Met rechts een pantservoertuig

Op Tweede Kerstdag bezoeken we Praia, de hedendaagse hoofdstad van
de staat Cabo Verde en de grootste stad op het eiland Santiago.

DSC_0122CaboVerdeSantiagoPraia

Uitzicht op Praia. Bij een hoofdstad van een land met een ligging en bewogen geschiedenis als Cabo Verde, passen andere verwachtingen dan wanneer je, ik zeg maar wat, aan Kopenhagen denkt. Als je met open ogen rondkijkt zie je interessante dingen.


DSC_0123CaboVerdeSantiagoPraia


DSC_0124CaboVerdeSantiagoPraiaQuartelJaimeMota01MetRechtsEenTank

Dit is het Quartel Jaime Mota. Gebouwd in 1827 als militaire barak en nu is er onder andere een museum. Rechts staat een oud pantservoertuig (Een Russische BRDM-2, een amfibisch pantservoertuig).

DSC_0124CaboVerdeSantiagoPraiaQuartelJaimeMota02MetRechtsEenTank


DSC_0125CaboVerdeSantiagoPraiaQuartelJaimeMota

Quartel Jaime Mota.


DSC_0126CaboVerdeSantiagoPraiaDahjeVrij

Ik vermoed een dagje vrij.


DSC_0127CaboVerdeSantiagoPraia


DSC_0130CaboVerdeSantiagoPraia

In het centrum van de stad.


DSC_0131CaboVerdeSantiagoPraia01

Zomaar een winkel? Nou nee. ‘loja grande muralha’ betekent zoiets als ‘geweldige muurwinkel’. Let eens op het embleem op de muur.

DSC_0131CaboVerdeSantiagoPraia02GreatWallTradeCoLtdCapeVerde

Er was toen ook al veel te doen op Kaapverdië over de ontwikkelingshulp die de Chinese overheid gaf. Een verschijnsel in veel regio’s. Niet alleen Azië.


DSC_0132CaboVerdeSantiagoPraiaMarkt


DSC_0133CaboVerdeSantiagoPraiaIkZieEenLinosnede

Hier zie ik nu een linosnede in.


De schenkelworkshop 25

Vandaag was er niet zo veel te melden.
De jaarwaaier is gereed.
Helemaal tevreden ben ik niet maar ik heb niet het
idee dat ik de afbeelding beter kan krijgen.
Dus voor nu even stoppen.
Het boek-in-boek katern is ook gereed.
Dat moet nog een beetje op maat gesneden worden maar
dat ga ik later doen.

IMG_4924Jaarwaaier

Intussen ben ik begonnen een kleine werkplank te maken om het lino snijden comfortabeler te maken. De plank krijgt een stootrand waartegen de lino gelegd kan worden. Die zal dan beter blijven liggen. Aan de andere kant krijgt het blad een rand om achter de tafelrand te blijven hangen. Binnenkort een foto van dit heel eenvoudige voorwerp. Voor nu 1 rand met houtlijm vastgezet. De volgende keer spijkers meenemen om de randen ook vast te kunnen spijkeren.


Kerst op Cabo Verde

Het eiland heet Santiago, we waren eerst van Cidade Velha
naar het fort gelopen:
Forte Real de Sao Filipe of Fortaleza Real de S. Filipe.
Onderweg terug naar Cidade Velha besloten we de rivierbedding
van Ribeira Grande op te zoeken.

DSC_0090CaboVerdeCidadeVelhaMaanSterMaan

Op het eerste gezicht een gewoon huis maar kijk eens naar de decoratie onder aan het dak/boven aan de gevel: maan, ster, maan.


DSC_0091CaboVerdeCidadeVelha

Geen idee wat dit was of is.

DSC_0092CaboVerdeCidadeVelha


DSC_0093CaboVerdeCidadeVelha

Cidade Velha ligt in het ravijn geklemd.


DSC_0094CaboVerdeCidadeVelha


DSC_0095CaboVerdeCidadeVelha

Dit is het begin (of einde) van de weg die we nemen. Dit zal even later overgaan in een pad.


DSC_0095CaboVerdeCidadeVelhaSidadiVelhaKandidataAPatrimoniuDiUmanidadi

Links van de weg stond dit bord: Sidadi Velha Kandidata a patrimoniu di umanidadi of kandidaat voor wereld erfgoed. De inschrijving was in 2009 dus ik vermoed dat dit bord van voor dat jaartal was.


DSC_0096CaboVerdeCidadeVelha

In het begin staan links en rechts muren maar dan neemt de natuur het over.


DSC_0097CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0098CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0099CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0100CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0102CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0103CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0104CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0105CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0106CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0108CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0109CaboVerdeCidadeVelha

Geen idee wat voor soort vogeltjes dat dit zijn maar ze zaten zo knus bij elkaar.


DSC_0110CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0111CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0112CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0114CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0117CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0119CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0120CaboVerdeCidadeVelhaDSC_0121CaboVerdeCidadeVelha

Men hoefde niet verder aan te dringen. Tijd om om te keren. Morgen naar Praia.


De Schenkelworkshop 24

Gisteren eerst nog even gewerkt aan de jaarwaaier.

IMG_4917DeJaarwaaierIMG_4918DeJaarwaaier

Van licht naar donker. Nog één jaartal te gaan.


IMG_4919DeSchenkelworkshop

Van de twee pagina’s met een schenkelmonument is er één met een gouden schenkel. Die zie je hier. Hiermee is het middelste katern gereed. De boek-in-boek constructie moet nog op maat gesneden worden en straks genaaid worden met de andere twee katernen.


