India 24/25: Delhi, dag 5 – National Museum X

Posted on december 5, 2025 by Argusvlinder

– De bronzen in het centrum van de aandacht –

Het National Museum heeft een geweldige collectie
bronzen voorwerpen.
Ze staan prachtig gepresenteerd:

ieder beeld of iedere groep staat in een eigen vitrine,
stifvrij,
niet aan te raken,
achter glas.

Dat stelt de fotograaf voor uitdagingen maar zo krijgen ze
de aandacht die ze verdienen.
Daar worden ze goed uitgelicht en zijn ze voorzien
van een goede toelichting.
Ik keek mijn ogen uit.
Geen idee waar te beginnen.

India, New Delhi, National Museum, Devi, Late Chola, 12 century CE, Tamil Nadu, South India, bronze. Voor het idee, dit beeld is 59,5 cm hoog, 19 cm breed en 18 cm diep.

Devi in de hindoeïstische traditie:

Ze is de belichaming van energie:
Devi staat symbool voor creativiteit, vruchtbaarheid en bescherming.

Verbonden met goden:
Ze wordt vaak gezien als de gemalin van grote goden zoals Shiva en Vishnu.

Eigenschappen:
Moed, mededogen, wijsheid en rechtvaardigheid worden met haar geassocieerd.

Aanbidding:
In vele vormen (Durga, Parvati, Lakshmi, Saraswati) wordt Devi vereerd
in tempels en festivals.

De tribhanga-houding komt heel veel voor in de Indiase kunsten.
Hier zie je het linkerbeen iets naar voor staan,
met een gebogen knie als gevolg,
waardoor de heupen kantelen en draaien.
Die draaing zet zich door in bovenlijf, schouders en hoofd.
In steeds afnemende mate.

Kataka-mudra, de houding van de hand. Dat is al een studie op zich.

Lolahasta.

De dubbele lotus waarop het beeld staat.

Nu ik ruim een jaar later aan mijn foto’s werk,
van die vakantie in India,
beleef ik nog steeds, heel veel plezier in het
stukje bij beetje beter leren begrijpen
van de prachtige Indiase kunst.

Het granieten Dvarapala‑beeld

Posted on november 26, 2025 by Argusvlinder

– Van koloniale handel tot museale vitrine –

Provenance, restitutie, roofkunst,
het heeft vele gezichten.

Man steelt schilderij.
Dief hangt schilderij boven zijn bed.
Politie vindt schilderij na tip en
geeft schilderij terug aan eigenaar…

Nee, zo eenvoudig gaat dat vaak niet.

Als je kennis wilt maken met wat er kan spelen
rond provenance, restitutie en roofkunst,
dan zou je kunnen overwegen de volgende
drie podcasts te beluisteren.
De onderwerpen die deze series aansnijden
hebben direct of indirect te maken
met echtheid en eigenaarschap van kunst:

Hier hing een schilderij
Het verhaal van de schaal
Zeg Paus, waar is mijn kunst?

Ik kan ze alle drie aanraden.

Het granieten beeld waar dit bericht over gaat
is voor mij een groot vraagteken:

wat stelt het voor, hoe werd het gebruikt?

Maar ook:

kun je gaan kijken naar een verzameling
van een voormalige nazi-supporter? of
hoe kwam in de koloniale periode dit beeld
in een westerse verzameling?
wat vind ik daar eigenlijk van?

De eerste vraag ‘Wat stelt het voor’
begint met het vaststellen
van wat ik zie.

Zürich, Museum Rietberg, Dvarapala, South India, Tamil Nadu, Chola dynasty, 9th – 10th century, granit.

Observatie

Het eerste wat me opvalt bij het Dvarapala-beeld
is het aureool met vlammen en lotusknoppen (mogelijk lotusknoppen?)
De wenkbrauwen in fronsende stand en
de open mond toont bewust de grote hoektanden.
Op het hoofd een hoge kroon.
In het linkeroor een groot oorsierraad.
Rond het rechteroor zijn beschadigingen.

Het maakt je direct behoedzaam.
Dat is ook precies de bedoeling van deze tempelwachter.
Het beschermen van de tempel door
het tonen van kracht.

Rond de hals sierraden.
Opvallend is een dunne ring op de rechterschouder.
Een heilig koord van drie strengen,
met bloemen versierd,
hangt als een guirlande over de torso.

Origineel had het beeld waarschijnlijk vier armen,
maar vandaag zien we twee bovenarmen.
Die zijn versierd.

De navel kijkt naar links.
De onderbenen zijn bijna helemaal weg.
Vermoedelijk rustte het rechterbeen,
links, op een voetsteun.
De houding van het bovenbeen hint daarnaar.

Er is een verbinding tussen een arm en het
opgeheven beeld.
De zichtbare verbinding zou een knots of
een zwaard kunnen zijn geweest
van deze tempelwachter.

Geschenk Eduard von der Heydt

Hinduistische Tempel werden van dvarapalas, Angst einflössenden Wächterfiguren, bewacht. Sie stehen an der Eingangspforte zum Tempelinnern.

Hindoeïstische tempels werden bewaakt door dvarapalas, angstaanjagende wachtersfiguren. Zij staan bij de toegangspoort tot het binnenste van de tempel.

Over de rol van Eduard von der Heydt heb
ik al eens een bericht geschreven.
Blijft de vraag staan over hoe kunstvoorwerpen
in de koloniale tijd in westerse verzamelingen kwamen.
Het boek ‘Oog in oog met de goden‘ geschreven door
Alexander Reeuwijk, geeft een inkijk.

Zuid-India stond toen nog deels onder Franse controle.
In Tamil Nadu werden beelden ‘gekocht’ en uitgevoerd
naar West Europa en de Verenigde Staten.
Daar werd de kunst verkocht aan rijke verzamelaars en
grote musea.
Op Tzum wordt het avontuur van Alexander Reeuwijk
zo samengevat:

Een zoektocht naar handelaars in aziatica leidt hem naar Parijs, waar hij behoorlijk vasthoudend moest zijn om informatie te verkrijgen over de omstreden praktijken van de handelaars Gabriel Jouveau-Dubreuil en de Chinese C.T. Loo.
De ooit in tijden van gevaar begraven beelden worden nog dagelijks gevonden bij werkzaamheden.
Veel beelden zijn in de koloniale periode geroofd, de grenzen over gesmokkeld en verhandeld.

Hoe Eduard von der Heydt precies dit beeld
in zijn collectie kreeg, weet ik niet.
De catalogus van Museum Rietberg
‘Shiva Nataraja – Der kosmische Tänzer‘
toont op pagina 25 drie portretten:
Ching-Tsai Loo, Jouveau-Dubreuil en Eduard von der Heydt.

Museumcatalogus 2005/2006: Shiva Nataraja – Der kosmische Tänzer, Museum Rietberg, pagina 25.

Even verderop begint een nieuw hoofdstuk:

Kunstliebhaber und Händler

Nachdem Künstler und Intellektuelle die mytischen Qualitäten des Orients entdeckt hatten, began sich auch der Kunsthandel fÜr die südasiatische Kultur zu interessieren. In der Folge entstanden enige bedeutende Privatsammlungen indischer Kunst, in denen Shiva-Skulpturen eine zentrale Rolle einnahmen. De Mäzen und Kunstsammler Baron Eduard van der Heydt ist hierfür das beste Beispiel. Um 1930 erwarb van der Heydt beim Kunsthändler Ching-Tsai Loo in Paris die Bronzestatue eines tanzenden Shiva.

