Boekbinden in augustus (laatste deel)

Augustus is bijna voorbij en woensdag ben ik met een
heel ander boekenavontuur bezig:
Summerschool on the History of the Book van het Allard Pierson
en de vakgroep Boekwetenschap.
Een mond vol om toeschouwer te zijn bij een lezing op de woensdagmiddag.
Maar Hector de Backer in de vertaling en druk van Boris Rousseeuw
wilde ik vandaag nog afkrijgen. Hoe te binden?

IMG_8643HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Zo komt het boek uit de boekenpers. Het boek is goed gedroogd en de schutbladen en het boekblok zitten mooi in de boekband. Nu de boekhoekjes nog. Het is de eerste keer dat ik die gebruik en ik twijfel over hoe die het best te bevestigen zijn. Spoiler alert: de maat van het hoekje en dan met name de randen die om de plat moet komen te zitten zijn erg belangrijk. Mijn boekband is eigenlijk te dik voor de hoekjes. Nee je ziet geen gezichtje op de boekband, dat is de vleug in de fluwelen bekleding.


IMG_8648HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBindenMetBoekenhoekjes

Maar de hoekjes zitten er om. Ik heb PVA in de hoekjes gesmeerd. In dit geval ook aan de binnenkant van de ‘halve maan-vorm’ die op de buitenkant van de plat komt. Of dat helpt? De tijd gaat hij uitwijzen. Ik heb de hoekjes geklemd met een tang. De tang die ik gebruikte had geen platte bek en dat is waarschijnlijk wel beter. Maar als de maat niet 100% past op het boek en je met de tang kracht moet zetten dan is het erg eenvoudig ongewenste deuken te veroorzaken in het hoekje die je er niet uit krijgt. Dit zal nog heel wat experimenteren vragen voor ik dit echt goed krijg.


IMG_8649HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBindenVerborgenOpbergplekje

Aan de binnenkant heb ik nog een ‘verborgen opslagplekje’ gemaakt. Deze kleine envelop die ik kreeg van mijn moeder was het hoesje van een kleine CD. De CD is bij het vuil gegaan maar het hoesje dient nu als opslagplaats.


IMG_8650HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Nu kan ik de lezingen eindelijk gaan lezen!


Dit is het in het Nederlands vertaalde “Comment relier?” van de befaamde Belgische bibliofiel en verzamelaar Hector de Backer (1843-1925); een lezing in twee delen die De Backer in 1918 hield voor de leden van de “Société des Bibliophiles et Iconophiles de Belgique” (door hem gesticht en voorgezeten) en die hij nadien in het Frans eigen beheer liet drukken in kleine oplage. Het was hiermee zijn bedoeling om met name de jongere leden van de vereniging, die nog steeds bestaat, een technische en artistieke leidraad te geven voor het (laten) binden van hun boeken.

De vertaling van 12.400 woorden is gedrukt op gevergeerd crème Conqueror papier van 120 gram en beslaat 52 blz., met twee illustraties. 21 x 13 cm (smalle A5). De oplage bestaat uit 50 genummerde exemplaren en verschijnt gebonden of in losse katernen. Drukken op naam is mogelijk zonder meerkost.

IMG_8651HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden


Boekbinden in augustus (vervolg 4)

De warmte van de afgelopen tijd heeft meegespeeld
in de duur van het werk aan ‘Hoe te binden?’.
Het is de vertaling van een tweetal lezingen van
Hector de Bakker door Boris Rousseeuw,
die ook de uitgave van dit boekje verzorgde
via zijn margedrukkerij Carbolineum Pers.

Vooral afgelopen woensdag zorgde de warmte er voor
dat papier en lijm te snel droogde.
Vandaar dat in dit bericht foto’s van drie werkdagen
bij elkaar gebracht zijn.

Waar waren we ook alweer?

IMG_8608HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Het boekblok zat al ver in elkaar inclusief leeslint maar mist nog de schutbladen en de kapitaalbandjes. De boekband is ongeveer halverwege: de hoeken van de bekleding moeten nog op maat gesneden worden. Dan kan de omslag met het bekledingsmateriaal gemaakt worden. Dan kunnen we het hoogteverschil tussen de randen en het middenstuk van de platten gaan overbruggen.


IMG_8609HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Voor het op maat maken van de hoeken heb ik een klein hulpmiddel. Dat zorgt ervoor dat je voldoende ruime overlaat om de hoek mooi om te slaan maar ook niet te veel materiaal over laat.


