Amsterdam

Posted on november 14, 2024 by Argusvlinder

Vandaag was ik in Amsterdam voor twee tentoonstellingen:
= ‘Aziatisch Brons’ in het Rijksmuseum;
= ‘De roep van de o’o. Natuur onder druk.’ is het Allard Pierson.

Alvast twee willekeurige voorbeelden:

Uma, Sukhothai, Thailand, 14e eeuw, brons, The National Museum Bangkok. De tentoonstelling lijkt misschien geen instant blockbuster maar is fantastisch. Veel bronzen van zeer hoge kwaliteit uit allerlei verzamelingen. Onder andere ten minste twee werken afkomstig uit de hoofdstad van Bihar (India), Patna.

Albertus Seba, Locupletissimi rerum naturalium thesauro accurata descriptio, deel 1 en 2, Amsterdam, Hendrik en Maria Janssonius van Waesberge, 1734 en 1735, gedrukt met handgekleurde gravures. Een overzicht van boeken uit de Artis-bibliotheek. Natuurhistorie wordt in Nederland niet beter. Maar toegegeven: het Allard Pierson bedenkt steeds de slechtste namen voor de tentoonstellingen.

Oog in oog

Posted on maart 17, 2024 by Argusvlinder

In dit laatste bericht over de tentoonstelling in het
Allard Pierson geen mummieportretten.
Degene die ik gefotografeerd heb staan in de vorige
berichten.

Graag kom ik nog even terug met een algemene indruk.
We weten eigenlijk maar heel erg weinig van de portretten.
Veel van de portretten hebben een onduidelijke geschiedenis
(provenence) van het Egyptische zand naar de tentoonstellings-
zaal.
Aan veel van de portretten is gerestaureerd of geknutseld,
zo lijkt het.
Dat maakt het bijna onmogelijk om goed vast te stellen
wat precies de functie was.
Dat op zich is al leerzaam want dat zegt natuurlijk ook
veel over al die andere voorwerpen, uit Egypte of
ergens anders vandaan, waarop we kritisch moeten blijven.
Wetenschappelijk onderzoek is daarbij onontbeerlijk.

Op de tentoonstelling waren een paar werken die (losjes)
gebaseerd of beinvloed zouden kunnen zijn op
mummieportretten. Daarnaast een fragment van
van een mummiewindsel. Dat was een intrigerend stuk linnen.

Het was een lange doek die horizontaal en achter glas gepresenteerd werd: Fragment van versierde mummiewindselen, 2e eeuw na Christus, linnen, pigmenten en goud. 1966.88a.

Dit is een deel van de bovenste helft.

Dit is een detail van de onderste helft.

Oog in oog

Posted on maart 14, 2024 by Argusvlinder

Allard Pierson, Oog in oog – Mensen achter mummieportretten, Portret van een vrouw, 125 – 150 na Christus, hout met encaustische beschildering. H2197.

Naar het einde van de tentoonstelling werd het steeds moeilijker foto’s te maken zonder weerspiegeling van het licht op de portretten. Portret van een vrouw, circa 150 AD, hout van de Egyptische vijg met encaustische beschildering. E12569.

Portret van een vrouw, circa 150 na Christus, hout van de Egyptische vijg met tempera-beschildering. H1168.

Portretfragment van een vrouw, 0 – 25 na Christus, hout met encaustische beschildering. HCCH2481.

Portret van een meisje, 50 – 100 na Christus, hout met encaustische beschildering. APM00724.

Portret van een jonge vrouw, 120 – 130 na Christus, hout met encaustische beschildering. L0440058. Het kartje hieronder vermeld gegevens (over het goud en de meekrap) zonder uit te leggen wat dat betekent (zonder informatie te geven).

Portret van een jonge man, 100 – 125 na Christus, hout met encaustische beschildering. 19615.

Oog in oog

Posted on maart 12, 2024 by Argusvlinder

Allard Pierson, Oog in oog – mensen achter mummieportretten, Portret van een vrouw, 300 – 400 na Christus, linnen met tempera-beschildering. APM08133.

Portret van een man, 100 – 180 na Christus, hout met encaustische beschildering. APM14498.

Portret van een man, 175 – 225 na Christus, hout met tempera-beschildering. F193231.

Helaas niet helemaal scherp maar nog net leesbaar.
Ik vermeld de nummers van de werken zoals ze bekend zijn in
de diverse verzamelingen. De titel of de materiaalindicaties
geven weinig handvaten bij identificatie van de werken.

Portret van een man, 225 – 275 na Christus, hout met tempera-beschildering. H2196.

Portret van een vrouw, 170 – 200 na Christus, hout met tempera-beschildering. 81AP29.

