Leerdunnen

Of het de juiste beslissing was weet ik pas achteraf.
Ik heb eerst de boekband bedrukt met tekst en de
linosnede. Daarna zijn er nog een paar handelingen nodig
aan het leer voordat de platten en het ruggebord
bevestigd kunnen worden aan het leer.
Dat is een risico en schoonhouden is niet mijn
sterkste kant.
Daarom heb ik een stuk bakpapier op grootte gemaakt
en dat aan de ‘mooie’ kant van het leer bevestigd.

IMG_4534SintVeitBeschermingDoorBakpapier


IMG_4535SintVeitLeerdunnen

De eerste lange zijde (rechts) is gedund. Dat heb ik gedaan met het leerdunmes maar ook een kleine hobbyschaaf.


IMG_4536Etalageletterbak

Mijn etalageletterbak is uitgebreid met drie hanen. Je kunt ook alle vier de alfabetboekjes zien die ik tot nu toe gemaakt heb.


Pronken met de De vergeten letters van iemand anders

Vandaag is de ‘Beurs voor bijzondere uitgevers’ in Amsterdam.
Helaas kon ik daar niet naar toe.
Maar ik ben er zeker van dat een aantal van de mensen van wie ik
in dit bericht producten toon of noem, op die beurs aanwezig
zullen zijn als gast of als exposant.
Dus het geeft mij de kans om een juweel van drukwerk te laten
zien die ik een tijdje terug kocht op de BoekKunstBeurs in Leiden:
De vergeten letters, een project van Hans van Eijk (In de Bonnefant)
en Jan Klerken (acerPERS).
Deze twee margedrukkers nodigde alle drukkers in Nederland (en België?)
uit om rond het thema ‘Vergeten letters’ een drukwerk te maken.
Vermoedelijk was het A3-fromaat het uitgangspunt.

IMG_2074VergetenLettersProjectVanHansVanEijk(InDeBonnefant)EnJanKlerken(acerPERS)DeDoos

De doos met meer dan 30 drukwerken die ik kocht in Leiden.


Kiezen is de niet-gekozenen te kort doen.
In dit bericht toon ik een aantal prachtige werken maar
dat wil niet zeggen dat degene die ik niet koos,
niet mooi zijn.
Dit is gewoon een eerste oppervlakkige selectie.

IMG_2075VergetenLettersProjectVanHansVanEijk(InDeBonnefant)EnJanKlerken(acerPERS)

De omslag van de inhoudsopgave.


IMG_2076VergetenLettersProjectVanHansVanEijk(InDeBonnefant)EnJanKlerken(acerPERS)DeInhoud

Hier de inleiding en een overzicht van de 33 inzendingen.


IMG_2077VergetenLettersProjectVanHansVanEijk(InDeBonnefant)EnJanKlerken(acerPERS)DeEerste15

Omdat alle 33 inzendingen individueel tonen wel erg veel ruimte vraagt, hier een overzicht van de eerste 15.


IMG_2078VergetenLettersWijn&EenVergetenLetterGedichtjesWynandVanDeVinMercatorPers

Deze omslag is blauw. De foto geeft de kleur niet helemaal juist aan. Op de vorige foto is dit de meest linkse op de bovenste rij: Wijn & een vergeten letter, gedichtjes van Wynand van de Vin, Mercator Pers. Op de vorige foto zie je de kleur van de omslag correct.


IMG_2082VergetenLettersWijn&EenVergetenLetterGedichtjesWynandVanDeVinMercatorPers


IMG_2083VergetenLettersWijn&EenVergetenLetterGedichtjesWynandVanDeVinMercatorPers

een vergeten letter
creatief zetten
is zetten en dichten
tegelijkertijd
dat kan een hobby zijn
vaak ook noodzaak
voor een dichter
met te weinig tijd
die ook zetter is
dan komt het voor
dat zo’n letterzetter
neer gaat letten
op het dichten
dan op het zetten
en als hij dan niet goed oplet
en geen corrector op hem let
wordt de niet gezette letter
een vergeten letter

Wynand van de Vin

IMG_2084VergetenLettersWijn&EenVergetenLetterGedichtjesWynandVanDeVinMercatorPers

In veel inzendingen is een colofon opgenomen met vermelding van gebruikt papier en lettertype(s). Nog even over de blauwe omslag. Dat is zo’n fijn fluweelzacht papier. Deed me meteen aan wijn denken.