IMG_8610HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Als je linnen gebruikt als bekledingsmateriaal dan kun je dat vaak gewoon dubbelslaan bij de rug. Maar heb je dikker bekledingsmateriaal, zoals nu, dan is het goed er voor te zorgen dat er straks niet te veel materiaal in de scharnier komt te zitten. Dus snij ik daar wat materiaal weg.


IMG_8621HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Voor het opvullen van de binnenkant van de platten (straks komt daar het schutblad nog over) gebruik ik ‘afvalpapier’. Ik heb het dubbelgeslagen zodat de kopkant (boven) en de buitenkant passen en alleen aan de staartkant (onder) en de rugkant nog wat papier weggesneden moet worden.


IMG_8623HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Als schutblad gebruik ik effen papier dat ik nog had liggen. De kleur is bijna gelijk aan het boekblok maar is anders, qua kleur en structuur.


IMG_8634HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Vanmorgen ging ik verder, nog een kant op te vullen met wit papier. Dan schutbladen en kapitaalband. Het geheel is dan zo ver dat de boekband en het boekblok in elkaar gezet kan worden.


IMG_8635HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Helemaal aan het eind (waarschijnlijk pas morgen) ga ik ‘boekhoekjes’ plaatsen. Dat is ook voor mij een eerste keer. Ben benieuwd hoe dat in zijn werk gaat. Ik heb twee ‘kleuren’ gekocht: zilverkleurig en goudkleurig. Vermoedelijk ga ik de goudkleurige aan dit boek zetten.


IMG_8636HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Beide platten zijn opgevuld. Als ik eerlijk ben kan dit nog een stuk beter. Maar ik wil het boek zondag afhebben en zou meer tijd nodig hebben. Roeien met de riemen die ik heb….


IMG_8638HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Het boek zit in elkaar. Je ziet dat de vleug in het fluweel voor verkleuringen zorgt die je wel of niet ziet afhankelijk van hoe het boek vastgehouden wordt. Drukken op de band laat al meteen sporen achter. Om er voor te zorgen dat het vocht van de lijm niet in het hele boek trekt moet er nog een maatregel genomen worden.


IMG_8639HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Die maatregel is om met bakpapier het ‘vochtige’, het gelijmde, deel van het boek te isoleren van de rest. Dat doe je dus aan de voor- en achterkant van het boek.


IMG_8641HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Dan kan het geheel tussen een plank en karton (en beschermend materiaal) in de boekenpers. Daar ga ik het morgen, zondag uithalen om de metalen boekenhoekjes te plaatsen.


Boekbinden in augustus en Charles Dickens helpt mee

De temperaturen zijn weer op een boekbind-niveau.
Dus ben ik vanmorgen begonnen het boekblok en het
enveloppenboek af te maken.

IMG_8589EnveloppenboekBoekblok

Alle envelopkaternen zijn aan elkaar genaaid en omdat het materiaal zo verschillend is en ik er nog van alles ingeplakt heb, lijkt het me verstandig dat ik gaas aan de rug bevestig. Daarna kan het onder bezwaar.


IMG_8590EnveloppenboekCharlesDickensHelptMee

Daar helpt Charles Dickens dan een handje. Het boek over hem en zijn werk dat mijn moeder onlangs op de tweede hands boekenmarkt kocht dient als presse papier.


IMG_8592HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Vervolgens kan ik verder met ‘Hoe te binden?’, door Boris Rousseeuw vertaalde lezingen van Hector de Backer. Eerst de platten gesneden.


IMG_8593HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBindenPassenEnMeten

Dan de rug en passen en meten. De bekleding van de boekband wordt een stuk fluweel. Daar plak ik eerst vlieseline tegen aan.


IMG_8594HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Passen en meten.


IMG_8595HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Ik heb niet eerder gewerkt met fluweel. Ik ben benieuwd hoe dat zal gaan met die vleug in de stof.


Een vleug wil zeggen dat de richting en het licht,
de kleur bepalen.
De kleur kan donkerder lijken of juist lichter.

IMG_8599HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

De vlieseline is bevestigd en de platten en de rug zijn afgetekend.


IMG_8607HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Die lichtere strepen zijn het gevolg van het aftekenen. Als dat maar goed komt.


Boekbinden in augustus (vervolg)

Na mijn vorige bericht over het boekbinden ben ik weer
wat verder gekomen.
Vooral het boekje ‘Hoe te binden!’ met de lezingen van
Hector de Backer is weer een stuk verder.

