Het jaar 1000

Naar mijn gevoel probeert de tentoonstelling (de maker Annemarieke Willemsen)
steeds een onderwerp aan te snijden, er een uitspraak over te doe, om
die vervolgens te onderbouwen met (archeologische) vondsten uit de tijd.

Nederland bestond in het jaar 1000 niet, wel woonden er mensen die probeerden
rond te komen zoals mensen dat in 2024 nog steeds doen.
Misschien wat minder mensen maar hun taal, cultuur en de plaats waar
ze woonden was volop in ontwikkeling. Net als vandaag.

DSC08984RMOHetJaar1000TaalEnCultuurDSC08985RMOHetJaar1000LeidseWilleramManuscriptOpPerkamentAbdijVanEgmondCa1100

Rijksmuseum van Oudheden, Het jaar 1000, Leidse Willeram, manuscript op perkament, Abdij van Egmond, circa 1100.

DSC08986RMOHetJaar1000LeidseWilleramManuscriptOpPerkamentAbdijVanEgmondCa1100DSC08987RMOHetJaar1000LeidseWilleramManuscriptOpPerkamentAbdijVanEgmondCa1100TxtDSC08993RMOHetJaar1000LeidseWilleramManuscriptOpPerkamentAbdijVanEgmondCa1100


DSC08994RMOHetJaar1000WaarMensenWonenTxtDSC08995RMOHetJaar1000OorkondeVanRoomskoningHendrikIIAbdijThornMarktTolrechtRechtsgebiedPerkamentMetWaszegelGeschrevenInMainz5Juni1007

Oorkonde van Roomskoning Hendrik II voor Abdij van Thorn. De oorkonde verleent marktrecht en tolrecht en stelt het rechtsgebied vast. Perkament met waszegel. Geschreven in Mainz op 5 juni 1007.

DSC08996RMOHetJaar1000OorkondeVanRoomskoningHendrikIIAbdijThornMarktTolrechtRechtsgebiedPerkamentMetWaszegelGeschrevenInMainz5Juni1007Monogam

Het monogram is een soort van puzzel (voor mij in ieder geval). Het geeft de naam weer van Hendrik II.

DSC08997RMOHetJaar1000OorkondeVanRoomskoningHendrikIIAbdijThornMarktTolrechtRechtsgebiedPerkamentMetWaszegelGeschrevenInMainz5Juni1007Versiering

Versiering/aanhef van de oorkonde.

DSC08998RMOHetJaar1000OorkondeVanRoomskoningHendrikIIAbdijThornMarktTolrechtRechtsgebiedPerkamentMetWaszegelGeschrevenInMainz5Juni1007Txt


DSC08999RMOHetJaar1000StamperVoorOnEenVijzelMetVrierGezichten1000-1200TufsteenHeelGemeenteMaasgouw

Stamper voor in een vijzel met vier gezichten, 1000 – 1200, tufsteen, Heel (Gemeente Maasgouw).


DSC09001RMOHetJaar1000FibulaMetKruisiging800-1100BronsEnEmailDenBosch

Fibula (mantelspeld) met kruisiging, 800 – 1100, brons & email, Den Bosch.


DSC09003RMOHetJaar1000BeslagstukMetLeeuwen950-1050BronsSchouwen

Beslagstuk met leeuwen (persoonlijk zie ik er meer vossen in), 950 – 1050, brons, Schouwen.


DSC09005RMOHetJaar1000OorkondeVanHendrikIVSchenkingBroekerhofBruocheAanSintPieterskapittelInUtrechtPerkamentenManuscriptFragmentWaszegelWorms23Mei1076

Oorkonde van Hendrik IV over de schenking van Bruoche (Broekerhof) aanhet Sint Pieterskapittel in Utrecht, perkamenten manuscript met een fragment van een waszegel. Geschreven in Worms op 23 mei 1076.

DSC09006RMOHetJaar1000OorkondeVanHendrikIVSchenkingBroekerhofBruocheAanSintPieterskapittelInUtrechtPerkamentenManuscriptFragmentWaszegelWorms23Mei1076

Het fragment van de waszegel.

DSC09007RMOHetJaar1000OorkondeVanHendrikIVSchenkingBroekerhofBruocheAanSintPieterskapittelInUtrechtPerkamentenManuscriptFragmentWaszegelWorms23Mei1076MonogramHendrikIV

Het monogram van Hendrik IV.

DSC09008RMOHetJaar1000OorkondeVanHendrikIVSchenkingBroekerhofBruocheAanSintPieterskapittelInUtrechtPerkamentenManuscriptFragmentWaszegelWorms23Mei1076Txt


Museo Nazionale di San Marco

DSC05252FlorenceMuseoDiSanMarcoAttrFirstMasterOfTheChoirbookOfSanSalvatoreAlMonteInFlorenceAntiphonaryC134VInitialCTheHolyInnocents1March1464GregorianParchmentManuscript01DSC05252FlorenceMuseoDiSanMarcoAttrFirstMasterOfTheChoirbookOfSanSalvatoreAlMonteInFlorenceAntiphonaryC134VInitialCTheHolyInnocents1March1464GregorianParchmentManuscript02

Florence, Museo di San Marco, Attr to the First master of the Choirbooks of San Salvatore al Monte in Florence, Antiphonary, C134V, Initial C, The Holy Innocents, 1 March 1464 (Gregorian), parchment manuscript.

DSC05253FlorenceMuseoDiSanMarcoirstMasterOfTheChoirbookOfSanSalvatoreAlMonteInFlorenceAntiphonaryC134VInitialCTheHolyInnocents


DSC05254FlorenceMuseoDiSanMarcoAttrFlorentineIlluminatorFollowerOfAttavanteGradualC59VInitialPTheChristChild16March1522GregorianParchmentManuscript01DSC05254FlorenceMuseoDiSanMarcoAttrFlorentineIlluminatorFollowerOfAttavanteGradualC59VInitialPTheChristChild16March1522GregorianParchmentManuscript02

Florence, Museo di San Marco, Attr to a Florentine illuminator, a follower of Attavante, Gradual, C59V, Initial P, The Christ Child, 16 March 1522 (Gregorian), parchment manuscript.

DSC05255FlorenceMuseoDiSanMarcoAttrFlorentineIlluminatorFollowerOfAttavanteGradualC59VInitialPTheChristChild16March1522GregorianParchmentManuscriptDSC05256FlorenceMuseoDiSanMarcoAttrFlorentineIlluminatorFollowerOfAttavanteGradualC59VInitialPTheChristChild16March1522GregorianParchmentManuscript


Museo Nazionale di San Marco

Dit voormalig kloostercomplex in Florence is een ongelofelijk
gebouw met verbluffende kunstschatten.
De komende berichten zullen gaan over de zolder!

De zolder is waar de slaapvertrekken, de cellen, van de
kloosterlingen waren. Op de muren werk van oa Fra Angelico.
Het is op dit zolder dat de toegang is tot een bibliotheek.
Niet zomaar een kamer waar boeken werden gezet maar een
ruimte ontworpen door Michelozzo di Bartolomeo Michelozzi
om boeken te bewaren en in te kunnen zien.
De verzameling boeken is verspreid maar de ruimte is
er nog te zien.

In dit bericht een eerste voorsproefje.

DSC05240FlorenceMuseoDiSanMarcoTheDormitorio01DSC05240FlorenceMuseoDiSanMarcoTheDormitorio02

Een voorbeeld van een van de gedecoreerde cellen.

DSC05241FlorenceMuseoDiSanMarcoTheDormitorioTxt


Dan de bibliotheek…

DSC05242FlorenceMuseoDiSanMarcoTheLibraryTxtDSC05243FlorenceMuseoDiSanMarcoTheLibrary

…met twee voorbeelden van er zoal te zien was….

DSC05246FlorenceMuseoDiSanMarcoTheLibraryZanobiStrozziMadonnaAndChildWithFourAngels-SantaMariaNuovaAlterpiece1434-1439Detail

Detail van Zanobi Strozzi, Madonna and Child with four angels – Santa Maria Nuova Alterpiece, 1434 – 1439.


DSC05265FlorenceMuseoDiSanMarcoTheLibraryZanobiStrozziAttrInitialBWithStFrancisReceivingTheStigmataPsalterC1440ParchmentManuscript

Attributed to Zanobi Strozzi, Initial B with St Francis receiving the stigmata, Psalter, circa 1440, parchment manuscript.


Gelezen: De boekenezel van Córdoba

IMG_0176Lupano-ChemineauDeBoekenezelVanCordoba

Wilfrid Lupano & Léonard Chemineau – De boekenezel van Córdoba. Met een toelichting door Pascal Buresi.


Córdoba is een stad in het zuiden van Spanje.
We weten over het algemeen niet veel van de geschiedenis
van Spanje en zeker niet van de tijd dat het zuiden
van Spanje onder Arabische invloed stond (kalifaat Córdoba, van 929 tot 1031).
Dat is de achtergrond van het stripverhaal.

Nog iets breder is de geschiedenis van klassieke boeken,
manuscripten, die door kopieëren ‘overleven’ in Arabische
collecties en die door de tijd via Córdoba bekend
worden in de Westerse wereld.
De boekenezel is een van de voorzieningen die de tijdsreis
van kennis mogelijk maken.

Het verhaal is een soort van avonturenroman, niet bijzonder
getekend en eigenlijk te lang om de spanning vast te houden.
Dus is ht boek helemaal geslaagd. Nee.
Is het dan toch de moeite waard om te lezen. Zeker.
De thematiek is bijzonder en het is de moeite waard om
er kennis van te nemen.
Niet is de laatste plaats door de pagina’s met een toelichting,
na het stripverhaal, geschreven door Pascal Buresi.

Abd al-Rahman III en Al-Hakam II zijn namen van kaliefen van Córdoba
die ook in het verhaal vookomen.

In duisternis sluit ik de Boekenzoo-reeks af

De tentoonstelling is voorbij dus is het zaak
om ook mijn reeks Boekenzoo niet te lang te laten doorlopen.
Ik pak de draad op bij de insekten.

DSC04303HuisVanHetBoekBoekenzooGetijdenboekNederlandsHandschriftZuidelijkeNederlandenCa1525InsectenInDeMarge

Getijdenboek in het Nederlands. Het betreft een handschrift uit de Zuidelijke Nederlanden. Circa 1525. Insecten in de marge; en wat voor een marge!


DSC04305HuisVanHetBoekBoekenzooOlausMagnusHistoriaeDeGentibusSeptentrionalibusJoannesBellerusAntwerpenCa1571

De verhalen met allerlei monsters doen de ronde en blijven dat doen. Olaus Magnus, Historiae de gentibus septentrionalibus is een boek met dergelijke verhalen en afbeeldingen. Joannes Bellerus is de drukker van deze versie uit Antwerpen. Circa 1571. Het origineel verscheen in 1555 en Wikipedia vermeldt bijvoorbeeld dat in 1822 Sir Walter Scott er nog verwijzigen naar maakt. Dus met recht een gezaghebbend monument.


