Grounding / STANDVAST

Posted on november 22, 2025 by Argusvlinder

– Zoektocht naar ritme, klank en betekenis.
Van whispers naar sussend, van deed naar was, van Grounding naar STANDVAST –

Een paar weken geleden kocht ik van Helen Moss
een drukker uit Schotland een boekje.
De titel is Grounding.
Ze noemt het zelf een pamflet.

Laura M.R, Harrison (poem) and Helen Moss (engraving, printing) , Grounding, Awen Press, Creetown, Scotland, 2025.

Het boekje bevat een gedicht en een gravure en
het is gedrukt door de private press / margedrukker
Awen Press.
Na wat gedoe met invoerrechten had ik vandaag
tijd er nog eens goed naar te kijken.

Het boekje is een eenvoudige binding maar
met heel veel zorg gemaakt en gedrukt.
Al bladerend wilde ik zeker weten of ik
het gedicht begreep en besloot het te vertalen.

Watermerk in het papier.

Door in dit bericht mijn proces te beschrijven
komen er misschien lezers op suggesties.
Ik hoor ze graag.
Ik las en werkte met Copilot.

Vandaag begon ik met het lezen
van het gedicht van Laura M.R. Harrison:

Grounding

I stand ground in place
And the earth whispers
As wisely as it ever did

De eerste stap was het analyseren van
de structuur en het ritme.
De eerste twee regels hebben een cadans
van 123, 12 / 123, 12.
(I stand ground= 123, in place= 12)
Waarbij de slotwoorden (in place, whispers)
kort afbreken.
De derde regel wijkt bewust af van dit patroon.

Dat ritme, dat is natuurlijk interpretatie
In de eerste twee regels van Harrison
staan daarvoor geen aanwijzingen.
Maar in de Nederlandse versie benadruk ik
het ritme met extra spaties.

Daarna onderzocht ik de klankkleur.
Het Engelse ‘whispers’ heeft zachte s‑klanken,
die de regel ademend en vloeiend afsluiten.
Terwijl het voor de hand liggende, Nederlandse ‘fluistert’
harder eindigt met een t en de regel abrupt afsluit.
Daarom koos ik voor ‘sussend’.
Daarmee blijft de adem open, de klank zachter,
en de cadans dichter bij het origineel.

De eerste vertaling van de slotzin was
“Zo wijs als ze altijd deed”.
Waarbij ‘deed’ terug voerde op het Engelse ‘did’.
Daarmee verwees de wijsheid van de slotzin,
naar het handelen van whispers zelf.
Toch klonk dit in het Nederlands stroef:
‘deed’ sluit hard af en legt de nadruk op een handeling
die niet goed past bij het zachte ‘sussend’.
Daarom koos ik uiteindelijk voor
“Zo wijs als ze altijd was”.
Daarmee verschuift de betekenis van een handeling
naar een toestand: de aarde ís wijs, en blijft dat.
Het resultaat klinkt natuurlijker in het Nederlands en
behoudt de kwaliteit van Harrison’s slotregel.

Ten slotte de titel.
Waar Harrison ‘Grounding’ gebruikt
— een proces van aarden —
kies ik voor STANDVAST.
Dit woord is ongebruikelijk, maar prikkelend:
het suggereert zowel standhouden als een verankering.
De hoofdletters ondersteunen dat.
Het past bij de eerste regel ‘Ik sta vast plaats rust’ en
geeft de vertaling een eigen kracht.

Dan nog even over de gravure.
Helen Moss koos voor de meidoorn.
Een struik of boom met stevige doornen.
Daardoor is hij moeilijk te snoeien
of te verwijderen.
Dat fysieke “weerbarstige” karakter kan
heel goed aansluiten bij het gedicht:
een beeld van iets dat standhoudt.

Eindresultaat

STANDVAST

Ik sta vast plaats rust
De aarde sussend
Zo wijs als ze altijd was

With love, from an invader

Posted on oktober 24, 2025 by Argusvlinder

Een ontmoeting met een boek dat wortel schiet.

Deze week ging ik brood halen, zoals altijd
liep ik langs de boekhandel.
Dat is altijd gevaarlijk.
Ze hebben er met regelmaat boeken die me meteen doen vergeten
wat ik al thuis heb liggen.
En al neem ik me iedere keer voor eerst de stapel boeken
maar eens te lezen die ik al in mijn kamer heb liggen,
tuin ik er toch ook nu weer in: ik ga naar binnen en
koop het boek dat me was opgevallen.
Het boek waar nu mijn oog op viel
was niet erg groot en zeker niet te duur.

Er lag namelijk een boek met een aparte vorm in de etalage.
Ik zag dat de breedte van het boekblok per hoofdstuk toenam.
De omslag was me onduidelijk. Er staat tekst op maar
wat is precies de titel?

Yan Wang Preston, With love from an invader – rhododendrons, empire, China and me. Boekontwerp en uitgeverij: The Eriskay Connection.

Deze boekenwinkel verkoopt sinds enige tijd ook boeken van
The Eriskay Connection, een ontwerpstudio en uitgever van
kunstenaarsboeken die gevestigd is in Breda.

Op hun website stellen ze zich zo voor:

The Eriskay Connection is a Dutch studio for book design and an independent publisher. We focus on contemporary storytelling at the intersection of photography, research and writing. In close collaboration with authors we make books as autonomous bodies of work that provide us with new and necessary insights into the world around us. The key for us is to convey the essence of their work through high-quality editing, design, and production. Our editions are mainly offset printed and bound in the Netherlands and we strive to work with local producers and sustainable materials as much as possible.

In mijn Nederlandse hertaling:
The Eriskay Connection is een Nederlandse studio
voor boekontwerp en een uitgeverij.
We richten ons op hedendaagse vormen van vertellen,
op het snijvlak van fotografie, onderzoek en tekst.
In nauwe samenwerking met makers ontstaan boeken
die niet alleen documenteren,
maar ook nieuwe en noodzakelijke inzichten bieden
over de wereld om ons heen.
Wat voor ons telt, is de essentie van hun werk overbrengen
via zorgvuldige redactie, ontwerp en productie.
Onze uitgaven worden zoveel mogelijk gedrukt en gebonden in Nederland,
en we streven ernaar zoveel mogelijk samen te werken
met lokale producenten en duurzame materialen.

Toen ik de winkel inliep kon ik het boek niet zo snel vinden
en vroeg daarom aan de verkoper of ik het boek kon zien.
Maar hoe vraag je naar een boek die achter een kast in de etalage
ligt waarvan je de titel en schrijver niet weet?
We kwamen er achter en er bleek toch een exemplaar in de winkel te liggen.
Dat exemplaar kon ik in de hand nemen en doorbladeren.
De verkoper was erg behulpzaam toen bleek dat het exemplaar
in de etalage nog het enige in folie was.
Hij haalde het uit de etalage zodat het exemplaar in de folie
de versie is dat ik nu thuis heb.

Maar wat voor een boek is het?
Het is goed om te weten: het boek is in het Engels
Het boek heeft een lange titel waar heel veel informatie in staat:

With love, from an invader. – rhododendrons, empire, China and me

De maker is de Engelse Yan Wang Preston.

Ze is geboren in China waar ze haar opleiding anesthesie volgde.
Later is ze geëmigreerd naar Engeland waar ze verder studeerde
in fotografie en waar ze nu woont.

Haar persoonlijke geschiedenis geeft al hints naar de inhoud
van sommige woorden in de titel van haar boek:

Empire:
‘Empire’ is de term die in de UK gebruikt wordt om te verwijzen
naar het koloniale verleden.

China:
De verwijzing naar het geboorteland van de maker.

Me:
Yan Wang Preston, het is een persoonlijk verhaal maar ze is niet
de hoofdpersoon in het boek. Dat is de Rhododendron ponticum–struik.
Haar fysiek onderzoeksobject en, niet toevallig, ook afkomstig uit Azië.

Op de website van de uitgeverij staat een toelichting op het boek.
Weer in mijn hertaling:

Het boek is een verslag van een intensief veldonderzoek.
Gedurende een jaar bezocht Yan Wang Preston, om de dag
een specifieke Rhododendron ponticum–struik,
van bovenaf gezien een hartvormige struik.
Ze fotografeerde deze.
De regelmatige wandelingen boden haar tijd en ruimte
om het landschap op verschillende manieren te ervaren,
te observeren en te verkennen.
Ze keek, luisterde, raakte aan, bewoog en experimenteerde,
en gebruikte uiteenlopende methoden om de ‘onzichtbare’ aspecten
van het verder kale terrein zichtbaar te maken.
Haar infraroodcamera’s registreerden meer dan twintig diersoorten;
haar geluidsopnames vingen het gezang van meer dan vijfenveertig vogelsoorten.

Naast het observeren en documenteren koos ze een tweede,
kleinere rhododendronstruik voor directe interactie.
In de herfst verzamelde ze alle gevallen bladeren,
in de winter de zaaddozen en afgevallen bloemknoppen,
in de lente en zomer de verwelkende bloemen.
Deze langdurige verzamelpraktijk leidde tot
een fysieke en intuïtieve verbondenheid
met het Britse landschap,
en vormde de basis voor een aanvullende serie:
Autumn Winter Spring Summer.

Het boek ligt al twee dagen in huis maar ik aarzel
om de folie van het boek te halen.
Er zit zoveel informatie aan het boek vast.
Zo heb ik al een paar keer geluisterd naar
de soundscape die Monty Adkins maakte en die
op YouTube te beluisteren is.