IMG_8535BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBindenDeMal

Te beginnen met een mal voor het prikken van de naaigaten.


IMG_8535BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBindenGatenPrikkenMetMal

Dan leg ik de katernen op de prikmal. Die houten mal gebruik ik nu alleen om er voor te zorgen dat het gat van de els groot genoeg is voor het binden.


IMG_8536BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBindenGatenPrikkenMetMal

Dan de mal erop en het prikken kan beginnen.


IMG_8537BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBinden

Altijd leuk om te zien als het lukt.


IMG_8538Wat ga ik daar mee doen

Van mijn ouders kreeg ik wat oud papier met de vraag of ik daar nog iets mee kon. Nou deze leuke kleine envelop ga ik zegger gebruiken.


IMG_8539KladblaadjesSchuren

Deze kopieën van een werktekening en instructies kan ik dan weer gebruiken om kladblaadjes te maken. De lege achterkant is steeds goed voor één of twee keer boodschappen doen.


IMG_8540BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBinden

Dan kan het naaiwerk beginnen. Het is maar een dun boekje. Ik heb de afmetingen gelaten zoals ik de katernen gekregen heb.


IMG_8541BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBinden

Gereed. Nu wil ik het boekje nog een tijdje in de boekenpers leggen. Goede reden om mijn droogboeketje nog eens na te kijken.


IMG_8542Droogboeket02IMG_8542Droogboeket01


IMG_8544EnveloppenboekHierKomenDeGaatjes

De katernen voor het enveloppenboek heb ik ook uit de pers gehaald. Daar is aangegeven waar de gaten geprikt gaan worden. Maar dat is voor de volgende keer.


Boekbinden in augustus

De boekbindwerkzaamheden hebben een tijd stil gelegen.
De verhuis van het atelier naar huis had heel wat voeten
in de aarde en nu kost ook het je draai vinden om
op kleinere schaal thuis te binden ook tijd.
Maar de draad is opgepakt waar hij was blijven liggen:
bij het enveloppenboek.

Met gebruikte enveloppen die anders toch alleen maar
worden weggegooid maak ik een boek. Het is een beetje
bedoeld als vingeroefening. Het resultaat is te
gebruiken als een soort van aanteken- of boodschappenboek.

Ik ga als volgt te werk:
= ik neem 5 vensterenveloppen (die qua afmetingen
aan elkaar gewaagd zijn);
= die leg ik op elkaar. De kleinste bovenop;
= de bovenste envelop is de maat. Daar snij ik de
zijkanten af en de bovenkant. Daarbij moet ik er voor
zorgen dat de envelop nu helemaal open te vouwen is en
dat alle kanten recht zijn. Dan is niet meer te zien
hoe (slordig) de envelop is opengemaakt;
= ik schuif 5 enveloppen in elkaar zodat ze een katern
vormen;
= er zijn intussen 15 katernen. Sommige katernen zijn
voorzien van ‘grafisch werk’ dat van de afgelopen 5 jaar
is overgebleven;
= dan gaat het geheel in de boekenpers;
= daarna kan ik het binden;
= de band wordt een band met opgelegde platten. Die methode
maakt het mogelijk 2 kleuren voor de boekbandbekleding
te gebruiken. Ik heb pas een paar coupons gekregen van
iemand die zelf veel kleding maakte. Die stukken ga ik
proberen op te werken.

Natuurlijk kun je het boekblok nog op één maat snijden in
je snijmachine voordat je de band erom heen gaat maken.
Mijn snijmachine staat op een lastige plaats om te gebruiken
dus kies ik ervoor om de individuele katernen te laten verschillen.

IMG_8468EnveloppenboekLaatseKaternenRapen

De vensterenveloppen. Sommige hebben geen venster en sommige zijn voorzien van een decoratie.


IMG_8469EnveloppenboekUitgangspuntSnijdenIsKleinsteEnvelopPerKatern

De enveloppen zijn 5 bij 5 gegroepeerd en van het eerste katern ligt de kleinste envelop boven. In dit katern zit ook een envelop met bubble foam als binnenkant.


IMG_8470EnveloppenboekMetBubblefoam

Na het snijden ziet die envelop met bubble foam er dus zo uit. Best leuk. Ik heb wel gezorgd dat van het katern dit de binnenste envelop is.


