Een werk van Erik Andriesse trekt heel vaak mijn aandacht.
Inde collectie moderne kunst op de derde etage van
het Rijksmuseum zag ik dit grote werk.
Erik Andriesse, Dooie dierentuin, 1990 – 1991, acrylverf op doek.
Tagarchief: Erik Andriesse
Parodia Magnifica
Er was nog zo beloofd: geen foto’s meer van de vier bloemen en de cactus.
Maar vanmorgen plukte ik de verdroogde bloemen van de plant en
dat leverde ook mooie foto’s op.
Als een setje van vier kon ik de bloemrestanten zo van de cactus afpakken. Grappig te zien dat de bloemen zelf ook stekels hebben of dat er ook door de bloemen stekels steken. Doet een beetje denken aan het werk van Erik Andriesse, Van Gogh of Loek Grootjans.
Mijn vraag nu is of er nu op de cactus nog twee knoppen zitten. Laat eens kijken.
Midden onder en rechts uitstekend. Dat zouden best twee knoppen kunnen zijn (of heeft een cactus ook gewoon pukkels?).
XXL Papier
Vandaag was ik in het Rijksmuseum in Amsterdam
en zag daar de tentoonstelling XXL Papier.
Een tentoonstelling over grote voorwerpen die op
papier zijn uitgevoerd.
Dat leidde tot een verrassende selectie.
Woody van Amen, Habanera (Aria uit Bizets Carmen), 1961, beschilderd en geperformeerd karton.
Erik Andriesse, Tak met witte lelies, 1992, gouache en pen in inkt (en let op de skeletdelen).
Gebroeders Borgmann en Heinrich Heyl, Reuzen Cyclorama, circa 1853, gouache (Fragment).
Xu Yanghong (toegeschreven), Honderd Kinderen, circa 1700, pen en penseel in inkt en waterverf (Fragmenten).
Vanwege Vincent
Nu het weer eenvoudiger is om naar een museum
te gaan en ik een weekje vakantie heb,
maak ik er ook gebruik van.
De tentoonstelling waarover dit bericht gaat
lijkt als idee een beetje op die van Marenne Welten.
In die zin dat de kunstenaars zich uitgebreid konden
verdiepen in hun onderwerp en daar met kunst op reageerden.
In ‘Vanwege Vincent’ gaat het om kunstenaars die de
afgelopen jaren allemaal Artist in Residence zijn geweest
in Zundert als gast van het Vincent van GoghHuis.
De volledige titel van de tentoonstelling is:
‘Vanwege Vincent – De geboortestreek van Van Gogh als inspiratie’.
Hoe verhoud je je als kunstenaar tot een icoon als Van Gogh en tot beelden die zo bekend zijn? Wat levert het op om wekenlang te werken op de geboortegrond van Van Gogh? Deze vragen staan centraal in Vanwege Vincent – De geboortestreek van Van Gogh als inspiratie. De aanleiding voor de tentoonstelling is het tienjarige bestaan van het artist-in-residence programma van het Van GoghHuis in Zundert. Het gastatelier ligt naast de protestantse kerk waar de vader van Vincent predikte, terwijl de oude kosterswoning dienst doet als verblijfplaats voor de kunstenaars.
Zoals bezoekers gewend zijn bevat dit bericht foto’s van werken die mij troffen. Om wat voor reden dan ook. Soms omdat ik ze eerder zag, omdat ander werk van de kunstenaar me ooit aangesproken heeft, omdat ik het mooi of slim gevonden vind, omdat de kleuren mooi zijn, omdat de sfeer me aanspreekt. Wat spreekt jullie aan? Koen Broucke, Night walk, 2014, gouache op papier.
Albert Zwaan, Van Gogh Church Zundert, 2017, olieverf op doek.
Lotte van Lieshout, La Berceuse, 2019, olieverf op verpakkingen en doek.
Tom Claassen, Het bed / Le lit, 2021, hout.
Bij de start van het Van Gogh AIR programma in 2011
zette Tom Claassen twee houten mannen bij de ingang van het dorp.
Hij noemde de figuren Theo & Theo, refererend aan Vincents vader en broer
en het Van Hohj monument van Zadkine dat elders in het dorp staat.
Speciaal voor de tentoonstelling maakte Claassen dit nieuwe werk
in de voor hem zo kenmerkende beeldtaal.
De slaapkamer van het schilderij in het Gele Huis
in Arles vormde de inspiratie.
Rainer Fetting, Van Gogh und Mauer, 1983, acryl op doek.