Oog in oog

Posted on maart 9, 2024 by Argusvlinder

Hoe zit het eigenlijk met andere portretten in Egypte? Daarvan zijn op de tentoonstelling ook voorbeelden te zien zoals dit beeld. Allard Pierson, Oog in oog – De mensen achter mummieportretten, Hoofd van een priester, 1e eeuw na Christus, graniet.

Mummiemasker van een bebaarde man, 175 – 225 na Christus, stucco.

Portret van een vrouw, 0 – 100 na Christus, hout met encaustische beschildering.

Inhoeverre de portretten ook echte portretten zijn van de overledenen waarbij ze gevonden worden, is onduidelijk. In dat licht en ook omdat de herkomst vaak niet precies duidelijk is en er nog veel onderzoek nodig is, vind ik sommige aannames over wat we precies zien risicovol. Portret van een jongeman, 100 – 120 na Christus, hout met encaustische beschildering.

Portret van Ammonios, 225 – 250 na Christus, linnen met encaustische beschildering.

Portret van Isarous, 60 – 80 na Christus, lindenhout met encaustische beschildering. Dat lindenhout is flinterdun!

Tekst van de tentoonstelling.

Het portret van deze vrouw Isarous is een van de weinige waarop een naam is vermeld. Volgens de opgraver William M. Flinders Petrie is het aangetroffen te Hawara vlakbij een ander portret met daarop de naam Tiapos. Isarous draagt gouden sieraden, waaronder een halsketting met een lunula(maan)hanger, die regelmatig bij vrouwen en meisjes voorkomt. Een deel van Isarous’ sieraden zijn met stuc in relief aangebracht en daarna verguld.

Oog in oog – De mensen achter mummieportretten.

Posted on maart 7, 2024 by Argusvlinder

Je kunt nog naar de tentoonstelling met mummieportretten.
Het is te zien in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.
Het zijn de laatste dagen.

Het is niet het bekendste verschijnsel in de Egyptische kunst.
Maar wel aansprekend. Het gaat over iets waar we allemaal
mee te maken hebben: het overlijden en de nagedachtenis.

Hoe ging men te werk in Egypte, zo rond het jaar nul en
de eerste paar honderd jaar in Egypte?
Hoe was dat in die melting pot, die migratiewereld?

Wetenschappelijk onderzoek is nog in volle gang.
De tentoonstelling gaat over de techniek, het materiaal,
het vakmanschap en de feiten (die we vaker niet dan wel weten).
Maar het gaat ook over die fascinerende beelden van
mensen die (bijna) 2000 jaar geleden leefden en die je
nu recht in de ogen kijken. Of doen ze dat toch niet?

De tentoonstelling opent deels direct met de portretten.
Er is ook ruimte om ook even kennis te nemen van hoe
Egypte in de tijd dat de portretten gemaakt werden er
uit zag: deels Egyptisch, deels Romeins.
In kleding, in religie.

Dit beeldje fotografeerde ik omdat ik het zo grappig vond. Allard Pierson, Votiefbeeld van de god Apis als militair, 100 voor Christus – 395 na Christus, brons.

Olielamp met de haven van Alexandrië, 1e eeuw na Christus, aardewerk.

Agrippina, klem tussen de deuren

Posted on januari 27, 2024 by Argusvlinder

Gisteren was ik in Amsterdam om de opera Agrippina te zien en horen.
Omdat ik daarvoor naar Amsterdam ging maakte ik van de gelegenheid
gebruik om de tentoonstelling ‘Oog in oog’ in het Allard Pierson te zien.

Het Allard Pierson heeft een fantastische collectie maar zit in
een gebouw dat niet echt geschikt is voor (grote, publieks-)
tentoonstellingen.
Het was er gisteren druk en dat betekent meteen dat mensen te
weinig ruimte hebben om de voorwerpen te bewonderen of
te bestuderen.
Maar als je een geweldige serie mummieportretten wilt zien
en daar niet half Europa voor door kunt/wilt reizen dan is het
Allard Pierson de plaats om dit voorjaar naar toe te gaan.

Dus maakte ik wat foto’s in Amsterdam. Van de opera mag je om
begrijpelijke redenen geen foto’s maken al moet ik zeggen dat de
voorstelling fotogeniek was. Een schijnbaar eenvoudig maar
prachtig decor en belichting, geweldige zangers in fantastische
kleding (top!) en een heel goed orkest.
Daar had ik heel wat foto’s van willen maken. Maar zonder
foto’s was het ook een geweldige ervaring.

Als je dan toch ergens mee moet beginnen dan net zo goed in de metro van Amsterdam.

Een beetje verstopt zit bij de ingang van het Allard Pierson een mooi hek uit 1901. Dit zit aan de rechterkant van de ingang. Of er aan de linkerkant eenzelfde hekwerk zit kon ik niet zien.

Klem tussen de deuren.

Als je net als ik niets weet van de historische Agrippina dan is de
volgende tekst misschien een beginpunt:

Julia Agrippina minor (6 november 15, Oppidum Ubiorum – 19-23 maart 59, Campanië), vanaf 50 Julia Augusta Agrippina genoemd (PIR2 I 641), beter bekend als Agrippina de Jongere of Agrippina minor, was een prominent lid van de Julisch-Claudische dynastie: ze was achtereenvolgens zus (van Caligula), echtgenote (van Claudius) én moeder (van Nero) van de princeps, de keizer van het Romeinse Rijk. Agrippina minor nam ook actief deel aan de dynastieke politiek en zou daarenboven politiek advies geven aan haar echtgenoot Claudius en haar zoon Nero.

Over haar dood:

Hoe Agrippina aan haar einde kwam is onzeker vanwege de historische tegenstrijdigheden in de bronnen, die bovendien anti-Nero zijn. Alle overgeleverde verhalen over de dood van Agrippina spreken zichzelf en elkaar tegen en zijn over het algemeen zeer fantasierijk.

Voor de opera is dit misschien een eerste inleiding:

Agrippina (HWV 6) is an opera seria in three acts by George Frideric Handel with a libretto by Cardinal Vincenzo Grimani. Composed for the 1709–10 Venice Carnevale season, the opera tells the story of Agrippina, the mother of Nero, as she plots the downfall of the Roman Emperor Claudius and the installation of her son as emperor. Grimani’s libretto, considered one of the best that Handel set, is an “anti-heroic satirical comedy”, full of topical political allusions. Some analysts believe that it reflects Grimani’s political and diplomatic rivalry with Pope Clement XI.

Bovenstaande teksten komen van Wikipedia.
“anti-heroic satirical comedy”, voor de Nationale Opera vooral een opera
die komisch is en waarbij de vrouwen de hoofdrol spelen.
Zij trekken aan de touwtjes waarbij ze gebruik maken van al hun kwaliteiten
maar een opera die minder vrolijk afloopt voor Agrippina.

Eerlijk gezegd past de afloop die bedacht is door Barrie Kosky beter
dan het origineel maar het is tegelijk ook wel 2024-moraliserend:
als manipulator trek je uiteindelijk aan het kortste eindje. Dat zou
je bij Putin voorlopig niet zeggen.
Maar het was nog te vroep voor de opera dus eerst Vietnamees gegeten.

Voorafgaand aan de drie en een half durende opera was een inleiding van een half uur. Dan kun je de grote zaal in.

Het Accademia Bizantina neemt plaats. Het is een barokopera en dat zie je aan de samenstelling van het orkest.

Het decor is een toneel op zichzelf dat meerdere vormen zal aannemen tijdens de voorstelling.

Dan is het zo weer 11 uur en kan de reis naar Breda beginnen. Mooie middag en avond en op de tentoonstelling ‘Oog in oog’ kom ik nog terug.

Open kaart

Posted on juli 25, 2023 by Argusvlinder

Allard Pierson, Open Kaart: Leo Belgicus, Hendrick Doncker, eind 17e eeuw.

Dit is een enorm boek met kaarten: Atlas Nouveau, Pieter Mortier, Guillaume Sanson. De datering was me onduidelijk maar in ieder geval eind 17e eeuw of kort daarna. Kaarten van een Franse kartograaf uitgegeven in Nederland. Met mooie afbeeldingen.

Hier wordt 1695 genoemd. Maar of dat iets te maken heeft met de originele Franse productie of met de druk die op de tentoonstelling te zien is……

Hoe Holland in die tijd (eind 1700) bekend stond vertelt
deze kaart: geen ASML of Philips. Maar sommige dingen
veranderen niet.

Holland op de Nieuwe geografische kaart van Europa, AFW Crome, 1783, Schuurman: Veefokkerij – Meekrap – Tabak = Ooft (fruit) – IJzer – Turf – Visschen.

Open Kaart

Posted on juli 20, 2023 by Argusvlinder

Al eerder liet ik keer op mijn blog de naam van deze tentoonstelling
vallen. De tentoonstelling is in het Allard Pierson in Amsterdam
en kan nog bezocht worden.
Boeken zijn voor mij heeel interresant maar kaarten hebben ook
een bijzondere aantrekkingskracht.

Als je in de gelegenheid bent, ga er dan eens kijken. Er is een heel overzicht te zien van de ontwikkeling van de kaart als hulpmiddel: van prachtige kaarten vol met afbeeldingen en theorieën over onze aarde tot het kaartje op je telefoon dat vertelt waar je nu bent en je kan helpen om op je bestemming te komen.

