Naast nanny is hondenuitlater, volgens mij,
een van de meest voorkomende beroepen
in La Condesa.
La Condesa is een wijk in Mexico-Stad waar
veel toeristen uit de VS en Europa verblijven.
In dit voorbeeld met 6 honden.
Auteursarchief: Argusvlinder
Foto van de dag
Mexico-Stad, Museo Soumaya, Circulo de Giuseppe Arcimboldo, Flora, Madre de las flores diosa de la fertilidad (Flora mother of the flowers, goddess of fertility), circa 1590 – 1600, oleo sobre piedra (oil on stone).
Bijzonder.
Onrust in tekeningen, onrust in beelden
Van gespannen tekeningen tot de vraag wie in Apollo-David verbeeld is
De tekeningen van Michelangelo zijn trefzeker.
Zelfs in de schetsen in Teylers Museum zie je lijnen die meteen raak zijn.
Ze staan direct goed op papier.
Maar de tekeningen tonen veel lichamen die lijken te worstelen,
alsof de strijd van binnenuit komt.
Kronkelende en draaiende poses die samen een dynamische context scheppen.
Veel spieren die zich maar niet willen ontspannen.
Bij zijn beeldhouwwerk ligt dat anders.
Het marmer lijkt uit te nodigen tot egale oppervlaktes.
De spieren ontbreken niet,
maar ze zijn zacht glooiend in plaats van kronkelend.
De dynamiek en het drama van de compositie blijven even krachtig.
Maar de houding straalt geen overspanning uit.
Haarlem, Teylers Museum, De mannen van Michelangelo, Apollo-David, circa 1530, marmer.
Een voorbeeld daarvan zie je in Haarlem:
de Apollo-David.
Een naakte, gespierde man, zo uit de oudheid gestapt.
Als er een overspannen onrust in dat werk aanwezig is,
dan schuilt die in wie het eigenlijk is:
is het Apollo, de mooiste man tussen de Griekse goden, of
is het David, de jonge, bijbelse man die Goliath versloeg en later koning werd?
Foto van de dag
Twee foto’s.
Het is nog altijd vreemd een winkel te zien van C&A
die vollop in begrijf is.
Je kunt zien dat in Mexico het kerstseizoen is begonnen.
Dat zie je in de meeste winkels.
Ondanks het mooie weer van vandaag zie je
hier en daar in de etalages sneeuwlandschappen.
De Templo de San Bernardo de Claraval (Bernard van Clairvaux) heeft het hele hoogaltaar ingericht als kerststal met een beekje van kerstballen.
Foto van de dag
Mexico-Stad, El Angel de la Independencia.
De VROUWEN van Michelangelo
Vrouwenhoofden tussen mannenlichamen, Rafaëls humanistische blik en Michelangelo’s ideaaltype
Toen ik in oktober de tentoonstelling
De mannen van Michelangelo bezocht,
was die pas drie dagen geopend
Dat viel bovendien samen met de herfstvakantie.
De bezoekersdrukte was dus voorspelbaar.
Bij elk werk verzamelde zich een kring van toeschouwers.
Ik fotografeer graag om de tentoonstelling thuis
opnieuw rustig te beleven.
Daarom wacht ik telkens op het juiste moment voor de foto.
Zo volg ik vaak niet de route die de curator heeft bedacht.
Daarom bevat deze reeks meerdere berichten
met anatomische studies van armen en benen.
Veel echte studies van het menselijk lichaam.
Ze zijn fascinerend, maar roepen toch
een andere esthetische ervaring op dan
complete fresco’s of beelden.
Wat mij betreft vormen de tekeningen waarop vrouwen
het onderwerp zijn, een uitzondering.
De nadruk ligt dan veel minder op de anatomische bouw en
juist op ‘de schoonheid’ van het onderwerp.
Haarlem, Teylers Museum, De mannen van Michelangelo, Studies voor het hoofd van Leda, circa 1530, rood krijt op papier.
Het hoogtepunt zijn de studies voor het hoofd van Leda.
Geen spierbundels, geen ontlede schouders.
De perfecte vorm, een zachte egale huid.
Subtiele schaduw rond de neus,
geloken oogleden en duidelijk aangezette lippen.
Zie hoe het papier en het krijt hun werk doen:
de vezels van het papier versterken
de genuanceerde uitwerking van deze tekening.