Intussen is de folie van het boek en heb ik al wat kunnen
bladeren door het boek. Met mijn fotocamera bij de hand.
Alsof het boek zelf een landschap is dat ik mag betreden
en vastleggen. De foto’s zie je in dit bericht.

Ik kijk in een boek altijd het eerst naar dingen als
het colofon en de inhoudsopgave.
Ik heb al geleerd dat het boek ook onderdeel kan zijn van
uitgebreidere edities. Deze bevatten ook fysieke artefacten,
zoals een knop in kunsthars gegoten.
Zulke elementen maken het boek tot een ritueel object:
een tastbare herinnering aan het veldwerk,
waarin aanraking, seizoen en plaats zijn opgeslagen.

De Rhododendron ponticum–planten bevinden zich
aan de rand van Burnley, Lancashire.
Ze gedijen daar als nalatenschap van een jachtlandgoed
uit de 19e eeuw, waar ze dienden als schuilplaats en onderkomen
voor de dieren, en decor voor het jachtspel.
Alle Britse rhododendrons zijn geïntroduceerde soorten,
afkomstig uit Zuid-Europa en Oost-Azië, meegebracht
voor wetenschappelijke en tuinbouwkundige doeleinden.
In de Victoriaanse tijd waren ze het onderwerp
van een ware “rhodo-gekte”,
maar sinds halverwege de 20e eeuw
is hun reputatie drastisch veranderd.
Hoewel ze nog steeds veel voorkomen en geliefd zijn
in Britse tuinen, wordt een gekruiste rhododendron soort,
de ponticum-variant, in het natuurbeheer vaak bestempeld
als invasieve exoot, en met harde middelen bestreden.
Soms werden ‘kettingzagen, pesticiden en aanzienlijke mankracht
ingezet om deze ongewenste vreemdeling te verwijderen’.

De Rhododendron ponticum is niet de enige soort
die op deze manier wordt behandeld.
De plant illustreert hoe de indeling ‘inheems’/‘niet-inheems’
niet neutraal is.
De vanzelfsprekende afwijzing van het niet-inheemse
baarde Wang Preston zorgen.
Net als miljoenen anderen is zij een migrant
in het Verenigd Koninkrijk.
Dat rhododendrons als ‘niet-inheems’ worden ingedeeld,
roept publieke verontwaardiging op.
Het maakt duidelijk dat politieke belangen meespelen
in wat als wetenschappelijke objectiviteit gepresenteerd wordt.
Maar wat is een ‘nationaal’ Brits landschap en
wat is de de bijbehorende ‘nationale ecologie’?
Wie bepaalt dat? En in wiens voordeel?

Wang Preston probeerde zowel de rhododendrons
als haar eigen positie in dit land te begrijpen.
Wat ze ontdekte tijdens het maken van With Love. From an Invader.
en Autumn Winter Spring Summer,
is dat de rhododendrons in deze regio allerminst invasief zijn.
Integendeel, ze vormen een sleutelsoort die een centrale rol speelt
in de lokale ecologie.

Het boek is een ode aan het leven en de veerkracht van de rhododendron.
Het leest als een liefdesbrief aan het Britse land,
geschreven door zijn niet-inheemse bewoners
(menselijk en plantaardig),
die het landschap opnieuw vormgeven als een thuis voor velen.

Het project werd gerealiseerd in samenwerking met
de Royal Botanic Garden Edinburgh.

De eerste twee hoofdstukken heb ik vanmiddag al gelezen.
De hoofdtekst is in grote letters gedrukt en foto’s spelen
een belangrijke rol.
Hoe mooi het steeds breder wordende boek ook is,
het ritme ervan vraagt iets van de lezer.
Misschien had dat verloop niet over de volle hoogte
te worden doorgezet.
Het pakken van een pagina bij het omslaan lukt moeilijker
omdat pagina’s geregeld breder worden.
Ik verlegde de aanraking naar de boven- of onderkant
van het boek.
Misschien zou een vaste hoek onderaan het bladeren vergemakkelijken.
Maar misschien is het boek dan minder mooi.

De straat als redder van boeken

Posted on september 30, 2025 by Argusvlinder

Afgelopen zondag was het prachtig weer en ik maakte van de
gelegenheid gebruik om een wandeling te maken.
Zonder opzet werd het opnieuw een avontuur—een boekenavontuur.

Onderweg zag ik namelijk een doos staan, op de stoep.
Tegen het hek van een voortuin stond een doos vol boeken.
De titel ‘Eating Anthropocene’ viel me meteen op en terwijl ik
op de automatische piloot doorliep, dacht ik: wacht eens,
waarom maak ik geen foto?

Natuurlijk heb ik toen een foto gemaakt en nu kan ik
eens kijken welke andere titels er nog meer in de doos zaten.
k maak hieronder een lijst van de titels die ik kon ontwaren:

Eating Anthropocene
Grégoire Delacourt….VIES
Toynbee A study of history
Nester’s Microbiology – A human perspective
Podany Weavers, scribes and kings
Lyndal Roper Martin Luther
Andrew Pettegree Brand Luther
Onbekend
Petersons Vogelgids

Als ik deze informatie aan Copilot geef dan komt hij met een
lijst die veel completer is dan ik zelf had kunnen maken.
Meteen heb ik spijt dat ik de doos niet meegenomen heb.

1. Eating Anthropocene: Curd Rice, Bienenstich and a Pinch of Phosphorus – visuele science comic over voedsel en het antropoceen

Een stripverhaal vanuit de wetenschap over voedsel, ecologie en het antropoceen tijdperk (= de tijd na 1950). Verweeft culinaire tradities met milieukritiek en filosofische reflectie. Toont hoe alledaagse gerechten verbonden zijn met mondiale systemen.

2. Grégoire Delacourt – La liste de mes envies (vermoedelijk deze titel)

Jocelyne, een bescheiden naaister, wint de loterij maar verzwijgt haar fortuin. Ze maakt een lijst van verlangens, twijfelt over geluk en verliest uiteindelijk alles. Een roman over verlangen, verlies en de ironie van materiële rijkdom. Een roman.

3. Arnold J. Toynbee – A Study of History (Thames and Hudson, 1972-editie, grootformaat)

Een monumentale analyse van beschavingen en hun cyclische opkomst en verval. Toynbee onderzoekt religie, creativiteit en morele kracht als drijvende factoren. Deze editie is visueel rijk en samengevat voor bredere toegankelijkheid.

4. Nester’s Microbiology: A Human Perspective – leerboek microbiologie

Leerboek over microbiologie met focus op menselijke gezondheid en ziekte. Behandelt cellulaire processen, immunologie en ziekteverwekkende micro-organismen. Veel gebruikt in medische en biomedische opleidingen.

5. Amanda H. Podany – Weavers, Scribes, and Kings: A New History of the Ancient Near East

Een toegankelijke geschiedenis van het oude Nabije Oosten, verteld via gewone mensen. Wevers, schrijvers en ambtenaren krijgen een centrale rol in plaats van koningen. Verbindt archeologie met sociale geschiedenis en narratieve flair.

6. Lyndal Roper – Martin Luther: Renegade and Prophet – biografie met psychologische diepgang

Psychologisch portret van Luther als mens, hervormer en cultureel fenomeen. Roper onderzoekt de angsten, woede en religieuze overtuiging van Luther met nuance. Een biografie die het innerlijke conflict centraal stelt.

7. Andrew Pettegree – Brand Luther: How an Unheralded Monk Turned His Town into a Center of Publishing

Het boek beschrijft Luther als uitgever en mediaman: hoe hij drukwerk gebruikte om ideeën te verspreiden. Pettegree toont hoe de Reformatie ook een revolutie in communicatie was. Een boek over religie, marketing en de kracht van het woord.

8. Onbekende titel – ringgebonden boek, mogelijk een reader, handleiding of cursusmateriaal

9. R.T. Peterson, G. Mountfort & P.A.D. Hollom – Petersons Vogelgids van alle Europese vogels – klassieker met 526 soorten en 170 dwaalgasten

Nederlandse bewerking van de klassieke veldgids, vertaald door J. Kist en uitgegeven door Kosmos. Behandelt 526 soorten en 170 dwaalgasten, inclusief alle vogels op de Nederlandse lijst. Een visueel rijk naslagwerk dat ornithologie toegankelijk maakt voor Nederlandstalige vogelaars.

In het onderzoek naar de titels kwam ik ook op een boekensite en
zag daar de prijs voor een van de boeken.
Dat was aanleiding om de prijs voor al deze boeken eens te bepalen
en op te tellen.
Dat levert dit overzicht op:

De totale nieuwprijs van de set boeken is ruim €350–€500!
Deze set boeken roept bij mij een aantal vragen op.

Vraag 1:
Zijn dit nou boeken voor een Alfa of een Beta?

Afgaande op de titels kun je de volgende verdeling maken:

Alfa-indicatoren
La liste de mes envies – introspectieve Franse roman over verlangen en verlies
Toynbee en Pettegree – historische en filosofische reflectie op beschaving en media
Roper – psychologische biografie met literaire diepgang
Podany – narratieve archeologie, toegankelijk geschreven

Bèta-indicatoren
Nester’s Microbiology – wetenschappelijk leerboek, sterk gericht op biomedische kennis
Eating Anthropocene – visuele benadering van ecologie en systeemdenken
Petersons Vogelgids – taxonomisch, visueel en veldgericht

Hybride elementen
Brand Luther – snijvlak van religie, media en uitgeefgeschiedenis
De ringband – mogelijk cursusmateriaal, dus contextueel afhankelijk

Vraag 2:
Wat zegt deze verzameling boeken over de eigenaar(s)?

