Dit is dan de manier waarop je het Berghse Kroniekenhandschrift op de tentoonstelling kunt zien. Dat valt dan altijd een beetje tegen omdat het boek natuurlijk ingebonden is en je niet al de bladzijdes tegelijk kunt tonen. Maar dat wordt dan weer goed gemaakt door het boek te tonen tussen veel andere, gerelateerde boeken en voorwerpen. Onbekende auteur, Berghse Kroniekenhandschrift, Rijnland, 1450 – 1460.
Dit is de openliggende tekstpagina.
Dit is de openliggende afbeelding. Dit is niet een afbeelding van een specifiek persoon maar een soort van archetype van ‘De Vorst’.
Het gebeurde nogal eens dat een boek uit elkaar gehaald werd om bladen los te verkopen. Zou verboden moeten worden. Met de digitale mogelijkheden van nu is dat niet nodig en kun je ieder detail in beeld brengen. Daarom nog even focus op de afbeelding.
Er is nog meer te zien aan het boek. Je ziet aan de zijkanten bijvoorbeeld de klavieren (zeg maar de tabbladen). Van bijvoorbeeld perkament werd een soort van knoopje gemaakt dat aan een belangrijke pagina werd vast gemaakt. Bijvoorbeeld aan het eerste blad van iedere kroniek. Je ziet het klavier in het bovenste groene vierkant. Het andere groene rechthoek laat zien dat er waarschijnlijk ook sluitwerk aan de buitenkant van het boek zit.
Bij de tentoonstelling is een boek verschenen over het
handschrift van Johan Oosterman. Het boek is bedoeld
voor een breed publiek.
In het boek staat een mooie foto van het gesloten handschrift.
Daar zijn duidelijk de klavieren te zien en het boek heeft ooit sluitwerk gehad. Je ziet er ook ander beslag. In het midden en op de vier hoeken zitten metalen steuntjes. ‘Het Berghse kroniekenhandschrift – Begin van de Gelderse geschiedschrijving’ door Johan Oosterman. Pagina 20.
Getijdenboek, Arnhem, circa 1460 – 1480.
Getijdenboek, Arnhem, circa 1460 – 1480. Initiaal in detail.
Getijdenboek, Brugge, 1475 – 1500. Geen penwerk meer met goud in de marge maar een compleet geschilderde lijst rond de tekst.
Hiëronymusbijbel, Noord Frankrijk, circa 1250. Hiëronymus was de monnik/kerkvader die de bijbel in het latijn vertaalde. In deze versie is een soort van selfie van hem te zien in de eerste letter. Daarin zie je dat hij druk met het manuscript bezig is. Hij heeft een mes in zijn ene hand en een schrijfstift in de andere. Het mes diende om eventuele fouten weg te krabben van het perkament.
De versiering beslaat de volledige hoogte van de tekst (en meer). Hiëronymusbijbel, Noord Frankrijk.
Hiëronymusbijbel, Noord Frankrijk. Prachtig penwerk.
Hier zit Hiëronymus. Hij moet een beetje bukken om goed in beeld te komen. Hiëronymusbijbel, Noord Frankrijk.
Hiëronymus schrijft in de Hiëronymusbijbel, Noord Frankrijk, circa 1250.
Dit is een later voorbeeld van een boek waarin gegevens staan die in een handschrift als het Berghse Kroniekenhandschrift werden opgenomen. Dit is een kroniek speciaal rond Willem II. Gegevens (datums, gebeurtenissen) uit een dergelijk boek dienden als bron voor zo’n groter, meeromvattende kroniek. Kroniek over Willem II van Bergh, ‘s-Heerenberg, 1637.
Volgens mij begint de tekst met ‘In de naam van de vader, de zoon en de heilige geest’ en op dit fragment is goed te zien dat de binding zichtbaar is geworden door een scheur in het perkament. Kroniek over Willem II van Bergh, ‘s-Heerenberg, 1637.
In Kasteel Huis Bergh waren ook de ‘reguliere’
kunstwerken te zien.
Zo zijn twee voorkanten (voorplatten) van boeken
in de collectie aanwezig.
Vond ik toepasselijk bij Kracht van Kronieken.
Voorplat, Jezus aan het kruis met links Maria en rechts Johannes. Bovenaan het voorplat twee engelen, een met de zon en de ander met de maan, Limoges. Circa 1190 – 1210. De basis is van koper. Het kruis, de lendendoek en het andere beslag is email.
Zelfde voorplat maar nu het bovenaanzicht. De vorige foto laat zien hoe dik de voorplat is.
Dit lijkt me de engel met de zon.
Nog een voorplat. Een die helemaal is opgebouwd. De belangrijke afbeelding in het midden is verzonken in de lijst met mooie stenen. Voorplat, Heilige Petrus, Engeland, 12e eeuw. Opnieuw is koper de basis met daarop bergkristal en halfedelstenen.
Petrus heeft in de ene hand een grote sleutel en in de andere een boek. Voorplat, Heilige Petrus, Engeland, 12e eeuw.
De tentoonstelling was zeer de moeite waard.
Ik kan die iedereen aanraden.
Bij de tentoonstelling verschijnen twee boeken:
Het Berghse kroniekenhandschrift – Begin van de Gelderse geschiedschrijving door Johan Oosterman. Dit heb ik intussen gelezen en in een nog te schrijven bericht kom ik daar nog op terug. Het boek is heel leesbaar voor iedereen.
Het tweede boek is de meer wetenschappelijke editie. Voor alle duidelijkheid, geen van beide boeken is een echte catalogus van de tentoonstelling. Dit tweede boek is een bundeling van essays over het Berghse Kroniekenhandschrift. Ik ben al wel in dit boek begonnen en de toon van het boek is compleet anders als dat van Johan Oosterman (in het voordeel van Johan Oosterman die overigens ook één van de essays in dit boek schreef). Het Berghse Kroniekenhandschrift, redactie Wim van Anrooij & Jeanne Verbij-Schillings.
Argusvlinder 