Vergelijk de grootte met de eikenbladeren die er om heen liggen. Echt een joekel. Breda, Valkenberg.
Tagarchief: eik
‘Kamertje’ gemaakt
Heb vandaag maar weinig foto’s gemaakt.
Het boekje met de sjaal als bekleding is gereed.
Het ligt te drogen onder bezwaar.
Dat laat ik morgen nog wel even zien.
Volgens mij goed gelukt.
Het zachtste boek dat ik ooit gemaakt heb.
Er stond nog wat vernis, acrylvernis. Daarmee heb ik een klein stuk van het notenhout gevernist om te kijken hoe dat uitvalt. Hier is het nog nat.
Daarnaast heb ik nog twee stukjes hout gezaagd die samen het ‘Kamertje’ gaan vormen waar straks het boekje in wordt opgeslagen. Ben ook even houtlijm gaan halen en een verniskwast zodat ik morgen kan vernissen en het boekblok in elkaar kan gaan zetten.
Van den vos Reynaerde
Al een tijdje was hier niets meer te zien
over het inbinden van Van den vos Reynaerde.
Het werk lag niet stil maar ik heb een paar zijpaden
bewandeld om na te denken en te experimenteren met
hoe ik de titel op de eikenhouten platten van het boek ga zetten.
Het idee is om op een licht perkament de titel te schrijven,
met de hand, daaronder dan een stukje donker perkament
aan te brengen en dat dan met stroken messing vast te zetten.
Maar mijn metaalbewerkingsvaardigheden zijn zeer, zééér beperkt.
Mijn gereedschap is ook niet wat het moet zijn voor
metaalbewerking. Als de coronacrisis voorbij is ga ik eens op
een cursus bij een metaalbewerker.
Het messing blik is best te knippen maar recht knippen is iets anders. Daarbij vervormt het metaal. Mijn aambeeld is een stuk ijzer dat is bedoeld om op een pers blokken tekst vast te zetten zodat het bij het afdrukken niet gaat verschuiven. Maar uiteindelijk ben ik er in geslaagd een recht stukje te maken. Daar heb ik zelfs al een gat in gekregen om het straks met een spijker vast te kunnen zetten.
Intussen zijn de integrale kapitaalbanden ook af. De bindwijze staat beschreven in het boek van Peter Goddijn.
Met een bamboe pen en zwarte inkt wil ik de titel ‘Van de vos Reynarde’ op het perkament schrijven. Op het perkament staan nu nog wat hulplijnen. hopelijk gaan die er straks, als de inkt goed droog is weer makkelijk af.
Dit gaat het worden.
Dan passen en meten. Je ziet dat ik onder de strook perkament (naturel geit) een stukje donkerder perkament heb liggen.
Het idee is om dat straks vast te zetten met twee strookjes messing. Aan beide kanten een strookje. Vastgezet met messing spijkertjes.
Van den vos Reynaerde in het leer
Vandaag eigenlijk twee dingen gedaan: de sluitriem bevestigd in de gleuf op de voorplat en een messing plaatje aangebracht ter ondersteuning. De tweede actie was het gedeeltelijk in het leer zetten van het boek: stukje achterplat, rug en stukje voorplat. Morgen de omslagen ervan afwerken.
Dan is er nog een hoop te doen:
= kapitaalband maken;
= sluitriem afmaken;
= venster van messing maken voor titel;
= dekbladen aan de binnenkant van de platten bevestigen;
= misschien nog een ‘Van den vos Reynaerde’-versiering aanbrengen.
Ben vast nog het een en ander vergeten.
Noodzakelijk?
Of mijn fietstocht van minder dan 5 minuten naar mijn
werkplaats noodzakelijk is in uw ogen weet ik niet.
Maar ik ga graag naar mijn werkplaats
om te werken aan Van den vos Reynaerde.
Dat heb ik vandaag ook even gedaan.
Omdat ik zulke mooie eikenhouten plankjes heb gekocht om als platten voor het boek te dienen heb ik besloten ze niet helemaal met leer te bekleden. Het wordt een smalle strook op voor en achterplat en de rug wordt helemaal bekleed.
Grote kans dat dit de laatste maal is dat het naaiwerk aan dit boek hier te zien is.
Van de vos Reynaerde: het naaiwerk zit er op
Zoals voorspeld kon ik vandaag het naaiwerk aan mijn versie van ‘Van den vos Reynaerde’ afronden. Het wordt een beetje krap voor een van de strengels. Die is maar precies lang genoeg. Dus dat komt wel goed. Wel vraag ik me af of ik niet te veel ruimte tussen de katernen heb gelaten. Daardoor wordt het boek in de rug breder. Dat is niet erg maar kost natuurlijk meer materiaal en is meer werk.