Vertaald naar het Nederlands:
Nadat kunstenaars en intellectuelen de mythische kwaliteiten van het Oosten hadden ontdekt, begon ook de kunsthandel zich voor de Zuid-Aziatische cultuur te interesseren. In de daaropvolgende periode ontstonden enkele belangrijke privécollecties van Indiase kunst, waarin Shiva‑sculpturen een centrale rol innamen. De mecenas en kunstverzamelaar baron Eduard van der Heydt is hiervan het beste voorbeeld. Rond 1930 verwierf Van der Heydt bij de kunsthandelaar Ching‑Tsai Loo in Parijs het bronzen standbeeld van een dansende Shiva.

Pagina 26 begin met twee foto’s van Mata Hari
die een dans uitvoert in museum Guimet.
Een museum met een bijzondere rol in de
kunsthandel van C.T.Loo.

Dass für van der Heydt die intellektuelle Auseinandersetzung vor der ästhetischen Wertschätzung kam, liefert auch den Schlüssel, und seine folgende Äusserung zu verstehen: ‘Die Indische Plastik darf nicht nach den Gesetzen der europäischen Kunst beurteilt werden. Sie ist rein religiös. Alle ihre Schöpfungen haben irgendwelchen Bezug auf die grossen Epen Ramayana und Mahabharata, auf die Puranas oder auf die buddhistischen Sutras aus allen Zeiten, also auf die heiligen Schriften der indischen Religionen. Man trifft aber neben den auch für unser Empfinden sakralen Darstellungen der Gottheiten – seien es Vishnu und Shiva mit ihrem Anhang oder seien es Jainas, Buddhas oder Bodhisattvas mit ihrem Gefolge- auch zierlich oder wollüstig bewegte oder tanzende Frauengestalten, von sinnlichem Leben sprühend, order man findet Menschenpaare in höchsten Glanze körperlicher Schönheit aneinandergeschmiegt oder eng umschlungen.’

Vertaald naar het Nederlands:
Dat voor Van der Heydt de intellectuele confrontatie vóór de esthetische waardering kwam, levert ook de sleutel om zijn volgende uitlating te begrijpen: “De Indische plastiek mag niet naar de wetten van de Europese kunst beoordeeld worden. Zij is puur religieus. Al haar scheppingen hebben enig verband met de grote epen Ramayana en Mahabharata, met de Puranas of met de boeddhistische soetra’s uit alle tijden, dus met de heilige geschriften van de Indische religies. Men treft echter naast de ook voor ons gevoel sacrale voorstellingen van de godheden – hetzij Vishnu en Shiva met hun aanhang, hetzij Jainas, Boeddha’s of Bodhisattva’s met hun gevolg – ook sierlijke of wellustig bewogen of dansende vrouwengestalten, sprankelend van zinnelijk leven, of men vindt mensenparen in hoogste glans van lichamelijke schoonheid tegen elkaar aangedrukt of innig omstrengeld.”

Voetnoot: Het Duitse woord Plastik (hier vertaald als “plastiek”) werd in de kunsthistorische context van de vroege 20e eeuw gebruikt als aanduiding voor beeldhouwkunst. In hedendaags Nederlands klinkt “plastiek” enigszins archaïsch, maar het behoud ervan weerspiegelt de historische toon van het citaat.

Kortom, Eduard von der Heydt is een voorbeeld van hoe,
kunstcollecties met focus op Azië, begin 20st eeuw, ontstonden.
Hij kocht via C.T. Loo de Shiva die in Museum Rietberg staat.
C.T. Loo verkocht ook een Shiva aan het Rijksmuseum.
De interesse van Von der Heydt beperkte zich duidelijk
niet tot Shiva.

Dus ik ging kijken in Zürich naar de Shiva Nataraj en
bezoek graag het Rijksmuseum om daar een
vergelijkbaar beeld te bekijken.
Museum Guimet wil ik begin komend jaar bezoeken.
Dat die beelden in die musea staan
maken ze heel toegankelijk voor ons in het westen

maar hadden ze niet beter in India kunnen blijven staan?

Een glimlach in verweerde steen

Posted on november 23, 2025 by Argusvlinder

– Een volgende Chola-sculptuur in Museum Rietberg –

Zürich, Museum Rietberg, God Vishnu with conch horn, India, Tamil Nadu, Chola dynasty, 11th century, granit.

Vishnu, einer der wichtigsten Götter im Hinduismus, erscheint vierarmig in Gestalt eines schönen Jünglings. In einer hand trägt er das für ihn charakteristische Muschelhorn.

Vishnu, een van de belangrijkste goden in het hindoeïsme, verschijnt met vier armen in de gedaante van een mooie jongeman. In één hand draagt hij de voor hem kenmerkende schelp.

In Museum Rietberg zijn in één zaal
een aantal manshoge stenen beelden opgesteld.
Allemaal uit India, uit Tamil Nadu, uit de Chola Dynasty,

Bij Vishnu ontbreken de onderbenen en een hand;
vermoedelijk was het beeld oorspronkelijk
tegen een achtergrond geplaatst.

Vishnu draagt een hoog hoofddeksel.
De bovenkant is niet versierd,
glad en rond.
Is dit de kirita-mukuta?
Mogelijk heeft het hoofddeksel
een afbeelding aan de voorkant.
Door verwering zijn de details
moeilijk te herkennen

Een gezicht? Een aureool? Twee voorwerpen?
Of is het een leeuw? Een zon?

Het hoofddeksel lijkt versierd met lussen.
Op het hoofd eindigt het hoofddeksel in een band.

Het linkeroor is goed zichtbaar
met een langwerpig gat, mogelijk voor een sieraad.
Rode verfstof, hier en daar.
Misschien een onderlaag,
de oorspronkelijk zichtbare kleuren zijn verdwenen.
De mond glimlacht.

De hals is ruim voorzien van sierraden.
Het heilige koord loopt diagonaal,
sierlijk slingerend,
van linker schouder naar rechter taille (yajnopavita).

Een horizontale band onder de borst,
doorlopend op de arm,
mogelijk een kledingstuk.

Kleding op heupen en bovenbenen.
Rechts geknoopt. Links?
Misschien achter de hand.
Centraal: een gestileerde kop.
Half onder de kleding,
een voorwerp?

De voorste linkerarm heeft de hand op de heup.
De achterste arm houdt de schelp in de lucht.
Een klassiek gebaar, een goddelijk attribuut.

Rechts, de handpalm zichtbaar, een gebaar.
De achterste arm: deels verdwenen

Armbanden aan elke arm.
En aan de duimen, een ring.

Niet in delen, maar in spanningen

Posted on november 15, 2025 by Argusvlinder

Een volgend object uit de Indiase kunst van Museum Rietberg

Naar mijn overtuiging zijn verschillen tussen mensen
in verschillende culturen veel kleiner dan vaak gedacht.
Dat zie ik steeds opnieuw, voorbij tijd en plaats.