Het verhaal van Leda en de zwaan komt uit de Griekse mythologie. Zeus, de oppergod, veranderde zich in een zwaan om Leda, de koningin van Sparta, te te benaderen – in verhalen variërend van verleiding tot overweldiging. Uit hun samenzijn kwamen mythische kinderen voort, waaronder Helena (de aanleiding voor de Trojaanse Oorlog) en de tweeling Castor en Pollux.
Studies voor de Libische sibille voor de Sixtijnse Kapel, circa 1511, rood krijt, wit krijt, op papier.
Sibille (Sibylle) was een verzamelnaam voor priesteressen die in extase profetieën uitspraken. De Libische Sibille gold als een profetes uit Libië, geïnspireerd door Apollo en beroemd om haar raadselachtige voorspellingen. Libië was een regio die in de oudheid gold als mysterieus en exotisch. Volgens latere tradities kondigde zij de komst van Christus aan.
Een geïdealiseerde buste, circa 1525 – 1530, rood krijt op papier.
Deze tekening is niet gemaakt door Michelangelo maar door Rafaël. Hij is wel in het bezit van het Teylers Museum. Hij contracteert met de werken van Michelangelo vanwege de humanistische thematiek. Rafaël (Raffaello Sanzio), Studie voor Hebe en Proserpina voor de Villa Farnesina, 1518, rood krijt op papier.
Het onderwerp ‘Leda en de zwaan’ wordt vaak gebruikt. Michelangelo’s beeld wordt daarin gevold door bijvoorbeeld Cornelis Bos, Naar Michelangelo – Leda en de zwaan, 1544 – 1545, gravure.
Als ik de vrouwenhoofden in de tentoonstelling bekijk,
lijkt het alsof ze één model of één gestileerd ideaaltype delen.
In de montage volgen van boven naar beneden:
Leda, de Libische sibille en de gespiegeld weergegeven geïdealiseerde buste.
De gelijkenis tussen de drie is opvallend.
Oordeel zelf.
Foto van de dag
Mexico, Teotihuacan piramides.
Foto van de dag
Femme fatale.
Het mannenlijf langzaam in beeld
Studies van spieren, huid en beweging
Haarlem, Teylers Museum, De mannen van Nichelangelo, Anatomische studies van een linkerbeen en -arm, circa 1515 – 1520, rood krijt op papier.
Het is moeilijk het gevoel te onderdrukken
dat ik naar een bodybuild wedstrijd
zit te kijken. Daar ben ik geen fan van.
Helemaal eerlijk tegenover Michelangelo is dat niet.
Omdat Michelangelo lichamen ontleedde,
iets wat weinig kunstenaars deden,
begrijp ik zijn nieuwsgierigheid.
Nieuwsgierigheid naar de binnenkant van het lichaam en hoe,
wat je daar aantreft, doorwerkt in je kunst.
Die spieren zitten net onder de oppervlakte
van wat je normaal gesproken met het blote oog ziet.
Sommige spieren modelleren van binnenuit
de buitenkant van de huid.
Bij het tillen van een zwaar voorwerp
ontstaan nieuwe welvingen in de huid,
die verdwijnen zodra het voorwerp weer wordt neergezet.
Sommige kunstenaars zoals Hendrick Goltzius hadden
wel een vermoeden van een mechanisme.
Dat lieten ze zien in hun werk.
Veel bulten, op veel plaatsen op het lichaam.
Ze toonden hun gedachten maar wisten het fijne niet.
Je ziet,
in deze tekeningen van Michelangelo
de werking van het vermoedelijke mechanisme
langzaam in beeld komen,
zoals een beeldhouwer vorm geeft aan marmer.
Je ziet stap voor stap
de kunstenaar grip krijgen
op dat verholen aspect.
Door oefening vertaalt hij het lijf naar tekening, en
van tekening naar fresco of marmeren beeld.
Christus in het voogeborchte, circa 1530 – 1533m rood en zwart krijt op papier.
Kijk eens aandachtig naar het linker onderbeen van Christus.
Of beter: naar de schaduw, die naast en schuin achter het been valt.
Zie hoe het vettige rode krijt
Michelangelo in staat stelt
hier een realistische schaduw te suggereren.
Van diep donkerrood.