De leren riempjes kunnen op maat gemaakt worden en dan moeten ze nog door de voorplat geleid worden om aan de binnenkant bevestigd te worden. Maar dat is niet veel werk meer. Dan kunnen we gaan werken aan de bekleding, het kapitaal en de messing sluiting. Ik geniet van het eikenhout. Eigenlijk zou ik dat niet helemaal moeten bekleden. Maar dan moet ik een andere sluiting bedenken. Nou nog even over nadenken.
Van den vos Reynaerde
Door allerlei omstandigheden ben ik wat achter met de foto’s over de voortgang van het inbinden van ‘Van den vos Reynaerde’. In het laatste bericht zag je dat de achterplat in de lijmtangen zit met de perkamenten strengels. Die strengels zitten intussen vast en hier zie je de ene kant van het plat. Je ziet dat het perkament mooi dun aan de buitenkant van het plat is vastgelijmd.
Aan de andere kant zie je dat door de druk het perkament een klein stukje uitsteekt buiten het plat. Dat kleine stukje heb ik er afgesneden. Je ziet dat het perkament een klein beetje doorzichtig is geworden. De nerven van het hout zijn door het perkament zichtbaar.
Dat betekent dat ik het achterplat in de naaibank kon positioneren. In de middeleeuwen was het gebruik van een naaibankje misschien niet gemeengoed maar ook Peter Goddijn raadt aan het bankje te gebruiken. Je ziet dat de strengels en de riempjes zijn vastgezet op de horizontale dwarsbalk. Je kunt ook zien dat ik het achterplat met schilderstape heb geprobeerd vast te zetten op de tafel van het naaibankje. Het is de eerste keer dat ik deze bank gebruik.
In het verleden heb ik deze tekening uit het boek van Goddijn al
eens laten zien.
De tekening toont onder een zijaanzicht in perspectief (een soort
van 3-D-tekening) en bovenaan zie je een vereenvoudigd bovenaanzicht.
Knap getekend maar als instructiemateriaal vond ik het niet duidelijk genoeg. De tekeningen samen vond ik ook verwarrend. Daarom heb ik voor me zelf een paar tekeningen gemaakt.
De kladtekeningen die ik hieronder laat zien gaan uit van dit vertrekpunt: een katern dat met de gesloten kant (de rug) naar je toe ligt als ligt hij op je naaibankje. Dan heb je aan de kop en de staart van het katern (voor de kijker links en rechts) een hoekje van het katern weggehaald: het kapitaalhoekje (als ik me niet vergis). Op de plaats van het hoekje dat is weggehaald komen de strengels. Hier gemodelleerd als twee cirkels. Tussen de kapitaalhoekjes komen straks drie riempjes die alle drie ingesneden zijn. Een van die riempjes is hier gemodelleerd als twee korte horizontale streepjes boven het woord riempje. De naaigaten staan op dit overzicht niet getekend.
Dan zijn dit de eerste 14 stappen. In dit voorbeeld begin je met de linker kettingsteek. Van buiten het katern naar in het katern. Dan werk je naar de strengel om langs de buitenkant van het katern terug te keren naar de allereerste ingang. Vandaar ga je naar het eerste riempje, langs de binnenkant van het katern. Bij het riempje kom je naar buiten en ga je afwisselend links en rechts om het riempje heen. Dat doe je zo vaak als nodig is (achtjes) om de dikte van de katernen op te vullen op de riempjes.
In klad ben ik dit voor me zelf gaan uitschrijven. Daar kom ik in een volgende blog nog op terug.
Vervolgens heb ik de stappen, in klad, op papier gezet voor de tweede strengel en de overgang (met de kettingsteek) naar het volgende katern.
Dit is dan wat me te wachten staat. Binnenkort meer.
Van den vos Reynaerde
De perkamenten strengels passen in de speciaal hiervoor gemaakte gaten. Het idee is nu de uiteindes aan de buitenkant weer uit te rollen en die dan daar te bevestigen. Als dat gedaan is aan de achterplat dan zitten daar de riempjes en de strengels aan en kan het echte binden beginnen. Aan het eind van het binden kan dan het voorplat bevestigd worden. Daarvoor heb ik nu natuurlijk al gekeken of de riempjes en de strengels goed passen. Alleen de riempjes me strengels zullen nog ingekort moeten worden maar dat doe ik pas na het inbinden want dan kan ik precies bepalen wat de lengte moet zijn.
Om de strengels uit te rollen maak ik de uiteinden weer vochtig en laat ik het water even inwerken. Het perkament wordt dan weer week en laat zich uitrollen.
Het hout wordt daarbij ook wat vochtig maar dat kan het eikenhout best hebben.
Met PVA ingelijmd.
Vervolgens heb ik de kop en de staart (de boven en onderkant), op de plaats van de strengel in lijmklemmen gezet. Daar laat ik ze een nacht in staan drogen.
Van den vos Reynaerde
Er is in Nederland al een reizende tentoonstelling met
64 versies van Van den vos Reynaerde.
Die van mij is daar niet te zien want hij is nog lang niet af.
Stap voor stap ga ik vooruit.
Afgelopen zondag had ik geen camera bij me toen ik in mijn werkplaats was. Toen heb ik twee strengels gemaakt van perkament. Je neemt een strook perkament van 2 cm breed, drie maal zo lang als je nodig hebt. Dan plaats je voor 15 minuten het perkament in water. Het perkament wordt dan weer zacht en je kunt het oprollen en vastzetten op een plank of een stuk stevig karton.
Deze strengels zijn ongeveer 3 mm dik. Naast de drie riempjes waarop de katernen gebonden gaan worden gaan deze strengels ook verbonden worden met de katernen, en wel aan de boven- en onderkant. Na het naaien en het aanbrengen van het leer als bekleding wordt het leer verbonden met deze gebonden strengels om zo het kapitaal te gaan vormen.
Dit is de status van de achterplat zoals die zondag was. Dit is de binnenkant en je kunt zien dat de riempjes gelijmd en met messing spijkertjes vastgezet zijn. Dit verdwijnt straks uit het zicht door het perkamenten dekblad dat met het eerste en laatste katern wordt meegebonden.
Dit is de buitenkant van het achterplat. De leren riempjes zijn ook hier gelijmd aan het eikenhout. Je ziet hier ook boven en onder de gaten waar de perkamenten strengels door moeten.
Vandaag zijn die gaten voor de strengels nog een beetje uit gevijld zodat de strengels er door kunnen. Op de buitenkant van het achterplat draai ik die strengels weer uit elkaar (eerst een beetje nat maken) en ga ik ze dan vastlijmen. Maar dat is voor de volgende keer.
De binnenkant van de achterplat. Als de strengels aan het achterplat zijn vastgemaakt gaat het echte inbinden beginnen. De tekst op de riempjes zijn van een eerdere test om op dit leer de naam van het boek te zetten met de verguldpers.
Van den vos Reynaerde
Gisteren de platten afgemaakt. Op de foto hierboven zie je dat de riempjes al helemaal op hun plaats zitten, in en aan de rechter plat. Links zijn de riempjes al door de ‘tunnel’ gevoerd. Nog niet dwars door de eikenhouten plat.
Nu is het tijd om de dikte van het boekblok mee in overweging te nemen. De leren riempjes moeten worden doorgesneden (in de lengte, ter hoogte van het boekblok) om het naaien mogelijk te maken.
Nu de riempjes afgetekend zijn, is de eerste ingesneden en bevestigd aan de eerste plat. De katernen zullen straks op deze achterplat worden genaaid. Het riempje is gelijmd en vervolgens met drie messing spijkers vastgezet.
Van den vos Reynaerde of Reinaert de vos
Voor het eerst sinds lange tijd weer eens een foto
uit mijn werkplaats met iets van de zon erop.
Door carnaval en verkoudheid lag het allemaal wat stil. Eén van de houten platten voor de middeleeuwse binding is gereed. Maar aan de tweede moest ik nog beginnen. Vanmiddag dus begonnen de buitenkant af te tekenen. Dit ‘houtbewerken’ en de metaalbewerking, zijn de moeilijkste technieken. Gewoon omdat ik er nauwelijks ervaring mee heb. Maar het goede nieuws is dan dat je op die gebieden ook de meeste vorderingen maakt (in het begin).
Hier ben ik aan de binnenkant bezig. Kort samengevat: je maakt vanaf de rug (de smalle kant van de houten plankjes) een ‘tunnel’ naar de buitenkant van de plat. De leren riempjes die straks door de ‘tunnel’ lopen, gaan even verder, dwars door de houten plank. Daar wordt ook een anderhalve centimeter lang, ruimte gemaakt om straks het riempje vast te kunnen lijmen en spijkeren. Die laatste lengte zie je op deze foto gemaakt worden.
Ik durf het bijna niet te zeggen maar dat werken met een beitel valt nog niet mee. Aan het eind van de middag voel ik mijn arm.
De gaten om van de buiten- naar de binnenkant te komen zijn gereed. De riempjes passen er door en de kleine sleuven zijn diep genoeg. Nu de ‘tunnels’ nog. Dat is het moeilijkste deel. De smalle rugkant van de platten zijn het meest kwetsbaar. Overigens zijn de riempjes qua lengte nog niet op maat. Ze zijn lang genoeg om door de platten te gaan en er op vastgezet te worden en om rekening te houden met het boekblok dat nog tussen de plankjes moet komen. Als het goed is zijn de riempjes te lang en moet ik ze straks inkorten.
Laten we zeggen de eerste versie van de drie brede ‘tunnels’. Die zie je aan de bovenkant van de foto. Dan, naar beneden, een korte sleuf met gelijke breedte en dan het gat waardoor de leren riempjes straks naar de binnenkant van de plat gaan. Volgende keer afronden.
Wil je zien hoe hedendaagse boekbinders hun fantasie de vrije loop
laten bij het maken van boekbanden voor ‘de vos’?
Grootste boekbandexpositie van het jaar in Deventer
Deventer – Op de drempel van de 85ste Boekenweek opent de stichting Handboekbinden de grootste boekbindersexpositie van het jaar: ‘De Vos Reynaerde te kijk gezet in 64 boekbanden’.
Vierenzestig boekbinders hebben het dierenepos uit de 13de eeuw, “Van den vos Reynaerde”, op een nieuwe, unieke wijze vormgegeven. Alle boeken hebben dezelfde authentieke inhoud, maar ieder boek heeft een bijzondere met de hand gemaakte boekband. Deze 64 handgebonden boeken worden, naast enkele bijzondere historische exemplaren, van 2 maart tot en met 5 mei 2020 in de Athenaeumbibliotheek tentoongesteld.
Reynaert de vos, rebel van het eerste uur, is een middeleeuws literair icoon dat ons al eeuwen in de ban houdt. Reynaert is een rebel van een speciaal kaliber. Hij is sluw, egoïstisch, leugenachtig, pervers, gewelddadig en sarcastisch. De perfecte antiheld.
De expositie laat een bijzondere mix van klassieke en hedendaagse handgebonden boeken zien. Enkele boeken zijn gebonden op traditioneel middeleeuwse wijze. Er zijn ook meer eigentijdse exemplaren te bezichtigen die gemaakt zijn met gebruikmaking van hedendaagse materialen en technieken, maar dan met een knipoog naar de middeleeuwen. Een onverwachte verzameling boekbanden die bijzonder de moeite waard is voor de ware boekenliefhebber. Een expositie waar het plezier van het ontwerpen en het maken van afspat.
Athenaeumbibliotheek, Klooster 12, 7411NH Deventer
2 maart – 5 mei 2020
Openingstijden:
Maandag 13.00 – 17.00 uur
Dinsdag 09.00 – 17.00 uur
Donderdag 13.00 – 17.00 uur
Vrijdag 13.00 – 17.00 uur
Hij lag even stil: Van den vos Reynaerde
Voor mijn verkoudheid had ik wel een begin gemaakt
met het voorbereiden van het eerste plat (houten voor- of achterkant)
van een middeleeuws boek.
Deze week kon ik er weer aan door werken.
Een middeleeuws boek is een boek waarbij de tekst tussen twee
houten planken wordt ingebonden.
In mijn geval eikenhout.
Het idee bij deze Romaanse binding is dat er met drie riempjes
en twee perkamenten strengels een verbinding ontstaat tussen de houten
planken en de tekst en de katernen van bedrukt papier en twee dekbladen
van perkament onderling.
Hier zie je dat het leren riempje van links af, in de rug van de houten plat verdwijnt. Vanaf de rugzijde is er een ‘tunnel’ gemaakt die even verder aan de buitenkant van de plat naar buiten komt. Daar wordt het riempje door een sleuf geleid om dan dwars door de plat te gaan. Aan de binnenkant wordt hij opnieuw door een sleuf geleid. In de sleuven en de tunnel ga ik straks het leer verlijmen met het hout. Bij de sleuven wordt het riempje ook nog eens vastgezet met messing spijkertjes. Zowel aan de binnen- als buitenzijde. De tunnel is voorgeboord met een boormachine. Verder gebruik je een beitel en vijlen.
Hier zie je hoe het riempje als het aan de binnenkant uit de plat komt nog eens door een sleuf wordt geleid. De beitel ligt er bij om het leer een beetje voor de foto op zijn plaats te houden.
Hier zie je dat riempje nummer 2 ook op zijn plaats zit. Ook zie je dat het leer (van een oude tas, 3 centimeter breed en dan dubbelgevouwen om de juiste dikte te krijgen voor een riempje van iets meer dan 1 centimeter breed) terugveert. De lijm en de spijkertjes en het dekblad dat aan deze kant tegen de plat komt, zullen er voor zorgen dat het allemaal op zijn plaats blijft zitten.
De drie riempjes zitten in de plat. Een volgende keer ga ik aan plat twee beginnen. Even zien wanneer dat zal zijn met carnaval in aantocht.
Argusvlinder 