Misschien is dat waarom ik steeds opnieuw probeer
een beter beeld te krijgen van andere culturen.
Ook in dit bericht zie je een beeld dat op het eerste gezicht
misschien vreemd en onverklaarbaar overkomt.

De zaaltekst en het beeld

Dit is de zaaltekst bij het beld van Durga.

Origineel (Duits):
Die Skulptur zeigt die Furcht erregende Göttin beim Töten eines Dämons. Sie hält in ihren Händen die Attributen Dreizack, Schädeltrommel, Opfermesser, Schlinge, Schild, Glocke und Blutschale.

Vertaling (Nederlands):
De sculptuur toont de angstaanjagende godin terwijl zij een demon doodt. In haar handen houdt zij de attributen: drietand, schedeltrommel, offermes, strik, schild, bel en bloedkom.

Die opsomming van attributen lijkt misschien technisch,
maar elk detail draagt een symbolische lading die het verhaal van Durga verdiept.

Wat vertellen deze attributen ons?

De attributen van Durga

Deze attributen zijn symbolisch en
komen uit de beeldtaal van Durga,
de krijgersgodin in het hindoeïsme.
Ze belichamen haar rol als vernietiger van het kwaad en
beschermer van de kosmische orde.

Dreizack (drietand / trishula)
Symbool van Shiva, staat voor vernietiging van onwetendheid en
het doorbreken van illusies.

Schädeltrommel (schedeltrommel / damaru)
Een kleine trommel, vaak geassocieerd met Shiva.
Het ritme symboliseert de schepping en vernietiging van het universum.

Opfermesser (offermes / khadga of kris)
Het zwaard of mes waarmee Durga demonen verslaat.
Staat voor het doorsnijden van ego en illusie.

Schlinge (strik / pasha)
Een lasso of strik waarmee ze vijanden kan binden.
Symboliseert beheersing over destructieve krachten.

Schild (khetaka)
Bescherming en verdediging,
benadrukt haar rol als beschermer van de gelovigen.

Glocke (bel, ghanta)
De bel verdrijft negatieve energie en
roept goddelijke aanwezigheid op.

Blutschale (bloedkom / kapala)
Een schedelkom, vaak geassocieerd met tantrische rituelen.
Staat voor de transformatie of het omzetten
van dood en vernietiging
in levenskracht,
een bron van voortdurende vernieuwing.

Kosmische strijd en parallellen

Durga wordt vaak afgebeeld in het gevecht tegen Mahishasura, de buffeldemon.
Dit verhaal is een kernmythe in het hindoeïsme:
het kwaad dat zich steeds opnieuw manifesteert
wordt uiteindelijk door de godin verslagen.
De attributen die ze draagt zijn niet willekeurig,
maar representeren de krachten van verschillende goden
die haar hun wapens schonken,
zodat zij als ultieme vrouwelijke kracht het kwaad kon vernietigen.

Het doet denken aan het eeuwige gevecht tussen goed en kwaad
zoals de engelen en duivels in de Christelijke leer.

Daarbij zijn er een aantal parallellen:

Kosmische strijd

In het hindoeïsme: Durga wordt door de goden gezonden
om Mahishasura, de buffeldemon, te verslaan.
Hij staat voor destructieve krachten die de wereld bedreigen.

In het christendom: engelen strijden tegen duivels,
bijvoorbeeld in het verhaal van Michaël
die de draak (Satan) uit de hemel verdrijft (Openbaring 12).

Symbolische wapens

Durga draagt attributen van verschillende goden:
drietand, zwaard, bel, trommel.
Elk wapen staat voor een kracht die het kwaad overwint.

Michaël en de engelen worden vaak afgebeeld met zwaarden en schilden,
symbolen van goddelijke bescherming en gerechtigheid.

Mythische functie

Beide tradities tonen dat kwaad niet zomaar verdwijnt,
maar telkens opnieuw bestreden moet worden.
Het kwaad is cyclisch en hernieuwt zich en
de goddelijke orde moet steeds opnieuw bevestigd worden.

Het gevecht is dus niet alleen historisch of mythisch,
maar ook existentieel:
het speelt zich af in de kosmos én in de mens zelf.

Er zijn ook verschillen in toon:
In de hindoeïstische traditie is Durga een vrouwelijke kracht,
een godin die de energie van alle goden bundelt.
Het kwaad wordt overwonnen door een collectieve,
maar ook vrouwelijke energie.

In de christelijke traditie is de strijd vaak mannelijk gecodeerd
(Michaël, Christus, engelen), en
het kwaad wordt voorgesteld als een gevallen engel of demon.

Wat beide tradities delen, is dat ze het kwaad niet wegpoetsen
maar erkennen als een reële kracht.

Voor het beeld zelf

Zürich, Museum Rietberg, Goddes Durga killing the buffalo demon Mahisha, India, Tamil Nadu, Chola dynasty, 11th – 12th century, granit.

Maar zodra ik voor het beeld sta, verschuift de aandacht
van de mythe naar de materie zelf:
het verweerde graniet, de herkenbare en onherkenbare attributen.

De drietand is eenvoudig te herkennen.
Maar in de overige handen links herken ik alleen het offermes, bovenaan.

In de handen rechts herken ik de attributen eigenlijk niet.
Alleen de naar voor uitgestoken hand heeft een voor mij herkenbaar
attribuut vast: een schaaltje.

Uitgeteld ligt de demon op de vloer.

Achter het hoofd van Durga een vlammend aureool.
Op haar hoofd een klassieke Chola-makuta,
een soort van kroon.
Opzij van het hoofd cirkelvormige versiering
met bloemen.
In dit ene beeld verenigen zich
vernietiging en scheppende kracht.

Dat aspect van de levenskracht wordt nog versterkt
door een guirlande met bloemen langs haar armen.

Reflectie en afsluiting

Eerder zag ik Shiva als Ardhanarishvara, een beeld waarin
de mannelijke Shiva en vrouwelijke Parvati samensmelten tot één figuur.
Durga verschijnt hier als vernietiger én als bron van levenskracht.
Het roept de bredere vraag op:
is dit samengaan van tegenstellingen: vernietiging en levenskracht,
een terugkerend patroon in de hindoeïstische belevingswereld?

In Ardhanarishvara — de helft vrouw, de helft man —
en in Durga — vernietiger met bloemen in haar haar —
spreekt dezelfde waarheid:
dat het leven niet in delen valt,
maar in spanningen leeft.
Dat vernietiging bloei draagt,
en bloei vernietiging kent.

Beelden die blijven onthullen als je blijft kijken

Posted on november 11, 2025 by Argusvlinder

Een visuele analyse van Bhairava en Ardhanarishvara in Museum Rietberg

Ik was niet van plan om van elk beeld in Museum Rietberg een blogbericht te maken.
Maar het lijkt toch die kant op te gaan.
Eerder liet ik Shiva zien als Ardhanarishvara, een beeld waarin
de mannelijke Shiva en vrouwelijke Parvati samensmelten tot één figuur.

In dit bericht zie je de Shiva Bhairava.
Een heel mannelijk beeld.
In deze voorstelling is Shiva in zijn manifestatie als Bhairava,
een een woeste en ontzagwekkende god.
Symbool voor vernietiging, bescherming en spirituele zuivering.

Zürich, Museum Rietberg, Shiva Bhairava, India, Tamil Nadu, Chola dynasty, 13th century, granite.

Er zijn een aantal kenmerken waaraan je dat kunt zien:

Bhairava wordt vaak afgebeeld met kleine, naar buiten stekende slagtanden.
Dat zie je op beide foto’s van het beeld, vooral op de close-up van het hoofd.
Daar zie je duidelijk aan de linkerkant (voor de kijker)
een tand die naar beneden wijst en tussen de lippen zichtbaar is.

Achter het hoofd zie je een ‘puntige krans’.
Samengesteld uit vlammende stralen.
Het is een klassiek element in Bhairava-iconografie.
Het stelt een jvala-mala voor,
een vurige aureool die zijn transcendente energie en
vernietigende kracht uitbeeldt.

Hoewel Bhairava vaak woest wordt afgebeeld,
bestaan er ook beelden met een meer beheerste of serene uitdrukking.
De interpretatie van de blik van een dergelijk beeld vind ik moeilijk.
Daarom interpreteer ik de blik als sereen (hoewel, met die tanden…)

Bhairava wordt traditioneel vergezeld door een hond, niet door een rund.
De hond symboliseert zijn rol als bewaker van de grenzen
tussen leven en dood, en als beschermer tegen negatieve krachten.

Ik zie duidelijk een gekrulde, opstaande staart.
Typisch voor bepaalde hondenrassen en wordt in religieuze kunst vaak
gestileerd weergegeven om alertheid, kracht en waakzaamheid uit te drukken.

In de iconografie van Bhairava is de hond soms fors en gespierd,
wat kan verklaren waarom het dier op de foto qua formaat bijna op een rund lijkt.
Maar de houding van de staart is hier een doorslaggevend detail:
runderen hebben doorgaans een hangende of losse staart,
terwijl een gekrulde staart vrijwel exclusief bij honden voorkomt.

Trommeltje, links en rechts de scepter.

In zijn rechterhanden heeft hij het trommeltje en een scepter.
Dat trommeltje (damaru) is een klassiek attribuut van Shiva.
Het staat symbool voor het ritme van schepping en vernietiging, de kosmische puls.

In de derde hand lijkt een schoteltje te liggen voor de vlam (?).
De vierde hand houdt misschien een lotus vast maar op dat punt
lijkt het beeld niet compleet.

Er vallen me twee zaken speciaal op:

1. als we de twee beelden ‘Shiva as Ardhanarishvara’ vergelijken met
Shiva Bhairava, dan valt hun lichaamshouding meteen op.
Ardhanarishvara staat in een gebogen, vloeiende houding terwijl
Bhairava rechtop staat, zeg maar kaarsrecht.

De vloeiende houding duidt op:
⦁ harmonie tussen mannelijke en vrouwelijke energie
⦁ gratie, zachtheid en kosmisch evenwicht
⦁ een dans, verwijzend naar Shiva als Nataraja

De rechtopstaande, krachtige houding verwijst naar:
⦁ onwrikbare kracht en waakzaamheid
⦁ autoriteit en controle over de onderwereld
⦁ een geconcentreerde, frontale aanwezigheid,
eerder als bewaker dan als danser

Vergelijking van de twee beelden. De Dans en de Wachter: de groene lijnen tonen de innerlijke lijn van beweging en kracht van beide beelden: Ardhanarishvara beweegt in een dans, Bhairava staat in geconcentreerde waakzaamheid.

2. Verering van Bhaivara vind zowel in het hindoeïsme
als in het boeddhisme plaats.
De wederzijdse beïnvloeding van geloofsovertuigingen
is helemaal niet zo zeldzaam als sommigen ons willen doen geloven en
Bhairava is daar een treffend voorbeeld van.

Toeval wil dat ik ook foto’s heb gemaakt van een tweede Bhairave
in de verzameling van Museum Rietberg.
Dat toeval zegt iets over mijn manier van kijken:
intuïtief, met beperkte voorkennis maar met vooral
interesse voor opvallende zaken.

Wat me toen trok?
Dat weet ik echt niet meer. Misschien de veel abstractere vorm?
De kop van de hond viel me zeker op.

Shiva Bhairava, South India, 15th century, detail.

Een god in balans

Posted on november 9, 2025 by Argusvlinder

Over het zien zonder begrijpen in Museum Rietberg

De mythische wereld van het Hindoeïsme is buitengewoon rijk.
Langzaam begin ik elementen in de afbeeldingen te herkennen,
al kan ik ze niet echt ‘lezen’.
Toch probeer ik telkens vast te stellen wat ik zie.
Steeds opnieuw ga ik op zoek naar nieuwe informatie.
Wat blijft, is mijn artistieke bewondering.

Zürich, Museum Rietberg, God Shiva as Ardhanarishvara, a man who is half woman, India, Tamil Nadu, Chola Dynasty, 12th – 13th century.

De stier (Nandi) is er onmiskenbaar aanwezig.
Nandi is het rijdier van Shiva en symboliseert kracht en toewijding.
Hij kijkt omhoog naar de godheid.

De persoon lijkt aan de rechterkant een vrouw,
oorsieraad, borst en sari.
Dat is de kant van Parvati.

Links is het een man.
naakt oor, platte borst, korte lendendoek.
Shiva.

Dat is ook wat de naam Ardhanarishvara zegt:
– “Ardha” = half
– “Nari” = vrouw
– “Ishwara” = heer
Gecombineerd betekent dat dan de god die half vrouw is.
Een symbool van eenheid en complementariteit.

Verder is het beeld vooral sierlijk.
Sieraden aan hals, armen en gordel.
Vier armen.
De lotus voor de kijker rechts.
Links herken ik niet de drietand of trommel,
die zo typisch zijn voor Shiva.

Zijn de ogen gesloten?
Glimlacht het beeld?
Hoe het gezicht spreekt is belangrijk bij dit soort beelden
maar voor mij moeilijk te interpreteren.
Zeker omdat het gezicht beschadigd is.

Het is een moeilijk beeld.
Ik heb niet vaak deze uitvoering van een beeld
van Shiva en Parvati gezien.

Over de schenker van het beeld kon ik geen informatie vinden.
Nog een extra mysterie.

Een goddelijke versmelting
Het beeld van Ardhanarishvara stamt uit de Chola-dynastie (9e–13e eeuw), een periode waarin Zuid-India een ongekende bloei kende op het gebied van kunst, religie en filosofie. De Chola’s waren toegewijd aan Shiva en maakten deel uit van een religieuze stroming die het Shaivisme wordt genoemd — de verering van Shiva als hoogste god. Aanhangers van deze stroming worden Shaivieten genoemd.

Binnen hun artistieke traditie kreeg Ardhanarishvara een bijzondere plaats: een god die zichzelf toont als man én vrouw, Shiva én Parvati in één lichaam. Deze voorstelling is niet zomaar een visuele curiositeit. Ze verbeeldt een diep filosofisch idee: dat het goddelijke de dualiteit overstijgt. In het hindoeïsme zijn Purusha (bewustzijn, mannelijk) en Prakriti (energie, vrouwelijk) samen verantwoordelijk voor de schepping. Ardhanarishvara is hun versmelting — een symbool van kosmische balans.

Wat in de 12e eeuw een spirituele en metafysische boodschap was, krijgt vandaag een nieuwe lading. In een tijd waarin vragen over genderidentiteit, non-binariteit en inclusiviteit centraal staan, biedt Ardhanarishvara een eeuwenoud alternatief voor rigide hokjesdenken. Het beeld stelt dat mannelijk en vrouwelijk niet tegenover elkaar staan, maar elkaar aanvullen. Het goddelijke is niet óf het een óf het ander — het is beide.

De dansende god in Zürich

Posted on september 13, 2025 by Argusvlinder

Introductie:

Een reis naar Zwitserland bracht me niet alleen terug naar
oude herinneringen, maar leidde ook tot een nieuwe ontmoeting
met een eeuwenoud beeld: Shiva Nataraja, de dansende god.
In deze blog neem ik je mee langs persoonlijke motieven,
culturele ontdekkingen en een bijzondere vondst in
het Museum Rietberg in Zürich.

Tussen bergen en bronzen goden:

De afgelopen dagen was ik in Zwitserland.
Ik had twee aanleidingen om naar Zwitserland te reizen.

In het verleden ben ik meerdere keren op vakantie geweest
naar Zwitserland: eerst op bezoek bij een kennis die
daar werkte, later zonder bezoek,
omdat die kennis inmiddels weer in Nederland woonde.
Vaak reisde ik met de trein – een feest in Zwitserland –
maar soms ook met eigen vervoer.
Nostalgie was dus mijn eerste aanleiding.

De tweede aanleiding was mijn fascinatie voor Shiva Nataraja,
een bronzen beeld uit de collectie Aziatische kunst
in de Philipsvleugel van het Rijksmuseum.

Amsterdam, Rijksmuseum, Shiva Nataraja, anoniem, circa 1100 – circa 1200. Shiva in zijn gedaante als Nataraja (Koning van de dansers), omringd door een vlammenkrans en afgebeeld in de anandatandava-houding, is tegelijkertijd de schepper en de vernietiger van de wereld. Onder zijn voet ligt een dwergje: het symbool van de onwetendheid. Rijkversierde bronzen beelden van hindoegoden werden op feestdagen meegedragen in processies. Door ringen aan de sokkel werden dan draagstokken gestoken.

In de boekhandel vond ik het boek ‘Oog in oog met de goden’
van Alexander Reeuwijk.

Alexander Reeuwijk, Oog in oog met de goden – Een zoektocht naar Indiase bronzen en hun makers.

In het boek beschrijft Reeuwijk wat de Shiva Nataraja is en
hoe die in Amsterdam terecht is gekomen.
In het boek onderzoekt Reeuwijk bijna als een detective
hoe bronzen beelden uit de Chola-dynastie (12e eeuw)
uit Zuid-India in Europa en Amerika terechtkwamen.

Hij gaat nog veel verder, hij gaat op bezoek in Zuid-India
bij hedendaagse ontwerpers en makers van dit soort
bronzen beelden. Blijft er zelfs een tijd wonen (en
als mijn informatie correct is, doet hij dat nog steeds,
ieder jaar een paar maanden).

Dan op pagina 362 van zijn boek noemt hij ‘de grootste en
toonaangevendste musea ter wereld (op het gebied van dit
soort beelden).
Hij noemt Musée Guimet in Parijs, het British Museum en het
Victorie & Albert museum in Londen, het Museum of fine arts
in Boston, het Government Museum in Chennai.
Ze bezitten allemaal een of enkele exemplaren.
Ook het Museum Rietberg in Zürich bezit een exemplaar.
Maar dit is een naam die ik tot dan toe niet kende.

Mijn vrije dagen voor 2025 waren nog bijna onaangetast,
dus alle reden om naar Zürich te gaan.

In het Museum Rietberg gebruik ik mijn camera als notitieblok.
Om kunst te kunnen duiden of begrijpen, is het
volgens mij belangrijk om eerst zo objectief mogelijk
vast te stellen wat je ziet.
Reeuwijk beschrijft dat op pagina 14 en 15 van zijn boek
voor het Amsterdamse exemplaar.
In deze blog toon ik mijn foto’s van het exemplaar in Zürich.

Zürich, Museum Rietberg, Shiva Nataraja, Indien, Tamil Nadu, Distrikt Tanjavur, Chola-dynastie, 12 jahrhundert, bronze.

De foto’s zijn gemaakt tijdens twee bezoeken aan het museum met twee verschillende camera’s waardoor kleurnuances mogelijk zijn.

De storm in het gras

Posted on september 12, 2025 by Argusvlinder

Reflecteren op kunst ervaar ik als een ingewikkeld proces.

Je kijkt of hoort een werk. De informatie die er bij
geleverd wordt is vaak beperkt. Soms heet het werk ‘Zonder titel’
of ‘Tweede symfonie’.

In welke traditie is het werk gemaakt, waar bevindt het zich
in de ontwikkeling van de kunstenaar, wat was de aanleiding
en zo kun je nog veel meer vragen.

Wat zie ik eigenlijk. Welke (emotionele) reactie roept het
bij mezelf op. Vind ik het mooi of interessant?

Maar hoe zorg je ervoor dat je niet in die voor mij
holle marketing frases gaat schrijven,
die je leest als het over kunst gaat?

De laatste weken kwam dit weer aan de orde
bij de berichten over de tentoonstelling van
Karel de Neree tot Babberich en Magdalena Abakanowicz.

Opnieuw kwam het voor mij in beeld tijdens mijn bezoek aan Zwitserland.
Daar was ik de afgelopen dagen in Zürich en Basel en ik zag er veel kunst.
Ik ging voor het Museum Rietberg, een museum voor niet-westerse kunst.
Denk aan kunst uit bijvoorbeeld India, China en Midden-Amerika.
Maar ik bezocht ook Kunsthaus Zürich en Kunst Museum Basel.
Beide musea tonen Middeleeuwse en moderne, abstracte kunst.

Intuïtief wordt ik dan aangetrokken tot bepaalde werken
maar ik vind het ingewikkeld om onder woorden te brengen
wat me dan precies aantrekt.

Een tijdje terug zag ik op de website van Drukwerk in de Marge
de aankondiging ‘Boek en expositie Kunstwerk in Reflectie’.

Het boek kocht ik en het lag voor de deur bij
terugkomst uit Basel.

Uit Kunstwerk in Reflectie (pagina 8 en 9):

Maar naast deze prenten staan geen aan de literatuur ontleende teksten, maar reacties, ‘reflecties’, van mensen die de prent bekeken en weergaven wat deze bij hen opriep.

Het was van meet af aan de bedoeling de reflecteerders te vragen hoe zij een in het Grafisch Centrum vervaardigd kunstwerk zien, wat het oproept. Het ging er vooral om hen op deze manier ‘een stem te geven’ en de mogelijkheid te bieden creatieve bronnen te ontdekken en delen met anderen.

Alle reflecteerders schreven, na het inleidende gesprek, hun reflectie op een prent met potlood op een vel papier dat een week later werd overhandigd.

Voorbeeld van een werk van Onno Broeksma en de reflectie van een onbekende schrijver.

De afbeelding doet mij denken aan gras
dat met wortel en al is losgerukt,
met rondvliegende losgescheurde plantendelen.

Het geeft mij het gevoel
van iets stormachtigs,
gevuld met angst en vrees.

Ik had gehoopt dat het boekje iets meer was ingegaan
op het proces dat men heeft gebruikt om mensen
te helpen de teksten te maken die bij de beelden
zijn samengebracht in het boek.

Het zal me niet tegenhouden om de komende tijd terug te komen
op de volgende twee werken, in de vorm van blogberichten.

Zürich, Museum Rietberg, Shiva Nataraja, Indien, Tamil Nadu, Distrikt Tanjavur, Chola dynastie, 12 jh, bronze.

Basel, Kunst Museum Basel, Max Ernst, Vater Rhein, 1953, Öl auf leinwand.

De foto’s lijken niets met elkaar te maken te hebben.
Het een is een eeuwenoud bronzen beeld van een Hindoeïstische god
terwijl het andere werk abstract, grafisch, westers
en redelijk modern is.
Toch lijkt het me interessant om deze eens tegen het licht te houden.
Er zit iets in de symboliek en de energie van beide werken
die met elkaar te verbinden is, lijkt me.
Wat denk jij?

Aziatisch Brons

Posted on december 23, 2024 by Argusvlinder

Rijksmuseum, Amsterdam, Aziatisch Brons, Tempelboog met olielampen en fabeldieren, Tamil Nadu, India, 1863, koperlegering.

Bo-bel, China, na 482 voor Christus, brons.

Bel, Kurkihar, Bihar, India, circa 9de eeuw, brons.

Set van acht Yong-bellen en een Bo-bel, China, circa 8ste eeuw voor Christus.

Bel, Kalasan, Midden-Java (Java Tengah), Indonesië, circa 9de – 10de eeuw, brons.

Kling van een ceremoniële hellebaard, China, circa 5e -3de eeuw voor Christus, brons.

Dit is voorlopig het laatste deel over deze schitterende tentoonstelling.

Aziatisch brons

Posted on december 7, 2024 by Argusvlinder

Rijksmuseum, Aziatisch Brons, Ganesha, Tamil Nadu, India, 12de eeuw, koperlegering.

Aiyanar op de rug van een olifant, Tamil Nadu, India, 12de eeuw, koperlegering.

Vergeten de toelichting te fotograferen en ik heb nu geen toegang tot de catalogus. Maar waarschijnlijk gaat het om Vishnu en het beeld is afkomstig uit India.

Met voor de kijker rechts, het symbool van de schelp (in de hand).

Aziatisch brons

Posted on december 5, 2024 by Argusvlinder

Deze keer een serie foto’s van 1 beeld.
Als ik naar het Rijksmuseum ga, kijk ik altijd even in het
Aziatisch paviljoen voor dit beeld.
Het is een prachtige, klassieke Hindoe voorstelling hier in
een prachtige uitvoering.

Let svp op de schitterende details. Er gebeurt heel veel in deze voorstelling. Rijksmuseum, Aziatisch brons, Shiva Nataraja, Tamil Nadu, India, circa 12de eeuw, brons.

Hals

Posted on februari 15, 2024 by Argusvlinder

Gisteren kon ik de Frans Hals-tentoonstelling bezoeken
in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Maar voordat ik daar ging kijken bezocht ik nog snel
even de eerste ruimte van het Aziatisch Paviljoen.
Dat doe ik eigenlijk altijd.

Met de metro, richting zuid.

Dit was mijn Ommetje in Amsterdam.

Rijksmuseum, Uma of Parvati, India, Tamil Nadu, brons, 15-16e eeuw. Voorzijde.

Daar moet ik devolgende keren beter op letten. Geen idee wat de schijf aan de achterzijde van het hoofd is.

Dit beeld was al vaker op mijn blog te zien: Shiva Nataraja, India, Tamil Nadu, brons, 12de eeuw, Chola stijl.

Al die armen en handen. Prachtig.

Vrouwlijke natuurgeest, India, Uttar Pradesh, Mathura, zandsteen, 2de eeuw.

High society in Amsterdam

Posted on april 2, 2018 by Argusvlinder

Afgelopen vrijdag ben ik op het ‘feestje’ van Marten & Oopjen
geweest: high society.
Een groot aantal genodigden waren er in de vorm van prachtige
manshoge portretten waarop het onderwerpen ten voeten uit
geschilderd zijn.
Een mooie, frisse verzameling schilderijen.
Met stiekem ook veel aandacht voor kleding en huisdieren.

Ik heb er het volgende dubbelportret gemaakt:

Met links: Paolo Veronese, Gravin Livia da Porto Thiene en haar dochter Deidamia, olieverf op doek, circa 1552 en rechts Paolo Veronese, Graaf Iseppo da Porto en zijn zoon Leonida, olieverf op doek, circa 1552.

De tijdelijke tentoonstellingen worden in het Rijksmuseum gehouden
in een van de vleugels waardoor je iedere keer langs
de Aziatische afdeling kunt lopen.
Dat doe ik dan ook meestal.
Even kijken bij de twee grote Japanse tempelwachten of bij
de dansende Shiva uit Tamil Nadu (India).
Als extra bonus had ik vrijdag zicht op de bomen die in de tuin in bloei staan.

In de tuin van het Rijksmuseum staan ten minste drie van deze bomen in bloei.

Dansende Shiva, Tamil Nadu, 12e eeuw.

Sanskrit – Asia and Beyond

Posted on augustus 20, 2017 by Argusvlinder

Gisteren was het een echte museumdag voor mij.
Ik bezocht musea in Amsterdam en een tentoonstelling
in de universiteitsbibliotheek van Leiden:
Sanskrit – Asia and Beyond.
In het Nederlands: Sanskriet, in Azie en ver daar buiten.

Het is geen eenvoudige tentoonstelling voor een leek.
Maar de kans om prachtige oude manuscripten te kunnen zien,
komt niet zo vaak voor.
Er was een prachtige leporello te zien en een paar
boeken van palmbladeren.
Van die laatste ben ik nu al weer een tijd aan het proberen
te achterhalen hoe dat nu precies in elkaar zit.

Jammer dat er geen uitgave bij de tentoonstelling is.
Al was het maar een paar A4-thes met de teksten van de tentoonstelling
(misschien zelfs in het Nederlands) en een paar foto’s van de voorwerpen.

Het eerste voorwerp dat mijn aandacht trok was meteen een boek van palmbladen: Manuscript of the Sivadharmasastra, palm leaf, Grantha script, South India, 1830.

De tentoonstelling vertelt over verschillende adpecten van het Sanskriet.
Volgens de makers van de tentoonstelling is Sanskriet voor Azie
wat het Latijn was voor Europa: de taal van de wetenschap, religie,
machthebbers en de verhalen.
Over de boeken en andere voorwerpen is het moeilijk informatie
te vinden op het internet.
Is het ‘Sivadharmasastra’ of ‘Siva Dharmasastra’ of ‘Śivadharmaśāstra’?

Over het ‘Grantha ‘ schrift zegt Wikipedia:

The Grantha alphabet (Tamil: கிரந்த எழுத்து, translit. Kiranta eḻuttu; Malayalam: ഗ്രന്ഥലിപി; Sanskrit: ग्रन्थलिपिः, translit. grantha lipi) is an Indian script that was widely used between the sixth century and the 20th centuries by Tamil and Malayalam speakers in South India, particularly in Tamil Nadu and Kerala, to write Sanskrit and the classical language Manipravalam, and is still in restricted use in traditional Vedic schools (Sanskrit veda pāṭhaśālā). It is a Brahmic script, having evolved from the Tamil-Brahmi. The Malayalam script is a direct descendant of Grantha, as are the Tigalari and Sinhala alphabets.

Hele korte samenvatting:
Het Grantha alfabet is een Indiaas schrift dat tussen de 6de en 20ste eeuw
werd gebruikt door mensen die Tamil of Malayalam spreken in Zuid India.
Met name in Tamil Nadu en Kerala werd het gebruikt om Sanskriet en de
klassieke taal Manipravalam te schrijven.

Manuscript of the Sivadharmasastra, palm leaf, Grantha script, South India, 1830. Detail.

Manuscript of the Mahabharata, paper, Bengali script, Bengal, circa 19th century.

Dit is een voorbeeld van hoe in de vitrines de verschillende voorwerpen worden verklaard. Hier ‘Talen en Schriftsoorten’.

De bestudering van het Sanskriet kent een wetenschappelijke traditie waarbij stil gestaan wordt. Hier zien we een versie van het boek ‘De open-deure tot het verborgen heydendom’ door D. Abrahamus Rogerius. De drukker van dit boek was Françoys Hackes of Franciscus Hackius. Drukker in Leiden van 1638-1655. Dit boek is uit 1651.

Het prachtige titelblad van ‘De open-deure tot het verborgen heydendom’ door D. Abrahamus Rogerius

Wikipedia (helaas in het Engels):

It is possible Abraham was born in Haarlem, like his brother Jacobus, also a chaplain, who went to the Indies. The Calvinist Rogerius (anglicized as Roger), studied in Leiden under Antonius Walaeus. His first trip was to Batavia (1631) and then Surat (1632). From 1633 he worked as a chaplain in Pulicat, the capital of Dutch Coromandel. He studied Hinduism in southern India and learned Portuguese. Rogerius authored Open Door to the Secrets of Heathendom, which begins with ten years of ministry among the Tamil people in the Dutch colony of Pulicat near Madras, India. His knowledge came from three Brahmins whom he met regularly. In 1642 he went back to Batavia and became the manager of an orphanage/school and promoted the use of Portuguese during church services. In 1647 he returned to the Dutch Republic.

“De Open-Deure tot het verborgen Heydendom ofte Waerachtigh vertoogh van het leven ende zeden, mitsgaders de Religie ende Gotsdienst der Bramines op de Cust Chormandel ende der landen daar ontrent (“The open door to the hidden paganism or truthful account of life and customs, as well as religion and worship of the Brahmins at Coromandel Coast and surrounding countries “), which was published in Leiden in 1651 and since translated into German (1663), French (1670). This book was one of the first European books describing hinduism. The book has two parts. The first deals with the Brahmins life and customs, while the other describes their faith and worship. Rogerius seems to have been the first published a translation of aphorisms in Sanskrit by Bhartṛhari, (Hundred aphorisms on the path to heaven by the heathen Bhartṛhari, famous amongst the Brahmins on the Coromandel coast) which forms the third part of the book.

Belangrijkste feiten in de tekst hierboven:
Abraham Rogerius was een Calvinistische predikant.
Ging in 1631 naar Batavia en in 1632 naar Seurat.
Van 1633 werkte hij in Pulicat.
Daar bestudeerde hij het Hindoeisme.
zijn boek ‘De Open-Deure tot het verborgen Heydendom’
was een van de eerste boeken in Europa over Hindoeisme.
Het werd in 1663 in het Duits en in 1670 in het Frans vertaald.
Het boek bestaat uit drie delen. Deel 3 bevat een vertaling
van aforismen die origineel in Sanskriet geschreven waren.

Illuminated volume of Wajang Purwa plays Kandhi Ana and Minta Raga, Javanese language and script, Java, 1863. Met die prachtige extra flap aan het boek (rechts).

De linkerpagina van het boek op de vorige foto: Wajang Purwa plays.

Een wel heel bijzondere uitvoering van een boek: op rollen in een houten kist. Illuminated manuscript of the Devimahatmya, paper on roll in wooden box, North-West India, 19th century.

Wikipedia:

Devi Mahatmya (Sanskriet, IAST: devī māhātmyam, letterlijk: “glorie van de godin”), Durga Saptashati (Sanskriet: durgā saptashatī, “700 verzen voor Durga”) of Chandipatha (Sanskriet: caṇḍī pāṭha) is een hindoegeschrift uit de 5e of 6e eeuw. Het is de oudst bekende hindoeïstische tekst waarin waarin god aanbeden wordt als vrouw. In oudere hindoeïstische teksten komen wel vrouwelijke goden (godinnen) voor, maar deze hadden een ondergeschikte rol. De Devi Mahatmya is onderdeel van de Markandeya Purana, een van de zogenaamde Purana’s, en is opgesteld in het Sanskriet.

Het viel niet mee mooie foto’s te maken door de vitrines. Maar dit is een heel bijzonder boek. Een prachtige uitvoering. Illuminated manuscript of the Devimahatmya.

Illuminated volume of the Bhagavadgita, paper, Devanagari script, North India, circa 19th century.

Detail met de illustratie van de vorige foto. Illuminated volume of the Bhagavadgita in Devanagari script.

Leaf from an illuminated Bhagavatapurana manuscript, Urdu in Arabic script, North India, circa 19th century.

Detail van de vorige foto. Een soort ‘hij heeft het gedaan’.

De afbeelding paste niet helemaal in het kader. Dan pas je natuurlijk gewoon het kader aan.

Ik had het vermoeden dat boeken van palmbladen altijd klein en handzaam zijn. Niet dus. Manuscript of the Ramayana, lontar (lontar is een Indonesische term voor palm leaf manuscript), Javanese language in Balinese script, Bali, 1807.

Leather bound volume of the Adi Darma Sastra and Adidumastra, Javanese language and script, Java, 1900.

Met links een blad met prachtige vissen.

En rechts grapjes die we ook kennen uit Westerse middeleeuwse geschriften.

De afbeelding uit dit geillustreerde handschrift dient een beetje als het logo voor de tentoonstelling. Illuminated manuscript of the Visnusahasranama, paper, Devanagari script, North India, 19th century.

Ergens op internet (of misschien was het op de tentoonstelling) las ik wat deze afbeelding betekent. Maar helaas kan ik het niet meer vinden. Illuminated manuscript of the Visnusahasranama.

Wikipedia:

De Vishnu sahasranama is een hymne waarin de 1008 namen bezongen worden van Vishnoe, een van de belangrijkste vormen van God in het hindoeïsme en voor volgelingen van Vishnoe ook de verpersoonlijking van de Allerhoogste. De letterlijke betekenis is de 1000 namen van Vishnoe.

Manuscript of the Astasahasrika Prajnaparamita, palm leaf, Nepal, circa 12th century.

Manuscript of the Atthakatha of Buddhaghosa, palm leaf, Pali in Cambodian script, 19th century, gift of Prince Damrong of Siam.

De eerder genoemde leporello. Leporello manuscript of a Buddhist work on tantric ritual with 284 illustrations of Mudra (Hand-Gestures), Nepal, 19th century.

Hetzelfde document maar dan frontaal.

Het document gaat over de betekenis van de houdigen die je met je handen kunt aannemen en die zo typisch zijn voor beelden in het Boeddhisme.

Dit lichamelijke aspect van Sanskriet komt ook terug in dit moderne werk: Etching ‘Devi’ by Jyoti Bhatt, India, 20th century. Referred to as pseudo tantric art.

Wikipedia:

Jyotindra Manshankar Bhatt (12 March 1934) Better Known as Jyoti Bhatt’, is an Indian artist best known for his modernist work in painting and printmaking and also his photographic documentation of rural Indian culture. He studied painting under N. S. Bendre and K.G. Subramanyan at the Faculty of Fine Arts, Maharaja Sayajirao University (M.S.U.), Baroda. Later he studied fresco and mural painting at Banasthali Vidyapith in Rajasthan, and in the early 1960s went on to study at the Academia di Belle Arti in Naples, Italy, as well the Pratt Institute in New York

Prachtige tentoonstelling. Ga eens kijken zou ik zeggen.

Gekocht: Heilige Steden

Posted on november 30, 2014 by Argusvlinder

photo DSC_5544WOJNieuwenkampHeiligeStedenEngelsch-Indie.jpg

W.O.J. Nieuwenkamp, Heilige Steden, Engelsch-Indie.

De website http://www.wojnieuwenkamp.nl/ over Nieuwenkamp:

Wijnand Otto Jan Nieuwenkamp (1874-1950) was een veelzijdig kunstenaar: graficus, schilder, architect, scheepsbouwer, schrijver, ontdekkingsreiziger, kunstverzamelaar en etnograaf. Onder de kunstenaars rond 1900 neemt hij nog steeds een prominente plaats in.
Nieuwenkamp was eigenzinnig, trok zich weinig van anderen aan en ging zijn eigen gang.

…en even verder…

Inspiratie voor zijn werk vond Nieuwenkamp in reizen. Vóór 1897 reisde hij in Nederland en Europa, daarna in de Oost-Indische archipel, vaak gedurende jarenlange expedities. Hij bezocht op zijn reizen zes maal langdurig het eiland Bali.

Het gaat mij niet om Bali, maar om Sri Lanka en India.
Dat is namelijk waar dit boek over gaat.
‘Engelsch-Indie’staat vandaag voor de landen Sri Lanka en India.
In 1913 en 1914 reist hij daar.
Daarvan doet hij verslag middels teksten, tekeningen en etsen.

photo DSC_5546WOJNieuwenkampHeiligeStedenEngelsch-IndieBeeldhouwwerkAanEenTempelMadoeraPotloodtekeningDetail.jpg

Beeldhouwwerk aan een tempel in Madoera, potloodtekening (detail).

Een probleempje met India is altijd de namen van steden.
Die willen nog weleens veranderen en de koloniale machten
hadden zo nogal eens huin eigen schrijfwijzes.
Ik denk (aan de hand van de kaart in het boek met de reisroute)
dat met Madoera de Indiase stad Madurai wordt bedoeld.
een stad met vele tempels. Vaak met een gopuram (gopoeram).

Het boek wat is heb gekocht heeft nummer 168 van de 500
die er in 1924 zijn gemaakt:

Heilige steden
H.P. Leopolds Uitg. Mij., Den Haag 1924.

Mijn interesse, nu, gaat vooral over Sri Lanka.
We denken er over daar op vakantie te gaan.

Wat schrijft Wijnand Nieuwenkamp zoal:

Zijn reisverhaal bevat korte notities over plaatsen en datums.
Daardoor is het boek niet lang maar vol prachtige foto’s.
Een beetje zoals mijn blog posts over India: weinig tekst, veel foto’s.

Op 12 december 1913 vertrekt hij met de trein vanuit het
Centraal Station in Amsterdam om 08:40 uur.
24 Uur later komt hij aan in Marseille (‘…stoomde ik
Marseille binnen’, of dat “stoomde” letterlijk was weet ik niet).

Op 14 december sluit zijn reisgenoot, de schilder Bartlett
en zijn vrouw vanuit Engeland zich bij hem aan.
Om 11:30 uur dezelfde dag vertrekt de boot ‘Cordillere’
van de ‘Messageries Maritimes’ naar Colombo.
Nieuwenkamp noemt het land natuurlijk Ceylon, vandaag
spreken we van Sri Lanka.

Op 31 december 1913 gaan ze om 08:00 uur aan land in Colombo.

In totaal reist hij 135 dagen waarvan hij 99 dagen in Brits Indie was.
Wel wat anders als wanneer wij daar vandaag naar toe gaan.

photo DSC_5550WOJNieuwenkampHeiligeStedenEngelsch-IndieBeeldhouwwerkAanEenTempelMadoeraPotloodtekening.jpg

Beeldhouwwerk aan een tempel in Madoera, potloodtekening. Ik heb deze afbeelding met lamplicht en met alleen (beperkt) daglicht. Vandaar het kleurverschil.

Op Sri Lanka bezocht hij achtereenvolgens de volgende plaatsen:

31/12/1913, Colombo
Hij noemt hier met name ‘het museum’, de Hollandsche Kerk
en het Hollandsche kerkhof waar hij van een aantal zerken
de namen opschrijft. Daarvan is overigens in het boek
niets terug te vinden.

04/01/1914, Kandy
Daar bezoekt en tekent hij in de Maligawa-tempel
of de ‘Tempel van de heilige tand van Boeddha’
Anoeradhapoera (wij schrijven Anuradhapura)
Isoeroemoeniya Roto-tempel (wij schrijven Isurumuniya Roto)
Kalawewa / roeanwelli-dagoba
(wij schrijven Kala Wewa en Ruanwelli-dagoba, )
Abhayagiriya-dagoba

23/01/1914, Toeticorin
Vandaag de dag zeggen we Tuticorin, een havenplaats in Tamil Nadu.
Aan de zuidoost-kant van India.
Nieuwenkamp duidt de plaats aan als liggend in Voor-Indie.

Op 24/01/1914 komt hij dan aan in Madurai en blijft daar tot 9 februari.

photo DSC_5552WOJNieuwenkampHeiligeStedenEngelsch-IndieHeiligeVijverMadoeraPotloodtekening.jpg

Heilige vijver, Madoera (Madurai), potloodtekening. Ik herken het nog van ons bezoek aan Zuid India een aantal jaren geleden.

Argusvlinder

De avonturen van de Argusvlinder

Tagarchief: Tamil Nadu

India 24/25: Delhi, dag 5 – National Museum X

Het granieten Dvarapala‑beeld

Een glimlach in verweerde steen

Niet in delen, maar in spanningen

De zaaltekst en het beeld

De attributen van Durga

Kosmische strijd en parallellen

Voor het beeld zelf

Reflectie en afsluiting

Beelden die blijven onthullen als je blijft kijken

Een god in balans

De dansende god in Zürich

De storm in het gras

Aziatisch Brons

Aziatisch brons

Aziatisch brons

Hals

High society in Amsterdam

Sanskrit – Asia and Beyond

Gekocht: Heilige Steden

Delen:

Delen:

Delen:

De zaaltekst en het beeld

De attributen van Durga

Kosmische strijd en parallellen

Voor het beeld zelf

Reflectie en afsluiting

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen: