Zoals beloofd de foto’s, feiten en weetjes.
Tien afbeeldingen staan er in de Aratea die overeenkomen met de
sterrenbeelden van de dierenriem.

Ram= Aries is het Latijn.
De ram wordt vaak geassocieerd met energie, moed en nieuw begin.

Gelijk bij de eerste afbeelding zie je al iets opmerkelijks: die band rond het dier. Waar staat dat voor?

In de Aratea zie je twee schriftsoorten: een Gotisch schrift (hier bovenaan, littera textualis) en voor mij als leek veel beter leesbare letter: capitalis rustica. Op de gedigitaliseerde versie zijn duidelijk de lijnen te zien die werden aangebracht voor het schrijven om een mooi later beeld te krijgen. Bij de capitalis rustica is de eerste letter in rood geschreven. Het laatste woord van de middelste regel van deze detail is ARIES.

In de Leidse Aratea (VLQ 79) lijken alle miniaturen op de verso-kant
van het perkament te staan
Perkament (schoongemaakte, geloogde en gedroogde dierenhuid) heeft
twee zijden: de haarzijde (de kant waar de haren van het dier zaten)
en de vleeszijde (de kant die naar binnen lag, tegen het vlees aan).

In veel manuscripten is de haarzijde meestal iets ruwer en donkerder,
terwijl de vleeszijde gladder en lichter is.
Bij goed vervaardigd perkament kan dit verschil subtiel zijn,
maar in oudere manuscripten is het vaak duidelijk zichtbaar.

In codices (=boeken) werd geprobeerd om de haarzijden tegenover elkaar
en de vleeszijden tegenover elkaar te laten vallen, zodat er een
visuele en textuele harmonie in het boek ontstond.
Als de miniaturen systematisch op de verso-kant staan, zou dat kunnen
betekenen dat ze consequent op de haar- of vleeszijde zijn geplaatst,
afhankelijk van hoe het perkament werd gesneden en samengesteld.

Het Algemeen letterkundig lexicon, legt uit dat de haarzijde taaier,
geliger en ruwer is dan de gladde, blanke vleeszijde.
Dit lexicon beschrijft ook de regel van Gregory, die stelt dat
in middeleeuwse codices de haar- en vleeszijden systematisch werden
afgewisseld, zodat bij een geopende pagina altijd twee gelijke zijden
tegenover elkaar kwamen te staan.

De regel van Gregory is zo genoemd naar C.R. Gregory, die dit
verschijnsel het eerst opmerkte. Caspar René Gregory (November 6, 1846 –
April 9, 1917) was een in Amerika geboren Duitse theoloog.

Sterrenbeelden functioneren als een soort ezelsbruggetjes
om de complexe positie van sterren beter te onthouden.
Ze zijn referentiepunten voor navigatie, tijdsbepaling
en mythologische verhalen.

Stier= Taurus, kracht, vastberadenheid en liefde voor het goede leven.

Grappige kop.

Terwijl ik hier mee bezig was kwam ik er al snel achter dat ik meer
wilde weten dan Copilot me kon leveren. Er zijn ten minste twee
documenten die ik nog wil lezen:
– een blogbericht van André Bouwman
– een afstudeerscriptie

Het derde is een boek dat interessant lijkt maar een beetje duur:
Astronomical Knowledge Transmission Through Illustrated Aratea Manuscripts
van Marion Dolan.

Tweelingen= Gemini in het Latijn, vernoemd naar de mythische tweelingbroers
Castor en Pollux.

Vooral de bijzondere hoedjes riepen bij mij vragen op over wat ze
voorstellen en welk doel ze hier hebben. Vlak ook de andere
attributen niet uit die je ziet op deze afbeelding.

Het Gemini-programma was een Amerikaans ruimtevaartprogramma van NASA
dat plaatsvond tussen 1964 en 1966. Het programma was een cruciale stap
tussen het Mercury-programma en het latere Apollo-programma,
dat uiteindelijk leidde tot de maanlanding.

De naam Gemini werd gekozen omdat de ruimtecapsule plaats bood aan
twee astronauten, net zoals het sterrenbeeld Tweelingen symbool staat
voor een duo.

Kreeft= Cancer, in de Griekse mythologie hielp een kreeft de veelkoppige
slang Hydra in de strijd tegen Herakles, maar werd uiteindelijk vertrapt.
Als beloning kreeg de kreeft een plek aan de hemel.
`

Op deze afbeelding gebeurt niet zo veel. Daarom maar 1 foto.

Er is een verband tussen het sterrenbeeld Kreeft (Cancer) en
de ziekte kanker, maar het is puur linguïstisch.
Beide termen komen van het Latijnse woord cancer, wat oorspronkelijk
“kreeft” of “krab” betekende.

De medische term kanker werd in de oudheid door Hippocrates en
Galenus gebruikt omdat sommige tumoren qua vorm deden denken aan een krab,
met uitwaaierende bloedvaten die leken op de poten van een kreeft.
Dit visuele gelijkenis leidde tot de naamgeving van de ziekte.

De Kreeftskeerkring is genoemd naar het sterrenbeeld Kreeft (Cancer)
omdat de zon tijdens de junizonnewende (rond 21 juni) vroeger
in dit sterrenbeeld stond wanneer hij op zijn hoogste punt boven deze
breedtegraad scheen.
Dit was het geval in de laatste millennia vóór onze jaartelling.

Door de precessie van de aardas — een langzame verschuiving van de
positie van sterrenbeelden aan de hemel — staat de zon tegenwoordig
tijdens de junizonnewende in het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini),
maar de naam Kreeftskeerkring is behouden gebleven.

De Kreeftskeerkring markeert de noordelijkste breedtegraad waarop
de zon loodrecht boven het aardoppervlak kan staan.
Dit gebeurt jaarlijks rond 21 juni en luidt het begin van de astronomische
zomer op het noordelijk halfrond in

Het meest nerdy deel van dit bericht heb je nu achter je.

Leeuw= Leo in het Latijn.

Hier als meer luchtige noot, een overzicht van pausen die de naam Leo hebben
(gedragen):

Leo I (440-461) – Ook bekend als Leo de Grote, speelde een cruciale rol
in het versterken van de pauselijke autoriteit en
verdedigde Rome tegen Attila de Hun.
Leo II (682-683) – Bekend om zijn inspanningen om corruptie binnen de Kerk
aan te pakken.
Leo III (795-816) – Kroonde Karel de Grote tot keizer van het Heilige Roomse Rijk.
Leo IV (847-855) – Versterkte de verdediging van Rome tegen invallen van Saracenen.
Leo V (903) – Werd afgezet en vermoord, waardoor zijn pontificaat zeer kort was.
Leo VI (928-929) – Had een kort en weinig invloedrijk pontificaat (=pausdom).
Leo VII (936-939) – Bevorderde monastieke (=klooster) hervormingen.
Leo VIII (963-965) – Werd paus tijdens een periode van grote politieke onrust.
Leo IX (1049-1054) – Speelde een sleutelrol in de Investituurstrijd (vaststellen
van de regels tussen Kerk en Staat) en hervormingen binnen de Kerk.
Leo X (1513-1521) – Een Medici-paus, bekend om zijn extravagantie en de afgifte
van aflaten die bijdroegen aan de Reformatie (ontstaan van protestante stromingen).
Leo XI (1605) – Was slechts 27 dagen paus.
Leo XII (1823-1829) – Streefde naar een conservatieve koers binnen de Kerk.
Leo XIII (1878-1903) – Schreef de invloedrijke encycliek Rerum Novarum,
die de basis legde voor de katholieke sociale leer.
Leo XIV (2025-heden) – De huidige paus, die verwijst naar Leo XIII en diens sociale leer.

Schorpioen= Scorpius

Is dat een slang? Wat is dat voor een muts?

Dit sterrenbeeld staat bekend om zijn heldere ster Antares.
De naam Antares verwijst naar de helderste ster in het sterrenbeeld Schorpioen.
In de film Ben-Hur zijn de vier paarden van Sheikh Ilderim vernoemd naar
heldere sterren: Aldebaran, Altair, Antares en Rigel.
Dit past goed bij de majestueuze en krachtige uitstraling van de paarden,
die een cruciale rol spelen in de beroemde wagenrennen-scène.

De illustratie van Scorpius in het Leidse Aratea is een fascinerende interpretatie van het sterrenbeeld. De mansfiguur die op de schorpioen staat en een dier (mogelijk een slang) vasthoudt, kan verschillende betekenissen hebben:

Astronomische symboliek – In sommige oude sterrenatlassen wordt Ophiuchus, het sterrenbeeld van de “Slangenbezweerder”, afgebeeld in de buurt van Scorpius. Dit kan een verwijzing zijn naar de astronomische positie van deze sterrenbeelden.

Mythologische connectie – De schorpioen is in de Griekse mythologie de tegenstander van Orion, de jager. De slang kan symbool staan voor genezing en kennis, zoals in de staf van Asclepius, de Griekse god van de geneeskunde.

Middeleeuwse interpretatie – Middeleeuwse manuscripten bevatten vaak gestileerde en symbolische afbeeldingen die niet altijd direct overeenkomen met klassieke astronomische tradities. De figuur kan een allegorische betekenis hebben die verband houdt met astrologie of medische kennis.

Duidelijk een tekst van Copilot, het stukje hierboven. Je ziet ook
meteen dat ik niet veel dichter bij een verklaring kom van de hoedjes
en de attributen op de afbeeldingen.

Deze illustratie, naast die van Tweelingen, maakte me heel nieuwsgierig
naar de betekenis van wat je hier ziet. Ik moet nog verder zoeken.

Boogschutter= Sagittarius

Is het een modieuze pantersjaal of zijn het zijn vleugels?

Dit sterrenbeeld behoort wordt vaak afgebeeld als een centaur die een pijl
en boog spant. In de mythologie wordt Sagittarius vaak geassocieerd met Chiron,
de wijze centaur die helden zoals Achilles onderwees.
Die mythologie zijn wij in het westen grotendeels kwijt geraakt maar vormt
een hele mooie serie verhalen.

Steenbok= Capricornus

De Steenbok wordt vaak geassocieerd met discipline, ambitie
en doorzettingsvermogen.

Als je de achterkant los ziet van het hele beeld dat zijn er maar weinig
redenen om aan een steenbok te denken.
Het lijkt meer of er een tak, met daarop een blad, uit een slakkenhuis steekt.

Vissen= Pisces

Een beetje saai. Het is net of je naar een aquarium zit te kijken waar
iemand zijn hengel in heeft uitgeworpen. Je ziet een lijn met vele ‘haken’.

Als je er de waterman, die al in eerder bericht te zien was, er bij telt,
dan heb je van alle afbeeldingen in de Aratea die te maken hebben met de
dierenriem, een afbeelding gezien.
Dat was mijn belofte.