DSC04306HuisVanHetBoekBoekenzooOlausMagnusHistoriaeDeGentibusSeptentrionalibusJoannesBellerusAntwerpenCa1571

Dit zeemonster verwerkt even een heel schip!


DSC04307HuisVanHetBoekBoekenzooOlausMagnusHistoriaeDeGentibusSeptentrionalibusJoannesBellerusAntwerpenCa1571

Woorden schieten tekort.


DSC04309HuisVanHetBoekBoekenzooMoederaap

Apenliefde van een moederaap ging wel heel ver.


DSC04310HuisVanHetBoekBoekenzooJoostVanDenVondelVorstelijckeWarandeDerDierenSWybrantszJBlomAVinckADOossaenAmsterdam1682

Ook Vondel heeft er zo ideeen over: Joost van den Vondel, Vorstelijcke warande der dieren, Sander Wybrantsz, Jan Blom, Andries Vinck, en Aert Dircksz. Oossaen zijn de drukkers in Amsterdam in 1682.


De hele titel schijnt dan te zijn:
Vorstelijcke warande der dieren : waer in de zeden-rijcke philosophie,
poëtisch, morael, en historiael, vermakelijck en
treffelijck wort voorgestelt:
met exempelen uyt de oude historien, in prose;
ende Uytleggingen, in Rijm verklaert,

InterntVersieVorstelijckeWarande

Die lange titel las ik op deze copie die op internet te vinden is. Daar kun je ook een beetje uit opmaken waarom er zoveel namen bij de drukkers/uitgevers staan.


Terug naar de moederliefde bij apen:

DSC04311HuisVanHetBoekBoekenzooJoostVanDenVondelVorstelijckeWarandeDerDierenSWybrantszJBlomAVinckADOossaenAmsterdam1682


DSC04312HuisVanHetBoekBoekenzooFransCoenenJrInDuisternisIllustratorFerdinandHartNibbrigUitgLJVeenAmsterdam1902VleermuisOpDeBand

Dit is dan het laatste boek en de laatste afbeelding die ik heb vastgelegd. Er was nog veel meer te zien. Ik heb er veel plezier aan beleefd: Frans Coenen jr: In duisternis. Illustrator: Ferdinand Hart Nibbrig. Uitgever: LJ Veen, Amsterdam, 1902. Vleermuis op de band.


DSC04313HuisVanHetBoekBoekenzooFransCoenenJrInDuisternisIllustratorFerdinandHartNibbrigUitgLJVeenAmsterdam1902VleermuisOpDeBand


Krokodil eet man (Boekenzoo 12)

De reptielen kwamen aan het eind van de
tentoonstelling aan de beurt.

DSC04291HuisVanHetBoekBoekenzooBestiariumLatijnHandschriftWestFrankrijkCa1450DSC04292HuisVanHetBoekBoekenzooBestiariumLatijnHandschriftWestFrankrijkCa1450

Nog een verzameling met bijzondere afbeeldingen. Het verhaal dat er bij kwam over de tranen kende ik nog niet. Huis van het Boek, Boekenzoo, Bestiarium (Latijn), handschrift, West-Frankrijk, circa 1450.


DSC04293HuisVanHetBoekBoekenzooKrokodillentranen

Krokodillentranen als lokmiddel om een prooi dichtbij te krijgen.


DSC04295HuisVanHetBoekBoekenzooSpeculumHumanaeSalvationisHandschriftKeulenCa1450EvaMetDeSlang

Verveolgens was er aandacht voor de slang. Die komt al in het begin der tijden, in het scheppingsverhaal in de bijbel voor. Niet positief. Hier in Speculum Humanae Salvationis, een handschrift uit Keulen, circa 1450: Eva met de slang.

DSC04296HuisVanHetBoekBoekenzooSpeculumHumanaeSalvationisHandschriftKeulenCa1450EvaMetDeSlang

De andere afbeeldingen, elk boven een kolom tekst, vond ik ook interessant al hebben die niets met dieren te maken. Maar ze komen denk ik allemaal wel uit Genesis.


DSC04298HuisVanHetBoekBoekenzooSpeculumHumanaeSalvationisHandschriftKeulenCa1450EvaMetDeSlang

God als matchmaker (?).


DSC04299HuisVanHetBoekBoekenzooSpeculumHumanaeSalvationisHandschriftKeulenCa1450GodScheptEva

God schept Eva uit Adam (?).


DSC04300HuisVanHetBoekBoekenzooSpeculumHumanaeSalvationisHandschriftKeulenCa1450LucifertWordtVerstotenMisschien

Van deze afbeelding ben ik het mist zeker van de betekenis maar ik denk dat Lucifer wordt verstoten uit de hemel naar de hel (?). Terug naar de dierentuin. Nog een slang.


DSC04301HuisVanHetBoekBoekenzooBibliaPauperumArmenbijbelLatijnBlokboekNederlanden1466

Een deel van de afbeelding heb ik een beetje schoon gemaakt. Niet in het echt natuurlijk maar op een foto kan dat eenvoudig. Zo wordt de afbeelding misschien iets duidelijker. Weer Eva en de slang. Hier blijft de slang een dier en niet zoals op de vorige afbeelding een slang met vrouwenhoofd (!). De slang heeft wel slinkse gelaatstrekken. God overziet het schouwspel vanuit de boom. Eva heeft niet een maar zelfs twee appels. Biblia Pauperum (Armenbijbel), latijn, Blokboek, Nederlanden, 1466.


Elzeviertjes

Het begrip kende ik niet maar het lijken een soort van
reisgidsen. Heel toepasselijk in deze tijd van het jaar.
Op de tentoonstelling ‘Books that made History’ zag je
naast de geselecteerde werken een paar ondersteunende boeken.
Op zijn minst net zo interessant.
Daar lag dus ook een Elzeviertje.

DSC03973Elzeviertjes

Op de foto hieronder het Elzeviertje over Polen en de Baltische staten (Links) en rechts het exemplaar over Noord Afrika. Helaas ontbraken verdere details (of ik heb niet goed gekeken). De uitgever zal natuurlijk wel Elzevier zijn.


DSC03972Elzeviertjes


Maar er lagen ook nog andere boeken dan Elzeviertjes.DSC03982FlorentiusSchuylRenéDescartes1644

Florentius Schuyl, René Descartes. Ik vermoed dat dit boek ‘Renatus Descartes de homine figuris et latinitate donatus’ heet. Maar dat is een gok.


DSC03981FlorentiusSchuylRenéDescartes1644DSC03980FlorentiusSchuylRenéDescartes1644


Wat een verbazing moet er zijn geweest…

Vorige week bezocht ik de tentoonstelling ‘De Rozenkruiser Revolutie’
in de Embassy of the free mind in Amsterdam.
Als je er een kijkje gaat nemen zie je een prachtig grachtenpand
aan de Keizersgracht, een mooie tuin, een bibliotheek en een
mooie selectie boeken. En wat voor boeken.
Ben je een overtuigde Rozenkranser dan zullen de manifesten je misschien
het meest aanspreken. Maar ik was gewoon op zoek naar mooie boeken.

Als je iets wilt vertellen over de wordingsgeschiedenis
van een beweging dan begin je met de voorgangers.
Dat doet de Embassy of the free mind ook en daarom is de opbouw
van de tentoonstelling als volgt:
1. Wonderbaarlijke tekenen aan de hemel
2. De Rozenkruisers Manifesten
3. De schrijver van het vierde manifest
4. De Rozenkruisers in de Nederlandse Republiek
5. Reacties uit alle windstreken
6. De pelgrim op pad

Van een aantal van deze categorieen heb ik van de boeken een foto gemaakt.

Bijvoorbeeld van die ‘wonderbaarlijke tekenen aan de hemel’.
Wat moeten de mensen in die tijd met verbazing gekeken hebben
naar de hemel.

DSC03888JohannesKeplerStellaNovaInPedeSerpentariiPraag1606Book

Van oktober 1604 tot oktober 1605 was er een bijzonder felle ster te zien. Johannes Kepler schreef er een boek over: Johannes Kepler, Stella nova in pede serpentarii, Praag, 1606. Met verbazing zullen mensen er naar gekeken hebben en de observaties vinden we terug in dit boek met die mooie afbeelding.

DSC03889JohannesKeplerStellaNovaInPedeSerpentariiPraag1606Image


Begin 1600 is een tijd waarin mensen aan het denken werden gezet
en er ook veel wetenschappelijke voortgang werd gemaakt.
Maar ook op het vlak van filosofie waren er veel nieuwe ontwikkelingen.

DSC03890JohannesKeplerGründtlicherBerichtVonEinemUngewöhnlichenNewenSehrGrossenHellenGläntzendenSternPraag1605Book

Dit is nog een boek van Kepler, over een ongewone, nieuwe, zeer grote, heldere en glanzende ster. Wie wil dat nou niet zien? Johannes Kepler, Gründtlicher bericht von einem ungewöhnlichen newen sehr grossen hellen gläntzenden Stern, Praag, 1605.

DSC03890JohannesKeplerGründtlicherBerichtVonEinemUngewöhnlichenNewenSehrGrossenHellenGläntzendenSternPraag1605Image

Daarbij gaat het de tentoonstellingsmaker vooral om de houtdruk op de titelpagina. Het is een afbeelding van het einde der tijden. Voor ons een soort van abstract idee misschien verbonden met atoombewapening of klimaatverandering en de uitputting van de bodem. Maar voor Christenen in de late middeleeuwen een veel concreter beeld.


Maar in het eerste deel waren nog meer mooie boeken.

DSC03885RobertFluddUtriusqueCosmiHistoriaOppenheim1618Book

Robert Fludd, Utriusque Cosmi Historia, Oppenheim, 1618. De afbeelding links trok mijn aandacht.


DSC03885RobertFluddUtriusqueCosmiHistoriaOppenheim1618Image

Ik was minder aangetrokken door het abstracte godsbeeld, boven, in het midden. Mijn oog viel vooral op de twee bokshandschoenen, aan het eind van de twee wolkenboog-uiteinden. Wat betekenen die? Ik ben meerdere keren naar het boek gaan kijken en steeds opnieuw zag ik bokshandschoenen.


DSC03887DanielMöglingSpeculumSaphicumRhodoStauroticumManuscriptNa1618

Daniel Mögling, Speculum Saphicum Rhodo Stauroticum, manuscript. Na 1618.


DSC03886DanielMöglingSpeculumSaphicumRhodoStauroticumManuscriptNa1618

Een soort van kasteel/toren op wielen. Met een hoop activiteiten er om heen, op de grond en in de lucht. Wil je er meer van weten dan raad ik een bezoek aan de Keizersgracht zeer aan.


Wordt vervolgd,

Boek gevonden voor leeslint

Kort geleden ben ik door de restjesdoos gegaan
en heb daar een aantal stukken leer uitgehaald
om te gaan gebruiken als leeslint.
Een ervan is wel erg lang maar daar kon ik me best
een toepassing bij bedenken.
Zeker als je een boek leest met een uitgebreid
notenapparaat. Dan heb je eigenlijk twee leeslinten nodig.
Dat heeft het boek waar ik het lange leeslint in
ga gebruiken niet. De noten staan op dezelfde pagina
als de tekst. Bespaart je het zoeken.
Maar het boek op zichzelf is fors genoeg om een lang
leeslint aan te kunnen.

IMG_6021OudeBoekenNieuwePodia

Oude boeken, nieuwe podia. Liber amicorum voor Marieke van Delft.


Dit pas verschenen boek bevat een 50-tal bijdragen van mensen
thuis in de wereld van manuscripten, incunabelen, prenten,
archieven, drukkers, binders, schrijvers.
Verhalen met nieuwe vondsten, verhalen over het vakgebied en
verhalen over de rol man mevrouw van Delft daarin.
Vooral veel aandacht voor de vernieuwende rol van het internet.
Een plezier om te lezen!

Het avantuurlyk zomer-tochtje,

Het avantuurlyk zomer-tochtje, of omlands reisje, uit Holland
door ’t sticht Utrecht, Over-Yssel, Gelderland, Cleefsland,
de Myery van den Bosch, Breda, enz.

Dat is nog eens een boektitel.
Ik kwam bij dit boek uit via een presentatie op Koningsdag
die gegeven werd door de Nederlandse ambassade in Ierland.
Omdat er door corona niet op de normale manier Koningsdag
gevierd kon worden koos men voor een digitale presentatie
van een belangrijke Nederlandse boekverzameling.
De verzameling heet de Fagel collectie en is in het bezit van
een Ierse school. Hun bibliotheek heeft in 1802 deze
verzameling van meer dan 20.000 boeken gekocht.

HetAvantuurlykZomerTochtjeFag-S-11-8 01

Dublin, Trinity College: Fag.S.11.8. Dit boek met een erg lange titel bestaat uit 28 pagina’s en gaat onder andere over Breda. Daarom heb ik het boek uitgezocht. Bovendien kon ik (niet onbelangrijk) er een afbeelding van vinden.


Het avantuurlyk zomer-tochtje, of omlands reisje, uit Holland door ’t sticht Utrecht, Over-Yssel, Gelderland, Cleefsland, de Myery van den Bosch, Breda, enz.
behelzende eene nauwkeurige beschryvinge van vele aardige gevallen, vermakelyke gesprekken en aangename historien, op die reize gebeurt of gehoort. Opgestelt door iemand welke dat tochtje zelf met gezelschap gedaan heest..

In de beschrijving van het boek, in de titel, is een klein
foutje geslopen. De letter ‘f’ en ‘s’ lijken in het schrift
van die tijd veel op elkaar maar het laatste woord moet toch
echt ‘heeft’ zijn. Met de letter ‘f’.

HetAvantuurlykZomerTochtjeFag-S-11-8 02

Jacobus Loveringh is de drukker en boekverkoper uit Amsterdam die in 1733 dit boekje op de markt bracht..


De presentatie was interessant maar bleef
voor mij te veel aan de oppervlakte.
Het was natuurlijk een introductie maar het meeste van de
informatie is ook te vinden op Internet.
Niet dat er veel te vinden is op internet over deze collectie.
In 2019 werd een project van het Trinity College en de
Koninklijke Bibliotheek aangekondigd om de collectie beter in
beeld te brengen.
Waarschijnlijk is dat wel gebeurd voor wetenschappers.
Maar voor leken blijven de boeken nog verborgen.
Veel scans heb ik niet kunnen vinden en de meeste afbeeldingen
zijn van een heel lage beeldkwaliteit.
Misschien heb ik onvoldoende gezocht.
Ik zal de KB nog eens een mail schrijven.
Maar de voorpagina van dit leuke boekje had ik niet gevonden
als ik de presentatie niet had bijgewoond.

HetAvantuurlykZomerTochtjeFag-S-11-8 03


De familie Fagel en de collectie is ontstaan uit het beroep
van Gaspar Fagel (1634-1688). Hij was griffier van de Staten-Generaal
in Den Haag. Deze functie zou tot en met
Hendrik Fagel de Jonge (1765-1838) in de familie blijven.
In deze meer dan 100 jaar verzamelde de familie een bibliotheek met
boeken omdat ze die, en de kennis in die boeken, nodig had
voor hun werk.

In 1802 werd er bij Christie’s in Londen een veilingcatalogus opgesteld
waarin meer dan tienduizend nummers waren opgenomen.
Het eerste deel van de catalogus was reeds onder geïnteresseerden verspreid,
maar tot een veiling zou het nooit komen.
De collectie werd in zijn geheel gekocht door de regenten van de Erasmus Smith Schools en
geschonken aan Trinity College in Dublin.

Meer kun je vinden op de volgende website.

Ik nam het blad en scheurde het in stukken

Wat ik precies met de monoprints ging doen,
die prints die gemaakt zijn met behulp van een esdoornblad,
wist ik nog niet maar ik heb besloten er een boekje van te maken.

Nu werden in de middeleeuwen regelmatig oudere boeken (manuscripten
of gedrukt) hergebruikt. Bijvoorbeeld in de boekband of de rug.
Dat kan ik ook.
Er hangt al weer even een poster voor het raam van mijn werkplaats.
Tijd om die te gaan hergebruiken.

IMG_5002IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Je kunt lang nadenken over het formaat van een boek of je kunt het materiaal laten beslissen. Dat laatste doe ik deze keer. De poster zat in een pakketje toen ik hem ontving waarin de poster in vier was gevouwen. Die maat hou ik min of meer in stand. De vouwen heb ik weggesneden en zo hou ik 4 stukken papier over die ik twee aan twee ga lijmen tot een voor- en achterplat.


IMG_5003IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Dan wordt het zaak de overige pagina’s op de juiste grootte te snijden. Met de hand krijg je dat niet zo mooi voor elkaar maar sommige pagina’s snij ik op een speciale manier uit het papier. Als dan het boekblok gereed is plaats ik het boekblok nog een keer in de snijmachine.


IMG_5004IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

De bindwijze wordt Japans. Eenvoudig en passend bij de afbeeldingen. Maar los van de hergebruikte platten ga ik er misschien nog iets extra’s aan toevoegen. Het borrelt in mijn hoofd.


IMG_5005IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Het esdoornblad dat als model gediend heeft ga ik ook in het boek verwerken. Het ligt al onder bezwaar dus dat kan ik de volgende keer laten zien.


IMG_5006IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken


IMG_5007IkNamHetBladEnScheurdeHetInStukken

Dit moet nog gelijmd worden maar de boekenpers en het bezwaar waren al in gebruik. Dus dat moet wachten tot de volgende keer.


Hoi

In eerste instantie was ik wat teleurgesteld over de respons
op mijn oproep mee te schrijven aan een manuscript.
Misschien was het woord ‘manuscript’ een beetje afschrikwekkend.
Maar nu ik de 9 ‘inzendingen’ gelezen en bekeken heb, ben ik
eigenlijk heel tevreden.
Prachtige tekeningen en een quote van Yeats (!).

IMG_2428EenVisInHetWater


IMG_2429BeYourself

Be yourself, be you! Een hart onder de riem.


IMG_2430DeMeesteBezoekers

Hier lees je tussen de regels iets van mijn initiële teleurstelling.


IMG_2431IKKECastAColdEye

Iemand die de uitdaging oppakt. Waarschijnlijk is het een tweede persoon die het citaat van Yeats (Nobelprijs voor de literatuur) er aan toevoegt: “Cast a cold eye/On life / On death/Horseman pass by”.


Hieronder vind je het hele gedicht.
Hier moet ik nog even voor gaan zitten.
Maar dit geeft vast genoeg inspiratie voor een reactie.
Dat geldt trouwens voor alle tekeningen en teksten.

Under Ben Bulben, William Butler Yeats (1939)

I

Swear by what the sages spoke

Round the Mareotic Lake

That the Witch of Atlas knew,

Spoke and set the cocks a-crow.

Swear by those horsemen, by those women

Complexion and form prove superhuman,

That pale, long-visaged company

That air in immortality

Completeness of their passions won;

Now they ride the wintry dawn

Where Ben Bulben sets the scene.

Here’s the gist of what they mean.

II

Many times man lives and dies

Between his two eternities,

That of race and that of soul,

And ancient Ireland knew it all.

Whether man die in his bed

Or the rifle knocks him dead,

A brief parting from those dear

Is the worst man has to fear.

Though grave-diggers’ toil is long,

Sharp their spades, their muscles strong.

They but thrust their buried men

Back in the human mind again.

III

You that Mitchel’s prayer have heard,

“Send war in our time, O Lord!”

Know that when all words are said

And a man is fighting mad,

Something drops from eyes long blind,

He completes his partial mind,

For an instant stands at ease,

Laughs aloud, his heart at peace.

Even the wisest man grows tense

With some sort of violence

Before he can accomplish fate,

Know his work or choose his mate.

IV

Poet and sculptor, do the work,

Nor let the modish painter shirk

What his great forefathers did.

Bring the soul of man to God,

Make him fill the cradles right.

Measurement began our might:

Forms a stark Egyptian thought,

Forms that gentler Phidias wrought.

Michael Angelo left a proof

On the Sistine Chapel roof,

Where but half-awakened Adam

Can disturb globe-trotting Madam

Till her bowels are in heat,

Proof that there’s a purpose set

Before the secret working mind:

Profane perfection of mankind.

Quattrocento put in paint

On backgrounds for a God or Saint

Gardens where a soul’s at ease;

Where everything that meets the eye,

Flowers and grass and cloudless sky,

Resemble forms that are or seem

When sleepers wake and yet still dream.

And when it’s vanished still declare,

With only bed and bedstead there,

That heavens had opened.

Gyres run on;

When that greater dream had gone

Calvert and Wilson, Blake and Claude,

Prepared a rest for the people of God,

Palmer’s phrase, but after that

Confusion fell upon our thought.

V

Irish poets, learn your trade,

Sing whatever is well made,

Scorn the sort now growing up

All out of shape from toe to top,

Their unremembering hearts and heads

Base-born products of base beds.

Sing the peasantry, and then

Hard-riding country gentlemen,

The holiness of monks, and after

Porter-drinkers’ randy laughter;

Sing the lords and ladies gay

That were beaten into the clay

Through seven heroic centuries;

Cast your mind on other days

That we in coming days may be

Still the indomitable Irishry.

VI

Under bare Ben Bulben’s head

In Drumcliff churchyard Yeats is laid.

An ancestor was rector there

Long years ago, a church stands near,

By the road an ancient cross.

No marble, no conventional phrase;

On limestone quarried near the spot

By his command these words are cut:

Cast a cold eye

On life, on death.

Horseman, pass by!


IMG_2432MijnHuisIsGroot

Ik vermoed dat ik dit goed kan gebruiken om nog eens een poging te doen de Nederlandse taal en ons schrift te gebruiken zoals je dat in Arabische kalligrafie ziet.


IMG_2433Kaas

Tijdens mijn verhaal heb ik bezoekers mijn exemplaar van het boek ‘Kaas’ van Willem Elsschot laten zien (met gele boeksnede). Misschien komt daar deze bijdrage van Max vandaan.