De eigenaar(s) zijn meertalige (Engelstalige academische werken, Franse literatuur en
Nederlandstalige veldgids), cultureel onderlegd, niet onbemiddeld,
hebben gestudeerd én nog steeds studerend, in de breedste zin van het woord.

De doos verraadt niet alleen intellectuele breedte,
maar ook materiële ruimte.
Dit zijn geen afgedankte pockets, maar zorgvuldig gekozen boeken
(hardcovers, studie-uitgaven, visuele gidsen).
Niet onbemiddeld, maar ook niet opzichtig.
Eerder het archief van mensen die hun nieuwsgierigheid serieus nemen.

Vraag 3:
De sleutelvraag van de detective is dan: Waarom zet je deze set boeken aan de straat?
Is het ruimtegebrek? Of zit er meer achter…..

1. Rituele zuivering
Een bewuste handeling om ruimte te maken—niet uit achteloosheid, maar als overgang. De boeken zijn gelezen, verwerkt, en nu losgelaten. Een soort bibliografische afstoting, als voorbereiding op een nieuwe levensfase.

2. Verhuizing of overlijden
De doos is een restant van een huis dat leeg raakt. Misschien zijn de eigenaars verhuisd, gescheiden, of overleden. De boeken blijven achter als stille getuigen van een gedeeld leven.

3. Curriculumwisseling
Een student of academicus verandert van richting. Microbiologie maakt plaats voor kunstgeschiedenis, of andersom. De doos is een echo van een vorige studie, nu aan de straat gezet als een soort voetnoot.

4. Digitale transitie
De lezer is overgestapt op e-books, databases, of online bronnen. De fysieke boeken zijn niet langer nodig—de doos is een offer aan de cloud.

5. Gedeeld lezen, gedeeld loslaten
Als het om een stel gaat, kan het ook een gezamenlijke beslissing zijn: de boeken zijn gelezen, besproken, en nu ritueel afgestoten. De doos is een archief dat zichzelf heeft voltooid.

6. Economische ironie
Niet onbemiddeld, maar juist daarom in staat om los te laten. De waarde van de boeken is bekend, maar de eigenaar kiest ervoor ze te delen met de straat—een gebaar van overvloed of nonchalance.

7. Vergeten of achteloosheid
En natuurlijk: het kan ook gewoon achteloos zijn. Een doos die per ongeluk is meegegeven met de opruiming. Maar zelfs dan blijft de inhoud spreken.

En terwijl ik de titels randschik voor dit bericht, auteurs opzoek
en hypotheses formuleer, blijft één gedachte hangen:
misschien was het goed dat ik de doos heb laten staan.
Misschien was hij niet bedoeld om meegenomen te worden,
maar simpelweg vergeten bij een verhuizing en
wacht hij nog om naar binnen te mogen

Mijn schuldgevoel over het niet meenemen verandert langzaam
in iets anders: een soort voldoening.
Ik heb de doos niet verstoord maar gedocumenteerd.
Misschien keert iemand terug, loopt door de tuin, opent het hek,
en tilt de doos op, om hem naar binnen te dragen.
Misschien is de doos nog daar.
En als dat zo is, dan is dit bericht niet alleen een verslag,
maar ook een reddingsboei gebleken.

Kapitaalband II

Posted on augustus 31, 2025 by Argusvlinder

De draad ligt gereed.

De kern voor de kapitaalband heeft 2 weken onder een elastiek rond een flacon gezeten. Daarom staat die nu mooi rond. Dat is voor mijn boekband nu niet perse nodig maar het is een eenvoudig trucje dat werkt.

Bij kapitaalband I nog even de eindjes afgeknipt en een beetje lijm op de uiteindes gedaan.

De katernen voorgeprikt en de video nog even bekeken.

Kapitaalband II, de zwarte draad aan het eind te strak getrokken. We leren het wel!

Kapitaalband: nu de werkelijkheid

Posted on augustus 19, 2025 by Argusvlinder

In een vorig bericht beschreef ik hoe ik denk, op basis van
genoemde video, je een kapitaalband met de hand kunt maken.
Nu moet ik de daad bij het woord voegen.
Resultaat: ik ben tevreden, kan altijd beter.

Dit lijkt een weinig zeggende foto maar het is werk in uitvoer. De bedoeling is natuurlijk om zowel aan de kop als aan de staart een kapitaalband te maken. Tot nu toe had ik pas een kern gemaakt. Vorige week ben ik begonnen met het maken van de tweede en die zit verstopt onder de rode stiek. Ik probeer de kern een beetje tond te zetten. Voor mijn dummy is dat niet zo nodig maar hopelijk zal dat voor Denken over oorlog en vrede van Hugo de Groot wel nodig zijn. Dus je ziet hier een kern er alles aan doen om zichzelf rond te zetten. Wordt vervolgt.

Op de video zie ik de boekbinder moeiteloos het juiste katern aansteken zonder het uitgewaaierde katern kapot te steken. Ik weet dat ik dat niet kan, zelfs niet als het katern recht is. Dus heb ik het begin en eind voorgeprikt. Om de gaatjes eenvoudig te kunnen vinden heb ik er even een tandenstoker in gestoken. Je kunt goed zien dat de gaten onder de kettingsteek zijn aangebracht. Natuurlijk had ik de gaten op gelijke hoogte moeten proberen voor te prikken. Dat is voor de volgende keer. Ik besloot geen tussentijdse verankering aan te brengen. Mijn boekblok is erg smal.

Het boekblok staat in een ‘derde handje’. Het beeld is wat druk met die spitsels die uitsteken maar die zitten niet in de weg. Je bent zelf aan de bovenkant bezig. Je ziet hier dat ik de borduurdraden zwart en rood (die van mij zijn van katoen) aan elkaar geknoopt heb. ieder stuk garen was ongeveer 40 centimeter lang. Voor de kapitaalband heb je niet veel lengte nodig bij dit smalle boekblok. Maar om de draden op zijn plaats te krijgen en houden is die lengte wel handig. De zwarte draad is in het eerste katern gestoken tot aan de knoop in het garen.

Hier ligt de kern in de lus die je met de rode draad maakt. On het begin is dit een beetje wiebelig. Gewoon volhouden en regelmatig goed aantrekken. Overigens kun je wel goed zien dat het garen dat ik nu gebruik veel dikker is dan dat wat in de videi gebruikt werd. Nog eens in de winkel gaan kijken of ze verschillende diktes verkopen. Gewoon om te experimenteren.

De afsluitende zwarte wikkels hadden strakker gemogen. Maar voor het eerste kapitaalband sinds heel lange tijd, klaag ik niet. Het moet wel handwerk blijven….

Nu de staart nog (de onderkant van het boekblok).

Kapitaalband met de hand: een ode aan boekbinden in spitselbandstijl

Posted on augustus 16, 2025 by Argusvlinder

Door de hoge temperaturen van de afgelopen week ben ik
niet toegekomen aan de volgende stap in het boekbindproces:
het handmatig maken van kapitaalband.

Vorig weekend ben ik nog wel borduurgaren gaan kopen. Twee kleuren: zwart en rood. Zeker voor een eerste kapitaalband is het handig om met twee kleuren te werken. Dat maakt het overzichtelijk en je ziet meteen je voortgang goed. Van de bindingen heb ik de snijrestjes apart gehouden. Die zijn groot genoeg om er de kern voor het kapitaalband van te maken.

Wel heb ik de video die ik eerder vermeldde, een aantal malen
bekeken. Als je ook kapitaalband met de hand wil maken op
een boek en het is, net als bij mij, al weer een tijdje geleden dat
je die gemaakt hebt, dan is het aan te raden de video te bekijken.

De kern van de kapitaalband bestaat uit twee smalle stroken
perkament, ruim van lengte. De stroken zijn met de harige
zijdes (vleeszijdes) op elkaar gelijmd.

Niet de spannendste foto: de kern van het kapitaalband. Twee reepjes perkament van 2 mm op elkaar gelijmd. Ruim breder dan de rug van mijn dummy.

Ik volg de eerder genoemde video.
Om niet steeds opnieuw naar de video te hoeven kijken
heb ik een de video voor mezelf in stappen opgedeeld
en hieronder uitgeschreven.
Niet om de video te vervangen maar als geheugensteun.
Mijn tekst is dus geen instructie.

Ik gebruik de termen ‘voor’ en ‘achter’ de rug. De betekenis
van die termen is gekozen op basis van de positie van de
maker van het kapitaalband ten opzichte van het boek.
Als maker kijk ik op de rug van het boek voor mij.
Dan is de bolle kant van de rug ‘voor’.
Dan is de holle kant van de rug ‘achter’.

Wat je gaat doen is een kleurige rand aan de onder-
en bovenkant van het boek maken. Die rand zit er straks, om het
boek te beschermen tegen stof, tegen beschadigingen van het
hanteren van het boek en ter decoratie.

Ik ga een kapitaalband maken met twee kleuren maar je kunt het
ook met één kleur maken. De kleuren laat ik in een gelijk
ritme van kleur veranderen. Maar daar zijn keuzes in te maken.
Mensen maken soms ook kapitaalband met meerdere kernen.
Allemaal een kwestie van smaak.
Kapitaalband kun je ook kopen in de winkel maar bij een
volledig handgebonden boek is dit zelf maken leuker.