IMG_2085JellyNijhuisTheFreemontPressLetterbak

Bij deze inzending van Jelly Nijhuis van The Freemont Press is een afbeelding van een letterbak in de omslag verwerkt. Blinddruk.


IMG_2086JellyNijhuisTheFreemontPressSemiDoorzichtigGeaderdPapier

Binnenin een mooi, zacht, semi doorzichtig blad met vezels.


IMG_2087JellyNijhuisTheFreemontPressEleanorRoosevelt

Dan volgt het drukwerk met een citaat van Eleanor Roosevelt.


IMG_2088DeZwarteHenPersRoosjeKeijserGemengdeBerichtenVergetenLetters

Als een Werkman is Roosje Keijser van De zwarte hen pers aan de slag gegaan met ‘Gemengde berichten’.


IMG_2089NellekeBoomsmaVogelboompersVergetenLetters

De vergeten letters van Nelleke Boomsma van de Vogelboompers.


IMG_2091VergetenLettersProjectVanHansVanEijk(InDeBonnefant)EnJanKlerken(acerPERS)DeTweedeHelft

De tweede helft.


IMG_2092LienVanHorenZetwerkCeesSmoldersNederlandsDrukkerijMuseumEtten-LeurVergetenLettersEenLetterSprookje

Tot mijn verrassing zag ik die lettersprookje van Lien van Horen, ze heeft het zetwerk laten doen door Cees Smolders van het Nederlands Drukkerij Museum in Etten-Leur. Daar heb ik ook een tijd, met heel veel plezier, een opleiding handzetten gevolgd bij Cees Smolders.


IMG_2093LienVanHorenZetwerkCeesSmoldersNederlandsDrukkerijMuseumEtten-LeurVergetenLetters


IMG_2094StephHeyvaertKatrienDeNilVergetenLetters

Iedere ontwerper en drukker kiest zijn eigen invalshoek en dat levert heel verrassend werk op. Hier van Steph Heyvaert en Katrien de Nil.


IMG_2097FrançoiseVogelenzangVogelboompersVergetenLetters

Françoise Vogelenzang, Vogelboompers.


IMG_2098KarelFGildemacherDeHynsteblomFergettenLettersOverVergetenLettersEnDeSpellingVanHetFries

Een heel uitgebreide inzending is die van Karel F. Gildemacher van De Hynsteblom: Fergetten Letters. Over vergeten letters en de geschiedenis van de spelling van het Fries.


IMG_2099IzaakBrunkeGevlogen

Virusgrafiek kwam met meerdere inzendingen en had die gebundeld. Dit is Izaak Brunke met ‘Gevlogen’.


IMG_2100HarrietRademakersBlauwdrukVoorEenVergetenLandschap

Harriet Rademakers met ‘Blauwdruk voor een vergeten landschap’ (misschien staat de foto wel op zijn kop).


IMG_2101HetVergetenLetterFeestacerPers35Kleuren

35 Kleuren. Vijfendertig! Het Vergeten letterfeest van acerPERS.


IMG_2104SanderPinkseVergetenLettersWillemSandbergBijStadsdrukkerijAmsterdam

Het verhaal van de letters staat op de kaft van dit ingezonden werk van Sander Pinkse. Hij gebruikt letters die vergeten waren en die in het verleden Willem Sandberg gebruikte voor drukwerk van het Stedelijk. De drukkerij die Sandberg gebruikte was de Stadsdrukkerij Amsterdam. Vandaar.

IMG_2102SanderPinkseVergetenLettersWillemSandbergBijStadsdrukkerijAmsterdam


Misschien had is toch alle 33 drukwerkjes moeten laten zien……

Distribueren

Bij een letterzetter wil dat zeggen dat je
een eenmaal gezette tekst weer uit elkaar gaat halen
en de letters weer op hun plaats in de letterbak gaat stoppen.
Dat is waar ik dit weekend tijd aan besteed heb.
De tekst was een voetnoot van Arnon Grunberg.

Het goede nieuws is dat ik afgelopen zaterdag iets las in
de Volkskrant waaruit ik opmaak dat alle voetnoten
in boekvorm gaan verschijnen.

WP_20180804_14_03_16_Pro

Positiebepaling

Dit wordt voor veel mensen niet het meest interessante bericht
op mijn blog maar ja, soms is het ploeteren.
Afgelopen weekend ben ik bezig geweest om mijn proefpers beter te
leren kennen. Dat heb ik gedaan met een stukje oude tekst,
een paar onduidelijke letters, een stukje nieuwe tekst en
een reeks letters die ik van mijn vader heb gekregen.

Ik wil eigenlijk een mal maken die ik op de pers kan leggen waar ik
de letters op kan positioneren op zo’n manier dat ze altijd correct
op een A4 komen.

Eerst even de serie letters die ik van mijn vader kreeg.
Eerst eens vaststellen of die de Hollandse Hoogte hebben.

 photo WP_20161127_001GeenHollandseHoogte.jpg

Niet dus. Je ziet hier op een zethaak 1 van de nieuwe letters en 1 letter (ook de letter A) die van Hollandse Hoogte is. De letters die ik van mijn vader gekregen heb zijn dus lager.


 photo WP_20161127_002GeenHollandseHoogte.jpg

Misschien zie je het hier beter. Een hele reeks nieuwe letters naast 1 letter van Hollandse Hoogte.


 photo WP_20161127_003ZoverKomtEenA4.jpg

Hier ligt een vel A4 op de proefpers. Je ziet dat niet de hele bodem bedekt wordt door het papier. Ik wil vaststellen waar op een landschap A4 de meest linkse en meest rechtse positie is waarop ik kan drukken. Links heb ik daarom een kaderlijn vanaf de meest linkse plaats gezet waar ik letters kan plaatsen. Rechts weet ik ongeveer wat de meest rechtse plaats is. Daarom zet ik daar een reeks cijfers: 1 tot en met 0.


 photo WP_20161127_005GroteLettersVanPa.jpg

Voor het eerst gebruik ik ook de nieuwe drukkersinkt die ik in Duitsland gekocht heb. Je ziet de grote letters goed. Dat zijn de letters die ik van mijn vader gekregen heb. Sommige letters zijn volgens mij een beetje versleten. De letters heb ik opgehoogd door ze op interlinies te zetten. Welk woord (of zin) er mee te zetten is, is mij onduidelijk. De inkt doet het prima.


 photo WP_20161127_006Positie7IsDeLaatstDrukbare.jpg

Positie 7 is dus de laatste rechtse positie waar ik op kan drukken (A4, landschap). Nu kan ik een soort ‘universele’ marge gaan bepalen.


 photo WP_20161127_007DeEerstePositieWaarIkKanDrukkenVreemdeLetterB.jpg

Negen millimeter vanaf de linkerrand van het papier is niet te bedrukken. Daar begint de kaderlijn. Hier zie je ook die vreemde letter B (een soort ringel-S). Het lettertype wat ik heb gekocht heeft ook een ‘normale’ hoofd- en kleine letter B, een die past bij de andere letters. Wat deze letter precies in de letterbak doet weet ik niet. Ik ga hem er voorlopig maar uithalen.


De letterbak is onthuld

Eerder dit jaar kocht ik twee letterbakken.
Ze bevatten loden letters van het lettertype Gill, 12 punts.
Ik was er nog niet eerder aan toe gekomen de letterbakken
uit het plastic te halen.
Vandaag is de eerste bak geinstalleerd en uit het plastic gehaald.

 photo WP_20161030_002MijnLetterbakGill.jpg

Mijn letterbak met het lettertype Gill, 12 punts. De letterbak bestaat uit 4 groepen, althans dat is zoals ik het nu even indeel. Meestal liggen de hoofdletters linksboven, cijfers rechtsboven en de kleine letters en spaties onder rechts en links. Om uit te zoeken hoe de letters in deze bak liggen heb ik 4 regels met de hand gezet. Een regel voor ieder deel van de letterbak. Dat ga ik dan eerst eens afdrukken om goed te kunnen zien wat waar ligt. Daarna ga ik de tweede letterbak eens uit het plastic halen om daarvan ook te zien wat er precies in zit. Die bak is maar deels gevuld.


 photo WP_20161030_004MijnLettersGill.jpg

De vier regels met de letters in de volgorde van de letterbak. Zoals je ziet zijn sommige van de letters nog nooit gebruikt om af te drukken.


De bok is gereed

Gistermiddag nog even gewerkt aan de bok.
De bok is niet zo zwaar maar wel onhandig groot.
Maar als hij straks helemaal staat maakt dat niet meer uit.

 photo WP_20161029_003EenOpstaandRandjeGemaaktAanHetBlad.jpg

Ik heb nog een opstaand randje aan de voorkant aangebracht. Dan kan de letterbak er straks niet afglijden.


 photo WP_20161029_006EvenDeLetterbakPassen.jpg

Even de letterbak passen. Zoals je op deze foto ook kunt zien zijn de poten verder verstevigd door ze aan elkaar te maken. Zowel rechts, links als aan de achterkant.


 photo WP_20161029_007Zo komtDeBokTeStaan.jpg

Zo komt hij dan in de nis te staan. De proefpers op zijn tafeltje past er precies onder. Nu moet ik alleen de letterbak er nog op zetten en dan kan ik de letters gaan inventrariseren. Private Press de Argusvlinder kan bijna beginnen.


Letterbak verandert in natuurtentoonstelling

De letterbak in onze kamer is een soort
tentoonstellingsruimte.
Tot nu toe was een een muntencollectie te zien.
Een bescheiden deel van de verzameling van mijn moeder.
Afgelopen week was ik in het Rijksmuseum in Amsterdam
en daar verkochten ze bloemtakjes in perspex.
Die vond ik erg leuk en die passen goed in de letterbak,
zo was het idee.

 photo DSC_7891BloemtakjesInPerspex.jpg

Voorbeeld van zo´n bloemtakje in perspex.


 photo DSC_7892SlechtZichtbaar.jpg

Hier zie je de 6 stukjes perspec met bloementjes, of eigenlijk, je ziet ze nauwelijks. Omdat ze klein en doorzichtig zijn vallen ze niet op. Daar moet ik iets aan doen.


 photo DSC_7893VanEenOudeKartonnenDoosMaakIkStandaards.jpg

Van een oude doos maak ik standaards. Daardoor kunnen ze beter vooraan staan en vallen ze beter op door de witte achtergrond.


 photo DSC_7894NogEenPaar.jpg

Dat is al beter. Nog even voor allemaal een standaard maken.


 photo DSC_7895NuZieJeZeVeelBetermaarStaanZeNogwatVerloren.jpg

Maar nu vind ik ze er nog altijd een beetje verloren bij staan. De afgelopen tijd heb ik hier en daar veren gevonden. Vooral in het Valkenberg. Als ik die nu ook eens op een kaartje plak…


 photo DSC_7896OokDeVerenOpEenKaartje.jpg


 photo DSC_7897VijfOpEenRij.jpg


 photo DSC_7898LetterkastVolVerenEnBloemen.jpg

Dan is dit het resultaat. De letterkast is weer vol. Deze tentoonstelling kan weer even vooruit.


Het dikkere wit

Gisteravond was het weer zover:
de cursus in Tilburg startte weer na de zomervakantie.
Al binnen een kwartier na het begin, bij het opruimen
van de letters ‘B’, liet ik een letterbak,
die vol met letters zat,
uit mijn handen vallen.
Alles over de vloer.

 photo WP_20150916_002VanDeVloerGehaald.jpg

De letters eerst opgeveegd. Nu kunnen ze uitgesorteerd worden: kleine letters, hoofdletters, tussen wit, cijfers, de lange ij en y, de klinkers met umlauts etc, de medeklinkers met de cedille (ç), bijzondere tekens als & of % en de leestekens, enz.


 photo WP_20150916_001LettersUitsorteren.jpg

Dan uitsorteren. Gelukkig hielpen mijn medecursisten mee. Het lezen van de letters is soms al een uitdaging (grootte, inktresten).


 photo WP_20150916_003NietOpAlfabet.jpg

De letters moeten dan terug in de letterbak maar ze liggen er niet in alfabetische volgorde. Voor een deel liggen ze er naar ratio van hun voorkomen in de Nederlandse taal. De ‘E’ en ‘e’ komen vaker voor en er is dan ook meer ruimte in de letterbak voor hen gereserveerd. Dat valt niet mee. Het is veel zoeken.


 photo WP_20150916_004Halverwege.jpg

We zijn zo’n beetje halverwege.


 photo WP_20150916_005HetDikkereWit.jpg

Naast de letters dus ook de zogenaamde witruimtes. Ze kunnen gebruikt worden om de ruimte tussen woorden en tussen letters te regelen. Je hebt ze dan ook in verschillende diktes. Dit zijn de dikkere witruimtes.


 photo WP_20150916_006DeLetterbakWeerGevuld01.jpg

De bak is weer vol.

 photo WP_20150916_006DeLetterbakWeerGevuld02.jpg


Aan het stempelen met de letters zijn we gisteren niet toegekomen.