IMG_2434Schaduwen

Heel donker gedicht met een bijpassende tekening.


IMG_2435MijnHoofdLoopt

Dit is een compliment van een van de bezoekers die een aantal ideeën heeft overgehouden aan het bezoek.


IMG_2427Hoi

‘Hoi’, de titel van dit bericht, geschreven door Reyn.


Schrijf mee aan een manuscript

IMG_2354SchrijfMeeAanEenManuscript
IMG_2355ScgrijfMeeAaneenManuscript
IMG_2356SchrijfMeeAanEenManuscript

Zaterdag 25 januari, Cultuurnacht Breda, Nassausingel 26. Bij de Argusvlinder kun je meeschrijven aan een manuscript.


Wikipedia:

(Manuscript of) “Handschrift is een verzamelnaam voor documenten die met de hand geschreven zijn. Dat kunnen documenten zijn die (ver) vóór de uitvinding van de boekdrukkunst geschreven zijn, documenten die geschreven zijn tijdens en kort na de uitvinding van de boekdrukkunst, en documenten die ondanks de overheersende positie van gedrukte werken toch met de hand geschreven werden. Het materiaal waarop de tekst is neergeschreven, heet de drager. In het geval van handschriften is dit voornamelijk papyrus, dierenhuid (waarvan perkament gemaakt werd) of papier. Handschriften bestaan in verschillende formaten: boek (codex), rol of ook losse vellen.”

Inspriratie: Krishna holds up Mount Govardhan

 photo KrishnaHoldsUpMountGovardhanToShelterTheVillagersOfBrajFolioFromAHarivamsaTheLegendOfHariKrishnaCa1590ndash1595Present-dayPakistanProbab-1.jpg

Krishna holds up Mount Govardhan to shelter the villagers ff Braj, folio from a Harivamsa (The legend of Hari Krishna), circa 1590 – 1595. Afkomstig uit hedendaags Pakistan, waarschijnlijk Lahore.

Dit is een van de grote klassieke teksten van de wereldliteratuur.
Hier een manuscript uit ongeveer 1590.
Het manuscript is onderdeel van de Metropolitan Museum collectie.
De afbeelding was al eens eerder hier op mijn blog te zien
maar een paar maanden geleden zag ik er ook een stuk tekst van.
Een geweldige inspiratie voor het Altered Book
over India dat ik aan het maken ben.
Zo mooi wordt mijn boek niet, maar het idee voor een tekst illustratie
zit nu in mijn achterhoofd. Ik ben benieuwd of en hoe het er weer
uit gaat komen.
Kijk maar eens naar die tekst:

 photo KrishnaHoldsUpMountGovardhanToShelterTheVillagersOfBrajFolioFromAHarivamsaTheLegendOfHariKrishnaCa1590ndash1595Present-dayPakistanProbab.jpg

En meer in het bijzonder de goudversiering tussen de tekstregels.

 photo KrishnaHoldsUpMountGovardhanToShelterTheVillagersOfBrajFolioFromAHarivamsaTheLegendOfHariKrishnaCa1590ndash1595Present-dayPakistanProbab.jpg

Kunstvaria

 photo ClaudeMonetLePontDeBois1872OilOnCanvas.jpg

Claude Monet, Le Pont de Bois, 1872, oil on canvas.


 photo DancingGanesha11thcenturyCentralIndiaSandstone.jpg

Dancing Ganesha, 11th century, Central India, sandstone.


 photo DavidMorrisonMagnoliaBranchSeriesNo32012ColoredPencilOnPaper.jpg

David Morrison, Magnolia branch series no. 3, 2012, colored pencil on paper.


 photo FourLeavesFromAKalpaSutraManuscriptWesternIndiaProbablyGujaratMid-15thCenturyOpaqueWatercolorAndGoldOnPaper.jpg

Four leaves from a Kalpa Sutra manuscript, Western India, probably Gujarat, mid-15th century, opaque watercolor and gold on paper.

Wikipedia:

The Kalpa Sūtra is a Jain text containing the biographies of the Jain Tirthankaras, most notably Parshvanath and Mahavira, including the latter’s Nirvana.

Bhadrabahu I is considered the author of the text and it is traditionally said to have been composed about one hundred and fifty years after Nirvāṇa of Mahavira (traditionally 599 – 527 BCE).

De Kalpa Sutra is een Jain tekst.
Het Jainisme is een oude Indiase religie.
De Kalpa Sutra bevat de biografieen van de Tirthankaras,
de 24 spirituele richtingsgevers in het Jainisme.
In de Kalpa Sutra zijn met name de biografieen van Parshvanath
en Mahavira (tot en met het bereiken van Nirvana) opgenomen.
Bhadrabahu I wordt als de schrijver beschouwd
en de tekst zou geschreven zijn 150 jaar na het bereiken van Nirvana
door Mahavia (het wordt algemeen aangenomen dat dit
rond 599 – 527 voor Christus plaatsvond).

 photo FourLeavesFromAKalpaSutraManuscriptWesternIndiaProbablyGujaratMid-15thCenturyOpaqueWatercolorAndGoldOnPaperDetail.jpg

Detail van deze versie van de Kalpa Sutra van rond 1450.


 photo FrancesHynesTravelers2011OilOnCanvas.jpg

Frances Hynes, Travelers, 2011, oil on canvas.


 photo FritzBultmanCobaltAndYellow1962OilOnCanvas.jpg

Fritz Bultman, Cobalt and yellow, 1962, oil on canvas.


