het nummer ‘Time’.


De zin ‘Here today, gone tomorrow’ schijnt afkomstig te zijn uit
een werk van Calvijn en dus van voor 1564 zijn.
Het verwijst naar de korte duur van ons leven als mens.
De Ramones brachten een nummer uit met dezelfde titel.
Een nummer met die titel vormde ook de inzending van Ierland
aan het Eurovisie songfestival in 1982.

IMG_5582Tijd//embedr.flickr.com/assets/client-code.js

IMG_5584Tijd

Nog meer onderdelen van een wekker.


IMG_5585Time

De eerste testafdrukken. Je ziet het blauw van de inkt van de pen door de opgebrachte inkt heen komen. Soms zie je zelfs de individuele lijntjes die met de pen gezet zijn.


IMG_5586Tijd

Het lijken wel kantwerkjes. Het papier waarop ik deze afdruk maakte is kraftpapier of verpakkingspapier.


IMG_5587Tijd

Dit is de grotere lino. De afdrukken zijn op Zaansch bord. Dat karton reageert heel anders. De inkt trekt er veel minder in. Maar dit is nog niet af.


IMG_5588Tijd

Ik ben duidelijk nog op zoek naar de goede compositie.


IMG_5589Tijd

Mono- met linoprint. In de rode inkt zijn de effecten van het Zaansch Bord nog te zien. Het papier waarop dit gedrukt is, is helemaal glad, dus daar kunnen de kleine stipjes niet van komen.


Multatuli – Liefdesbrieven

Natuurlijk het is saai: iedere keer dezelfde titel voor
een stukje over het stapje voor stapje inbinden van een boek.
Maar voor mij kost het deze tijd.
Het boek is bijna af en ik ben er blij mee.
Op de foto ligt het boek op een stuk Zaansch Bord.

IMG_5427MultatuliLiefdesbrieven

Een leeslint voor Everdina (Tine) van Wijnbergen en een voor Mimi Hamminck Schepel. De boekenlegger ben ik op deze foto vergeten. Dit is mijn versie van het boek Liefdesbrieven van Multatuli dat in de reeks privé-domein is verschenen bij De Arbeiderspers en in losse katernen bij Uitgeverij Boekblok / Atelier de Ganzenweide.


Tussen kapper en AstraZeneca

(Ik nam het blad en scheurde het in stukken)

Tussen mijn bezoek vandaag aan de kapper en vanmiddag aan
de huisarts voor mijn eerste vaccinatie met het
AstraZeneca vaccin, had ik nog wat tijd om aan mijn
boekband verder te ‘borduren’.

IMG_5048IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

De pagina (Zaansch bord) met mijn eerste poging een deel van een esdoornblad te ‘borduren’ heb ik aan de achterkant afgeplakt met een stuk wit papier.


IMG_5049IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Vervolgens heb ik de kleuren 4, 5 en 6 toegevoegd aan de afbeelding. Dit wordt het voorplat van een Japanse binding. Grote vraag voor mij was: wat doe ik met de achterkant. Want hoewel ik lang de achterkant best mooi kon houden (de achterkant is het negatief van de voorkant met knoopjes), kon ik dat niet volhouden en een paar draden maken grote lussen waarbij de tekening niet gevolgd wordt.


IMG_5050IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Daarom heb ik besloten de prikmal als dekblad te gebruiken. Deze kant zal dan niet meer zichtbaar zijn. Deze tekening moet ik in de lijm zetten. De gaatjes blijven natuurlijk wel zichtbaar.


Het voorplat ligt nu onder bezwaar.
Zaterdag meer hierover.

Ik nam het blad en scheurde het in stukken

Tijd om aan de boekband te beginnen.
Ter herinnering: ik heb een Koppermaandagposter
van dit jaar in 4 stukken gesneden. Die twee aan twee tegen
elkaar gelijmd met de bedrukte kant naar buiten.
Zo ontstaan er twee platten.

Hergebruik van papier dus.
Op de boekband staan nu delen van de titel van de poster,
delen van het recept voor Allu, een boekbindersdeodorant en
delen van de afbeelding van palmbomen.
Daar zit geen diepere betekenis achter: hergebruik.

Op de voorplat, zeg maar de voorkant van het boek, wil
ik een deel van een esdoorn herfstblad afbeelden door zijden
draden door voorgeprikte gaatjes te leiden.
Dat heb ik eerst uitgeprobeerd om een stuk Zaansch bord
dat een van de pagina’s in het boek gaat worden.

IMG_5041IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Kleur 1: je ziet, hopelijk op foto 2 nog duidelijker, dat ik iets gedisciplineerder aan het werk ga dan op de losse pagina. Daardoor ziet straks de achterkant er beter uit en blijft het papier minder dik.


IMG_5042IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Kleur 2: ik neem nu ook andere kleuren dan op de losse pagina. Eén zo’n kleur is ongeveer 1 meter zijden borduurgaren.


IMG_5043IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Kleur 3: het is nog niet af en ik denk dat ik ook deze keer weer ga proberen om hier en daar een tweede kleur in te zetten.


Ik nam het blad en scheurde het in stukken

IMG_5017IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

De vorige keer eindigde ik door te laten zien dat ik de tekening ook als prikmal had gebruikt. Maar wat moet je daar dan mee. Ik wil een soort van ‘borduurwerk’ op de boekband aanbrengen. Hiervoor ben ik op een idee gebracht door Mevr. Bep van Gasteren. Met enige regelmaat toont ze haar boeken en dozen op de Facebook site van ‘Boekbinders onder elkaar’. Daarbij gebruikt ze borduurtechnieken om op de boekband een decoratie aan te brengen maar ook om creatieve vormen van de Japanse binding te tonen. Met felle kleuren naaigaren combineert ze de Japanse binding met het aanbrengen van patronen aan de rug van een boek. Iets dergelijks probeer ik nu ook. Borduren is voor mij niet weggelegd maar ‘connecting the dots’ moet mij lukken. Hier ga ik eerst de techniek eens uitproberen op een stuk Zaansch bord dat straks als pagina mee ingebonden kan worden.


IMG_5022IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Een eerste deel van de nerf is aangebracht. Ik gebruik hiervoor zijden draden die ik van mijn moeder gekregen heb en die oorspronkelijk gekocht zijn door een tante van me. Ik heb een aantal kleuren gekozen die bruin of groen als basis hebben.


IMG_5023IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

IMG_5024IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

IMG_5025IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Als afsluiting heb ik hier en daar met een lichtere kleur draad geprobeerd een tweede draad naast de eerste te leggen. Waar ik voor moet oppassen is dat het draadwerk op de achterkant niet te dik gaat worden. Zoek de foutjes…..


Dit dan zien te vertalen naar de boekband.