Je begint aan de rechterkant (zie afbeelding). Steeds wikkel
je de draad om de kern heen, bijvoorbeeld steeds twee
slagen zwart gevolgd door twee slagen rood. De wikkelingen duw
je steeds goed tegen elkaar aan. Zo ontstaat een ononderbroken
reeks van kleur, van rechts naar links aan één kant van
het boek. Bijvoorbeeld eerst aan de staart (de onderkant) van
het boek. Vervolgens herhaal je het proces aan de kop (de
bovenkant van het boek).
Aan het begin, een aantal keren onderweg (afhankelijk van
de breedte van de rug) en aan het eind,
veranker je de kapitaalband aan het boek door de naald
door een katern te steken, onderlangs de kettingsteek.

Ik heb de strengen borduurgaren afgerold en op een kaartje gerold. In dit geval is het kaartje een stuk opgevouwen restpapier. Snijafval. Door aan 1 kant een insnijding te maken kan ik het uiteinde van de draad er doorheen halen. Dat trek ik dan lichtjes aan waardoor de draad vast blijft zitten. Zo zoek ik nooit naar het begin en raakt de draad niet in de war.

Wat zie je op de video?

Stap
In dit geval werk ik met twee kleuren zijde: zwart en rood.
Dat zijn ook de kleuren van de inkt waarmee ik geschreven heb in het boekblok.
Kies van beide kleuren een lengte (ik heb nog geen idee hoe die lengte
te bepalen maar ik vermoed dat de meeste lengte nodig is voor het
naaien van de kapitaalband, niet voor de paar centimeters die ik nodig
heb voor dit boekblok).
Knoop de twee kleuren met twee uiteindes aan elkaar.

Stap
Bevestig aan iedere kleur een naald of wissel dadelijk de naald
van kleur
Begin met de naald waar de donkere kleur (zwart) aan zit en steek
die naald in het eerste katern, onder de kettingsteek, van voor de rug
(zie afbeelding) en haal de hele lengte van de donkere kleur door de rug.

Stap
Verwissel de naald van kleur of ga verder met de lichte kleur (rood).
Steek de naald in het katern maar deze keer via de achterkant van
de rug. De naald gaat dus eerst tussen de pagina’s van het katern
om aan de holle kant van de rug, door het katern te steken. Daarna
komt de naald er aan de bolle kant van de rug uit.
Trek de draad door de rug terwijl er een kleine lus boven aan de
rug overblijft. Steek daar de kern van het kapitaalband door en
trek de lus aan terwijl je de kern boven op de rug houdt.

Wat je hier doet is dat je de kettingsteek verbindt met het
kapitaalband. Maar het moet nog steviger en daar gaan de volgende
stappen voor zorgen.

Stap
Ga door met de lichte kleur (rood). Leidt de draad over de kern
naar achter de rug en leg de draad op het boekblok.

Stap
Neem de donkere kleur (zwart). Zorg dat de donkere kleur eerst
onder de lichte draad gaat. Vervolgens over de lichte draad en
links onder de kern door. De draad kan dan aan de voorkant van de rug
strak getrokken worden.

Stap
Ga nu met de donkere kleur (zwart) rechts onder de kern door en
meteen weer links. Trek de draad aan.

Wat je nu doet is dat je de kern van de kapitaalband niet alleen
verbindt met de kettingsteek maar dat je de twee kleuren van
het garen ook gebruikt om de kern op zijn plaats te houden.

Stap
Voor het eerst ga je met de donkere kleur nu over de kern heen.
Ga meteen naar links (u gaat niet langs start, grapje) en
breng de donkere draad weer naar de voorkant van de rug.

Stap
Neem de donkere draad over de kern en leg hem op het boekblok.
Steeds als je met een draad over de kern gaat, voeg je een
‘gekleurde rij’ op de kern toe. Zorg dat de ‘rijtjes’ tegen
elkaar aansluiten.
De eerste verankering is gereed en je bent begonnen met het
‘wikkelen’ van de twee kleuren om de kern.

Stap
Neem de lichte draad (rood) over de donkere draad, langs links
onder de kern door naar de voorkant van de rug. Trek aan.

Stap
Neem de lichte draad over de kern, dan naar links onder de kern
naar voor en trek aan. Dit was een wikkel. Herhaal dit
zo vaak als voor het patroon nodig is en vervolg dan
met de andere kleur.

Het tussentijds verankeren van het kapitaalband met het
boekblok heet in de video ‘tagging’.
Het begint op een punt waar je in het wikkelen gaat veranderen
van kleur. Je brengt de draad onder de kern door naar voor.
Je gaat vervolgens over de kern om dan vanaf de holle kant
van de rug, dus midden in een katern, de naald naar buiten
te steken. Daarna kun je verder met ‘wikkelen’.

Als het morgen hetzelfde weer is als vandaag, dan ga ik morgen
het kapitaalband maken.
Binnenkort meer.

Dat de duisternis niet valt zoals we meestal zeggen, maar opklimt uit de aarde

Posted on juli 19, 2025 by Argusvlinder

Over schrijven, zwijgen en de wereld tussen mensen, God en natuur

‘Nescio’ is Latijn voor ‘Ik weet het niet’ — een toepasselijk pseudoniem
voor een schrijver die slechts een klein maar intrigerend oeuvre naliet
van zo’n 200 pagina’s.
Maar als ik Paul van Tongeren in zijn twee essays mag geloven blijkt er
niet zoveel van dat ‘niet weten’.
Misschien had ‘Ik weet het niet zeker’ nog treffender geweest als pseudoniem.

In het eerste van twee artikelen die onlangs samen in boekvorm verschenen bij
Uitgeverij Fragment valt te lezen dat volgens Van Tongeren het werk
zich beweegt tussen drie polen: de mensen, God en de natuur.

De manier waarop Van Tongeren verwoordt hoe de verhalen van Nescio
zich bewegen tussen die drie polen is fascinerend. Jammer genoeg is het alweer
enige tijd geleden dat ik De uitvreter, Titaantjes en Dichtertje las,
maar juist daardoor las ik Van Tongerens analyse met hernieuwde nieuwsgierigheid.

‘De mensen daarentegen zijn druk bezig met van alles en nog wat; ze sloven zich af en denken dat dat enig doel dient.’

‘God alleen heeft niks noodig. En dat is nu juist ’t groote verschil tussen God en ons.’ God weet dat er geen doel is,…

De natuur….enerzijds is ze als de mensen: altijd in beweging, altijd strevend en bezig om iets voort te brengen. Maar anderzijds is ze dat in een oneindigheid, de oneindigheid van het altijd maar weer opnieuw, de oneindigheid die elk streven van zijn doel en van zijn zin berooft.

Dat is een wereldbeeld dat enige aandacht vraagt om te kunnen proberen
de gedachtegang te volgen.

Het tweede artikel las ik ook met veel interesse en geeft tegelijkertijd
misschien wel de reden waarom ik met regelmaat een bericht op mijn
blog wil schrijven:

…spreken over (kunst, geschiedenis en) literatuur waarvan je houdt…, blijft altijd een bewijs van onvermogen. Elke poging om uitdrukking te geven aan je ontroering bevestigt een dubbel onvermogen. Enerzijds het onvermogen om werkelijk recht te doen aan wat je leest en de ontroering in woorden te vangen; en anderzijds het onvermogen om het bij die ontroering te laten, om de teksten in stilte te genieten zonder er zelf weer over te willen spreken.

Erg zonnig is het misschien allemaal niet maar wel goed doordacht
en het geeft heel veel leesplezier.
Jammer dat het boek geen introductie of nabeschouwing heeft die
de artikelen in het perspectief van de literaire kritiek
plaatst. Want precies dát weet ik dan weer niet zeker.

Uitgeverij Fragment, twee artikelen van Paul van Tongeren samen in ‘Nescio over God, mens en natuur’. De artikelen zijn ‘Paradijselijk niet-weten’ en ‘Maar die van God is vervuld gaat aan gruwelijke oneindigheid ten gronde’. 2025, boekverzorging Huug Schipper, drukwerk Raddraaierssp en bindwerk In de nok.

Illustraties gelijmd, tijd voor draad – Over het binden van een bijzonder boek, weer een paar stappen.

Posted on juli 5, 2025 by Argusvlinder

Vandaag weer een paar stappen gezet in het maken van mijn dummy
voor ‘Denken over oorlog en vrede’, een uitgave in losse katernen
van Stichting Handboekbinden.
De aanleiding van de uitgave van het boek is het feit dat het in 2025
400 jaar geleden is dat het boek ‘Iure belli ac pacis’ van
Hugo de Groot verscheen.
De iure belli ac pacis (Over het recht van oorlog en vrede)
is een boek van Hugo de Groot uit 1625. In dit boek wordt beschreven
wanneer een staat of soeverein vorst het recht heeft om een andere staat
of soeverein vorst aan te vallen,
en op welke manier dat dient te gebeuren.
De actualiteit – denk aan conflicten als die in Oekraïne, Gaza of
Irak – onderstreept de blijvende relevantie van het thema.

De uitgave van de Stichting Handboekbinden betreft deel 8 van de serie
‘Geschiedenis van de wijsbegeerte in Nederland’.
Dit boek uit 1991 is verzorgd door en voorzien van een inleiding en
annotatie door A.C. Eyffinger en B.P. Vermeulen.