Dan twee fantastische foto’s van Man Ray.

 photo ManRayVenusTotalEclipse1930ContactPrintsAtlasGallery.jpg

Man Ray, Venus total eclipse, 1930, een zogenaamde contact print die op dit moment te zien zijn in de Atlas Gallery.

 photo ManRayAppleAndScrew1930ContactPrintsAtlasGallery.jpg

Man Ray, Apple and screw, 1930.

Dit is wat mij betreft de mooiste van de twee foto’s.
De schroef als steeltje is een prachtig surrealistisch beeld.
Heel geslaagd.


 photo MaxWeberCompositionWithFourFigures1910CharcoalAndPastelOnLaidPaper.jpg

Max Weber, Composition with four figures, 1910, charcoal and pastel on laid paper.


 photo MelBochnerIfTheColorChanges41998OilAndAcrylicOnCanvas.jpg

Mel Bochner, If the color changes #4, 1998, oil and acrylic on canvas.


 photo PeterPaulRubensManInKoreanCostumeAbout1617BlackChalkWithTouchesOfRedChalkInTheFace.jpg

Peter Paul Rubens, Man in Korean costume, about 1617, black chalk with touches of red chalk in the face.


Bijbel van Anjou / Leuven

Afgelopen donderdag ben ik gaan kijken naar De Bijbel van Anjou
een koninklijk handschrift ontsluierd.
Delen van het middeleeuwse boek zijn op dit moment te zien in Leuven.
Het is een prachtig handschrift maar bij de tentoonstelling
heb ik toch wel een paar kanttekeningen.
Dat het een prachtig boek is, staat buiten kijf.
Het boek is in een redelijke staat.
Is voorzien van heel veel illustraties in de marges van de tekst.
Verder zijn de initialen van de verschillende bijbelboeken
prachtig geillustreerd.
Het goud straalt je tegemoet van de bladzijdes.
Dus daar zit hem het probleem niet.
Het probleem zit hem in de manier van tentoon stellen.
In Leuven is men gegaan voor de eenvoudige weg:
we tonen wat pagina’s en that’s it.
Helaas is er nauwelijks aandacht voor het brede scala
van facetten van een dergelijk boek:
– het handschrift;
de tekst is door 1 kopiist geschreven. Dat is bijzonder.
Wat is er van dit schrift te vertellen?
Hoe verhoudt dit zich tot andere middeleeuwse bijbels?
– de tekeningen in de marges;
De tekeningen zijn erg uitgebreid.
Wat is hun betekenis. Slechts af en toe wordt er
een afbeelding geduid. Moet ik daar soms die Engelstalige,
erg dure, catalogus voor kopen?
– het meesterwerk;
de tentoonstelling stopt maar niet om te beweren
dat het hier om een meesterwerk gaat.
Dat kan best zijn maar hoe heeft men dit vastgesteld.
Hoe verhoudt dit manuscript zich ten opzichte van andere
manuscripten uit die tijd?
– de tekst zelf;
– het kleurgebruik;
enz, enz.


Niet alles in Leuven is prachtig. Het regende niet meer toen ik in Leuven aankwam. Soms scheen nog even de zon.


Maar ook lelijke dingen doen het soms goed op een foto.



Inde dry coppen.


Anno 1931.



Het klein begijnhof van Leuven. Is geen hofje meer. Het is nog maar een straatje.


In het centrum is men bij de gelegenheid van werkzaamheden nog een aantal oude gebouwen aan het opgraven en onderzoeken.





Maar ik ging natuurlijk voor De Bijbel van Anjou. Ik zag op een aantal pagina’s een soort ‘versiering’ tussen de tekstregels zoals op dit voorbeeld hierboven. Misschien heeft het iets met de versnummering van de bijbel te maken. Geeft het misschien een einde van een hoofdstuk aan?


Op een van de paginagrote afbeeldingen staan 8 deugden die ondeugden vertrappen. Dit is de deugd van moed of kracht (Fortitudo).


Hier een voorbeeld van een rijk versierde initiaal. Dit is de letter V (van de latijnse tekst Visio Ysaiei Filii Amos). Uit het boek Jessaia, blad 174v.


Dit is een versierde letter die bij veel mensen tot de verbeelding zal spreken: Jona wordt door de walvis uitgespuugd op de kant. Dit is de letter E (van de latijnse tekst Et factum erst verbum Domini). Uit het boek Jonas, blad 227v.


Dezelfde afbeelding maar nu zonder de versiering buiten het kader van de letter. Maar wat doet die man op het paard bij deze letter. Is de engel aan de bovenkant van deze letter toeval of heeft dat een speciale betekenis?


De Letter N (van de latijnse tekst Nemo cum prophetas). Van het boek Jessaia, blad 174v. Wat ik hier grappig vind is de opgeheven vinger. Die zie je in deze bijbel op heel veel plaatsen. Toch is dit een middeleeuws, katholieke bijbel gemaakt door een Italiaanse schilder en geen Noord Europese Calvinistische versie.


Het evangelie van Matteus. Dat begint met de letter M. In deze letter is een engel afgebeeld, symbool van deze evangelist. Blad 248v.


Een ondeugende afbeelding, op de linkerhoek van een bovenmarge. Blad 232r.


Een toernooiridder, in galop. Middenafbeelding van de ondermarge van blad 292v. De wapenschilden aan het paard zijn vast voorbeeld van het nijverig toeeigenen van deze bijbel door Niccolo d’Alife. Want dit is zijn wapen en niet dat van Andreas van Hongarije voor wie de bijbel oorspronkelijk bedoeld was.


Er is dus veel te zien in Leuven.
De tentoonstelling loopt nog tot Sinterklaas.
Grijp deze kans aan.