“Ik ben maar een matrozenmeid / zo’n meid die zonder onderscheid /…”

In een stapeltje krantenartikelen over Hella Haasse zit
een artikel over een uitgave uit 2000 van de margedrukker
De Lange Afstand.
Teksten geschreven door Hella Haasse voor het cabaret van
Wim Sonneveld onder de titel:
“Yvonne de spionne en andere cabaretteksten”.

HellaEnWimKop01

De tekst vond ik ook op de website van het NRC maar
daar ontbrak de leuke foto (tijdsbeeld!).

Eindelijk kreeg Wim Sonneveld, eind 1943, zijn zin. Al een jaar of vijf trad hij her en der op, maar het liefst wilde hij met een eigen gezelschapje een avondvullend programma brengen in het Leidsepleintheater in Amsterdam. Toen hij er ten slotte in was geslaagd het theatertje voor een paar weken te huren, contracteerde hij vijf veelbelovende vrouwen en stelde een programma samen onder de titel Alleen voor dames… De teksten betrok hij van diverse auteurs. Zo schreef Hella Haasse het ironische groepsnummer De dames van het ballet, over de moeite die men zich tijdens een auditie moet getroosten om in de smaak te vallen: ,,Benen op, benen neer, lach eens lief naar die meneer. / Koop relaties met prestaties, koop beroemdheid met je eer…”

HellaEnWimTekst01

De 25-jarige Hella Haasse genoot sinds kort enige bekendheid als actrice. In de zomer van 1943 speelde ze de titelrol in de openluchtvoorstelling Mariken ,,met zulke jeugdige onbevangenheid”, aldus het weekblad Cinema & Theater, ,,met zooveel gratie en charme, natuurlijke smartuitdrukking en echte vroomheid, dat het voor iedereen een verrassing werd.” Maar de journaliste Wim Hora Adema, die naast haar illegale werk een baantje had als secretaresse van Sonneveld, wist dat deze veelbelovende toneelspeelster ook kon schrijven. Zij legde het contact met haar 26-jarige werkgever.

Wim Sonneveld wilde de samenwerking graag voortzetten. Zijn tweede programma, dat begin 1944 in première ging, was geheel door Hella Haasse geschreven. Het heette Sprookjes en werd alom met gejuich ontvangen. Diverse ooggetuigen hebben nadien verzaligde herinneringen opgehaald aan de verfijnde, feeërieke sfeer, die zo’n hartverwarmend contrast vormde met de grauwe buitenwereld. Over de oorlog werd natuurlijk met geen woord gerept – niet alleen omdat het publiek daarvan nu juist een avond lang wilde wegvluchten, maar ook omdat de Duitse censuur bij elk onvertogen woord onmiddellijk zou hebben ingegrepen.

HellaEnWimTekst02

Hoe de aankomende tekstschrijfster niettemin een ernstige overpeinzing vooraf liet gaan aan de lichtvoetige sprookjessfeer, blijkt uit haar proloog In de sprookjeshemel, waarin Scheherazade, Moeder de Gans, Hans Christian Andersen en de gebroeders Grimm zich weemoedig afvragen hoe het de hoofdpersonen uit hun vertellingen later is vergaan. ,,Wie luistert nog naar een verhaal / in sprookjesstijl, in sprookjestaal?” begint hun gezamenlijke slotcouplet. ,,Die dagen zijn voorgoed verdwenen, die nachten komen nimmer weer. / Wij moeten in de hemel leven… Op aarde is geen plaats voor sprookjes meer.”

Met dit lied opent het bundeltje Yvonne de spionne en andere cabaretteksten, dat kortgeleden in een bibliofiele editie verscheen bij de eenmansuitgeverij De Lange Afstand. Het bevat negen liedteksten die Hella Haasse tijdens en kort na de oorlog schreef voor het cabaretgezelschap van Wim Sonneveld en voor een cabaretprogramma onder leiding van de acteur Cor Ruys, waarin Fien de la Mar met al haar dramatiek de berijmde monoloog Drie circusvrouwen ten beste gaf. Eigenaardig genoeg is in het colofon sprake van teksten uit de jaren 1945 tot 1947. In werkelijkheid dateert het vroegste nummer in de bundel, de proloog voor Sprookjes, dus al uit het begin van 1944.

In een hedendaags cabaretprogramma zouden deze lyrische, licht-filosofische en soms ook grappige liedjes niet meer passen, maar Hella Haasse verstond haar vak. De openingszinnen van Matrozenmeid zitten geheid in elkaar: ,,Ik ben maar een matrozenmeid / zo’n meid die zonder onderscheid / met elke losse zeeman vrijt / zijn geld versmijt, zijn deken spreidt…” En het door Conny Stuart vertolkte Yvonne de spionne wemelt van de komische effecten, vooral als de hoogst opvallende spionne telkens herhaalt hoe `onopvallend’ ze te werk gaat.

HellaEnWimTekst03

Maar in de loop van 1947 groeiden Sonneveld en zijn tekstschrijfster uit elkaar. Zij publiceerde in 1948 haar debuutnovelle Oeroeg en hij zocht andere auteurs. ,,Het had niet bar veel om het lijf, maar het was toch wel fijn”, zei Hella Haasse later in het Algemeen Handelsblad over de cabarettijd. ,,En ik heb er veel geleerd. Maar het lag me inderdaad niet helemaal, ik ben er te relativerend voor. Het cabaret ziet alle dingen zwart-wit, zo moet ze het althans naar buiten voorstellen, en ik weeg altijd alles af…”

Hella Haasse: Yvonne de spionne en andere cabaretteksten. De Lange Afstand, postbus 2013, 7210 ZG Eefde, ƒ85.

