Boekbinden in augustus (laatste deel)

Augustus is bijna voorbij en woensdag ben ik met een
heel ander boekenavontuur bezig:
Summerschool on the History of the Book van het Allard Pierson
en de vakgroep Boekwetenschap.
Een mond vol om toeschouwer te zijn bij een lezing op de woensdagmiddag.
Maar Hector de Backer in de vertaling en druk van Boris Rousseeuw
wilde ik vandaag nog afkrijgen. Hoe te binden?

IMG_8643HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Zo komt het boek uit de boekenpers. Het boek is goed gedroogd en de schutbladen en het boekblok zitten mooi in de boekband. Nu de boekhoekjes nog. Het is de eerste keer dat ik die gebruik en ik twijfel over hoe die het best te bevestigen zijn. Spoiler alert: de maat van het hoekje en dan met name de randen die om de plat moet komen te zitten zijn erg belangrijk. Mijn boekband is eigenlijk te dik voor de hoekjes. Nee je ziet geen gezichtje op de boekband, dat is de vleug in de fluwelen bekleding.


IMG_8648HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBindenMetBoekenhoekjes

Maar de hoekjes zitten er om. Ik heb PVA in de hoekjes gesmeerd. In dit geval ook aan de binnenkant van de ‘halve maan-vorm’ die op de buitenkant van de plat komt. Of dat helpt? De tijd gaat hij uitwijzen. Ik heb de hoekjes geklemd met een tang. De tang die ik gebruikte had geen platte bek en dat is waarschijnlijk wel beter. Maar als de maat niet 100% past op het boek en je met de tang kracht moet zetten dan is het erg eenvoudig ongewenste deuken te veroorzaken in het hoekje die je er niet uit krijgt. Dit zal nog heel wat experimenteren vragen voor ik dit echt goed krijg.


IMG_8649HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBindenVerborgenOpbergplekje

Aan de binnenkant heb ik nog een ‘verborgen opslagplekje’ gemaakt. Deze kleine envelop die ik kreeg van mijn moeder was het hoesje van een kleine CD. De CD is bij het vuil gegaan maar het hoesje dient nu als opslagplaats.


IMG_8650HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Nu kan ik de lezingen eindelijk gaan lezen!


Dit is het in het Nederlands vertaalde “Comment relier?” van de befaamde Belgische bibliofiel en verzamelaar Hector de Backer (1843-1925); een lezing in twee delen die De Backer in 1918 hield voor de leden van de “Société des Bibliophiles et Iconophiles de Belgique” (door hem gesticht en voorgezeten) en die hij nadien in het Frans eigen beheer liet drukken in kleine oplage. Het was hiermee zijn bedoeling om met name de jongere leden van de vereniging, die nog steeds bestaat, een technische en artistieke leidraad te geven voor het (laten) binden van hun boeken.

De vertaling van 12.400 woorden is gedrukt op gevergeerd crème Conqueror papier van 120 gram en beslaat 52 blz., met twee illustraties. 21 x 13 cm (smalle A5). De oplage bestaat uit 50 genummerde exemplaren en verschijnt gebonden of in losse katernen. Drukken op naam is mogelijk zonder meerkost.

IMG_8651HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden


Boekbinden in augustus (vervolg 4)

De warmte van de afgelopen tijd heeft meegespeeld
in de duur van het werk aan ‘Hoe te binden?’.
Het is de vertaling van een tweetal lezingen van
Hector de Bakker door Boris Rousseeuw,
die ook de uitgave van dit boekje verzorgde
via zijn margedrukkerij Carbolineum Pers.

Vooral afgelopen woensdag zorgde de warmte er voor
dat papier en lijm te snel droogde.
Vandaar dat in dit bericht foto’s van drie werkdagen
bij elkaar gebracht zijn.

Waar waren we ook alweer?

IMG_8608HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Het boekblok zat al ver in elkaar inclusief leeslint maar mist nog de schutbladen en de kapitaalbandjes. De boekband is ongeveer halverwege: de hoeken van de bekleding moeten nog op maat gesneden worden. Dan kan de omslag met het bekledingsmateriaal gemaakt worden. Dan kunnen we het hoogteverschil tussen de randen en het middenstuk van de platten gaan overbruggen.


IMG_8609HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Voor het op maat maken van de hoeken heb ik een klein hulpmiddel. Dat zorgt ervoor dat je voldoende ruime overlaat om de hoek mooi om te slaan maar ook niet te veel materiaal over laat.


IMG_8610HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Als je linnen gebruikt als bekledingsmateriaal dan kun je dat vaak gewoon dubbelslaan bij de rug. Maar heb je dikker bekledingsmateriaal, zoals nu, dan is het goed er voor te zorgen dat er straks niet te veel materiaal in de scharnier komt te zitten. Dus snij ik daar wat materiaal weg.


IMG_8621HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Voor het opvullen van de binnenkant van de platten (straks komt daar het schutblad nog over) gebruik ik ‘afvalpapier’. Ik heb het dubbelgeslagen zodat de kopkant (boven) en de buitenkant passen en alleen aan de staartkant (onder) en de rugkant nog wat papier weggesneden moet worden.


IMG_8623HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Als schutblad gebruik ik effen papier dat ik nog had liggen. De kleur is bijna gelijk aan het boekblok maar is anders, qua kleur en structuur.


IMG_8634HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Vanmorgen ging ik verder, nog een kant op te vullen met wit papier. Dan schutbladen en kapitaalband. Het geheel is dan zo ver dat de boekband en het boekblok in elkaar gezet kan worden.


IMG_8635HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Helemaal aan het eind (waarschijnlijk pas morgen) ga ik ‘boekhoekjes’ plaatsen. Dat is ook voor mij een eerste keer. Ben benieuwd hoe dat in zijn werk gaat. Ik heb twee ‘kleuren’ gekocht: zilverkleurig en goudkleurig. Vermoedelijk ga ik de goudkleurige aan dit boek zetten.


IMG_8636HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Beide platten zijn opgevuld. Als ik eerlijk ben kan dit nog een stuk beter. Maar ik wil het boek zondag afhebben en zou meer tijd nodig hebben. Roeien met de riemen die ik heb….


IMG_8638HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Het boek zit in elkaar. Je ziet dat de vleug in het fluweel voor verkleuringen zorgt die je wel of niet ziet afhankelijk van hoe het boek vastgehouden wordt. Drukken op de band laat al meteen sporen achter. Om er voor te zorgen dat het vocht van de lijm niet in het hele boek trekt moet er nog een maatregel genomen worden.


IMG_8639HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Die maatregel is om met bakpapier het ‘vochtige’, het gelijmde, deel van het boek te isoleren van de rest. Dat doe je dus aan de voor- en achterkant van het boek.


IMG_8641HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Dan kan het geheel tussen een plank en karton (en beschermend materiaal) in de boekenpers. Daar ga ik het morgen, zondag uithalen om de metalen boekenhoekjes te plaatsen.


Boekbinden in augustus en Charles Dickens helpt mee

De temperaturen zijn weer op een boekbind-niveau.
Dus ben ik vanmorgen begonnen het boekblok en het
enveloppenboek af te maken.

IMG_8589EnveloppenboekBoekblok

Alle envelopkaternen zijn aan elkaar genaaid en omdat het materiaal zo verschillend is en ik er nog van alles ingeplakt heb, lijkt het me verstandig dat ik gaas aan de rug bevestig. Daarna kan het onder bezwaar.


IMG_8590EnveloppenboekCharlesDickensHelptMee

Daar helpt Charles Dickens dan een handje. Het boek over hem en zijn werk dat mijn moeder onlangs op de tweede hands boekenmarkt kocht dient als presse papier.


IMG_8592HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Vervolgens kan ik verder met ‘Hoe te binden?’, door Boris Rousseeuw vertaalde lezingen van Hector de Backer. Eerst de platten gesneden.


IMG_8593HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBindenPassenEnMeten

Dan de rug en passen en meten. De bekleding van de boekband wordt een stuk fluweel. Daar plak ik eerst vlieseline tegen aan.


IMG_8594HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Passen en meten.


IMG_8595HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Ik heb niet eerder gewerkt met fluweel. Ik ben benieuwd hoe dat zal gaan met die vleug in de stof.


Een vleug wil zeggen dat de richting en het licht,
de kleur bepalen.
De kleur kan donkerder lijken of juist lichter.

IMG_8599HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

De vlieseline is bevestigd en de platten en de rug zijn afgetekend.


IMG_8607HectorDeBackerBorisRousseeuwVertalingTitelHoeTeBinden

Die lichtere strepen zijn het gevolg van het aftekenen. Als dat maar goed komt.


Boekbinden in augustus (vervolg)

Na mijn vorige bericht over het boekbinden ben ik weer
wat verder gekomen.
Vooral het boekje ‘Hoe te binden!’ met de lezingen van
Hector de Backer is weer een stuk verder.

IMG_8535BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBindenDeMal

Te beginnen met een mal voor het prikken van de naaigaten.


IMG_8535BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBindenGatenPrikkenMetMal

Dan leg ik de katernen op de prikmal. Die houten mal gebruik ik nu alleen om er voor te zorgen dat het gat van de els groot genoeg is voor het binden.


IMG_8536BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBindenGatenPrikkenMetMal

Dan de mal erop en het prikken kan beginnen.


IMG_8537BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBinden

Altijd leuk om te zien als het lukt.


IMG_8538Wat ga ik daar mee doen

Van mijn ouders kreeg ik wat oud papier met de vraag of ik daar nog iets mee kon. Nou deze leuke kleine envelop ga ik zegger gebruiken.


IMG_8539KladblaadjesSchuren

Deze kopieën van een werktekening en instructies kan ik dan weer gebruiken om kladblaadjes te maken. De lege achterkant is steeds goed voor één of twee keer boodschappen doen.


IMG_8540BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBinden

Dan kan het naaiwerk beginnen. Het is maar een dun boekje. Ik heb de afmetingen gelaten zoals ik de katernen gekregen heb.


IMG_8541BorisRousseeuwHectorDeBackerHoeTeBinden

Gereed. Nu wil ik het boekje nog een tijdje in de boekenpers leggen. Goede reden om mijn droogboeketje nog eens na te kijken.


IMG_8542Droogboeket02IMG_8542Droogboeket01


IMG_8544EnveloppenboekHierKomenDeGaatjes

De katernen voor het enveloppenboek heb ik ook uit de pers gehaald. Daar is aangegeven waar de gaten geprikt gaan worden. Maar dat is voor de volgende keer.


Boekbinden in augustus

De boekbindwerkzaamheden hebben een tijd stil gelegen.
De verhuis van het atelier naar huis had heel wat voeten
in de aarde en nu kost ook het je draai vinden om
op kleinere schaal thuis te binden ook tijd.
Maar de draad is opgepakt waar hij was blijven liggen:
bij het enveloppenboek.

Met gebruikte enveloppen die anders toch alleen maar
worden weggegooid maak ik een boek. Het is een beetje
bedoeld als vingeroefening. Het resultaat is te
gebruiken als een soort van aanteken- of boodschappenboek.

Ik ga als volgt te werk:
= ik neem 5 vensterenveloppen (die qua afmetingen
aan elkaar gewaagd zijn);
= die leg ik op elkaar. De kleinste bovenop;
= de bovenste envelop is de maat. Daar snij ik de
zijkanten af en de bovenkant. Daarbij moet ik er voor
zorgen dat de envelop nu helemaal open te vouwen is en
dat alle kanten recht zijn. Dan is niet meer te zien
hoe (slordig) de envelop is opengemaakt;
= ik schuif 5 enveloppen in elkaar zodat ze een katern
vormen;
= er zijn intussen 15 katernen. Sommige katernen zijn
voorzien van ‘grafisch werk’ dat van de afgelopen 5 jaar
is overgebleven;
= dan gaat het geheel in de boekenpers;
= daarna kan ik het binden;
= de band wordt een band met opgelegde platten. Die methode
maakt het mogelijk 2 kleuren voor de boekbandbekleding
te gebruiken. Ik heb pas een paar coupons gekregen van
iemand die zelf veel kleding maakte. Die stukken ga ik
proberen op te werken.

Natuurlijk kun je het boekblok nog op één maat snijden in
je snijmachine voordat je de band erom heen gaat maken.
Mijn snijmachine staat op een lastige plaats om te gebruiken
dus kies ik ervoor om de individuele katernen te laten verschillen.

IMG_8468EnveloppenboekLaatseKaternenRapen

De vensterenveloppen. Sommige hebben geen venster en sommige zijn voorzien van een decoratie.


IMG_8469EnveloppenboekUitgangspuntSnijdenIsKleinsteEnvelopPerKatern

De enveloppen zijn 5 bij 5 gegroepeerd en van het eerste katern ligt de kleinste envelop boven. In dit katern zit ook een envelop met bubble foam als binnenkant.


IMG_8470EnveloppenboekMetBubblefoam

Na het snijden ziet die envelop met bubble foam er dus zo uit. Best leuk. Ik heb wel gezorgd dat van het katern dit de binnenste envelop is.


IMG_8472EnveloppenboekWijzeVanOpenen

Dat een envelop niet haarscherp aan de bovenkant is geopend maakt niet uit als je er rekening mee houdt bij het snijden van de envelop.


IMG_8474EnveloppenboekPostzegelSparen

Als er een postzegel of poststempel op de envelop zit dan probeer ik die te sparen bij het snijden.


IMG_8476EnveloppenboekPersErBijHalen

In de boekenpers zitten op dit moment de droogbloemen maar daar kunnen de enveloppen, tussen twee stukken karton van steviger enveloppen, best bij.


IMG_8477EnveloppenboekblokInTussenKarton

Tussen karton.


IMG_8478EnveloppenboekblokInDePers

Nu nog even de pers aandraaien.


IMG_8480BorisRousseeuwBruinFluweel

Er lag ook nog een boekje in losse katernen te wachten op inbinden. Het gaat om een tweetal Franstalige lezingen van Hector de Backer. Ze zijn door Boris Rousseeuw vertaald en samengebracht in een boekje onder de titel ‘Hoe te binden?’. Zijn (heel actieve) margedrukkerij heet De Carbolineum Pers. Als het boekblok is ingebonden dan wil ik er een bruin fluwelen boekband om maken. Het fotograferen van de stof geeft niet helemaal de kleur van de stof goed weer.


IMG_8481BorisRousseeuwBruinFluweel

Daarom nog een poging.


IMG_8543EnveloppenboekKleurenStofVoorBoekband

Voor het enveloppenboek ga ik deze twee stukken kunststof gebruiken. Geen idee wat voor materiaal het is maar deze kleuren gaan het best leuk doen, denk ik.


Er kwam een pakketje

IMG_8219vHectorDeBackerHoeTeBindenDeCarbolineumPers2022

Vanmorgen zat er een pakketje in de brievenbus. Ik ben benieuwd wat er in zit. Ik verwacht meerdere verschillende dingen.


IMG_8220HectorDeBackerHoeTeBindenDeCarbolineumPers2022

Het is een klein boek dat nog ingebonden moet gaan worden. Dit lijkt me een prima begin voor het boekbinden bij me thuis nu ik morgen de sleutel moet gaan inleveren van mijn werkplaats. De titel van het boek is Hoe te binden? Het zijn twee vertaalde lezingen die gegeven zijn door Hector de Backer. Het is mooi gemaakt, het papier is mooi stevig en het papier is al op maat.


IMG_8221HectorDeBackerHoeTeBindenDeCarbolineumPers2022Colofon

Je kunt dit boek kopen in losse katernen als die van mij maar er zijn ook ingebonden exemplaren beschikbaar. De tekst is vertaald door en het drukwerk is verzorgd door Boris Rousseeuw van De Carbolineum Pers. Hector de Backer, Hoe te binden, 2022.