Naar een tint die ik bijna als grijs ervaar.
Studie van een linkerbeen voor de sculptuur Dag, 1524, zwart krijt op papier.
Op veel tekeningen ontbreekt de voet, en
het blijft onduidelijk of dit toeval,
techniek of keuze was.
Je ziet mannen staan – studies van onderbenen.
Meestal zonder voet.
Hier is de voet prominent aanwezig:
de voet in de hoofdrol.
Foto van de dag
De WK Voetbal 2026 houdt de mensen al bezig. Mexico-Stad, Mexico.
Foto van de dag
Vandaag had mijn camera een rustdag.
Ik reisde van Puebla naar Mexico-Stad.
Deze foto maakte ik gisteravond Mexicaanse tijd.
De gewoonte om bij kerken op een korte pilaar een beeld
te plaatsen, voor/bij de ingang van de kerk,
vind ik opvallend.
Dit is de Iglesia de San Cristobal (= Christoffel of Christoforus, Chistus-drager), afgebouwd in 1687, Puebla, Mexico. De kerk heeft eigenlijk 2 thema’s: de heilige Christoffel en de Onbevlekte Ontvangenis van Maria. De figuur aan de deur die op de foto te zien is, verbeeldt waarschijnlijk de engel die de aankondiging aan Maria doet. Voor de goede verstaander is de kerk zo een totale religieuze ervaring. Op het schild staat de boodschap van de engel (vermoed ik) met onder andere ‘Ave Maria’. De engel draagt een soort van palmtak om lof toe te zwaaien.
Het kruis in fragmenten
Drie krijtbladen van Michelangelo in Haarlem, circa 1522 – 1536
Soms worden dingen je door een kunstenaar op een dienblad aangereikt.
Maar bij dit eerste blad van Michelangelo is dat zeker niet het geval.
Er staan zeker drie, misschien zelfs vijf tekeningen op het papier.
Het was dan ook ‘slechts’ een schetsblad.
Haarlem, Teylers Museum, De mannen van Michelangelo, Studies voor een kruisafname, circa 1522 – 1524, rood krijt op papier.
De centrale afbeelding trekt onmiddellijk de aandacht.
Het is op dit blad de tekening die het meest is uitgewerkt.
Michelangelo heeft niet de eenvoud opgezocht.
Geen eenvoudig kruis, maar een wringende, hoge constructie.
Christus wordt getoond in een rauwe positie.
Wat doen sommige figuren hier?
Spieren tonen? Compositie vormen?
Alles gericht op grootsheid, op drama.
Eén arm. De torso. Eén been.
Aan elk uiteinde een figuur. Samen: een diagonaal.
Ernaar kijken roept weerzin en bewondering op,
tegelijk.
Lichamen kronkelen. Houdingen draaien.
De compositie wormt zich een weg.
Geen gezichten, geen namen.
Individualiteit ontbreekt.
Het rode krijt werkt gruizig.
Volgens mij wringt het.
Geen schilderij, geen fresco.
Misschien bleef het bij deze worsteling.
Kruisafname, circa 1530 – 1532, rood krijt op papier.
Studies voor een kruisiging, circa 1530 – 1536, zwart krijt op papier.
Foto van de dag
Vanaf het rooftop terras van Museo Amparo in Puebla, Mexico.
Foto van de dag
Deze keer niet 1 foto maar 3.
Een beetje om uit te leggen wat het verhaal is.
San Juan de Letran, het lijkt wel een keten van winkels in Puebla, Mexico.
Blijkbaar is de kleur van het kerstkind in Mexico geen probleem. Niet zo ingewikkeld als bij de hulp van Sinterklaas in Nederland.
De schat van Teylers
Wanneer zien we de andere tekeningen en prenten van Christina, koningin van Zweden in een grote tentoonstelling?
Christina I van Zweden werd geboren in 1626.
Al toen ze zes jaar oud was, werd ze koningin.
Uiteindelijk deed ze in 1651 vrijwillig troonsafstand.
Ze was een hartstochtelijke liefhebber van cultuur:
ze verzamelde kunst, liet muziek componeren,
las en schreef, en trad vaak onconventioneel op.
Zo bekeerde zij zich tot het katholicisme,
leefde vrij en bood bescherming aan joodse medeburgers.
Ze stierf in Rome, waar haar graf zich bevindt in de Sint-Pieter.
Ze had een verzameling tekeningen en prenten.
Nu wordt het verhaal een beetje vaag.
Het voorwoord van de catalogus van 2025
opent met de volgende passage:
In 1790 verwerft Teylers Museum een van de grootste schatten uit de geschiedenis van het instituut. Voor 10.000 gulden koopt men zo’n 1700 tekeningen en enkele honderden prenten aan van de erfgenamen van een Romeinse edelman, Livio Odescalchi. De tekeningen zijn voor een belangrijk deel afkomstig uit de beroemde kunstcollectie van Christina, ooit koningin van Zweden. Hiertussen bevinden zich werken van de grootste Italiaanse kunstenaars zoals Rafaël, Bernini en Michelangelo.
Een nogal versluierende tekst:
= Tienduizend gulden was een enorme som geld.
= De aankoop werd in Italië verricht door Willem Anne Lestevenon,
geboren in Amsterdam en bestuurlijk actief in Haarlem.
Hij verrichtte de aankoop voor Teylers Tweede Genootschap,
waarvan hij lid was.
Trivia: hij werd in 1769 drossaard van stad en baronie van Breda.
= ‘zo’n 1700 tekeningen en enkele honderden prenten’,
maar hoeveel precies, en wie waren de makers?
De Wikipedia-pagina over Lestevenon noemt ook andere namen:
‘met daarbij werken van Michelangelo, Rafaël,
Claude Lorrain en Hendrick Goltzius.’
= ‘de erfgenamen van een Romeinse edelman, Livio Odescalchi’.
Livio Odescalchi was neef van Paus Innocentius XI.
Hij trad op als legerleider en financier van Europese oorlogen,
onder meer tegen het Ottomaanse Rijk.
Odescalchi verwierf de tekeningen en prenten
uit de nalatenschap van Christina.
In 2005 vormden de tekeningen van Michelangelo
de kern van een tentoonstelling.
Nu 20 jaar later zien we weer een tentoonstelling met
een heel andere inhoudelijke opzet en insteek.
In de tussenliggende jaren zijn deze werken vast ook
op andere tentoonstellingen, wereldwijd te zien geweest.
Je kunt ze dus met recht een schat noemen.
De werken die in dit bericht te zien zijn, komen allemaal
uit deze verzameling.
Blijft wel de vraag wanneer het grote publiek die andere
honderden werken te zien krijgt.
Is het niet hoog tijd voor een tentoonstelling – of zelfs een reeks –
onder de titel ‘De schat van de koningin van Zweden’?
Opmerkelijk genoeg bestaat er tot op heden geen allesomvattende studie
die de volledige collectie van Christina van Zweden
in Teylers Museum beschrijft.
Natuurlijk zijn er catalogi en deelonderzoeken
waarin afzonderlijke groepen tekeningen,
zoals die van Michelangelo of Goltzius, aandacht krijgen.
Maar een integrale analyse van de ruim 1700 tekeningen
en honderden prenten ontbreekt nog steeds.
Geen kleine opdracht, dat is duidelijk.
Wellicht dat het, gefaseerd, mogelijk wordt
in samenwerking met Zweedse partners en
met bijvoorbeeld (deel)financiering van de Europese Unie.
Want juist zo’n overzichtswerk zou de betekenis van Christina
als verzamelaar en mecenas onderstrepen
én de unieke rol van Teylers Museum in het bewaren
van deze Europese schat zichtbaar maken.
Haarlem, Teylers Museum, De mannen van Michelangelo, Verschillende figuren voor de Sixtijnse Kapel, circa 1511, rood krijt, metaalstift, op papier.
Het is niet meteen duidelijk wat er op deze bladen staat.
In dit geval is het niet één tekening.
Er staan er meerdere op, soms verschilt de orientatie.
Dan staat plotseling een deel op zijn kant.
In dit heval gaat het om individuele benen, torso’s
maar ook om figuren die bij elkaar horen.
Hoe passen die straks op de achterwand van de kapel?
Probeer eens zo, of misschien toch anders…
Van de vellen papier wordt zowel de vóór als de achterkant getoond. Michelangelo gebruikte beide kanten en dus willen we die ook allebei zien. Op deze tekening is ooit een deel weggesneden en later weer terug ‘geplakt’. Je kunt goed zien dat de hand aan de linkerkant van de tekening er opnieuw is ingepast. Herken je de hand van God? Verschilende figuurstudies voor de Sixtijnse Kapel, circa 1511, rood krijt, metaalstift, zwart krijt, op papier.
In deSixtijnse Kapel zal het de rechtse hand worden.
Een mannelijk naakt voor de Slag bij Cascina, 1504, zwart krijt, wit hoogsel, op papier.
Studie van een mannelijk naakt voor de Slag bij Casina, 1504, zwart krijt, wit hoogsel, op papier. Wanneer kiest Michelangelo voor rood krijt en wanneer voor zwart? Waarom?
Foto van de dag
Foto van de dag (Het geheim adresje van Gianni)
De Fifa Peace Price (sic) is natuurlijk een voorbeeld van de arrogantie van de macht of een uitwerking van ‘De nieuwe kleren van de keizer’ (Hans Christian Andersen). Alleen The Donald neemt het serieus. Maar wandelend door Puebla realiseerde ik me dat deze gekte nog lang niet voorbij is. Mexico organiseert samen met Canada en de VS het aanstaande wereldkampioenschap voetbal. Kansen genoeg voor slijmjurk Gianni Infantino (betekent dat niet ‘kinderlijk’? Of is dat “Infantilo’?) om in Peubla nog vele ideeen op te doen (en goedkoper!).
Zo een heeft Trump nog niet: Trofeos Estrella.
Builenpest?
Over navolgers van Michelangelo en hun anatomisch begrip van spieren
De tekeningen die in het vorige bericht te zien waren
en die de basis vormden voor veel van het werk van Michelangelo
aan de Sixtijnse Kapel, kreeg veel navolgers.
Haarlem, Teylers Museum, De mannen van Michelangelo, Agostino Veneziano, Baders, naar Michelangelo’s Slag bij Cascina, 1524, gravure. Een van de vele voorbeelden.
De spieren die bij Michelangelo nog op de anatomisch juiste plaats
lijken te zitten, zijn hier verworden tot bulten.
Bij veel van de navolgers, zie ook werk van Goltzius,
doen de ‘spieren’ me meer denken aan de builenpest
dan aan gespierde figuren.
Hendrick Goltzius, Farnese Hercules, circa 1598. Kijk eens goed naar de rug…
Wikipedia:
In 1590 reisde hij (Goltzius) over Hamburg en München naar Italië om er in Rome de klassieke oudheid en de Italiaanse kunst te bestuderen. Onderweg had hij ook Venetië, Bologna en Florence bezocht. Hij maakte schetsen van antieke sculpturen en van kunstwerken van de grote Italiaanse meesters. Na zijn terugkeer in Haarlem in 1591 verwerkte hij zijn reisindrukken in prenten. Hij laat de maniëristische stijl meer en meer los en gaat meer klassiek werken op basis van de werken van Rafael, Michelangelo en Polidoro da Caravaggio waarmee hij in Italië had kennis gemaakt. Zijn uitgeverij, waar toen ook Jan Saenredam werkte, had veel succes en was zeer productief zodat Goltzius’ werk internationale erkenning kreeg. Hij was bekend bij vorstenhuizen over gans Europa. Een van zijn grote bewonderaars was Rudolf II, keizer van het Heilige Roomse Rijk. De graveur en uitvinder Cornelis Drebbel was omstreeks 1592 enige tijd in de leer bij hem en trouwde Goltzius’ jongere zuster Sophia.
Marcantonio Raimondi, Baders naar Michelangelo’s Slag bij Cascina, 1510, gravure.
Marcantonio Raimondi, Bader naar Michelangelo’s Slag bij Cascina, 1508 – 1509, gravure.
Agostino Veneziano, Soldaat die zijn broek vastmaakt naar Michelangelo’s Slag bij Cascina, 1517, gravure.
Bastiano da Sangallo, Baders, kopie naar het centrale deel van Michelangelo’s Slag bij Cascina, 1542, olieverf op paneel.
Foto van de dag
Dit soort foto’s kun je er aan de lopende band maken in Oaxaca, Mexico. Steeds nieuwe invalshoeken en kleuren.
Foto van de dag
Muurschildering in Oaxaca, Mexico.
Argusvlinder 