Om mijn versie in te binden wil ik gebruik maken van de boekbindtechniek
die Spitselband heet. Deze in de 17e eeuw populaire bindwijze
is mij onbekend en daarom probeer ik de aanwijzingen te volgen uit
het artikel van Karin Cox: ‘De spitselband’, deel 1 en 2 in het
magazine van de Stichting Handboekbinden.
En ook de aanwijzingen in de beschrijving van Peter Goddijn,
pagina 154 – 161 in het boek: ‘Westerse boekbindtechnieken van
de Middeleeuwen tot heden’.
Die aanwijzingen ga ik gebruiken om eerst de techniek uit te
proberen op een dummy: ‘Ode aan boekbinden’.

Een hele mond vol maar de afgelopen tijd ben ik bezig geweest
met het uitzoeken van het papier, het maken van de katernen, het
maken van een lino voor de bladwachters, het afdrukken daarvan en
schrijven van de inleiding die daarbij hoort.

Wat er nog moest gebeuren voor het boekblok gereed is,
was het inplakken van de illustraties.
Daar ben ik gisteren mee begonnen en heb ik vandaag afgerond.
Tijd om dan het inbinden voor te bereiden.

Eerst nog even over het inplakken van de illustraties.
Grofweg zijn die in twee formaten: de koepellino’s gaan
richting A5-formaat, de natuurdrukken richting A4.
Daarom begin ik met een soort van mal voor de koepellino’s.
De natuurdrukken worden op het oog min of meer in het
centrum van de pagina’s geplakt.

De mal heb ik gemaakt uit een krantenmagazine die ik
had gebruikt bij het lijmen. Door die activiteiten
waren pagina’s aan elkaar gaan zitten. Daardoor ontstond
voldoende dikte om het als mal te gebruiken.

Steeds op vier plaatsen een beetje lijm.

Ook bij de natuurdruk. Een paar resultaten:

Het goede nieuws is dat de opdikking als gevolg van
het toevoegen van de afbeeldingen heel erg meevalt.

Een strook afvalpapier gebruik ik om een prikmal te maken. De strook is hier net te lang.

De rug wil je in 4 gelijke delen verdelen zodat er drie plaatsen
ontstaan voor de spitsels.
Dat kan eenvoudig door de mal in de lengte dubbel te vouwen en
dat vervolgens nog eens te doen.
Dan vouw je de strook weer open en vouw je de strook nog eens
dubbel maar nu in de breedte.
Maar eerst snij ik de mal op de correcte grootte.

Tussendoor zoek ik naar de juiste plaatsen in de twee stukken perkament die ik in mijn vorraad heb, om de spitsels te snijden. Iedere keer kijk ik met bewondering naar de tekening op het grote stuk perkament. Dat wil ik zoveel mogelijk bewaren voor de boekband.

Mijn spitsels gaan 2 keer 10 centimeter + de beoogde dikte
van het boekblok worden.
In mijn geval resulteert dan in 22 centimeter.
Ik worstel een beetje met het achtesteeksel. Cox adviseert
in het artikel 4,5 centimer, zonder uit te leggen waarom.
Ik besluit voor 6 centimeter te gaan, 2 centimeter voor
de achtervouw, 2 centimeter voor het boekblok en 2
centimeter voor de voorvouw.
De tijd zal uitwijzen of dat werkt.

Mijn stroken perkament: spitsels en achtersteeksels

Dan vind ik de informatie in mijn bronnen een beetje verwarrend
over hoe de spitsels en de achtersteeksels bij elkaar
gebracht dienen te worden.
Eerst even wat informatie over de vlees- en haarzijde
van perkament (gedroogde en geprepareerde dierenhuid).
De bron van de volgende regels is Copilot.

Vleeszijde perkament

De “vleeszijde” van perkament is de kant die oorspronkelijk naar het vlees (de binnenkant) van het dier wees. Het verschil tussen de vleeszijde en de haarkant (die naar buiten wees) is subtiel, maar je kunt ze herkennen aan enkele kenmerken:

Kenmerken van de vleeszijde:

Gladheid: De vleeszijde is vaak iets gladder en egaler dan de haarkant.

Textuur: Soms zie je fijne adertjes of een licht vezelachtige structuur; die kunnen wijzen op de vleeszijde.

Glans: De vleeszijde heeft meestal iets meer glans dan de haarkant, zeker als het perkament goed is geprepareerd.

Afdrukken: In sommige gevallen zie je heel subtiel nog indrukken of sporen van het spierweefsel.

En de haarkant dan?

Poriegaten: De haarkant kan minieme stipjes of poriën vertonen waar ooit de haren zaten.

Ruwere structuur: Iets korreliger of stroever aanvoelend.

Wat zeggen mijn bronnen over hoe ik de stroken perkament
ten opzichte van elkaar moet gebruiken?

Cox:

Leg de korte stook perkament op het midden van de lange binding, vleeszijden op elkaar.

Goddijn:

Leg nu twee perkamenten stroken op elkaar met de gladde (haar)zijde naar beneden (niet op elkaar plakken!).

Ze zeggen twee verschillende dingen nog even los van het feit
dat Cox werkt met een ‘achtersteeksel’, een korte strook perkament,
terwijl Goddijn met twee gelijke stroken perkament werkt per binding.
Ik ga voor Cox want dat lijkt me minder materiaal.

Maar Cox zegt de ruwe zijdes van beide stroken op elkaar te leggen,
terwijl Goddijn zegt bij beide stroken de ruwe zijdes naar boven te leggen.

Mijn interpretatie is dan: maak gebruik van de materiaaleigenschappen
en glad op glad zal meer schuiven, dus hier volg ik Goddijn. Intuïtief
zou ik gekozen hebben voor ruw op ruw. Maar ik heb geen ervaring
dus wil ik ten minste één van mijn bronnen volgen.
Mijn keuze voor Goddijn is dus vooral ingegeven door logica en gevoel
voor materiaalgedrag, al blijft het een leerproces.

Ik markeer het midden van de spitsel en ik trek een lijn op 2 centimeter van het uiteinde bij het achtesteeksel. Vervolgens leg ik die op de streepjes op elkaar, zoals Goddijn aangeeft, ril het perkament enmaak er een vouw van 90 graden.

Het resultaat. Op de rechtse kant, de kant met het korte stuk achtersteeksel, ga ik bij het inbinden de katernen een voor een leggen en binden.

Na de spitselonderbreking ga ik weer door met de papieren
prikmal.

Met potlood geef ik de vouwen aan.

Vervolgens bepaal ik de plaatsen waar ik gaten moet voorprikken:
voor de kettingsteek in ieder katern.
Gaten link, rechts en in het midden bij iedere binding
(waar het perkament komt) in de katernen met schutbladen.
Gaten links en rechts bij iedere binding (waar het perkament komt)
in de overige katernen van het boekblok.

Bij het voorprikken gebruik ik het onderste deel van de houten prikmal. Dat zorgt er voor, mt het goed aandrukken van de papieren prikmal, dat de gaten mooi in de naad van het katern komen. Ik denk altijd: envoudig. Maar het vereist concentratie.

De katernen liggen klaar om ingebonden te worden. Ik moet alleen de spitsels en achtersteeksels nog voorprikken. Maar dat is voor de volgende keer.

De prikmal kan in de kast.

Boekbinden in actie

Posted on juni 28, 2025 by Argusvlinder

De Stichting Handboekbinden houdt een beurs voor boekbinders in Deventer. De dag is in oktober. Altijd erg de moeite om nieuw materiaal of ervaringen op te doen. Het lijkt nog even weg maar zet het alvast in je agenda.

The Phoenician Scheme: een esthetisch labyrint

Posted on juni 19, 2025 by Argusvlinder

Afgelopen weekend zag ik de meest recente film van Wes Anderson:
The Phoenician Scheme.
Maar ik vraag me nu al dagen af of dit nu een goede film is of niet.

Het is allemaal erg veel.
Erg mooie sets, veel kunst, veel boeken, veel muziek, veel thema’s,
veel onverwachte gebeurtenissen, maar….. is het eigenlijk goed?

Ik kan een review schrijven maar er zijn er al veel te vinden online.
Een aantal op YouTube zag ik maar dat vertelde vaak meer over de recensent
dan over de film.

De scène meteen na de opening (een moordaanslag in/met een vliegtuig)
is een fantastische scène in een grote badkamer.
Het cameraperspectief, de tegelvloer, natuurlijk de kleuren
en dan de acteurs die door de ruimte bewegen.
Dat was super.
Voor mij komt de film hier op het niveau van een moderne mythe:
met spanning, onduidelijke elementen, hele grote vraagstukken,
verwarring, verwachtingen en mooi.

Er volgen dan nog veel scènes, allemaal in de bekende
Wes Anderson stijl met aandacht voor details en kleur.
Maar de badkamer vond ik top.

Door de film heen vielen me twee zaken enorm op:
de enorme hoeveelheid kunst die schijnbaar geen actieve rol speelt
in de film en hetzelfde is waar voor de boeken.
De boeken staan in de vertrekken die we doorgaan op kasten en boekenplanken
maar je ziet ze ook geregeld terwijl de hoofdpersonen ze lezen.
De titels sluiten aan bij de film.
Toegegeven, het is een beetje voorspelbaar dat ik juist met
deze twee onderwerpen kom.