HenkVanGelderNTCHellaEnWim20000502

Dit is het hele artikel van Henk van Gelder zoals dat op 2 mei 2000 verscheen in het NRC.


Forte Real de São Filipe

Bij Cidade Velha liggen op een heuvel de restanten van
een fort dat in de 16e eeuw is aangelegd.
Wikipedia geeft onder andere de volgende beschrijving:

Forte Real de São Filipe is a 16th century fortress in the city of Cidade Velha in the south of the island of Santiago, Cape Verde. It is located on a plateau above the town centre, 120 meters above sea level. The historic centre of Cidade Velha is an UNESCO World Heritage site since June 2009.

De geschiedenis van Cabo Verde is best een bewogen geschiedenis.
De Bradt-gids uit 2011 (5e editie) beschrijft het ontstaan
van leven op de Kaapverdische eilanden als volgt:
er waren voor het jaar 445 voor Christus al Phoenicische bezoekers.
Zeevarenden.
In 445 voor Christus kwam Kapitein Hanno op een tocht die
begon in Cadiz een aantal eilanden tegen en
maakte daar melding van.
Men vermoedt vandaag dat dit om de Kaapverdische eilanden ging.
Hij noemde de eilandengroep ‘Hesperias’.
Hanno meldde verder dat hij een grote vulkaan zag ten westen
van Afrika. Dit zou Fogo geweest kunnen zijn.
Ook vanuit West Afrika is het mogelijk dat er zeevarende bezoekers
zijn geweest op Cabo Verde maar de mensen gingen er ook weer weg.
Pas toen Portugese ontdekkingsreizigers met hun schepen verder
voeren dan de Canarische Eilanden kwam bewoning in beeld.
Tussen 1455 en 1461 werden de eilanden ‘ontdekt’ en de eer gaat
meestal naar Antómio de Noli (Genua) en Diogo Gomes (Portugal).
In 1462 werd er een kleine kolonie gesticht door Portugezen,
Spanjaarden en Genuezen.
Op Santiago, aan de rivier de Ribeira Grande vestigde De Noli zich.
Arbeiders, in de vorm van slaafgemaakten, werden aangevoerd
vanuit Afrika en in 1852 waren er 13.700 slaven op Santiago
en Fogo, onder dwang van 100 blanke Europeanen.
Via de eilanden werd veel handel gedreven:
van Afrika naar Europa en Noord- en Zuid Amerika en andersom.
Niet in de laatste plaats met slaafgemaakten als handelswaar.
In 1770 wordt Praia de hoofdstad.
Pas in 1975 werden de eilanden samen met Guinea-Bissau
onafhankelijk van Portugal.
Dan in 1980 gaat Guinea-Bissau zijn eigen weg.
Cabo Verde is daarmee een volledig zelfstandige staat.

DSC_0058CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaCathedral

Op Eerste Kerstdag gingen we eerst naar Cidade Velha. Eigenlijk op zoek naar vervoer. Maar omdat er geen vervoer te zien was besloten we zelf te gaan lopen. Dat kan best. Het gaat wel even omhoog maar onderweg is het uitzicht prachtig. Hier zie je bijvoorbeeld de Kathedraal (of wat er na al die jaren van over is).


DSC_0062CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

De foto’s geven niet echt een stralende aanblik. Maar het was die dag gewoon mooi weer maar het woestijnzand in de lucht levert een bijna mistige aanblik.


DSC_0063CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipe

Forte Real de São Filipe of Fortaleza Real de São Filipe.


DSC_0064CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaRibeiraGrande

Dit enorm ravijn was lang geleden een machtige rivier die er de oorzaak van was dat Cidade Velha, in het begin van de bewoning van de eilanden, de belangrijkste plaats was. De rivier is inmiddels zo goed als droog. Ribeira Grande is de naam.


DSC_0065CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaRibeiraGrandeIgrejaEConventoDeSaoFrancisco

Toen we eerder het oude deel van Cidade Velha doorwandelden bezochten we ook dit gebouw: Igreja e convento de Sao Francisco.


DSC_0066CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortalezaRealDeSFilipeDSC_0067CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaRibeiraGrandeDSC_0068CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0069CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaRibeiraGrandeDSC_0070CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0071CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0072CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0073CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0074CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaDSC_0079CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0080CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Cidade Velha.


DSC_0081CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Vissen is nog steeds belangrijk.


DSC_0082CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0083CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaRibeiraGrandeDSC_0084CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0085CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeCisterna

Zo hoog op de heuvel ben je misschien wel veilig en is het effectief om een eiland te verdedigen maar veel zoet water zal er niet zijn. Zeker niet bij het klimaat van Cabo Verde. Dus voor water was er een speciale voorraadkelder (cisterne).

DSC_0086CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeCisterna


DSC_0087CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaRibeiraGrandeDSC_0088CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipeDSC_0089CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaFortRealDoSaoFilipe

Cabo Verde is vooral rustig en erg mooi.


De Schenkelworkshop 23

IMG_4912DeSchenkelworkshop

Nadat ik het bladgoud op de testafdruk nog aangerold heb en overtollige stukje bladgoud verwijderd heb, kan ik beginnen aan één van de twee bladen met een afdruk van het schenkelmonument, dat in het boek gaat komen. Eén van die twee bladen krijgt een gouden schenkel. Dus begin ik met een dikkere lijm aan te brengen.


IMG_4913DeSchenkelworkshop

Daar plaats ik een stuk van een heel dun vel bladgoud heel voorzichtig op. Dan druk ik dat aan, eerst met de haren van een kwast, dan met mijn vingers. Voorzichtig dat het goud niet scheurt. Dan is het wachten tot morgen dat het goed droog is om de overtollige delen weg te halen.


Daarna had ik tijd om weer eens verder te gaan
met de jaarwaaier. Op de testafdruk kwam nog 1 jaartal.
Dat heb ik er op gedrukt met de nieuwe inkt.

IMG_4914DeSchenkelWorkshopJaarWaaierAfficheletter

Het papier is heel zacht geel of crème waar de jaarwaaier op komt te staan. Dus wilde ik ook eens proberen wat een witte afdruk doet. Omdat dit niet gelijk bij de eerste afdruk tot een goed gevolg leidde bedacht ik de tweede druk, op dezelfde plaats, te drukken met een mengsel van wit en blauw.


IMG_4915DeSchenkelWorkshopTestJaarWaaier

Dat lukte beter. Dat heb ik toen tot werkwijze verheven.


IMG_4916DeSchenkelWorkshopDefinitieveJaarWaaier

Daarom deze nieuwe kleuren op de definitieve pagina. De jaarwaaier gaat nog drie jaartallen bevatten.


Assomada

Voor de vakantie naar Cabo Verde hebben we de vluchten
en het verblijf in drie hotels/appartementen geboekt.
Toen we na een spannende vlucht aankwamen op Santiago
werden we met een taxi naar ons hotel gebracht.
Samen met andere Nederlandse toeristen.
Dus toen we naar Assomada, een grote markt op het eiland,
wilden, hebben we de taxi weer gebeld.
Toen bleek dat we veel geluk hadden gehad.
In de taxi zaten ander Nederlanders die of in dezelfde vlucht
gezeten hadden als wij of vergelijkbare issues hadden ervaren.
Voor de mensen van dezelfde vlucht gingen we eerst
terug naar de luchthaven. Hun bagage was net aangekomen.
De twee andere Nederlandse toeristen waren tot dan toe
niet op Fogo geraakt. Ook binnenlandse vluchten
ondervinden hinder van het woestijnzand in de lucht.
(Fogo was onze tweede bestemming)

DSC_0044CaboVerdeSantiagoAssomadaDSC_0045CaboVerdeSantiagoAssomada

Markten zijn overal op de wereld een feest. Je kijkt je ogen uit. Alles wat je maar kunt bedenken kun je er kopen. Vandaag een kleine selectie.


DSC_0046CaboVerdeSantiagoAssomadaDSC_0047CaboVerdeSantiagoAssomadaDSC_0048CaboVerdeSantiagoAssomadaDSC_0050CaboVerdeSantiagoAssomada


DSC_0051CaboVerdeSantiagoAssomada


DSC_0052CaboVerdeSantiagoAssomadaCineClube

Cine Clube.


DSC_0053CaboVerdeSantiagoAssomadaDSC_0054CaboVerdeSantiagoAssomadaDSC_0055CaboVerdeSantiagoAssomada


Singing in the rain, bijna

De horeca is vaak moeilijk te volgen.
Volgens sommige vallen al die bedrijven bij bosjes om (?)
Hieronder zie je een horeca-ondernemer die na de
eerste lockdown zijn prijzen meteen verhoogde.
Een horecaman die steeds de randjes op zoekt van
wat mag/kan (met zangavonden).
Iemand die voor aan staat om te klagen (KHN).
Maar die in moeilijke financiële tijden het toch
een goed idee vindt om de bovenkant van zijn
parasols te laten reinigen.

IMG_4911BredaHavermarkt

Het leverde een soort van ‘Singing in the rain’-beeld op, vanmorgen op de Havermarkt in Breda.


De Schenkelworkshop 22

De laatste drukgang, dat is ten minste het idee.
En een paar kleine tubes om een nieuw merk
van inkt uit te proberen.

IMG_4906DeSchenkelworkshop

Deze inkt wordt speciaal verkocht voor linoprint (block print). Maar ik ben niet echt tevreden. Zo ontevreden zelfs dat ik de testafdrukken maar niet laat zien. Dan kan het natuurlijk ook aan mij of aan mijn gereedschap of materiaal liggen. Hier moet ik nog eens verder voor op onderzoek.


De laatste versie van de lino bevat niet veel af
te drukken lijnen of vlakken meer.
De laatste drukgang gaat met gele inkt.
De resultaten:
IMG_4907DeSchenkelWorkshopIMG_4908DeSchenkelworkshopIMG_4909DeSchenkelWorkshop

Deze laatste komt in het boek. Niet omdat het de beste afdruk is maar omdat de afdruk gemaakt wordt op het papier waarop ook al andere afdrukken en decoraties zijn gemaakt.


IMG_4910DeSchenkelworkshop

Het idee is dat ik de grote, ronde schenkelvorm, die tot nu toe zwart gebleven is, ga voorzien van een laagje bladgoud. Het schenkelmonument zal daardoor steeds glanzen. Hier probeer ik het bladgoud voor het eerst sinds heel lange tijd weer eens aan te brengen. De verf was eigenlijk nog niet droog genoeg en op sommige plaatsen zitten twee lagen en is de lijm nog niet droog. Dat moet volgende keer beter.


Cidade Velha – Oude stad

Het is 23 december 2011.
Eerlijk gezegd hadden wij helemaal niet zo’n beeld
bij Cabo Verde. Maar het beviel ons er uitstekend.
Het vorige bericht eindigde met een beschrijving van
Cidade Velha, als ingeschreven plaats op de UNESCO
Wereld Erfgoed lijst.
De foto van het dorpsplein is van het deel van het dorp
dat laag bij zee ligt. De oude plaats ligt meer tegen de heuvels.
Daar wandelen we naar toe.

DSC_0009CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Die wandeling gaat gestaag omhoog. Al snel ben je alleen, in alle rust, buiten het toch al niet heel drukke dorpje.


DSC_0010CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Dit is terugkijkend naar het moderne dorp, omlaag, richting zee.


DSC_0011CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaConventoDeSaoFrancisco

Dit zijn de restanten van een Franciscaans klooster: Convento de Sao Francisco.

DSC_0012CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaConventoDeSaoFrancisco

Dit dorp was een belangrijke stap voor de ontdekkingsreizigers. Na de Canarische Eilanden weer een stap op de ‘snelle en korte route naar India’. Ook Vasco da Gama ging hier ooit voor anker. We bezochten ooit zijn graf in Goa.


DSC_0014CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaConventoDeSaoFrancisco


DSC_0015CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaConventoDeSaoFrancisco


DSC_0016CaboVerdeSantiagoCidadeVelha


DSC_0018CaboVerdeSantiagoCidadeVelha


DSC_0021CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaIgrejaNaSaDoRosarioSecXVDSC_0022CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaIgrejaNaSaDoRosarioSecXV

Cidade Velha, Igreja Na Sa do Rosario, sec XV (Igreja Nossa Senhora do Rosario of Kerk van Onze Lieve Vrouw van de Rozenkrans, 15e eeuw).


DSC_0024CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaIgrejaNaSaDoRosarioSecXV


DSC_0025CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaErgensOpEenMuur

Ergens op een muur.


DSC_0026CaboVerdeSantiagoCidadeVelha


DSC_0027CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

We lopen al weer terug naar het moderne dorp.


DSC_0028CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaDSC_0029CaboVerdeSantiagoCidadeVelhaDSC_0030CaboVerdeSantiagoCidadeVelha


In een volgend bericht foto’s van de markt in Assomada.

Cabo Verde

Net voor het begin van de bankencrisis kochten we een
ander appartement. Het oude was nog niet verkocht.
Dat verkopen van het oude appartement viel niet
mee en nadat we uiteindelijk het oude appartement
verkocht hadden en verhuisd waren, wilden we op vakantie.
Zo’n beetje met het gevoel dat we nu allemaal hebben.
Het liep tegen het eind van het jaar. De Canarische Eilanden
hebben dan wel redelijk weer maar om mooi weer te hebben
besloten we wat verder weg te gaan: Cabo Verde.
We gingen naar twee eilanden: Santiago en Fogo.

DSC_0541CaboVerde

Het kwam er alleen nooit van om de foto’s op mijn blog
te plaatsen. Nu met de covid pandemie is er tijd voor.

We hadden toen geen speciaal plan: zon, lekker eten, beetje strand.
Dat was het wel.

DSC_0540CaboVerdeSmallBrassPlateSymbolVOCAmsterdam

Maar de geschiedenis kruipt waar het niet gaan kan. Dit is een kleine koperen speld met het logo van de VOC. Cabo Verde is de eerste halte van westerse ontdekkingsreizigers in de tropen. Onderweg naar Amerika of Azië kon hier voedsel en water worden ingeslagen.


DSC_0539CaboVerdeCatalogueOfTheExhibitionNosPatrimoniu

Natuurlijk kwamen we ook een tentoonstelling tegen die meer informatie gaf over het verleden van Cabo Verde.


Van de vakantie hield ik een klein dagboekje bij.
Dat gaat me hopelijk helpen de foto’s een plaats te geven.
Dat verslag begint op 22 december 2011.

Gisteren zijn we als begin van onze vakantie gaan eten bij het Bredase restaurant ‘Binnen’. Het restaurant is gestart kort voor de bankencrisis in 2008. Toen zijn we er een paar keer gaan eten. Voordat dit oude pakhuis aan de haven van Breda restaurant werd was er er beneden (het restaurant zat op de 1e en 2e verdieping) een bruine kroeg: ‘Het Klapcot’ of kortweg het ‘Klap’ zoals wij het noemden. Mariabeelden en andere heiligen tegen de muren, in het midden een biljart. Men verkocht er Grolsch beugels.

DSC_0522CaboVerdeCafésDeCaboVerde

Wij gingen vooral om te genieten. Dat kan daar prima. Vandaag een kleine serie foto’s om een heel klein beetje van de sfeer te proeven.


DSC_0003CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

De reis verliep niet helemaal vlekkeloos. Er staan in die tijd van het jaar vaker stevige winden op het Afrikaanse vaste land. Die wind brengt heel veel zand met zich mee. Zoveel zand dat het zand kan gaan werken als schuurpapier op een vliegtuig. In plaats van een vlucht met een tussenstop op het eiland San Vincente vliegen we (na twee pogingen voor een tussenlanding) direct door naar Praia, de hoofdstad van Santiago.


DSC_0004CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

De vlucht was dan misschien spannend maar bij het hotel, een paar kilometer vanaf Cidade Velha, een kleine stad 15 kilometer buiten de hoofdstad Praia was het heerlijk rustig. Mooi weer.


DSC_0005CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Het hotel zal alle maaltijden verzorgen en dat deden ze prima. Ook met Kerstmis. We waren er de enige gasten.


DSC_0006CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Dit geeft een idee van de weg naar Cidade Velha, eenvoudig te voet te bereiken.


DSC_0007CaboVerdeSantiagoCidadeVelha


DSC_0008CaboVerdeSantiagoCidadeVelha

Het centrale plein (Pillory Square) in Cidade Velha, een World Heritage Site.


Wikipedia:

Cidade Velha, hetgeen in het Portugees “Oude stad” betekent, is een stad in Kaapverdië, 15 kilometer gelegen van de hoofdstad Praia op het eiland Santiago. Cidade Velha is de oudste nederzetting op Kaapverdië en heette voorheen Ribeira Grande. Om verwarring met de stad Ribeira Grande op een ander Kaapverdisch eiland te voorkomen, is de naam gewijzigd in Cidade Velha.

UNESCO beschrijft de reden van inschrijving als
World Heritage Site:

Cidade Velha, Historic Centre of Ribeira Grande

The town of Ribeira Grande, renamed Cidade Velha in the late 18th century, was the first European colonial outpost in the tropics. Located in the south of the island of Santiago, the town features some of the original street layout impressive remains including two churches, a royal fortress and Pillory Square with its ornate 16th century marble pillar.

De Schenkelworkshop 21

De laatste foto van het vorige bericht over het boek
‘Soep’, met de titel De Schenkelworkshop,
eindigde met een foto van een linosnede die weer
wat verder was bewerkt dan een vorige versie.
Maar met inkt erop is beter te zien wat de volgende
drukgang voor effect kan hebben.
Dat zien we vandaag in dit bericht.

IMG_4897DeSchenkelworkshop

Dit is het startpunt voor vandaag. De lino zoals bijgesneden de vorige keer, maar nu met een rode inkt. De rode inkt zal gezet worden op de zwarte basis, het schenkelmonument, zoals dat de vorige keer te zien was. De rode driehoekige vorm is de plaats waar 3 schenkelvormen over elkaar liggen.


IMG_4898DeSchenkelworkshop

Dit is het eerste testresultaat. De karakteristieke schenkel blijft gewoon zwart. De andere schenkelelementen worden door een arcering verder ingekleurd.


IMG_4900DeSchenkelworkshop

Dan de testafdruk op het gele papier. Deze afdruk (en de vorige trouwens ook) zijn echt alleen testafdrukken en komen niet in het uiteindelijke boek.


IMG_4901DeSchenkelworkshop

Dit is wel een afdruk die in het boek zal worden opgenomen.


IMG_4902DeSchenkelworkshop

Dat is ook het geval voor deze afdruk. Je ziet net aan de linkerkant dat dit een van de pagina’s is waarin het boek-in-boek idee wordt uitgewerkt. De beide afbeeldingen zullen uiteindelijk niet gelijk zijn aan elkaar (nog los van verschillen als gevolg van het drukproces).


IMG_4903DeSchenkelworkshop

Na de afdruk in rood komt er nog een volgende drukgang. Alle delen waar de schenkelvormen elkaar overlappen, die dus dubbel zijn, krijgen ook een dubbele kleur opgedrukt. Daarvoor is alles van de lino weggesneden wat niet die volgende kleur krijgt. Met uitzondering van de buitenranden en de enige plaats waar de schenkelvormen elkaar driedubbel overkappen. Die driedubbele plaats blijft massief maar is wel bijgesneden ten opzichte van de rode afdruk. Daar zien we later deze week hopelijk weer wat van.


Naast het afdrukken van de lino’s ben ik aan het nadenken
over een paginagrootte lino-afdruk met als thema ‘Soep’.
Meestal maak ik geen schetsen maar dat ben ik nu toch
aan het proberen.
Om letters bij het linosnijden te betrekken probeer ik met
millimeterpapier meer gevoel te krijgen voor wat er komt
kijken bij letterontwerp.

IMG_4904DeSchenkelworkshop


De Schenkelworkshop 20

Van de achtergrond van het ‘Schenkelmonument’ zijn
een aantal blauwe afdrukken gemaakt. Ik heb de achtergrond
van de lino weggesneden en wil nu de achtergrond van
het ‘schenkelmonument’ met zwart een basis geven voor de
volgende drukgangen.

IMG_4887Schenkelworkshop

Dit is de linosnede met zwarte inkt. Deze inkt dekt goed. Omdat ik niet tevreden ben over de gekleurde inkten die, volgens het etiket, speciaal voor linodruk gemaakt zijn, heb ik deze week verschillende kleuren in kleine hoeveelheden gekocht van een ander merk. Hopelijk komen die deze week zodat ik die kan gaan uitproberen. Het kan natuurlijk ook aan mijn gebruik liggen dat de inkten niet doen wat ik graag zou zien.


Dit is dan het resultaat:

IMG_4888DeSchenkelworkshop


Omdat ik tevreden ben met het eerste testresultaat
besluit ik meteen het drukken op de originele pagina’s
van het boek voort te zetten.

IMG_4889DeSchenkelworkshop
IMG_4890DeSchenkelworkshop


Dan maak ik de testdrukken af. Dat geeft me straks gelegenheid
om de volgende drukgangen nog te kunnen testen.

IMG_4891DeSchenkelworkshop


IMG_4893DeSchenkelworkshop

Als ik de lino schoonmaak verdwijnt ook de tekening weer. Dat is jammer maar die kan ik intussen eenvoudig er terug opzetten. Dan kan ik de volgende stap in het snijden van de lino zetten.


IMG_4894DeSchenkelworkshop

Arceringen van de diverse (schenkel)onderdelen.


IMG_4895DeSchenkelworkshop

Dan snij ik de meest karakteristieke schenkelvorm ook weg. Daarmee hoop ik er voor te zorgen dat de zwarte kleur niet meer geraakt wordt door andere kleuren inkt. Overigens in het uiteindelijke resultaat ga ik nog wel iets met die schenkel doen maar nu eerst de arceringen afdrukken.


IMG_4896DeSchenkelwprkshopGereedVoorDeVolgendeDrukgang

Even weer alles bij elkaar gelegd. De zwarte inkt die veel beter dekt en zich beter laat verwerken heeft als eigenschap dat hij langer moet drogen.



Humayun’s tomb – World Heritage Site

Het laatste monument dat we bezochten was het grafcomplex
van keizer Humayun. Een van de grote heersers van het
magische India.

Wikipedia vat het als volgt samen:

Nasiruddin Muhammad Humayun (Kaboel, 6 maart 1508 – Delhi, 27 januari 1556) was keizer (“padishah”) van het Mogolrijk in het noorden van Voor-Indië tussen 1530 en 1540 en opnieuw in 1555 en 1556. Hij was de zoon en opvolger van Babur, de stichter van het Mogolrijk en de Mogoldynastie. Onder zijn vader speelde hij als legeraanvoerder een rol in de verovering van diens rijk. Toen zijn vader in 1530 onverwachts aan een ziekte overleed, kwamen veel van de Afghaanse edelen in opstand, die na een lange strijd het gezag van de Mogols erkend hadden. De belangrijkste onder hen was Sher Shah Suri, de gouverneur van Bihar. Deze wist Humayun, die ondertussen ook met opstanden van zijn broers te maken had, meerdere malen te verslaan en ten slotte uit India te verdrijven. Na een dwaaltocht door Punjab, Sind, Baluchistan en ten slotte Afghanistan kwam Humayun aan in Perzië, waar hij als banneling aan het hof van sjah Tahmasp I leefde. Dankzij de steun van de sjah wist hij zijn opstandige broers te verslaan en uiteindelijk, opmerkelijk genoeg, na 15 jaar ballingschap het noorden van Voor-Indië te heroveren op de Suridynastie (opvolgers van Sher Shah). Na zijn dood liet Humayun een groter rijk na aan zijn zoon Akbar dan hij ooit van zijn eigen vader geërfd had. Humayuns verblijf aan het Perzische hof zorgde voor grote Perzische invloed op de literatuur, kunst en architectuur aan het Mogolhof, waardoor de typische Mogolstijl ontstond die onder zijn opvolgers tot grote bloei kwam.

DSC_2839IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

We bezochten de site kort na een restauratie.
In september 2013 was de site net weer heropend en wij
bezochten de site eind november 2013.

Natuurlijk kende ik de verhalen over de tuinen die voorzien
werden met kanaaltjes, fonteinen, vijvers enz.
Maar als je in India komt zijn de tuinen vaak niet geweldig
onderhouden en de waterwerken had ik nog nooit op grote
schaal in actie gezien.
Dat het water overal in de tuin te zien en te horen was
bleek een bijzondere ervaring te zijn.

DSC_2840IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

Het Indiaas-Engels kan heel grappig zijn.


DSC_2841IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

Via een paar poorten kom je het complex in.


DSC_2842IndiaNewDelhiHumayun'sTombBuHalimaGateway1547-1548Informatiebord

Op informatieborden was te zien in welke staat de gebouwen waren voor de restauratie begon. Dit is de ‘before’ van de Bu Halima Gateway.


DSC_2843IndiaNewDelhiHumayun'sTombBuHalimaGateway1547-1548

Zo zag de Bu Halima Gateway eruit toen wij er een bezoek brachten.


DSC_2844IndiaNewDelhiHumayun'sTombArabSeraiGate1560-1561 01

Dit is de Arab Serai Gate, die toegang gaf tot de verblijven van de ‘bouwvakkers’ die het grafmonument voor Humayun gebouwd hebben.


DSC_2844IndiaNewDelhiHumayun'sTombArabSeraiGate1560-1561 03

Met zoals altijd extra aandacht voor de enorme deur die in deze poort zit.


DSC_2845IndiaNewDelhiHumayun'sTombArabSeraiGate1560-1561ADTXT

This 14 metre high gateway led to the walled enclosure which housed the Persian craftsmen who came here for the building of Humayun’s Tomb.
Red sandstone and white marble inlay work add a striking touch to the gateway, mostly built of Delhi quartzite stone.
The projecting jharokhas still display remnants of the glazed ceramic tiles.

DSC_2844IndiaNewDelhiHumayun'sTombArabSeraiGate1560-1561 02 jharokha

Ik vermoed dat je hier de ‘The projecting jharokhas’ ziet: uit-stekende balkons met restanten van de geglazuurde tegels.


DSC_2847IndiaNewDelhiHumayun'sTombInauguration18september2013

Dus op 18 september 2013 hebben Dr Manmohan Singh, eerste minister van India, en de Aga Khan (wiens stichting de grote geldschieter was voor de restauratie) het complex geinaugureerd (geopend).


DSC_2848IndiaNewDelhiHumayun'sTombWestGate

West Gate of westelijke poort.


DSC_2850IndiaNewDelhiHumayun'sTombWestGateTXT

Now the main entrance to the World Heritage Site of the Tomb-garden of Emperor Humayun, this wet gateway is 16 metres high.
Rooms on each side flank the central passage and the upper floor has small courtyards.
Six-sided stars, used by the Mughals as an ornamental cosmic symbol, adorn the structure.


DSC_2853IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

Humayun’s Tomb.


DSC_2854IndiaNewDelhiHumayun'sTombTXT

Humayun’s Tomb
1562 – 1572 AD

Hamida Banu Begum, his grieving widow, built Emperor Humayun’s mausoleum.
Precursor to the Taj Mahal, it stands on a platform of 12000 m2 and reached a hight of 47 metres.
The earliest example of Persian influence in Indian architecture, the tomb has within it over 100 graves, earning it the name, ‘Dormitory of the Mughals’.
Built of rubble masonty, the structure is the first to use red sandstone and white marble in such great quantities.
The small canopies on the terrace were originally covered in glazed blue tiles, and the brass finial over the white marble dome is itself 6 metres high.

Een ‘finial’ is (als dat een goed woord is) de koepelspits.
De metalen versiering bovenop de koepel die
alleen hier al 6 meter hoog is.

DSC_2855IndiaNewDelhiHumayun'sTomb 02 Finial

Dus de koperen ‘finial’ is de decoratie hier boven op de centrale koepel.


DSC_2855IndiaNewDelhiHumayun'sTomb 01

Met Water!


DSC_2856IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2857IndiaNewDelhiHumayun'sTombNisInPlateau

Een van de nissen aan de buitenkant van het gebouw op het grote plateau.


DSC_2858IndiaNewDelhiHumayun'sTombVanafPlateau

Uitzicht vanaf het plateau door de luchtvervuiling en een beetje tegen de zon in.


DSC_2859IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2860IndiaNewDelhiHumayun'sTombInsideDome 01

Plafond in de koepel. Prachtig lijnenspel. De rand zit vol met sterren.


DSC_2860IndiaNewDelhiHumayun'sTombInsideDome 02 Detail

Detail van het plafond. Een soort van sterrenhemel.


DSC_2861IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

In het gebouw zijn vele graven aanwezig.


DSC_2862IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

Die prachtige ramen met ‘lattice screens’, roosterschermen.


DSC_2863IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2864IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2865IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2866IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2867IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2869IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

Terug in de tuin bij het water.


DSC_2870IndiaNewDelhiHumayun'sTombDSC_2871IndiaNewDelhiHumayun'sTomb


DSC_2872IndiaNewDelhiHumayun'sTomb

Humayun’s Tomb.


DSC_2873IndiaNewDelhiIsaKhanTombEnclosureTXT

In de tuin is meer te zien dan alleen het grote grafmonument
van Humayun.

Isa Khan Tomb Enclosure
1547 AD

Isa Khan Niyazi was a noble in the court of Sher Shah Sur.
This enclosure includes his tomb and a mosque, both built during his own lifetime.
The octagonal tomb, pre-dating Humayun’s Tomb by only 20 years, has striking ornamentation in the form of canopies, glazed tiles, and lattice screens.
Along the western side of the enclosure, the three-bay-wide mosque has a grand red sandstone central bay and striking mihrabs.
Untill the early 20th century, an entire village had been settled in the enclosure.

DSC_2874IndiaNewDelhiIsaKhanTombEnclosure

De Isa Khan Tomb enclosure, het omheinde grafmonument voor Isa Khan.


DSC_2875IndiaNewDelhiIsaKhanTombEnclosure

Dit is de laatste foto van onze reis naar Pushkar (en Jhalawar, Jaipur, Bundi en New Delhi). Laten we hopen dat we snel weer terug kunnen naar India om onze reisplannen voor 2020 alsnog te realiseren.


De Schenkelworkshop 19

De vorige keer had ik al aangegeven
dat twee van de jaartallen verkeerd staan in de waaier.
Die heb ik op de lijn ‘midden van de onderkant van de pagina’
naar de ‘bovenste hoeken van de pagina’ gezet.
Maar daardoor staan de jaartallen op een hoek
van meer dan 45 graden. Dat vind ik niet mooi.
Vandaag ga ik het volgende jaartal op die 45 graden lijn zetten.

IMG_4885DeSchenkelworkshopCorrect

Dit is wat het scheelt. Het einde van het jaartal komt ongeveer 1 centimeter dichter bij de onderrand van het papier te staan. Het midden van het jaartal komt nu bij het ‘potloodhaakje’ in plaats van de potloodpunt.


IMG_4886DeJaarwaaier

Vervolgens drukte ik het jaartal verkeerd af. Daarna nog maar een keer er correct overheen gezet. Dat ziet er niet uit maar je kunt wel zien dat de schuine jaartallen dan beter passen in het beeld. Er komt nog één jaartal bij om de waaier compleet te maken. Dat gaat morgen vast lukken. Dan kan ik daarna aan het uiteindelijke origineel beginnen.


Judith en de speling van het licht

IMG_4883NielSteenbergenJudithMetHetHoofdVanHolofernesEnDeSpelingVanHetLichtGroteMarktBreda

Vanochtend rond half negen. Het is nog erg rustig op de Grote Markt. Twee vrachtwagens. Een is al bezig met het uitladen van goederen. De andere denkt dat hij op een lege parkeerplaats is. De zon valt op een raam in de Veemarktstraat. Het licht van de zon weerspiegelt vanaf het raam op de voet van het Vredesmonument van Breda: Judith met het hoofd van Holofernes. Gemaakt door Niel Steenbergen.


IMG_4884GroteMarktBreda

Het kan zomaar een zonnige dag worden.


Wandelen naar India Gate

DSC_2832IndiaNewDelhiIndiaGateInDeSmog

Die dag in november 2013 was het zonnig en tegelijk was er veel luchtverontreiniging. We maken een wandeling door New Delhi, meer precies over de Raipath en aansluitend over de Amar Jawan Jyoti Road.


DSC_2833IndiaNewDelhiIndiaGate

Dan wordt langzaam de India Gate zichtbaar. India Gate is een oorlogsmonument.


DSC_2834IndiaNewDelhiIndiaGate
DSC_2835IndiaNewDelhiIndiaGate
DSC_2836IndiaNewDelhiIndiaGate

Het maken van decoraties met bloemen is in India een gebruik dat je vaak ziet.

DSC_2837IndiaNewDelhiNearIndiaGate

Veel kleine bloemen in uitgesproken kleuren maken prachtige figuren.

DSC_2838IndiaNewDelhiIndiaGate