Het jaar 1000

Dit wordt het laatste bericht over deze mooie tentoonstelling
in Leiden in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO).
De tentoonstelling geeft een beeld van de archeologische vondsten
in het gebied dat we vandaag Nederland noemen van rond
het jaar 1000. Daarbij worden die vondsten in hun (vaak ook
internationale) context geplaatst.
Het is leerzaam maar zeker ook heel mooi.
Mijn berichten geven een beperkt beeld van de tentoonstelling
want je ziet hier alleen dat wat mij opviel.

DSC09091RMOHetJaar1000MCEscherPrentMetDeSanMicheleDelFrisone1922LithoRome1932

In de internationale context speelt Rome een grote rol. In de tentoonstelling wordt dat getoond door onder andere deze prent: MC Escher, Prent met de San Michele del Frisone (de Friezenkerk), litho. Het beeld de situatie in Rome uit voordat de kerk in 1084 wordt verwoest. De huidige kerk is dus van een latere datum.

DSC09092RMOHetJaar1000DeFriezenkerkSSMicheleEMagnoTxt


DSC09093RMOHetJaar1000HerbariumVanPseudo-ApuleiusMetPlantenDierenEnRecepten900-1000HandschriftOpPerkamentHerkomstOnbekend

Rijksmuseum van Oudheden (RMO), Het jaar 1000, Herbarium van ‘Pseudo-Apuleius’ met planten, dieren en recepten, 900 – 1000, handschrift op perkament, herkomst onbekend.


Wikipedia:

Pseudo-Apuleius is the name given in modern scholarship to the author of a 4th-century herbal known as Pseudo-Apuleius Herbarius or Herbarium Apuleii Platonici. The author of the text apparently wished readers to think that it was by Apuleius of Madaura (124–170 CE), the Roman poet and philosopher, but modern scholars do not believe this attribution. Little or nothing else is known of Pseudo-Apuleius.

The oldest surviving manuscript of the Herbarium is the 6th-century Leiden, MS. Voss. Q.9. Until the 12th century it was the most influential herbal in Europe,……

DSC09095RMOHetJaar1000AantekenboekVanAdémarVanChabannes1023-1025LimogesDSC09096RMOHetJaar1000AantekenboekVanAdémarVanChabannes1023-1025LimogesNotALion

#Notalion

DSC09097RMOHetJaar1000AantekenboekVanAdémarVanChabannes1023-1025LimogesDSC09098RMOHetJaar1000AantekenboekVanAdémarVanChabannes1023-1025Limoges

Aantekenboek van Adémar van Chabannes, 1023 – 1025, Limoges. Er bestaan een reeks aantekenboekjes. Deze aantekeningen gaan over sterrenbeelden. Adémar van Chabannes was een Franse monnik die werkte als copiist. Belangrijk werk schreef hij over muziek.


DSC09100RMOHetJaar1000MaccabeeënEnEpitomaReiMilitarisCa925HandschriftOpPerkamentSanktGallenEnReichenauDSC09101RMOHetJaar1000MaccabeeënEnEpitomaReiMilitarisCa925HandschriftOpPerkamentSanktGallenEnReichenau

Maccabeeën en Epitoma Rei Militaris, circa 925, handschrift op perkament, Sankt-Gallen en Reichenau. De Maccabeeën waren een Joodse priesterfamilie die een opstand leidde in 167 voor Christus en we kennen de naam ‘Maccabeeën’ misschien beter als de naam van het bijbelboek. De ‘Epitoma Rei Militaris’ is een boek van de laat-Latijnse schrijver Publius Flavius Vegetius Renatus over Romeinse oorlogvoering en militaire principes. De re militari werd een militair handboek in de Middeleeuwen. (info van Wikipedia). Overigens is het opnemen van meerdere teksten in 1 band een normaal verschijnsel in de Middeleeuwen.

DSC09102RMOHetJaar1000MaccabeeënEnEpitomaReiMilitarisCa925HandschriftOpPerkamentSanktGallenEnReichenauDSC09103RMOHetJaar1000MaccabeeënEnEpitomaReiMilitarisCa925HandschriftOpPerkamentSanktGallenEnReichenau


DSC09111RMOHetJaar1000MuhammadIbnAl-LaitTraktaatOverRechthoekigeDriehoeken900-1000HandschriftOpPerkamentHerkomstOnbekend

Muhammad Ibn Al-Lait, Traktaat over rechthoekige driehoeken, 900 – 1000, handschrift op perkament. Herkomst onbekend. Een boek met tabellen. Het boek is het oudste boek in Nederlandse collecties waar het getal ‘0’ in voor komt.


DSC09113RMOHetJaar1000RibVanEenKameelMetMagischeTekst800-1000HandschriftOpBeenEgypte

Perkament was niet het enige materiaal waar mensen op schreven. Dit is een rib van een kameel met een magische tekst, 800 – 1000, handschrift op been, Egypte.

DSC09114RMOHetJaar1000RibVanEenKameelMetMagischeTekst800-1000HandschriftOpBeenEgypte


DSC09116RMOHetJaar1000AbuBakrMuhammadIbnAbdallahIbnAbdAlAzizEigenschappenVanDeProfeetMohammedKitabKhalqAl-NabiWa-

Sommige mensen vinden dat je niet mag schrijven in de marges van een boek maar hier heeft waarschijnlijk de bibliotheek een strook wit papier in het boek geplakt. De informatie op die strook papier vertlt wel iets over waar dit boek de laatste honderden jaren is geweest: in Leiden, als onderdeel van de collectie van Levinus Warner. Abu Bakr Muhammad Ibn Abdallah Ibn Abd al Aziz, Eigenschappen van de Profeet Mohammed (Kitab khalq Al-Nabi Wa-khulqih), 1049 – 1052, handschrift op perkament, Ghazni, Afghanistan.

Hoe kwam dat boek in Leiden?

Wikipedia:

Levinus Warner, (c. 1618 – 22 June 1665) was a German-born Orientalist, manuscript collector and diplomat for the Dutch Republic in the Ottoman Empire.
..
During his twenty years of permanent residence in Istanbul, Warner acquired a private collection of slightly over 900 manuscripts in Middle Eastern languages (about two-thirds of which are in Arabic), 73 Hebrew manuscripts, some Greek manuscripts and two manuscripts in Armenian. Interesting but not unique is his collection of 218 Hebrew printed books. Warner acquired his manuscripts and books through the lively antiquarian booktrade in Istanbul, receiving help and advice from Arabs originally from Aleppo such as Muhammad al-‘Urdi al-Halabi (c. 1602-1660),….
..
Under the terms of his will his entire collection, which came to be known as the Legatum Warnerianum, was left to Leiden University. Several copies of his will are preserved in the National Archives in The Hague (Archive inventory 1.01.02, file no. 6910). The first consignment arrived in Leiden in December 1668; other shipments followed until 1674. The first inventory was drawn up in 1668 by the Danish orientalist Theodorus Petraeus from Flensburg, which was later expanded by the Armenian copyist Shahin Qandi…

In 2007 werd nog een overzicht gemaakt van de collecties in Leiden
en daar vond ik de volgende boekbeschrijving met een hele leuke
verwijzing naar Zuster Lucie H. Gimbrere. In 2017 heeft deze zuster
die in het klooster in Oosterhout woonde, een koninklijke onderscheiding
ontvangen voor haar werk als boekrestaurateur (Ridder in de Orde
van de Nederlandse Leeuw).

Dat overzicht vond ik hier.

DeelUitJanJustWitkampDeInventoryOfTheOrientalManuscriptsOfTheLibraryOfTheUniversityOfLeidenVol1oaCollectionLevinusWarner

Een klein deel uit Jan Just Witkamp, Inventory of the Oriental Manuscripts of the Library of the University of Leiden.

DSC09118RMOHetJaar1000AbuBakrMuhammadIbnAbdallahIbnAbdAlAzizEigenschappenVanDeProfeetMohammedKitabKhalqAl-NabiWa-


DSC09119RMOHetJaar1000IbrahimIbnAlSa'idAstrolabium1086MessingValenciaSpanje

Een instrument dat een van de voorlopers van de sextant was, hét navigatiemechanisme voor op zee. Ibrahim Ibn Al Saîd, astrolabium, 1086, messing, Valencia, Spanje.

DSC09120RMOHetJaar1000IbrahimIbnAlSa'idAstrolabium1086MessingValenciaSpanjeDSC09121RMOHetJaar1000IbrahimIbnAlSa'idAstrolabium1086MessingValenciaSpanjeTxt


DSC09122RMOHetJaar1000WijdeWereldDSC09123RMOHetJaar1000ReliefMetShivaEnParvatiMetEngelenAchterHen900-1100ZandsteenRajasthanIndiaDSC09124RMOHetJaar1000ReliefMetShivaEnParvatiMetEngelenAchterHen900-1100ZandsteenRajasthanIndiaDSC09125RMOHetJaar1000ReliefMetShivaEnParvatiMetEngelenAchterHen900-1100ZandsteenRajasthanIndiaTxt

Dus voor de duidelijkheid. Het Westen was niet het ‘centrum van de wereld’. Dat was Azië. Relief met Shiva en Parvati met engelen achter hen, 900 – 1100, zandsteen, Rajasthan, India.


Nog meer scheepswrakken

Naast voorwerpen uit het wrak van de Leijmuiden waren er
nog meer voorwerpen van allerlei scheepswrakken in het museum in Praia.
Het is er dus druk geweest bij de Kaapverdische Eilanden
maar tegelijk gevaarlijk.

DSC_0140CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumHartwellSilverReaalPiecesOfEight

Zilveren Realen of ‘Pieces of eight’. Spaanse munt die bekend stond als de Spaanse dollar. Afkomstig van het schip met de naam Hartwell. Het schip heeft een bewogen geschiedenis. Al op de eerste reis vond er muiterij plaats en verging het schip even later. Sindsdien zijn er drie pogingen gedaan de vracht (en aanwezig geld) veilig te stellen.


DSC_0141CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumHartwell1787

Hartwell, 1787 vergaan.


DSC_0142CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumHartwell1787BronzeLionEngland

Messing leeuw. Engels exportproduct. Afkomstig van de Hartwell.


DSC_0143CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumUnjnownC1850MilitairyBronzeBuckle

Gesp van een militair. Brons.


DSC_0145CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumLadyBurgessApril20th1806BrassShakoOrCapBadge

Dit is een ‘shako’. Een bronzen embleem voor op een hoofddeksel. Gevonden in het wrak van de Lady Burgess die op 20 april 1806 verging,


DSC_0147CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumLadyBurgessApril20th1806BrassStatue

Messing beeldje. Was waarschijnlijk verguld of verzilverd. Lady Burgess,


DSC_0148CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumLadyBurgessApril20th1806


DSC_0149CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumLadyBurgessApril20th1806BrassLugagePlateInscribedMissDixonNr7

Miss Dixon heeft de ondergang van het schip overleefd. Dit is een van de bagagelabels die aan boord was op de Lady Burgess. Dit was nummer 7 van de stukken bagage die ze bij zich had.


DSC_0151CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumDanishShipErnestVonSchimmelmannSwedischCopperPlateMoney1644-1759

Dit had ik niet eerder gezien: Zweedse, koperen munten. Dales werden die genoemd. Verschillende waardes, is grootte, liggen hier in een vitrine bij elkaar. Gevonden in het wrak van een Deens schip met de naam Ernest von Schimmelmann.

DSC_0151CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumDanishShipErnestVonSchimmelmannSwedischCopperPlateMoney1644-1759 2Daler

Een van de munten van de vorige foto, een 2 daler stuk.


DSC_0152CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumHartwellOrLeijmuidenSolidSilverBell

Zilveren bel afkomstig van de Leijmuiden of de Hartwell.


DSC_0154CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumVitrineEspecialPrataSpanishColonialCoins

Spaanse koloniale munten.


DSC_0155CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumVitrineEspecialPrataAstrolaboReplicaPortugueseSilverPlatedNivolaoRuffo1645

Dit is een replica van een astrolabium of astrolabe. Een meetinstrument dat wordt gebruikt in de zeevaart (voor-, voorloper van onze GPS). Het origineel was van Portugese afkomst, verzilverd en had als inscriptie Nicolao Ruffo, 1645.


Naast een speciale vitrine met vondsten van zilver
is er in het museum ook een vitrine met gouden voorwerpen.

DSC_0156CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumVitrineEspecialOuroDiamondAndEmeraldGoldCross

Diamond and emerald gold cross of een gouden kruis met diamanten en smaragden.

DSC_0158CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumVitrineEspecialOuro


DSC_0157CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseumVitrineEspecialOuroGoldCoins

Gouden munten. Dit waren waarschijnlijk munten die een van de passagiers bij zich had. Deze en de eerdere zilveren munten vertellen ook een bijzonder verhaal over het koloniale systeem. Het Westen verkende de wereld met als eerste doel handel te drijven. Om handel te drijven heb je middelen nodig om te ruilen of kopen. Maar toen westerse landen aan land gingen in delen van de wereld (waar ze niets te zoeken hadden) was er steeds meer behoefte aan een gereguleerd systeem van betrouwbare middelen om handel te drijven maar ook om te kunnen leven in een gebied ver van huis. Landen zetten daarvoor speciale monetaire systemen op met speciaal daarvoor ontwikkelde betaalmiddelen.


DSC_0159CaboVerdeSantiagoPraiaArcheologicalMuseum

In het archeologisch museum waren ook meer ‘traditionele’ voorwerpen te zien die we in verband brengen met een archeologisch museum. Alles bij elkaar een zeer interessante ervaring.


Het Archeologisch Museum in Praia (Santiago, Cabo Verde) is moeilijk te vinden.
Het gebouw maakt geen ‘open’ indruk en de poort is niet altijd open.
Met de mooie vondsten die binnen te zien zijn in dat te begrijpen.
Dus aanhouden en dan vind je een verzameling schatten
en spannende verhalen.