Rainer Fetting behoort tot de Neue Wilde, een groep Duitse schilders
die in de jaren ’80 de expressionistische schilderkunst herontdekten.
Als grondlegger van het expressionisme is Van Gogh
een belangrijk voorbeeld voor hem.
Fetting laat dit zien door Vincent herhaaldelijk als personage
in zijn grote en felgekleurde schilderijen op te voeren,
zoals in dit werk waarop we hem langs de Berlijnse muur zien lopen.
Arnulf Rainer, Van Gogh in Wolke, voll ohne groll, 1977, grafiet op papier.
René Korten, Vinc-ent, 2-019, olieverf op doek.
Stijn Peeters, Silhouette of refugees, 2017, monotype.
Deze tekst hing niet zozeer bij het werk van Stijn Peeters
als wel aan al die werken met een wat zwaardere, zwartere toon.
Het verschil tussen voorspoed en tegenspoed,
alle twee zijn noodzakelijk en nuttig,
en de dood of het verdwijnen…
dat is zo betrekkelijk – en het leven ook.
(Aan Theo, 1889)De fatale intensiteit van het leven
Vincents wortels liggen in Zundert.
De pastorie waar zijn wieg stond en het graf
van zijn doodgeboren broertje op de begraafplaats
naast de protestantse kerk waar zijn vader predikte,
markeren zijn geboorte, met in het vooruitzicht
zijn tragische dood.
Vincents perioden van ‘waanzin’ en zijn korte leven
dragen bij aan zijn mythische status.
Hij wist echter ook als geen ander de energie en
schoonheid van het leven te schilderen.
Net als bij Vincent loopt de liefde voor het leven
en de constante nabijheid van de dood
als een rode draad door de kunstwerken uit Zundert.
Op de foto van het werk van Roos Holleman viel met de kleur wat tegen terwijl het origineel zo sprankelend is: Study skins, 2020, pastelkrijt op katoenpapier.
Daarom een detail van het werk dat ook direct duidelijk maakt dat het hier om de huid en veren van exotische vogels gaat.
Roos Holleman, Wardrobe for the 21st century, 2020, pastelkrijt op katoenpapier.
Misschien wel het mooiste werk op de tentoonstelling: Robert Zandvliet, Regen in Auvers, 2015, acryl op doek. Ook hiervan een detail:
Ronald Zuurmond, Winter (zonnebloemen), 2021, olieverf op doek.
Vanwege Vincent
…we werken aan een kunst,
aan zaken die niet alleen tijdens ons leven blijven bestaan,
maar die ook na ons door anderen kunnen worden voortgezet.
(Aan Theo, 1888)
Koen Vermeule, Vincent * yume no uchi (in een droom), 2015, olieverf op doek.
De figuur op dit schilderij stelt onmiskenbaar Vincent voor,
te herkennen aan zijn rossige haar en strohoed.
De sobere compositie en het contract tussen de zachte kleuren van de ruimte
en het zwarte kostuum doen alle aandacht uitgaan naar het werkloze
lichaam van de schilder.
Hij lijkt dood, maar de titel Yome no ucho, Japans voor ‘in een droom’,
suggereert iets anders.
Koen Vermeule heeft Van Gogh in al zijn kwetsbaarheid vastgelegd.
Loek Grootjans, Storage for distorted matter – Vincent’s Sunflower, 2013, gedroogde zonnebloem.
Erik Andriesse, Zonnebloemen, 1986, acrylverf op golfkarton en hout.
Tessa Chaplin, Zonder titel, 2020, olieverf op doek.
Diana Roig, Re-imagined tree roots, 2021, olieverf op doek.
Als laatste de catalogus bij de tentoonstelling. Een prachtig boek bij een prachtige tentoonstelling. Heel geslaagd. Gaat dat zien!
H.N. Werkman in het Groninger Museum
Dit jaar is het Werkman-jaar.
70 Jaar geleden werd Werkman omgebracht door de Duitse bezetter,
kort voor het einde van de oorlog.
Hij woonde in Groningen en vandaar dat het Groninger museum
over een prachtige verzameling beschikt, die, aangevuld met
bruiklenen, een fantastische tentoonstelling vormen.
De treinreis kost wel wat uren, zo van Breda naar het noorden,
maar het is de moeite waard.
Werkman was van beroep drukker, had een succesvolle drukkerij
en hij ontwikkelde langzamerhand steeds meer interesse voor kunst.
Toen de drukkerij in zwaar weer terecht kwam kon werkman
zich meer richten op zijn kunst.
In het begin maakte hij werken met de technieken en materialen die hij kende
om die later uit te bouwen met een inventieve sjabloontechniek.
Hij heeft ook een aantal olieverf doeken gemaakt.
De foto’s hier staan in een vreemde volgorde.
Als je het verhaal in volle context en in een historische
volgorde wilt zien, dan is daar nog vollop gelegenheid voor
in Groningen.
Er zijn twee series door Werkman gemaakt gebaseerd op
Chassidische legenden. In Groningen zijn de proefdrukken te zien,
boven de uiteindelijke uitgegeven werken.
Zie de kleine verschillen die te maken hebben met het aanpassen van
de gehanteerde techniek omdat die in eerste instantie te bewerkelijk was.
Werkman, Chassidische legenden II: De engel van den laatsten troost, 1943, sjabloon, rol en stempel op papier.
Fotograferen was moeilijk.
Er is maar beperkt licht op de tentoonstelling.
Dan valt het niet mee om foto’s uit de hand te maken.
Dat maakt mijn overzicht hier nog incompleter.
Werkman, Chassidische legenden II: Het feest der vergeving, 1943, sjabloon, rol en stempel op papier.
Werkman, S-38, Het gesprek, 1938, olieverf op doek.
Werkman, D-478, Impression of E A Poe 4 (Descent into the maelstrom), 1944, sjabloon en stempel op papier. Naast Draaideur van het postkantoor, misschien wel het mooiste werk.
In een van de vitrines werd de sjabloontechniek getoond. Hij bleek later ook op de film te zien te zijn. Links ligt het sjabloon en rechts het resultaat. De sjabloon kan meerdere malen op een werk worden gebruikt en afgewisseld met andere sjablonen, kleuren en het stempelen met letters, cijfers, grafische elementen zoals witruimte maar ook blokken hout of alledaagse voorwerpen.
De drukkerij.
H. N. Werkman, S-38, Dorpsstraat, 1927, olieverf op doek.
De foto is slecht maar dit is een voorbeeld van een werk uit zijn beginperiode. Mooi is het gebruik van stempels voor de lijnen en de blokjes en letters C (?).
Er zijn dus meer Nederlandse kunstenaars naast Van Gogh, Marc Mulders en Erik Andriesse, die zich laten inspireren door zonnebloemen.
Voor een beter overzicht ga je naar Groningen.
Er zijn overigens ook mooie sites over Werkman op het internet:
http://www.werkmanarchief.nl/
De keramiek van Erik Andriesse in Den Bosch
‘Overdaad Baat’ is wat mij betreft de wat provoserende ondertitel van de prachtige tentoonstelling over het keramiek dat Erik Andriesse in 1992 en 1993 maakte. In Den Bosch wordt dat nu getoond in samenhang met de rest van zijn oeuvre. De niet-keramische werken van Erik Andriesse worden in de tentoonstelling vertegenwoordigd door werken op papier.
‘Overdaad baat’ slaat hierbij op de enorme intensiteit
waarmee de werken tot stand kwamen.
Dit uit zich bijvoorbeeld in het kleurgebruik en de thematiek
van de werken.
Gelukkig werd ik door Marije van het Stedelijk Museum in
Den Bosch gewezen op hun tentoonstelling van dit werk van Erik Andriesse.
Vrijdagmiddag was een heerlijk moment om de tentoonstelling
te bezoeken.
Natuurlijk heb ik op de tentoonstelling weer wat foto’s gemaakt
en die zijn hier terug te zien.
Beter is nog om het werk zelf te gaan bekijken.
Het werk van Erik Andriesse is ten onrechte niet zo bekend in Nederland. Dan kan het even wennen zijn als je het werk de eerste keer ziet.
Overvloedige aantallen schedels en skeletten, misschien moet je daar even aan wennen.
De keramiek is in 1992 en 1993 gemaakt.
Op de tentoonstelling liggen tablets waarop toelichtingen te vinden zijn op de werken. Je kunt er behalve de bovenkanten ook goed de onderkanten van de schalen zien.
Erik Andriesse, Overdaad Baat.
De Deense keramist Frank Asnes maakte een grote vaas die Erik Andriesse voorzag van schedels. Op de website van Asnes is te zien dat hij ook hele andere materialen gebruikt dan het keramiek wat je hier ziet.
Bloemen zijn heel sexy met hun knoppen en openingen. Dat is geen bewust onderwerp, het is onlosmakelijk met de natuur verbonden.
Schedelvaas.
Voorbeeld van de ondersteunende werken op de tentoonstelling. Hier een grote tekening van een kreeft op papier.
Erik Andriesse, schaal met schedel en hand.
Erik Andriesse, schaal met aap en banaan.
Schedels op papier.
Schaal met daarin een rog. Zie hoe zijn staart over de rand van de schaal komt. Erik Andriesse.
Deze vissen worden haast buitenaardse wezens.
Erik Andriesse, Krabben.
Niet alleen Vincent van Gogh wist wat hij met zonnebloemen moest doen.
Erik Andriesse, zonnebloemen.
Erik Andriesse, Schildpadden, 1991, gemende techniek op papier.
Een aantal voorbeelden die door de kunstenaar gebruikt werden zijn te zien op de tentoonstelling. Hier zie je de ‘buitenaardse’ vissen en de krab.
Bij de tentoonstelling hoort deze catalogus. Toevallig ook gemaakt door uitgeverij Lecturis. Bij deze uitgeverij verscheen onlangs ook het boek De Amsterdamse Krulletter. De catalogus heet ‘de keramiek van Erik Andriesse’ en is geschreven door Jos Poodt en Ludo van Halem.
In de catalogus zijn de werken allemaal nog eens goed te zien. Hier de bovenkant van een schaal.
Maar af en toe komt ook de onderkant van de schaal aan de beurt.
Hier de rog in volle glorie, over twee pagina’s.
Overdaad Baat.
Natuurlijk verkocht het museum nog meer dingen van of over Erik Andriesse.
Zo is er de film te koop die in het museum wordt getoond en
daarnaast nog een paar boeken en kaarten.
Erik Andriessen, Amarylis, 1990, acrylverf op doek. Het werk op deze kaart is ook te zien op de tentoonstelling. Het rood knalt gewoon van het doek af. Geweldig!
Erik Andriesse maakte van zijn eigen werk polaroids (foto’s). Een aantal daarvan zijn samengebracht is het boek Polaroids. Een uitgave uit 2003 met een oplage van 500 stuks.
De foto’s tonen zijn werk maar ook de modellen: bloemen, kadavers, schedels, enz.
Van Gogh Huis: Marc Mulders en Erik Andriesse
Er is een kleine, maar heel mooie tentoonstelling
in het Vincent van Gogh Huis in Zundert.
In totaal 15 kunstwerken vullen twee kamers en een entree.
Een video toont een interview met Marc Mulders over de tentoonstelling.
Het filmpje is ook te zien op YouTube:
Erik Andriesse, Zonnebloem, 1987, acryl op papier.
Erik Andriesse (1957 – 1993)
Schilder en tekenaar van bloemen, schelp en dier,
in verbondenheid met de natuur, en zo werkte hij dan ook
in de voetsporen van Vincent van Gogh.
Hij was de eerste hedendaagse kunstenaar
die een solotentoonstelling kreeg
in het Van Gogh Museum Amsterdam in 1988.
Erik Andriesse, Zonnebloem (detail), 1987, acryl op papier.
Marc Mulders, Zonnebloemen in bloemenakker, 2013, olie op doek.
Marc Mulders (1958)
Schilder, aquarellist, fotograaf en glazenier.
Hij exposeerde solo onder meer in het Stedelijk Museum Amsterdam,
De Pont Tilburg, Frans Hals Museum Haarlem en Van Abbemuseum Eindhoven.
Voor deze expositie schilderde hij een reeks nieuwe abstracte doeken
van zonnebloemen in de bloemenakker rondom zijn atelier in Baest.
Zonnebloemen: Erik Andriesse + Marc Mulders
Op deze expositie toont Marc Mulders oude en nieuwe schilderijen
van zijn geliefde motief: de zonnebloem.
De liefde voor dit onderwerp deelt hij niet alleen
met Vincent van Gogh,
maar ook met zijn vroegere schildersvriend Erik Andriesse.
Marc Mulders, Zes zonnebloemen nr 3, 1995, olie op doek.
Marc Mulders, Zonnebloemen in bloemenakker, 2013, olie op doek.
Erik Andriesse, Zonnebloem, 1992, aquarel, pastel, inkt op papier.
Erik Andriesse, Twee zonnebloemen, 1980 – 1990, acryl op doek.
Erik Andriesse, Twee zonnebloemen, 1980 – 1990, acryl op doek (detail).
Erik Andriesse, Twee zonnebloemen, 1980 – 1990, acryl op doek (detail).
Marc Mulders, Detail.
Marc Mulders, Detail, verfstreken.
Marc Mulders, Zonnebloem.
Erik Andriesse, Tekeningen in ‘The complete Van Gogh’, Jan Hulsker, 1980 – 1990, diverse technieken op papier.
Argusvlinder 