ABCdarium (de volgende stap)

Posted on december 10, 2015 by Argusvlinder

Nu we bijna tegen het einde van het jaar lopen
heb je activiteiten die je voor het laatst in een jaar doet.
Mijn ‘open-atelier’ op woensdagavond in Tilburg
is er daar een van.
Gisteravond heb ik me geconcentreerd op zoveel mogelijk
op maat snijden van de materialen die ik gereed heb
voor mijn ABCdarium.

Te beginnen met de pagina’s voor de letters A en C. De handgezette en vervolgens in Etten-Leur bij het Nederlands Drukkerij Museum afgedrukte teksten, zijn nu allemaal op maat. Eerste actie in 2016 zal zijn de letter B op maat te snijden.

Vervolgens was ook de kaft aan de beurt. Dit is niet meer voor een dummy. Dit is de uiteindelijke kaft. Hier zie je de resten papier nog die er nog net niet helemaal van afgesneden waren.

Hier zie je de tweede dummy op de uiteindelijke kaft liggen. Steeds passen en meten.

Boekbinden in Etten-Leur

Posted on december 7, 2015 by Argusvlinder

Afgelopen week ben ik actief geweest met het naaien van een boek.
Nu moet ik zeggen dat de term ‘naaien’ wel door iedereen
gebruikt wordt, maar ik vind rijgen eigenlijk meer op zijn plaats.
Bij naaien denk ik toch al snel aan het stevig aan elkaar maken
van losse delen.
Bij een boek gaat dat niet zo.
Eigenlijk rijg je de katernen aan elkaar en om de naaibandjes heen.
Vlechten zou je het ook kunnen noemen.
De stevigheid komt straks pas bij het lijmen.

Hoe dan ook, ik had 14 katernen die door de kettingsteek
aan elkaar genaaid moesten worden.
De les vond plaats in het Nederlands Drukkerij Museum.

Hier zie je de eerste katernen. Ik was begonnen met het maken van een mal om vervolgens de gaten in de katernen voor te prikken.

Langzaam wordt het een hele stapel. Het grootste probleem was nog om de draad, toen hij te kort dreigde te zijn, te verlengen door de volgende draad er aan te hechten. Je kunt er natuurlijk gewoon een knoop inleggen maar de uitdaging zit hem er in dat je die knoop wilt kunnen schuiven totdat hij op een plaats zit (naast het naaiband) waar hij geen kwaad kan.

We hebben er een instructie bijgehaald maar we kwamen er niet uit. Hopelijk gaat dat volgende keer beter.

Het naaien is best mooi gegaan. Volgende keer begin ik gelijk aan een tweede boek. Dat heb ik thuis al onder bezwaar liggen.

Nadat we twee kanten haaks gezet hadden, wilden we het papier in de pers stoppen om de rug te kunnen gaan lijmen. Probleem was echter dat het papier aan een kant veel hoger was dan aan de andere kant. Het gevolg was dat het papier direct verschoof in de pers als er enige druk op werd uitgeoefend. Dat is het gevolg van het vouwen van dit stevige papier. Daarom besloten we het eerst nog een week onder bezwaar te leggen.

En daar ligt het boekblok dan, onder twee oude strijkbouten.

De Sint terug naar Spanje: Kerst in aantocht

Posted on december 6, 2015 by Argusvlinder

Afgelopen week kreeg ik twee versies, twee afdrukken,
van een houtblok.
De afbeelding is een kerststal.
Met dank aan het Nederlands Drukkerij museum in Etten-Leur.

Links de afdruk op een soort aluminiumpapier, rechts op gewoon papier.

ABCdarium

Posted on november 27, 2015 by Argusvlinder

Ook deze week is er weer gewerkt aan mijn ABCdarium.
Zowel in Etten-Leur bij het Nederlands Drukkerij Museum
als in Tilburg aan de dummy.
De foto’s van deze blog gaan over het drukken in
het Nederlands Drukkerij Museum.
Een van de vrijwillegers drukt mijn tekst/zetsel.
De kaft was al gereed, nu was de tekst voor de binnenkant
aan de beurt. Dat begon met het opbouwen
van het drukwerk op de Korrex.

De opbouw kan beginnen.

De drukker zorgt ervoor dat de tekst op een vaste plaats op de pers blijft. De letters en de interlinies (wit tussen de regels) worden helemaal ingebouw met metalen elementen en op twee plaatsen, hier rechts en onder de tekst, kan deze opzet helemaal vast gezet worden. Hiervoor moet je van tevoren goed opmeten waar de tekst moet komen. Tevens controleert hij of de letters allemaal op dezelfde hoogte staan.

Deze proefpers heeft geen automatische toevoer van inkt. Dat doet de drukker met de hand. In de pers is er een systeem met rubberen en metalen rollen waar de inkt zich over verdeelt.

Dan begint de drukker met een test. Normaal gesproken is iemand op zoek naar een hogere oplage. In mijn geval gaat het om 1 eindproduct. Een versie van mijn ABCdarium. Verhoudingsgewijs heeft de drukker dus veel werk per pagina. Bij deze pers moet ook het papier met de hand worden ingevoerd.

Ook de posities van het papier en de plaats van de regels tekst ten opzichte van het wit wordt ingesteld. Bij het drukken moet er ook voldoende druk ontstaan op het papier, de inkt en de letters. Bij een oplage van 1 kan dit eenvoudig worden bereikt met een extra vel papier.

Korrex is de naam van de pers.

‘C staat voor computer’, dat wil zeggen in mijn ABCdarium.

Dit is de ‘sleutel’ en het speciale opbouwmechanisme waarmee het te drukken werk vast gezet kan worden.

Na alle plezier moet er natuurlijk ook schoongemaakt worden. De rubberen rollers kunnen eenvoudig van de machine worden opgepakt en ergens anders worden weggelegd om schoon gemaakt te worden.

Er zitten ook rollen in de pers en die laten zich veel moeilijker schoonmaken.

Huiswerk van een boekbinder

Posted on november 21, 2015 by Argusvlinder

Bij het Nederlands Drukkerij Museum werkt ook een
boekbinder als vrijwilliger.
Daar ga ik een aantal ‘lessen’ volgen.
Afgelopen week kreeg ik al huiswerk mee.
Opgerold papier en een gevouwen voorbeeld.
Een zo’n opgevouwen vel is een katern van een boek.

Het huiswerk: papier mpooi opgerold en ingepakt en een gevouwen voorbeeld.

Aan het werk, met de klok mee te beginnen links boven: Voorraad te vouwen papier, reeds gevouwen vellen op een stapel, het voorbeeld en het vel dat ik net wil gaan vouwen.

Het resultaat zijn 15 gevouwen katernen die nu onder bezwaar liggen om goed plat te worden.

De kaft is gedrukt in Etten-Leur

Posted on november 19, 2015 by Argusvlinder

Deze week kon ik gelukkig wel aan de slag
in Etten-Leur bij het Nederlands Drukkerij Museum
om met een van de actieve drukkers daar mijn tekst
te gaan afdrukken op de kaft van mijn ABCdarium.

Het avontuur begon met het op maat snijden van het papier.
Dat is goed nadenken, meten en veel passen.
Eerst gaan we de kaft drukken.
Vervolgens de tekst van de letters A, B en C.
A en C komen op eenzelfde formaat pagina maar
elk aan de andere kant van het vel papier.
Een keer rechts en een keer links.
De letter B komt op een ander formaat papier.

Het lijkt misschien simpel maar het is dus best veel werk,
veel meten, passen en heel goed opletten.
Maar ik heb het gevoel dat de drukker heel goed weet waar hij mee bezig is.

De Korrex Drukpers is de pers die we gaan gebruiken.

De pers is klaar om te beginnen. De inktrollen zijn schoon, er zit nog geen papier op maar mijn tekst ligt al klaar, al is die nog opgebonden.

Mijn tekst moet nog opgebouwd worden. De tekst moet helemaal vast komen te liggen op de pers. Bewegingen van de pers, het ininkten van de tekst of het drukken van het papier op de tekst, mag er niet toe leiden dat de letters gaan verschuiven. Ook al heb ik maar een paar afdrukken nodig. Van mijn boek maak ik maar 1 exemplaar.

Voor het drukken kan beginnen wordt de tekst nog een keer gedresseerd.

De inktrollen draaien en mijn tekst ligt helemaal ingebouwd en vastgedraaid op de pers.

Het papier wordt op de pers aangebracht waarbij de geleider goed wordt afgesteld. Zo zorg je er voor dat het papier iedere keer op dezelfde plaats ligt.

De pers ‘eet’ het papier op terwijl de inktrollen hun werk gedaan hebben.

Dan de eerste proefdruk controleren en passen met de dummy. Het drukwerk is te licht afgedrukt. Dat wordt gecorrigeerd.

Ook de tweede druk, bijgesteld met wat extra papier om voldoende druk te krijgen want de eerste proefdruk had te weinig inkt op papier, gaan we passen en meten en nog eens controleren. Er zitten nog een paar kapotte letters tussen en een paar vette letters terwijl de rest mager is.

De letters worden vervangen en nogmaals dresseren.

Dan de eerste serieuze druk. De kaft gaat bij voorkeur van dit bruine karton zijn.

En nog een. Daar komt hij uit de pers.

Omdat ik maar een paar goede afdrukken nodig heb, om te voorkomen dat ik later in het proces een enig exemplaar verpest met snijden of rillen, zorgt het trucje met extra papier ervoor dat tijdens het drukken voldoende druk ontstaat en de letters hun inkt mooi afgeven.

Vervolgens nog maar een keer passen en meten. Ook de tekst controleren.

De laatste versie van de kaft.

Na het papier voor het boekblok op maat te hebben gesneden, wordt de tekst van de letter ‘A’ opgebouwd. Voor een drukker is dit allemaal gesneden koek maar ik vind het allemaal erg spannend!

En opgebouwd.

Papier opzetten…..

De eerste tekst van de letter A wordt gedrukt. Volgende week gaan we een en ander afmaken. Het eerste resultaat mag er zijn! Met dank aan het Nederlands Drukkerij Museum en zijn specialisten.

Etten Leur: de opmaak van de pagina’s

Posted on oktober 28, 2015 by Argusvlinder

De tekst was vorige week al gereed en we hadden
al een proefdruk gemaakt en de fouten gecorrigeerd.
Deze week gaat het er om de teksten op te maken
zodat de drukker ze ook echt kan gaan drukken.
Daarbij moeten we rekening houden met de plaats
van de tekst op de kaft en in de boekblokken, de
regelafstand, de grootte van het papier en de grootte
van de drukpersen.

Om te beginnen zijn de twee tekstdelen van hun galei gehaald en geplaats op een groot galei. Dat moet met aandacht gebeuren want we willen natuurlijk niet dat het zetwerk in de war komt of op de grond eindigt.

Dan worden de regelafstanden in de tekst doorgenomen en allemaal aan elkaar gelijk gemaakt. Daarbij hebben we daarna nog correcties doorgevoerd omdat een aantal regels heel weinig tekst bevatten, die dan soms ook nog achteraan de regel staat. Als de volgende regel dan heel kort is krijg je wel erg veel wit in de bladspiegel. Het zal nog spannend zijn om te zien hoe dat uit gaat pakken. Links ligt de dummy.

De letters A, B en C nemen we niet op de kaft op. Die zijn straks ‘verborgen’ in de boekblokken. Er is ook een meer praktische reden: de tekst is anders te groot voor op de kaft.

Aan de tekst is nu de titel toegevoegd (zie links). De rest van de teksten is links aangevuld zodat alles straks mooi blijft liggen.

Nu moeten we de tekst zo aanpassen dat ik straks, als de tekst gedrukt is, in het papier de juiste vouwen en ritsen kan aanbrengen om de boekblokken er in vast te naaien. Er moet ook ruimte zijn voor de Japanse binding.

Steeds goed afstemmen met de dummy. Hier ligt de dummy naast de tekst en je ziet dat er voldoende ruimte is. De tekst kan nu opgebonden worden.

De ltekst bij de etters A en C worden nog opgebonden.

De tekst van letter B, van Beeldscherm.l

Het Nederlands Drukkerij Museum in Etten-Leur en in het bijzonder mijn
instructeur hebben hun best weer gedaan. Ik ben blij met het resultaat.

Nederlands Drukkerij Museum Etten-Leur

Posted on oktober 17, 2015 by Argusvlinder

Natuurlijk ben ik ook deze week weer actief geweest
in het Nederlands Drukkerij Museum.
Er zijn behoorlijke vorderingen gemaakt met de tekst.
Daarbij hebben we een paar aanvullende acties moeten uitvoeren.
De tekst van de 26 strofen van 2 regels deed een grote aanslag
op de beschikbare letters van het 16 punts corps Hollandse Mediaeval.
Er waren te weinig letters ‘o’.
Steeds begon iedere strofe met ‘staat voor’, bijvoorbeeld ‘A staat voor Apple’.
Dat is bij iedere tweede letter van het alfabet veranderd in ‘is’.
Dan komt er te staat ‘A is Apple’.
Dat levert 13 x 2 maal de letter ‘o’ op.
Nu lijkt het er op, met nog 3 letters te gaan (X, Y en Z)
dat ik nog niet helemaal uit de problemen ben.
De letter ‘v’ wordt een probleem.
Daarom gaan we de eerste drie strofen, de letters A, B en C,
zetten in de vette variant van de Hollandse Mediaeval.
Tenslotte zijn dat de drie belangrijkste letters van mijn Abecedarium.

De volgende foto’s getuigen van de voderingen en de ‘verbouwing’
van de reeds gezette tekst.

De strofen (dat is echt het goede meervoud) voor de Letters A tot en met L. Inmiddels verbouwd naar de nieuwe ‘is’-formule.

Zethaak met links, plat liggend de tekst ‘staat voor’ die ik ga hergebruiken, terwijl rechts ‘R is Real-time’ ligt.

De letter ‘M’ tot en met de eerste regel van ‘W’.

De twee gezette formules in de tekst: ‘Q staat voor’ en ‘R is’.

Volgende week kan het zetwerk afkomen en misschien dat we dan
een eerste proefdruk kunnen maken.

Handzetten

Posted on oktober 8, 2015 by Argusvlinder

Gisteren ook nog aan het handzetten geweest.
Mijn tekst voor de band van het Abecedarium wordt met de hand
gezet door mijzelf bij het Nederlands Drukkerij Museum.
De eerste helft is al gezet en opgebonden.

Letter nummer 13 is de M van Microsoft.

Dit is het zetwerk van de eerste helft.

Dit is de stand tot en met gisteren. Volgende week begin ik aan de letter P.

Mocht iemand fouten zien in het zetwerk: ik hoor het graag.

Nederlands Drukkerij Museum

Posted on september 22, 2015 by Argusvlinder

Het museum zit in Etten-Leur en heeft een grote schare
vrijwilligers: zetters, drukkers, een boekbinder, electrotechnici, enz.
Daarnaast misschien nog wel veel meer originele, werkende machines,
gereedschap en materialen.
Men geeft workshops (handen uit de mouwen) en cursussen.
Ik volg er workshops.
Vandaag begonnen met handzetten.
Dan begin je met een schone lei:

Deze metalen plaat met opstaande randen heet een galei. Je zet de letters in de zethaak en als een regel gereed is (of meerdere regels), dan breng je het zetwerk over op de galei. De galei staat bewust scheef zodat de losse letters ‘naar een kant leunen’. Als de tekst gezet is wordt het zetsel opgebonden met een koord. Mijn complete tekst beslaat 26 strofes (een voor iedere letter van het alfabet) van twee regels.

Met de zetter heb ik besloten dat we als lettertype Hollandse Mediaeval gebruiken (16 punts). Dit lettertype is voldoende beschikbaar in het museum (gezien de lengte van mijn tekst) en bovendien ontworpen door Sjoerd Hendrik de Roos in 1912. een bekende Nederlandse letterontwerper.

Dit is het resultaat van mijn eerste middag. Ik ben bij de letter A begonnen en gekomen tot en met de letter H. De tekst voor de letter D ontbrak op mijn kopij. Die moet ik er dus nog bijmaken. Zeven van de 26 letters. Ik ben nog wel even bezig maar ik vond het erg leuk en leerzaam. We zijn op de goede weg!

A staat voor Apple,……

Nederlands Drukkerij Museum in Etten-Leur

Posted on juli 4, 2015 by Argusvlinder

Vorige week zondag ben ik op de fiets naar het
Nederlands Drukkerij Museum in Etten-Leur geweest.
Pas heel kort voor de zondag kwam ik erachter dat dit museum bestaat.
Het is er al bijna 40 jaar!

Omdat ik toen nog druk bezig was met de Amsterdamse Krulletter
besloot in onderweg foto’s te maken van grafische uitingen.
Die foto’s zitten tussen de foto’s van het museum door.

Het eerste wat ik zag toen ik de grote ruimte met de verschillende drukpersen binnenliep, was deze kast. Dit is kast 13 die het museum heeft overgenomen van een drukkeij. Ze bevatten Chinese karakters. Voor de 12.000 Chinese karakters zijn er dus ten minste 13 van dergelijke kasten nodig om alle karakters in op te slaan.

Er waren die zondagmiddag, vanwege het mooie weer waarschijnlijk,
niet veel bezoekers. Dus had ik geruime tijd beide medewerkers
van het museum ter beschikking voor de rondleiding.
Heel interessant en leuk.

Een linotype zetmachine. In plaats van met de hand, letter voor letter een zin samen te stellen, kon met dat met deze zetmachine veel sneller. Door het toetsenbord te gebruiken werden de matrijzen op volgorde gelegd. Inclusief spaties etc. Vervolgens werd daar, als de zin gereed was, vloeibaar lood tegenaan gespoten. Zo gauw dat een beetje afkoelt is de zin hard genoeg om uit de machine te nemen.

Intertype regelzetmachine met links op de foto de loodeenheid. Daar wordt het lood constant op zo’n 270 graden gehouden.

Het toetsenbord van de Linotype zetmachine. Geen qwerty of azerty.

Intertype regelzetmachine.

Degelpers. Gemaakt in 1920 in Brussel. Het mooie is dat alle persen nog werken!

Een complete handdrukkerij.

Hier de zethaak. Hierin werden alle letters geplaatst door de handzetter.

De te drukken tekst in lood. Ingebonden.

Hier zie je de te drukken tekst in de drukpers.

Een overzicht van de grote zaal met al de drukpersen.

De Chinese karakters laten me niet los.

De bovenverdieping wordt gebruikt voor tentoonstellingen.
Binnenkort begint er een nieuwe tentoonstelling dus
was de ruimte nu nog leeg.
Maar er zit ook een boekbindatelier en nog een paar
speciale hoekjes. Bijvoorbeeld over het vergulden.

Je ziet er bijvoorbeeld ook, aan de hand van een pagina van De Stem, de verschillende stadia die bedrijven zijn doorlopen van het werken met lood naar nieuwe druktechnieken.

De vrijwilligers van het museum hebben vaak
zelf in het drukkersvak gewerkt.
Sommige hebben bij De Stem gewerkt, andere bij het Brabants Nieuwsblad
of bij kleinere en/of industriele drukkerijen.
Dat merk je goed tijdens de rondleiding.
De mensen weten waar ze over praten en hebben veel leuke aneKdotes.

In het boekbindatelier lag een boek met een speciale binding: springrug. Het voordeel van deze rug is dat het boek op iedere pagina volledig vlak gelegd kan worden. Dat is wel handig bij bijvoorbeeld een kasboek.

Dit is een voorbeeld van een voorpagina van De Stem. Helemaal met loden letters gezet.

Het Nederlands Drukkerij Museum is ondergebracht in een voormalige boerderij. De wijk om de boerderij is helemaal ‘nieuw’.

Tijdens de rondleiding werden er twee afdrukken gemaakt.
De eerste is aan het begin van deze blog te zien.
De tweede is een prent van een 17e eeuwse drukkerswerkplaats.

Het museum maakt zelf af en toe boekjes.
Een paar heb ik er gekocht en daar kom ik vast nog eens op terug.

Argusvlinder

De avonturen van de Argusvlinder

Tagarchief: Nederlands Drukkerij Museum

ABCdarium (de volgende stap)

Boekbinden in Etten-Leur

De Sint terug naar Spanje: Kerst in aantocht

ABCdarium

Huiswerk van een boekbinder

De kaft is gedrukt in Etten-Leur

Etten Leur: de opmaak van de pagina’s

Nederlands Drukkerij Museum Etten-Leur

Handzetten

Nederlands Drukkerij Museum

Nederlands Drukkerij Museum in Etten-Leur

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen: