Daar heb ik nou het lak aan…

Het Rijksmuseum in Amsterdam heeft een grote tentoonstelling
over lakwerk uit Japan.
De techniek om kleine voorwerpen als doosjes af te werken met
lakwerk ken je misschien ook uit China maar de Japanse traditie
mag er zijn.
Helaas is er bij de tentoonstelling geen naslagwerk verschenen.
Dat is jammer want het is een kunstvorm waarvan niet iedereen
meteen veel kennis heeft.

IMG_8308YuasaKagyoIIDienbladGebruikenVanDeKeichoPeriodeJapan1947RijksmuseumAmsterdamIMG_8309YuasaKagyoIIDienbladGebruikenVanDeKeichoPeriodeJapan1947RijksmuseumAmsterdamTxT

Mijn toelichtingen bevatten niet de correcte Japanse schrijfwijze. Met mijn toetsenbord zou dat niet meevallen om dat wel te realiseren. Yuasa Kagyo II, Dienblad ‘Gebruiken van de Keicho-periode’, Japan, 1947.


IMG_8310DomotoGosaburoSchrijfdoosHetGenotVanHerfstplantenJapanCa1910-1925RijksmuseumAmsterdamIMG_8311DomotoGosaburoSchrijfdoosHetGenotVanHerfstplantenJapanCa1910-1925RijksmuseumAmsterdamTXT

Alleen al om kennis te nemen van de elegante schrijfcultuur… Domoto Gosaburo, Schrijfdoos ‘Het genot van herfstplanten’, Japan, circa 1910 – 1925.


IMG_8312Maki-e

De tentoonstelling toont niet alleen voorwerpen maar geeft ook achtergrondinformatie. Al kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat die informatie beknopt is. Het gesprenkelde beeld of Maki-e.


IMG_8313HaginoShobeiSchrijfdoosWaaierMetEenPortretVanAriwaraNoNarihiraJapan1927RijksmuseumAmsterdamIMG_8314HaginoShobeiSchrijfdoosWaaierMetEenPortretVanAriwaraNoNarihiraJapan1927RijksmuseumAmsterdamTXT

Hagino Shobei, Schrijfdoos ‘Waaier met een portret van Ariwara no Narihira, Japan, 1927.


IMG_8315MikiHyoetsuIIDienbladVoorEenWierrookbranderMetEenSpiaalpatroonJapanCa1930-1945RijksmuseumAmsterdamIMG_8316MikiHyoetsuIIDienbladVoorEenWierrookbranderMetEenSpiaalpatroonJapanCa1930-1945RijksmuseumAmsterdamTXT

Miki Hyoetsu II, Dienblad voor een wierrookbrander met een spiaalpatroon, Japan, circa 1930 – 1945.


IMG_8317MoriyaShoteiPapierEnSchrijfdoosErwtenplantenJapan1930RijksmuseumAmsterdamIMG_8318MoriyaShoteiPapierEnSchrijfdoosErwtenplantenJapan1930RijksmuseumAmsterdamTXT

Moriya Shotei, Papier- en schrijfdoos ‘Erwtenplanten’, Japan, 1930.


IMG_8319OtomaruKodoSchrijfdoosEnPapierplankjeInrectenJapan1928RijksmuseumAmsterdamIMG_8320OtomaruKodoSchrijfdoosEnPapierplankjeInrectenJapan1928RijksmuseumAmsterdamTXT

Otomaru Kodo, Schrijfdoos en papierplankje ‘Insecten’, Japan, 1928.


Volgens mij geeft de tentoonstelling geen beeld van de stand
van het ambacht vandaag in Japan.
Dat vind ik een gemiste kans.
Verder was het een mooie ervaring.

Sekishu washi

Sekishu washi is traditioneel, handgemaakt papier
uit Japan. Het werd en wordt gemaakt in de Iwami-regio.
Gelijk allemaal vergeten.
Japan is in, Japans eten, Japanse producten.
Mij trekt Japan niet zo.
Maar de kunst kan door de schijnbare eenvoud
erg mooi zijn.
En Japans papier heeft bijzondere eigenschappen en
kan daardoor veel verfijnder zijn dan het papier
dat in bulk in West-Europa wordt gemaakt.

IMG_6693YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierSekishuHandmadePaperSample

Sekishu, handmade paper sample. Dit is de eerste pagina van het pakket dat ik kocht.


Op de BoekKunstBeurs stond de etsmaker Yuriko Miyoshi.
Deze kunstenares wil ook ambassadeur zijn van het handgemaakte
Japanse papier en verkocht mij een pakket met 15 vellen papier.

Die 15 vellen, daar wil ik een boekje mee maken.
Het papier is een klein beetje kleiner dan A4, de
eigenschappen van het papier en hun uiterlijk
verschillen enorm.
Soms is het papier glad, dan zacht of ruw. Doorzichtig
of waterdicht, soms egaal soms met stukjes bast van
een boom.
Kozo is wel heel vaak het materiaal waaruit het papier
is gemaakt. Dat staat voor of vezels van de papiermoerbeiboom,
gampi en/of mitsumata plant.

Papiermoerbei of broussonetia papyrifera:

De schors bestaat uit sterke vezels , die worden gebruikt voor de fabricage van papier van hoge kwaliteit. De jonge bladeren en twijgen worden gebruikt als hertenvoer.

Gampi is papier van een heestersoort:

Wikstroemia canescens (soort) – Kleine heester die van nature voorkomt in het Himalaya-gebergte en andere bergachtige streken in Azië, met tal van dunne takken waaruit vezels worden gewonnen. Deze worden als geneesmiddel tegen diarree gebruikt.

De plant waarvan mitsumata wordt gemaakt is:

Edgeworthia chrysantha, The bark fibres of this plants are used for making the handmade Japanese tissue called “mitsumata paper”. Along with kōzo and gampi, it is used for making traditional Japanese paper (washi). Among other applications, mitsumata is used for banknotes as the paper is very durable

Genoeg geleerd voor vandaag.

IMG_6694YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierSekishu-washiSample

15 vellen. 15 ingewikkelde namen. 15 gram gewichten, informatie over basismateriaal en de toepassing van het papier.


IMG_6695YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierSekishuKozo-shi

Ieder vel papier is voorzien van een toelichting in de vorm van een kaartje. Hopelijk kan ik dat eenvoudig van het papier verwijderen. De aanduiding van de papiersoort is een beetje ingewikkeld maar ik denk dat dit gaat om de doorzichtige papiersoort met de naam Sekishu Kozo-shi (zeg maar papier (shi) gemaakt van kozo en afkomstig uit Sekishu).


IMG_6696YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierHarusame-shi

Dit papier sprong meteen in het oog. Het is nabehandeld, ik vermoed, door na het zeven druppels water op het resultaat te laten vallen. Dat vervormd het papier door op de plaats van de druppel vezels opzij te duwen en in dit geval zelfs gaten te veroorzaken. Harusame-shi. Ik zag op internet dat hiervan ook machinaal gemaakte varianten van te koop zijn.


IMG_6697YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierSekishuKozo-shi

Deze Sekishu Kozo-shi is gemengd met stukjes zwarte bast van een plant. Dat geeft een leuk effect.


IMG_6698YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierKawahira

De manier van papier maken is erkend door UNESCO als immaterieel (of levend) werelderfgoed. Kawahira.


IMG_6699YurikoMiyoshiHandgemaaktJapansPapierSekishuwashiKubotaBinchotanSuki-komiWashiKakishibuSome-gami

Het papier komt in verschillende kleuren. Sekishuwashi Kubota / Chiri-iri Washi is heel stevig en licht van kleur, Binchotan Suki-komi Washi bevat houtskool en is daarom zwarter. Het heeft ook een eigen geur! Kakishibu Some-gami is gekleurd met sap van de Kaki (vrucht) waardoor het de bruine kleur heeft en meer water afstotend is.


Weer een heel avontuur.
Nu nog een boekje er van maken.

Het snoer der ontferming

Alleen die titel al!
Een grote literatuurfan ben ik niet.
Ik lees ook niet veel literatuur.
Maar toen ik van een ‘nieuwe’ Louis Couperus hoorde,
dacht ik: dat is misschien interessant.
Op internet vond ik een link naar De Parelduiker,
een literair tijdschrift. Dat kocht ik.

DeParelduikerSlauerhoff

De Parelduiker, Een parelduiker vreest den modder niet (Multatuli). Deze editie (jaargang 23, 2018, nummer 4) gaat vooral over Slauerhoff maar er staat ook een artikel in over Couperus in Japan.


Het artikel over Couperus is van de hand van H.T.M. van Vliet.
Van Vliet beschrijft hoe Couperus als een reisjournalist van de Haagse Post
met zijn vrouw naar Indië, China en Japan gaat.
De reis verloopt niet echt soepel en dat vindt zijn weerslag
in de zogenaamde Reisbrieven die in de Haagse Post verschenen.
Na de reis verschenen die brieven in boekvorm.
Thuis gekomen en na een ziekte verwerkte Couperus zijn ervaringen en
zijn studies in een aantal verhalen.
Die verschenen na zijn dood in boekvorm.
Deze maand verscheen er een nieuwe versie waarin de verhalen uitgebreid
worden toegelicht door Van Vliet en voorzien van afbeeldingen
die zeker of mogelijk Couperus hebben beïnvloed.

DeParelduikerHetSnoerDerOntfermingCouperus

Het boek: ‘Het snoer der ontferming’, is inmiddels uit. Ik ben het al aan het lezen en kom daar snel op terug. Tot nu toe (pagina 73) ben ik diep onder de indruk.