Maar kijk eens mee.
Ik vroeg Copilot welke kunstwerken we zoal zien. De lijst waar
het vervolgens mee komt is verre van compleet.

Pierre-Auguste Renoir, Enfant Assis en Robe Bleue (Portrait of Edmond Renoir Jr.) (1889)

René Magritte’s The Equator (1942)

Juriaen Jacobsz’s The Dog Fight (1678)

Floris Gerritsz. van Schooten, Breakfast still life with a roast (17th century)

Voor de film is een replica gemaakt van Peter Paul Rubens,
The loves of the centaurs (Circa 1635). Voor mij als toeschouwer
maakt het niet veel uit of het werk op de set een ‘echte’ is
of een replica. Maar voor de acteurs kan dat zeker anders aanvoelen.
Dat iemand als Wes Anderson zoveel tijd en aandacht wil besteden aan
iets dat vervolgens maar ‘gewoon’ aan de muur hangt terwijl jij
je rol speelt. Het zal mensen prikkelen om na te denken over het kunstwerk
maar ook hoe de acteur in zijn of haar rol
zich tot de idee achter het werk gaat verhouden.

Peter Paul Rubens, The loves of the centaurs, circa 1635.

Renoir schilderde met veel liefde het kind op het schilderij,
hoe zit het met de liefde tussen de vader en dochter in de film.
Het magisch realisme van Magritte past op de hele film van Anderson.
Met regelmaat keren vechtende partijen terug in de film en
de verstilling van Van Schooten ligt continue om de hoek.

De volgende titels van boeken kon ik achterhalen:

The Phoenician Merchant, een niet bestaand boek verzonnen door
Wes Anderson. Een soort van titelverklaring voor de film.

Ik moest daarbij meteen denken aan The merchant of Venice van
Shakespeare. The Merchant of Venice van Shakespeare draait om
handel, vertrouwen, bedrog, rechtsorde en morele grijstinten.

In The Phoenician Scheme komen die elementen terug: de hoofdpersoon,
een soort Elon Musk, handelt op dubieuze wijze. Hij staat boven
de wet, heeft zelfs geen paspoort omdat hij niet bij een land wil horen.
In hoeverre is de mannelijke hoofdpersoon te vertrouwen, zie je
de dochter (een non) denken.

Je zou vragen kunnen stellen bij al die aandacht, het design, de kleur
en de details die Wes Anderson aan het verhaal toevoegt.
In hoeverre verdringen die elementen het verhaal, verdwijnt door
al die schoonheid het verhaal niet in de grijstinten?

Gelukkig waren er nog veel meer boeken:

The Principles of Deception, een fictief boek over spionage dat
een grote rol speelt in de film en ontmaskerd wordt.
The Collected Works of Edgar Allan Poe, gewild in iedere omgeving
met spanning.
The Tycoon’s Playbook, een fictief boek maar iemand als Zsa-Zsa Korda,
Donald Trump of Elon Musk zouden het kunnen schrijven.
Percentage Financing: The Future of Industry, niet bestaand, verzonnen
voor de film waar het project, waar het om draait, door een schema
met percentuele verdeling (the Phoenician scheme?) wordt gefinancieerd.
The Art of the Deal, een fictieve versie. In 1997 verscheen een boek
van Donald J. Trump en journalist Tony Schwartz met deze titel.
Dat kan geen toeval zijn. De film gaat over hoe Korde zijn overeenkomst
rond krijgt.

The Bureaucrat’s Dilemma, niet bestaand, verzonnen voor de film.
Industrial Espionage: A Necessary Evil?, niet bestaand, verzonnen voor de film.
Fragments of Antiquity, niet bestaand, verzonnen voor de film. Zoals
veel van de beeldjes in de film terug gaan op Griekse en Romeinse beelden.
Question Authenticity, niet bestaand, verzonnen voor de film. Voortdurend
worden de woorden in twijfel getrokken doordat bijvoorbeeld de vader Frans
spreekt, denkt dat zijn dochter dat niet verstaat (maar ze verstaat het wel)
en dan in het Engels een andere versie geeft. Die versie wordt natuurlijk
in twijfel getrokken.
Depictions of Blasphemy, niet bestaand, verzonnen voor de film.
Important Patrons of the High Renaissance met op de stofomslag misschien
paus Julius II, zoals die op het schilderij van Rafael staat (1511-1512).
Maar dat is een gokje.

Over de acteurs kan ik kort zijn.
De meesten krijgen erg weinig tijd en ruimte om tot hun recht te komen.
Je gaat niet naar deze film om Tom Hanks te zien of Willem Dafoe,
F. Murray Abraham, Bill Murray, Riz Ahmed, Scarlett Johansson of Benedict Cumberbatch.
Veel namen, misschien te veel.

Als ik dan toch tot een eindoordeel moet komen dan zou ik de film
nog wel een keer willen zien. Er gebeurt zoveel.
De film is misschien geen meesterwerk, maar wel een meesterlijke warboel —
een labyrint van esthetiek waarin het verhaal soms verdwaalt,
maar de kijker niet wil ontsnappen..
Wellicht werkt het verhaal goed in geschreven vorm maar
als film ben ik niet overtuigd.

Een boeket uit 1440

Posted on juni 15, 2025 by Argusvlinder

Twee marge illustraties uit de Dunois Hours, een gebedsboek dat rond 1440 gemaakt is. Deze week zag ik onderstaande pagina op Twitter en daar kwam die foto van. Ik heb er twee stukjes uit geisoleerd en ‘schoongemaakt’. Over het manuscript kon ik op internet niet veel vinden.

The Dunois Hours refers to a richly illuminated Book of Hours, specifically MS Yates Thompson 3, created around 1436-1450 for Jean de Dunois. It is known for its exquisite miniatures, particularly those attributed to the Dunois Master. The manuscript is currently housed in the British Library.

Bladwachter Aratus

Posted on juni 9, 2025 by Argusvlinder

Gisteren was de lino Aratus al bijna af. Eens kijken wanneer ik tijd heb om hem uit te proberen op papier. No ‘guts’ no glory.

De smaak van het leven tussen een sleutel en Léger

Posted on mei 24, 2025 by Argusvlinder

ik heb twee foto’s gemaakt die ogenschijnlijk niets met elkaar
te maken hebben.
Een foto van een gevonden sleuteltje.
Het lijkt een goedkoop hangertje.
Op de andere staat een pizza met tomaat, chorizo en kappertjes.

Hoe breng je die twee zaken bij elkaar in één verhaal
van 100-150 woorden? Je vraagt het Copilot.

Eerste resultaat:

Lara staarde naar het sleuteltje in haar hand. Het zag eruit als niets bijzonders—een eenvoudig hangertje, waarschijnlijk verloren door iemand die het nauwelijks miste. Maar toen ze het sleutelhangertje omdraaide, viel haar oog op een kleine gravure: La Vita è Gustosa. Haar Italiaans was roestig, maar ze wist genoeg—het betekende iets als Het leven is smaakvol.

Hongerig en nieuwsgierig besloot ze het te vieren op haar favoriete manier: een pizza. Ze bestelde haar gebruikelijke—tomaat, chorizo en kappertjes—en terwijl ze een hap nam, kwam een herinnering boven. Dat sleuteltje leek precies op het hangertje dat haar grootvader haar gaf toen ze klein was. Een hanger die ooit aan een oude kast hing in zijn pizzeria. Zou het écht…? Ze glimlachte. Soms vonden verloren dingen hun weg terug. Soms, zelfs via een pizza.

Een keuze uit één is geen keuze dus vraag ik
om nog een tweede resultaat. Copilot biedt dat zelf meteen aan.

Wat vind je ervan? Wil je dat ik het aanpas?

graag het is wel erg sentimenteel

Tweede resultaat:

Tom staarde naar het kleine sleuteltje dat hij op straat had gevonden. Een goedkoop ding, waarschijnlijk van een kluisje of een dagboek. Maar wie weet—misschien was het wel de sleutel tot iets bijzonders.

In gedachten verzonken stapte hij zijn favoriete pizzeria binnen en bestelde zijn gebruikelijke: tomaat, chorizo en kappertjes. Terwijl hij wachtte, speelde hij met het sleuteltje en mompelde: “Wat als dit toegang gaf tot de ultieme geheime pizzarecepten?” Hij grijnsde bij de gedachte.

De pizzabakker zag hem en knikte naar het sleuteltje. “Ah, dat lijkt wel op het hangertje dat we aan onze geheime voorraadkamer hebben hangen,” zei hij met een knipoog. Tom trok een wenkbrauw op. “Geheime voorraadkamer?”

Hij had geen idee of de man serieus was, maar één ding wist hij zeker: hij zou nooit meer hetzelfde naar pizza kijken.

Heel erg creatief vind ik het allemaal niet.
Je ziet in beide verhalen dezelfde elementen terugkomen:
een vrouw is hoofdpersoon in verhaal 1. In 2 een man,
dan volgt een beschrijving van voorwerp 1 en het vinden,
dan volgt een overgang naar voorwerp 2,
dan volgt een beschrijving van beschrijving van 2 en
wending.

De werkelijkheid is al bijzonder genoeg.
Op donderdag ging ik naar mijn werk.
Meestal werk ik van huis uit, maar af en toe ga ik
naar kantoor. Het kost verhoudingsgewijs veel (reis)tijd
en geld. Effectief is het ook niet. Mensen besteden
veel tijd aan kletsen over voetbalwedstrijden,
de huisdieren en allerlei andere onderwerpen.
Je werk wordt daar niet beter van, wel duurder.

Maar goed, soms moet je.
Toen ik het plein overstak zag ik iets liggen tussen de
kasseien. Echt, die basaltblokken liggen bij mij voor de deur.
Eerst liep ik door. Er was genoeg maar niet te veel
tijd om de trein te halen.
Omdat ik het voorwerp, een sleuteltje, in gedachten al op
of aan een binnenkort te maken boekband zag,
raapte ik het op en stak het in mijn zak.

Na mijn werk wil ik niet te veel tijd besteden aan eten.
Ik heb bijvoorbeeld ook een blog die veel tijd vraagt.
Maar sinds kort heb ik pizzabodems ontdekt die bijna gereed zijn.
Ik hoef ze alleen te beleggen met iets en dan een paar
minuten in een oven die op temperatuur is.
Deze donderdag werd het een pizza met saus, kleine tomaatjes,
plakjes chorizo en een restantje kappertjes — simpel en snel,
precies wat ik nodig had na een lange dag.

Dat is het werkelijke verhaal rond de twee foto’s dat ik
door het avontuur met Copilot kan uitbreiden met een paar
afbeeldingen die Copilot maakte en één foto die ik vandaag
maakte.
Het sleuteltje zag er op de foto vuil uit, vond ik.
Daarom ligt het nu in water met afwasmiddel.

Intussen ben ik met Copilot afgedwaald naar afbeeldingen maken van
‘La Vita è Gustosa’. De spaghetti op de eerste poging brachten me
op het idee om te vragen om een verfijning in de stijl van Fernand Léger.
De resultaten heb ik als illustratie bij dit bericht gebruikt.

Ik ben nog niet tevreden.
De drie kleuren zijn prima maar er zijn nog steeds
te veel kleurvlakken die niet onafhankelijk van de
figuur en objecten zijn aangebracht zoals in het latere
werk van Léger het geval is. Dat vind ik nou
juist zo mooi.

De vraag om nog een versie van de afbeelding te maken
kost erg veel tijd. Terwijl Copilot aan het werk is,
denk ik bij me zelf:
“Zou Léger eerst de kleurvlakken schilderen en daarna pas
de figuren en objecten of andersom?”

In een andere sessie antwoord Copilot:

Fernand Léger stond bekend om zijn unieke benadering van kleur en vorm binnen het kubisme en later het mechanische kubisme. Zijn techniek was niet altijd uniform, maar hij had een sterke voorkeur voor het scheiden van kleur en vorm, waardoor zijn werken een dynamische en gestructureerde uitstraling kregen.

In veel van zijn schilderijen lijkt hij eerst de grote kleurvlakken te hebben aangebracht, waardoor een krachtige basis werd gelegd. Vervolgens werkte hij de figuren en objecten uit met duidelijke contouren en zwarte lijnen, waardoor ze zich scherp aftekenden tegen de achtergrond. Dit gaf zijn werk een bijna grafische kwaliteit, waarbij de vormen en kleuren afzonderlijk een sterke impact hadden.

Het duurde te lang voor een volgende versie van
‘La Vita è Gustosa’ kwam.
Ik probeer morgen opnieuw.

Voel jij je ook aangesproken door Kamagurka?

Posted on mei 24, 2025 by Argusvlinder

Nou ik wel.
Voor mensen die geregeld een kijkje nemen op mijn blog
zal dat wel duidelijk zijn:
ik maak af en toe ‘grafiek’ en bind boeken.

Kamagurka, NRC, 10 mei 2025.

Mijn Bandzetter verfijnd: Precisie in het inbinden

Posted on mei 19, 2025 by Argusvlinder

Als het op het laatst fout gaat met het inbinden van
een bandzetter, dan is het bij mij meestal
dat het boekblok scheef in de band komt.
Niet iedereen ziet dat meteen, maar ik wel.
Zeker als ik naar de boeken kijk die ik zelf ingebonden heb.
Al een tijdje denk ik na over hoe ik dat eenvoudig kan voorkomen.
Daarom heb ik voor De Krater een manier bedacht
die ik nu wil uitproberen.

Voor een cursus edelsmeden heb ik een vlaktas gekocht.
Het is een blok staal, 10 bij 10 centimeter en een paar
centimeter hoog.
Je kunt het ook een aambeeld noemen, of een stuk spoorbiels gebruiken.

De vlaktas weegt behoorlijk wat en als ik hem op de boekband
leg blijft de boekband beter liggen en kan ik de zijkant van de blok
gebruiken als de ‘vangrails’ waar de rug van het
boekblok tegen gaat komen.

De vlaktas ligt op de boekband. Met een kant langs de kneep, precies op de plaats waar de rug van het boekblok moet komen. Aan de bovenkant van de boekband ligt het witte kneeplatje. Voldoende op de boekband om een marge te hebben gelijk aan de marge aan e onderkant van het boek. De driehoeken houden het latje op zijn plaats.

Later kocht ik kneeplatjes. Die gebruik ik
altijd om bij de basis van de boekband de ruimte tussen de
platten en de rug te bepalen.
Dit keer gebruik ik een van deze latjes als buffer
tussen de buitenrand van de boekband en het boekblok
tijdens het lijmen. Om het kneeplatje op zijn plaats te houden
gebruik ik twee metalen driehoeken die zelfstandig blijven
staan.

Alles ligt gereed om te gaan lijmen.

Het boekblok met het met lijm ingesmeerde schutblad ligt al op de boekband. Deze keer veel rechter dan bij vorige pogingen.

Ik verplaats de vlaktas naar de voorkant van het boek. Ik leg hem tegen het achterplat aan zodat als ik dadelijk, na het met lijm insmeren van het voorplat, het boek sluit, de twee platten recht boven elkaar komen.

Tussen boekblok en gelijmd schutblad leg ik bakpapier om
het vocht van de lijm uit het boekblok te houden. Vooral
van belang als het boek ligt te drogen in de boekenpers.

Voor een eerste test met de Vlaktas en Kneeplat ben ik tevreden.

Denken over oorlog en vrede

Posted on mei 3, 2025 by Argusvlinder

Vierhonderd jaar geleden verscheen het boek ‘Denken over oorlog en vrede’
dat geschreven werd door Hugo de Groot.
Zijn werk is in de huidige instabiele wereldpolitiek nog steeds actueel en
daarom is het een goede reden zijn boek in te binden.

Als mogelijke bindmethode werd door Stichting Handboekbinden de ‘spitselband’
voorgesteld door twee artikelen van de hand van Karin Cox.
Mevrouw Cox verwijst naar een beschrijving van Peter Goddijn in zijn boek
‘Westerse boekbindtechnieken van de Middeleeuwen tot heden’.

In een serie blogberichten probeer ik te doorgronden wat dat is
‘een spitselband’ en hoe het bindproces in elkaar steekt.
Dat doe ik voordat ik aan het binden ga beginnen.
Daarvoor loop ik de stappen die Cox en Goddijn aandragen door en
probeer ze te begrijpen.
Daarna besluit ik wat ik wel en niet ga doen.

Laat ik deze keer eens beginnen bij het woord ‘spitsel’, daar
zit misschien iets in van het woord ‘spits’?

‘Spitsel’ volgens het Groot woordenboek der Nederlandse taal:

patroon voor kantwerksters

Je snapt dat deze betekenis niet de betekenis is
die schuilt achter de term ‘Spitselband’.
Of toch?

Nog eens verder zoeken.

‘Kneep en binding’ biedt een oplossing.
Als je zoekt in het document komt het woord op 2 pagina’s voor waarvan
één in het overzicht Nederlandse termen (index).
In de tekst komt het woord ‘spitsel’ voor in een soort van bijrol.
Bij 52.8 (op pagina 69), onder onderwerp 52 worden ‘omslagen’ besproken.
Bij 52.8 betreft het een verklaring van de ‘doorgehaalde binding’:

“binding die dichtbij het scharnier tussen rug en plat door een doorboring (spleet) in omslag of bekleding naar buiten treedt en zeer dicht daarbij door een tweede doorboring weer naar binnen”.

Okay, dat helpt enorm om te begrijpen wat een spitselband eigenlijk is.
Je bindt de katernen aan elkaar en aan stroken perkament die later
door de boekband naar buiten gaan en meteen weer naar binnen.
Als je dat een beetje aantrekt dan helpt de stug- en stijfheid van het perkament
om een boek te binden zonder (veel) lijm te gebruiken (denk ik).

Om dan te vervolgen met:

“Vaak wordt slechts een smal deel van de binding doorgehaald (dit smalle deel heet spitsel);”

Nu zijn we er.
Er staat ook een tekening bij die dit verduidelijkt.

Deze tekening komt uit: WK Gnirrep, JP Gumbert, JA Szirmai, Kneep en Binding – Een terminologie voor de beschrijving van de constructies van oude boekbanden, de tekeningen zijn van JA SZirmai. Je ziet, te beginnen links, de katernen, de kettingsteek, een spitsel – meegebonden en gevouwen naar de vorm van het boekblok en dan rechts de perkamenten bekleding waar de spilsel doorgehaald is.

Okay, nu snap ik beter wat ik ga maken.
Ik heb al eens een band gemaakt waarbij de perkamenten stroken, gedraaid
als veters, door de band werden gehaald en op de rug werden gebonden.
Dit lijkt me een soort ‘verbeterd model’.

Ik zeg niet dat als ik het begrijp wat ik moet maken, ik het ook kan maken,
maar de kans van slagen neemt wel toe.

Wat zeggen Cox en Goddijn over hoe je de spitsels moet maken?

Onder het kopte ‘nodig’ noemt ze ‘stroken soepel perkament voor de bindingen’.
Verderop in de tekst krijg je meer detailinformatie die ik al een keer vermelde.
Samenvattend: drie stroken van 1 cm breed en 20 cm lang en de
‘achtersteeksels’ zijn 1 cm breed en 4,5 cm breed.
De 4,5 cm is waarschijnlijk mede afhankelijk van de breedte van de rug.
De 15 katernen zijn waarschijnlijk 3,5 cm breed (?).
Mijn 20 katernen zijn bijvoorbeeld ruim 4 cm.

In het tweede artikel staat dan nog:

‘Rijg de spitsels door de gleuven. Knip hiervoor de uiteinden van de spitsels schuin af.’

De tekst maakt duidelijk dat de spitsels door het perkament van de boekband zal worden geregen aan zowel de vóór- als achterkant van het boek.

De tekst van Goddijn zegt op pagina 155:

‘8 stroken kalfsperkament van 1 cm breed en twintig cm langer dan het boek(blok, aanvulling Argus) dik is en waaraan aan één zijde een punt geslepen is’

Maar ook bij Goddijn worden de spitsels later nog smaller gesneden
aan de uiteinden. Ook hier gebeurt dit aan vóór- en achterzijde.

Intussen is mij in beide teksten al duidelijk geworden dat
er naast de spitsels en de boekband nog meer perkament
nodig is!

Maar daarover later.

AI (Copilot) geeft aan dat mijn tekst zekerder mag overkomen.
Ik gebruikt ‘waarschijnlijk’ en ‘denk ik’ maar dat doe ik bewust.
Zelf heb ik dit boek nog nooit gemaakt dus pas over een tijd,
als mijn exemplaar is ingebonden, kan ik deze tekst nog een keer
schrijven met meer zelfverzekerdheid en overtuiging.
Vandaag is dit nog steeds een verslag van mijn voorbereiding.

En de titel is natuurlijk niet spannend genoeg 🙂

Zoals ik het lees

Posted on april 8, 2025 by Argusvlinder

Dit boek is aan mijn aandacht ontsnapt.
‘The way I read it – Zoals ik het lees’ van Billy Collins,
in de vertaling van Harrie Jonkman, verscheen al begin 2024.
Ik kocht het veel later en heb het nu gelezen.

Billy Collins, The way I read it – Zoals ik het lees, in een vertaling door Harrie Jonkman, met portretten van Sam Drukker. Statenhofpers, Den Haag.

Billy Collins is een Amerikaanse dichter en uit zijn dichtwerk
van 1988 to 2022 werd een selectie gemaakt en voorzien van enkele
portrettekeningen van Sam Drukker.
Het boek verscheen bij de Statenhofpers samen met ‘Anker’, een
gedicht van Mensje van Keulen met een lino-afdruk van de hand
van Olivia Ettema.

Gedichten lees ik niet veel en ik heb er ook niet echt ervaring mee.
Maar het boek is mooi uitgegeven zoals meestal bij de Statenhofpers.
De beelden ie Collins in zijn werk oproept zijn mooi en dat maakt
het dat ze leuk zijn om te lezen.
Een voorbeeld van pagina 14:

Winter syntax

A sentence starts out like a lone traveler
heading into a blizzard at midnight,
tilting into the wind, one arm shielding his face,
the tails of his thin coat flapping behind him.

Zoals je ziet geen rijm,
er is geen opvallend metrum.
Vorm is er wel.
Zinnen breken af, net als bij andere dichters,
op inhoudelijk onlogische plaatsen om te vervolgen
op een volgende regel.

Het goede nieuws is dat er meerdere gedichten zijn over poëzie
in deze bundel. Op pagina 18 staat ergens in het midden van de pagina:

Introduction to Poetry

I want them to waterski
across the surface of a poem
waving at the author’s name on the shore.

But all they want to do
is tie the poem to a chair with rope
and torture a confession out of it.

They begin beating it with a hose
to find out what it really means.

Het beeld van de waterskiër die zwaait naar
de schrijversnaam aan de kust vind ik mooi en
vol humor.
Die humor kom je vaker tegen.

In het Engels twee woorden. In de Nederlandse vertaling slechts één woord. Maar het Latijn voor ‘Ga met me mee’ is iets anders dan ‘handboek’ of ‘gids’. Soms, zoals hier, zijn de gedichten net raadsels.

De hele ‘Introduction to Poetry’.

De opvattingen van Collins over gedichten blijkt duidelijk
uit de afbeelding hierboven met ‘Introduction to Poetry’.
In de bundel komt dit meerdere keren aan bod.
Eigenlijk spreekt hij mij hier streng toe!
Hij schetst een haast fysieke ervaring van gedichten in plaats
van altijd weer die verstandelijke benadering.

Nog een laatste voorbeeld van de droge humor.
Je kunt het boek beter zelf lezen dan dat ik
nog meer voorbeelden geef.

Gezinsverpakking

Posted on maart 23, 2025 by Argusvlinder

In 2024 schreven De Chabotten het boekenweekgeschenk ‘Gezinsverpakking’.
Dat is het tweede boekje dat ik wil gaan inbinden in het stuk textiel,
blockprint, uit India.
Die stof bracht ik dit jaar mee terug naar Nederland.

Dit is het stapeltje losse katernen dat ik via de Stichting Handboekbinden heb gekregen.

De katernen moeten straks nog op maat gesneden worden. Een katern is een paar bedrukte vellen papier die netjes gevouwen zijn.

Om het in te binden ga ik gaten prikken in ieder katern. Daarvoor gebruik ik de prikmal. De gaten bevinden zich dadelijk in de bladspiegel van het boek. De gaten hadden nog dichter op elkaar mogen zitten maar het kan wel. Het bovenste en onderste gat komen straks op 1 centimeter van de boven- en onderkant van het boekblok.

Voor de draad heb ik anderhalve meter afgeknipt: de afstand tussen het onderste en bovenste gat is 19 centimeter. Het zijn 6 katernen. Ik neem dan 7 x 20 centimeter= 140 cm, afgerond 150 cm. ‘De eerlijke vinder’ heb ik ingebonden met een witte draad die met was behandeld is. Die draad laat zich makkelijker verwerken. Maar nu kies ik voor de zwarte draad.

Je begint met het laatste katern van het boek en bind steeds het voorgaande katern erbij.

Als het boekblok ingebonden is kan ik aan het gaas voor de rug en de schutbladen beginnen.

Schutblad – voor.

Schutblad – snijden.

Schutblad – passen.

Schutblad – voor en achter.

Schutblad – gereed om te lijmen.

Voor het lijmen van het gaas en het in de boekenpers plaatsen, heb ik de eindjes van de draad tussen de katernen gelegd.

Boekenweek

Posted on maart 17, 2025 by Argusvlinder

Links het door mij ingebonden boekenweekgeschenk uit 2023: Lize Spit, De eerlijke vinder en rechts het geschenk voor 2025: Gerwin van de Werf, De Krater.

Citaat van de dag:

Vertrouwd raken met de personages uit een verhaal lijkt op het leren kennen van nieuwe mensen, inclusief hun karakter en gedachten. Hoe meer die personages van onszelf afwijken, hoe meer ze onze horizon verbreden en onze wereld verrijken. Via boeken kruipen we in de huid van anderen, strelen we hun lichaam en kijken we met hun blik.

Bovenstaande is een citaat uit:

Irene Vallejo, Uit liefde voor het lezen.

Boekenweek

Posted on maart 14, 2025 by Argusvlinder

Sommige [dier]soorten zijn begiftigd met, in enkele gevallen, verbazingwekkend complexe communicatieve vaardigheden, maar geen enkel soort kan wedijveren met die van ons wat betreft souplesse, vrijheid en rijkdom van nuances. Dit linguïstische wonder stelt ons in staat tegelijkertijd in twee werelden te leven: in de tastbare ruimte die we delen met duizenden andere levende wezens en in een parallel universum, dat enkel en alleen van ons zelf is – de wereld van de fantasie, van de mogelijkheden, van symbolen – en waartoe geen enkel ander schepsel toegang heeft.

Bovenstaande is een citaat uit:

Irene Vallejo, Uit liefde voor het lezen.

Argusvlinder

De avonturen van de Argusvlinder

Tagarchief: boek

Grounding / STANDVAST

With love, from an invader

De straat als redder van boeken

Kapitaalband II

Kapitaalband: nu de werkelijkheid

Kapitaalband met de hand: een ode aan boekbinden in spitselbandstijl

Dat de duisternis niet valt zoals we meestal zeggen, maar opklimt uit de aarde

Illustraties gelijmd, tijd voor draad – Over het binden van een bijzonder boek, weer een paar stappen.

Boekbinden in actie

The Phoenician Scheme: een esthetisch labyrint

Een boeket uit 1440

Bladwachter Aratus

De smaak van het leven tussen een sleutel en Léger

Voel jij je ook aangesproken door Kamagurka?

Mijn Bandzetter verfijnd: Precisie in het inbinden

Denken over oorlog en vrede

Zoals ik het lees

Gezinsverpakking

Boekenweek

Boekenweek

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen: