Zo’n kastje wil ik ook wel

Het Huis van het Boek heeft naast zijn tijdelijke tentoonstellingen
ook een vaste collectie.
Naar de middeleeuwse schilderijen, bijvoorbeeld, ga ik altijd even kijken.
De boekenzaal is prachtig. Alleen al vanwege de vitrines.
Fotograferen van de boeken in die vitrines valt niet mee.
En dat wil ik graag want deze keer lagen er weer werken van
drukkers en margedrukkers met een grote ‘D’ en ‘M’.

DSC03572EuclidesOpusElementorimInGeometriamArtemVenetièErhardtRatdolt1482

De vitrines zorgen voor spiegelingen en donkere en lichtere banen. Het best kun je ook zelf gaan kijken natuurlijk. Bijvoorbeeld naar dit boek: Euclides, Opus elementorum in geometriam artem, Venetiè, Erhard Ratdolt, 1482.


Je ziet in deze eerste versie in druk van dit werk
van de Griekse wiskundige die leefde rond 300 voor Christus
(hij wordt ook wel de vader van de meetkunde genoemd),
in de marges de tekeningen die in de tekst besproken worden.
Het boek alleen is al de moeite waard om te zien maar
het lag hier naast een boek dat er door is geïnspireerd.

DSC03573SjoerdHofstraElementsOfGeometryByEuclidAmsterdamNewYork1994

DSC03575SjoerdHofstraElementsOfGeometryByEuclidAmsterdamNewYork1994

Hier voeren de afbeeldingen de boventoon. En hoe! Wat zou ik graag willen zien hoe dit boek opent en wordt gesloten. Ik ben nu al onder de indruk van de zinsbegoocheling en de techniek die er komt kijken bij het maken van dit beeld. Sjoerd Hofstra, Elements of geometry by Euclid, Amsterdam – New York, 1994.


DSC03576AnnaSimonsTotelsInitialenDanteAlighieriLaDivinaCommediaMùnchenBremerPresse1921

Iets heel anders. Gewoon prachtige titels en koppen in deze versie van Anna Simons: Dante Alighieri, La Divina Commedia, München, Bremer Presse, 1921.


DSC03579HenkVanotterlooTonVanZuilenZetwerkPortretVanLaurensJanszoonCoster 01

Dit is ook bijzonder. Je ziet hier niet de afdruk maar het zetwerk. De loden letters en sierelementen die een portret vormen. Henk van Otterloo en Ton van Zuilen met hun zetwerk voor het ‘Portret van Laurens Janszoon Coster’.

DSC03579HenkVanotterlooTonVanZuilenZetwerkPortretVanLaurensJanszoonCoster 02

In detail.


DSC03580HuisVanHetBoek

De bibliotheek van Huis van het Boek.


DSC03581HuisVanHetBoek

Zo’n kastje wil ik ook wel.


DSC03582HuisVanHetBoek

Dat allemaal na de tentoonstelling ‘Groeten uit de Oriënt’. Ik zou zo zaterdag weer gaan!


Schandaal in Damascus

De tentoonstelling ‘Groeten uit de Oriënt’ bestaat
in jet Huis van het Boek natuurlijk uit veel boeken.
Maar ook andere materialen.
Het wil duidelijk maken hoe onze stereotype beelden
tot stand komen. En, troost je, niet alleen westerlingen
halen stereotypen uit de kast om andere groepen mensen of
landen af te beelden en bespreken.
De tentoonstelling bevat bijvoorbeeld ook een reeks
voorbeelden met bladen uit Turkije. Vermoedelijk gaat
het er in andere delen van de wereld niet anders aan toe.

Maar de tentoonstelling.
De meest gênante voorbeelden heb ik maar achterwege gelaten.

DSC03583HuisVanHetBoekGroetenUitDeOriëntARelandLaReligionDesMahometansExposéeParLeursPropresDocteursDenHaag1721

Een mooie uitklapbare afbeelding van Mekka. A. Reland, La religion des Mahometans exposée par leurs propres docteurs…, Den Haag, 1721.

DSC03584HuisVanHetBoekGroetenUitDeOriëntARelandLaReligionDesMahometansExposéeParLeursPropresDocteursDenHaag1721

DSC03583HuisVanHetBoekGroetenUitDeOriëntARelandLaReligionDesMahometansExposéeParLeursPropresDocteursDenHaag1721 Detail

Detail van de plaat.


DSC03586PierreDanEnSimonDeVriesHistorieVanBarbaryenEnDesZelfdZeeroversAmsterdam1684 01

Nog een boek met een grote plaat. Pierre Dan & Simon de Vries, Historie van barbaryen en des zelfs zeerovers, Amsterdam, 1684.
DSC03586PierreDanEnSimonDeVriesHistorieVanBarbaryenEnDesZelfdZeeroversAmsterdam1684 02

DSC03586PierreDanEnSimonDeVriesHistorieVanBarbaryenEnDesZelfdZeeroversAmsterdam1684 03

Dus het lijkt een plaat met boten maar het onderwerp is veel serieuzer.


DSC03588OlfertDapperAsiaOfNaukeurigeBeschryvingVanHetRijkDesGrootenMogolsEneenGrootGedeelteVanIndiënAmsterdam1672 01

Dit is een fantastisch boek. In de letterlijke betekenis van fantasie. De maker heeft de streken die hij beschreef nooit bezocht. Hij verzamelde informatie van allerlei bronnen en combineerde die. Olfert Dapper, Asia of naukeurige beschryving van het Rijk des Grooten Mogols en een groot gedeelte van Indiën, Amsterdam, 1672.

DSC03588OlfertDapperAsiaOfNaukeurigeBeschryvingVanHetRijkDesGrootenMogolsEneenGrootGedeelteVanIndiënAmsterdam1672 02

DSC03588OlfertDapperAsiaOfNaukeurigeBeschryvingVanHetRijkDesGrootenMogolsEneenGrootGedeelteVanIndiënAmsterdam1672 03


DSC03589MariusBauerEenVizierOpEenKameelEts

Heel wat later volgen deze tekeningen. Ideaal als je de Efteling wilt ontwerpen maar waarheidsgetrouw….. Marius Bauer, Een vizier op een kameel, ets. Eind 19e eeuw.


DSC03590MariusBauerEenSultanEts

Marius Bauer, Een sultan, ets.


DSC03592PaulRodenkoEnAndereVrijmoedigeLiefdesverhalenUit1001NachtOoievaarReeksBertBakkerDenHaag1957-1959

Dat erotiek een rol speelt bij het vormen van de stereotypes maken deze en komende foto’s duidelijk. Paul Rodenko maakte een serie boeken waarvan de titel eindigt met ‘…en andere vrijmoedige liefdesverhalen uit 1001 nacht’. Paul Rodenko, Schandaal in Damascus en andere vrijmoedige liefdesverhalen uit 1001 macht, Ooievaar-reeks, Bert Bakker, Den Haag, 1957 – 1959.


De volgende filmposter haken daar enthousiast op in:

DSC03594FilmposterTheSonOfTheSheikRudolphValentino1926 01DSC03594FilmposterTheSonOfTheSheikRudolphValentino1926 02

The Son of the Sheik, Rudolph Valentino, 1926.


Voor het geval dat we dachten dat dit alleen
in een ver verleden gebeurde:

DSC03594FilmposterValentinoRudolfNureyev1977 01DSC03594FilmposterValentinoRudolfNureyev1977 02

Valentino, Rudolf Nureyev, 1977.


Maar het volgende blijft voor mij
het meest bijzondere voorwerp op ‘Groeten uit de Oriënt’.

DSC03596GroetenUitDeOriëntGebroedersPelHaagscheHopjesLeidenCirca1925CollFelixDeRooy


Kennismaking met Arabische kalligrafie

Een vaste schrijfhand heb ik niet.
Mijn handschrift is een ramp.
Toch heb ik al meerdere malen deelgenomen aan een
workshop kalligrafie.
Maar nog nooit Arabische kalligrafie.
Toen zich onlangs de kans voordeed een workshop te
combineren met een bezoek aan de tentoonstelling
‘Groeten uit de Oriënt’ in het Huis van het Boek,
heb ik meteen ingeschreven.

DSC03561MohamadBadenjki

De workshop werd gegeven door Mohamad Badenjki. Ik zat vrij ver vooraan maar helemaal links van zijn presentatie. De foto’s die ik er van gemaakt heb zijn daarom in een beetje vreemde vorm. Maar het gaat om de inhoud.


Wat ik leuk vond aan de workshop was:
= je weet dat het Arabisch van links naar rechts
geschreven wordt. Dat geldt niet alleen voor het
Arabisch. Maar weten en ervaren zijn twee dingen.
Dus nu je begint aan een eerste poging een letter in
het Arabisch te schrijven is dat meteen wennen.
– het Arabisch heeft een hele ontwikkeling doorgemaakt
en net als de Arabische dialecten van Noord-Afrika
kent men een serie van schriftstijlen die zich
ontwikkeld hebben in de rijd en naar geografische locatie.
– het Arabische schriften richten zich in eerste instantie
op de medeklinkers. Ook daar zijn andere voorbeelden van maar
voor mij blijft het altijd enorm wennen. Welke klinker
bij een medeklinker hoort wordt in het Arabisch aangegeven
met ‘streepjes’.

Een abjad of consonantschrift is een schrift waarin (in tegenstelling tot ”echte” alfabetten) elke letter of glief staat voor een medeklinker, en waarbij het aan de lezer wordt overgelaten om zelf een geschikte klinker erbij te lezen.

– de Arabische letter kent ook verhoudingen om de grootte
van de verschillende onderdelen van een letter.
In ons westers schrift kennen iets vergelijkbaars (de
lijntjes en hulplijntjes waartussen we leren schrijven).
In het Chinees gebruiken mensen die karakters leren schrijven
een soort van ruitjespapier.
Die verhoudingen blijven gelijk wanneer je de tekst
klein of groot schrijft.

DSC03563Schrijfstijlen

Arabische schriftstijlen. Mohamad Badenjki is een meester in onder andere het Sulus. Mohamad Badenjki is afkomstig uit Syrië en de namen die hij gebruikt houden verband met zijn afkomst. Je vindt de naam ‘Sulus’ wel op internet maar waarschijnlijk zijn er meerdere schrijfwijzes voor hetzelfde schrift. Zo begint deze lijst met ‘Al Kufi’ en lees ik op internet daarvoor ook de naam ‘Kufic’.


DSC03564KalligrafieWerkplaatsMetBamboePen

Na de introductie gaan we zelf aan de slag. Dit is de werkplaats met een pen van bamboe en een kleine voorraad inkt (heel slim in een potje met daarin een stukje zijde: beter voor de pen en geen druppels inkt knoeien.


DSC03565GereedschapVanEenKaligraaf

Het gereedschap (en de handen) van een kalligraaf.


DSC03567SulusDerde

‘Sulus’ betekent ook ‘één derde’. Dus dat dicteert de helling van het schrift (hoe schuin je schrijft).


ArabischeKalligrafie04 Probeersels

Je kunt wel zien dat ik aan het oefenen ben geweest maar dat het nog heel lang gaat duren voor het iets wordt.


ArabischeKalligrafie03 BeginAlfabet

Dit is een deel van het Arabisch alfabet. Het begin dus rechts met de eerste letter: Alif.


ArabischeKalligrafie02 Argus

De laatste oefening was dat Mohamad Badenjki je naam zou voorschrijven zodat we dat zelf ook eens konden proberen. Ik vroeg hem niet mijn naam maar om ‘Argus’ te schrijven. Van naschrijven kwam het bij mij niet. Ik was nog te druk met de eerste oefeningen.


ArabischeKalligrafie01 MohamadBadenjki

Het was een heel leuke workshop en Mohamad Badenjki geeft die met enige regelmaat.


Groeten uit de Oriënt

IMG_7510HuisVanHetBoekGroetenUitDeOriënt

In het Huis van het Boek bezocht ik onder andere de tentoonstelling Groeten uit de Oriënt.


Het is meer dan twee jaar geleden (corona) dat ik
het Huis van het Boek kon bezoeken.
Nu trok mij de combinatie van een workshop
Arabische Kalligrafie en de tentoonstelling
Groeten uit de Oriënt over de streep om
vorige week zaterdag weer op bezoek te gaan.
Kon ik gelijk de vaste collectie weer eens bezoeken
en die mooie verzameling middeleeuwse schilderijen
in hun eigen ‘nis’ weer eens bezoeken.
Met verbazing en ontzag kijk ik iedere keer weer
naar de authentieke vitrinekasten die het museum rijk is.

Bij wijze van introductie wat foto’s over mijn
‘avontuur’ naar Den Haag en alvast het mooiste
voorwerp van de tentoonstelling ‘Groeten uit de Oriënt’.

IMG_7506BredaValklenbergMagnolia

Bij mijn vertrek uit Breda loop ik eerst door het Valkenberg naar het station. Daar zie ik dat de magnolia’s hun best doen om hun bloemen aan ons te gaan tonen.


IMG_7507DenHaagHogeRaad

In Den Haag ben ik aan de vroege kant dus loop ik eens een keer langs de rij met beelden voor het gebouw van de Hoge Raad om de hoek van het Huis van het Boek.


IMG_7508DenHaagRestaurantTajMahalMaliestraat5

Een eindje verderop zie ik het eerste stereotype beeld van de dag: de Taj Mahal. Je ziet de afbeelding overal in de wereld. Te pas en onpas. Een grafmonument (wel een erg mooi, ik mocht het in 1995 bezoeken) op een restaurant…. De tentoonstelling ‘Groeten uit de Oriënt’ gaat over beeldvorming. Hoe wij in het westen een beeld (opgedrongen) krijgen van een ander deel van de wereld. Op de tentoonstelling het beeld van het Midden Oosten maar het had net zo goed over China, Rusland, Japan, Afrika of Zuid Amerika kunnen gaan.


DSC03559HuisVanHetBoekGroetenUitDeOriënt

In het Huis van het Boek kun je al in dat vaak romantische, sensuele beeld stappen.


HuisVanHetBoekGroetenUitDeOrient01 TheSheikEMHull

Het boek van E. M. Hull met de titel The Sheik is een voorbeeld van hoe spannende, interessante beelden worden gebruikt om de lezer een beeld te geven. Vaak zijn de beelden die daarvoor gebruikt worden in scene gezet of berusten op toevallige, niet begrepen voorvallen in de landen waar het beeld betrekking op heeft. In dit geval was het boek succesvol en de film die er op werd gebaseerd met Rudolph Valentino misschien nog wel veel meer. Boek en film kenden vervolgen en imitaties.


HuisVanHetBoekGroetenUitDeOrient03

Een beeld van een schoolplaat.


HuisVanHetBoekGroetenUitDeOrient02


DSC03596GroetenUitDeOriëntGebroedersPelHaagscheHopjesLeidenCirca1925CollFelixDeRooy

Dit vond ik het meest bijzondere voorwerp op de tentoonstelling. een blikken verpakking voor Haagse Hopjes. De combinatie van de koe met een oriëntaalse afbeelding is onbegrijpelijk. Gebroeders Pel, Haagsche Hopjes, Leiden, circa 1925. Collectie Felix de Rooy.


Word vervolgd.