IMG_8472EnveloppenboekWijzeVanOpenen

Dat een envelop niet haarscherp aan de bovenkant is geopend maakt niet uit als je er rekening mee houdt bij het snijden van de envelop.


IMG_8474EnveloppenboekPostzegelSparen

Als er een postzegel of poststempel op de envelop zit dan probeer ik die te sparen bij het snijden.


IMG_8476EnveloppenboekPersErBijHalen

In de boekenpers zitten op dit moment de droogbloemen maar daar kunnen de enveloppen, tussen twee stukken karton van steviger enveloppen, best bij.


IMG_8477EnveloppenboekblokInTussenKarton

Tussen karton.


IMG_8478EnveloppenboekblokInDePers

Nu nog even de pers aandraaien.


IMG_8480BorisRousseeuwBruinFluweel

Er lag ook nog een boekje in losse katernen te wachten op inbinden. Het gaat om een tweetal Franstalige lezingen van Hector de Backer. Ze zijn door Boris Rousseeuw vertaald en samengebracht in een boekje onder de titel ‘Hoe te binden?’. Zijn (heel actieve) margedrukkerij heet De Carbolineum Pers. Als het boekblok is ingebonden dan wil ik er een bruin fluwelen boekband om maken. Het fotograferen van de stof geeft niet helemaal de kleur van de stof goed weer.


IMG_8481BorisRousseeuwBruinFluweel

Daarom nog een poging.


IMG_8543EnveloppenboekKleurenStofVoorBoekband

Voor het enveloppenboek ga ik deze twee stukken kunststof gebruiken. Geen idee wat voor materiaal het is maar deze kleuren gaan het best leuk doen, denk ik.


Bibliofiele orchideeën en aardappelen

Kort geleden schreef ik een artikeltje over een prachtig boek
en gaf daarbij aan dat ik over 2 fantastische aankopen wilde schrijven.
Tot nu toe is het bij het eerste verhaaltje gebleven.
Dus vandaag los ik mijn schuld in.

Het tweede boek is geschreven door H. T. M. van Vliet:
Een orchidee tussen de aardappels – Louis Couperus bespot in woord en beeld.
De omdoos bevat twee boeken uitgegeven door Carbolineum Pers, Kalmthout, 2019.

IMG_0580HTMVanVlietEenOrchideeTussenDeAardappelsLouisCouperusBespotInWoordEnBeeldCarbolineumPersKalmthout2019

HTM van Vliet, Een orchidee tussen de aardappels – Louis Couperus bespot in woord en beeld, uitgegeven door Carbolineum Pers, Kalmthout, 2019.


IMG_0581HTMVanVlietEenOrchideeTussenDeAardappelsLouisCouperusBespotInWoordEnBeeldCarbolineumPersKalmthout2019

Ik vind vooral de manier waarop de omdozen zijn gemaakt heel mooi. De doos is van dun karton en past perfect om de boeken en vooral de rug. Bij eerdere aankopen bij Carbolineum Pers was dat ook het geval.


HTMVanVlietEenOrchideeTussenDeAardappelsLouisCouperusBespotInWoordEnBeeldCarbolineumPersKalmthout2019OmslagDeel1

Het is een grote uitgave. Meer dan 300 pagina’s in twee delen.


IMG_0616HTMVanVlietEenOrchideeTussenDeAardappelsLouisCouperusBespotInWoordEnBeeldCarbolineumPersKalmthout2019Colofon

Het colofon met portret op pagina 304.


Colofon

 

Dit boek is in 2017 – 2019 samengesteld en geschreven door H.T.M. van Vliet.
Het is in het voorjaar van 2019 uitgegeven door De Carbolineum Pers te Kalmthout, en verscheen op vrijdag 24 mei 2019 bij de opening van de tentoonstelling over hetzelfde onderwerp in het Louis Couperus Museum in Den Haag.
De karikatuur tegenover de titelbladzijde is door Gabriël Kousbroek speciaal gemaakt voor deze uitgave en voor de tentoonstelling.
het portret hieronder werd in 2002 door Bruno Vekemans getekend voor het boek “Le divin Louis. Een onbekende brief van Karel van den Oever over de Tachtigers”.
De titel van dit boek is ontleend aan een citaat van Johan C.P. Alberts (met dank aan Marcel van den Boogert), zie pagina 205.
De oplage bestaat uit 100 genummerde en door H.T.M. van Vliet gesigneerde exemplaren, waarvan de nummers I tot XX gebonden zijn in perkament en de nummers 1 tot 80 werden ingenaaid.

 

Dit is nummer 33

Helemaal los van deze publicatie las ik een tijd terug een nummer
van ‘Uitgelezen Boeken’.

UitgelezenBoekenCouperusInBeeld01Kaft

In dit nummer uit 1998 schrijft Hans van der Horst al een boekje vol over bekende en minder bekende afbeeldingen van Louis Couperus.


Het is ook opgenomen in de bibliografie die Van Vliet opnam
in ‘Een orchidee tussen de aardappels’.
We zien bepaalde prenten ook weer terug maar de uitgave van
Carbolineum Pers is veel omvattender.

UitgelezenBoekenCouperusInBeeld02VoorbeeldVanGetekendePortrettenJHSpeenhof 01 1915

Couperus door J.H. Speenhof.


UitgelezenBoekenCouperusInBeeld02VoorbeeldVanGetekendePortrettenJHSpeenhof 02

Couperus door J.H. Speenhof. Deze vind ik extra leuk door de ogen in de vazen die Couperus volgen op het podium.


Bij een eerdere uitgave, met een heel ander onderwerp,
viel me de omdoos gemaakt door Borris Rousseeuw al op.

IMG_0607JulesKarelVanWestDeOpvoedingVanBibliofielenKanttekeningenVanEenBoekbinderCarbolineumPersKalmthout2018HetBoek

Daarbij ging het om dit boek: Jules-Karel van West, De opvoeding van bibliofielen – Kanttekeningen van een boekbinder, Carbolineum Pers, Kalmthout, 2018.


Jules-Karel van West is geboren in 1889.
Hij overleed in 1969 en was heel zijn leven actief als boekbinder.
In 1953 verscheen in eigen beheer “Mémoires d’un relieur”.
In 1955 – 1957 verscheen een uitgebreidere versie hiervan in het Gentse vaktijdschrift “Grafiek”.
De titel was: “Kanttekeningen van een boekbinder”.
Het zijn deze 6 afleveringen die in dit boek verschijnen.
Borris Rousseeuw.

IMG_0608JulesKarelVanWestDeOpvoedingVanBibliofielenKanttekeningenVanEenBoekbinderCarbolineumPersKalmthout2018DeOmdoos

Dit is de heel fijne omdoos. Het boek is (lege pagina’s niet meegeteld) 48 pagina’s.


De tekst is erg leuk en tijdgebonden.
Om er even aan te ruiken de volgende regels:

Met gerechtvaardigde bezorgdheid verlangt de bibliofiel dan ook een kleurvaste bekleding van zijn fraaie boeken.
Dat is voor de boekbinder een der lastigste opgaven.
Toen een klant ons betreffende deze kleurvastheid ondervroeg, antwoordden wij een beetje binnensmonds:
“Laat ons eens kijken… groen wordt bruin… blauw wordt groen… rood krijgt, sinds het niet meer met vermiljoen wordt geverfd, een onbestemde kleur… bruin wordt geel…”
Toen barstte onze klant los: “Lap ze dan maar in ’t geel!”
We hadden het niet gewaagd hem te vertellen dat geel bruin wordt.

De opvoeding van bibliofielen – Kanttekeningen van een boekbinder
Pagina 38

IMG_0609JulesKarelVanWestDeOpvoedingVanBibliofielenKanttekeningenVanEenBoekbinderCarbolineumPersKalmthout2018BoekEnOmdoos

Het gaat hier niet om een heel dik boek maar het zit perfect in de witte omdoos met mooie belettering op de voorkant en rug (op de foto niet zichtbaar).


IMG_0610JulesKarelVanWestDeOpvoedingVanBibliofielenKanttekeningenVanEenBoekbinderCarbolineumPersKalmthout2018Colofon

Ook dit boek heeft een colofon:

Colofon

 

Deze tekst van boekbinder Jules-Karel van West is in juni 2018 digitaal gezet uit Times New Roman en in dezelfde maand eveneens digitaal gedrukt op gevergeerd Conqueror papier.
De eerste druk bestaat uit 60 genummerde exemplaren, waarvan de nummers 1 tot 10 gebonden zijn in kalfsperkament, 11 tot 40 in kartonnen band en 41 tot 60 in losse katernen, bestemd voor verwerking door nieuwe generaties boekbinders.
De exemplaren van de intekenaars zijn op naam gedrukt.

 

Dit is nummer 29,