Aan het begin vind je deze introductie die aangeeft dat de aanleiding voor de tentoonstelling onder andere het 150 jarig bestaan van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, het KNAG, is. Hun verzameling is in bruikleen bij het Allard Pierson.

Meteen een kaart die behoorlijk afwijkt vanhet traditionele beeld van de kaart of atlas. Een kaart die de hoogteverschillen toont in Amsterdam. Leuk voor alle bezoekers, veel informatie op een grafische manier.

Met toelichtingen in de rode basis van de verschullende grachten, dijken, straten en gebouwen in Amsterdam. Vergeet de metro niet! De kaart is van Willem Aalders, De hoogteligging van Amsterdam, 1980.

Bij de kaart als informatiedrager hoort aandacht voor het in de tentoonstelling overbrengen van informatie. De informatieborden zijn heel overzichtelijk gemaakt.

Joan Blaeu, Amstelodami celeberrimi Hollandiae, 1649 – 1652.

Even terug in de tijd. De kaart in dit boek is op zich zelf al oud maar de kaart is een afbeelding van een veel ouder exemplaar. Geograpgiae opus novissima, Claudius Ptolemaeus, 1513.

Op een van de schilderijen van Vermeer op de tentoonstelling in het Rijksmuseum zag je al de voor de moderne kijker vreemde orientatie van de kaart. De waddeneilanden niet bovenaan maar meer naar reachts.

De ene ster (Ptolemaeus, Blaeu) heb je net gezien en de volgende kondigt zich al aan: Theatre de l’univers (Theatrum orbis terrarum) gedrukt door Plantijn, gemaakt door Abraham Ortelius, 1598.

De zeven provinciën kennen de meeste mensen wel maar er was ook een periode met in onze regio een verband met 17 provincies: Septendecim Provinciae Germaniae Inferior, Petrus Schenk, 1710. Iets meer dan 40 jaar duurde dit verband.

Binnenkort meer over deze tentoonstelling.

Flora Batava in Italië? (Flora Batava 4)

Posted on september 26, 2022 by Argusvlinder

De afgelopen tijd was ik in Italië.
Op zich heeft dat niets met de titel van dit bericht te maken,
maar in Italië, in Florence, in het Museo Nazionale Antropologia
ed Etnologia zag ik in de boekwinkel een boek uit 2009 liggen
dat ging over de geschiedenis van de natuurwetenschappen in Italië.

Het boek was nogal prijzig en ik had al een stappeltje
museumgidsen gekocht en dat moet dan allemaal weer
mee naar huis.
Ik bladerde het even door en zag toen de volgende foto staan.

De foto op deze pagina toont de Flora Italiana. Geschreven door Filippo Parlatore. Parlatore ontwikkelde de eerste 5 delen (1848 – 1874) die daarna compleet gemaakt werden met nog eens 5 delen door Teodoro Caruel. Hoe zou dat werk zich verhouden tot de Flora Batava? Maar goed, foto’s maken van een boek in een boek/souvenirwinkel. Ik heb het boek maar gauw teruggelegd.

Op Wikipedia vind je een artikel over Filippo Parlatore.
Ook over Teodoro Caruel bestaat er een Wikipedia-pagina.
Beide pagina’s zijn niet in het Nederlands beschikbaar.

De boeken van de Flora Italiano vind je wel op internet en een
eerste, snel onderzoek levert op dat het om niet geillustreerde
werken gaat.
Daarin zie je volgens mij dat de nadruk of op de wetenschap alleen
ligt of dat er iemand zich ook zorgen maakt om de verkoop.

Maar terug naar de Flora Batava-middag van de Summerschool
History of the Book in Artis.

Marieke van Delft liet ons het vorige project van de familie Sepp zien: Nederlandsche Vogelen door Cornelius Nozeman en uitgegeven door Christiaan Sepp en Zoon, 1770.

Het boek Nederlandsche vogelen heeft weer zo’n
fantastische titel(omschrijving):

Nederlandsche vogelen;
volgens hunne huishouding,
aert, en eigebschappen beschreeven
door
Cornelius Nozeman,
leeraer der Remonstranten
en mede-directeur van ’t Bataefsch genootschap
der proefondervindelyke wysbegeerte
te Rotterdam;
alle naer ’t leeven geheel nieuw en naeuwkeurig
getekend, in ’t koper gebragt, en natuurlyk
gekoleurd
door, en onder toezicht van
Christiaan Sepp en Zoon

Met bijzondere platen zoals deze over 2 pagina’s: Milvi Nidus, staat er bovenaan de pagina, nest van de western marsh-harrier of de bruine kiekendief. De huidige wetenschappelijke naam is Circus Aeruginosus.

Nog een voorbeeld: de Columba Aenas of holenduif.

Voor de Flora Batava (vanaf 1800 verschenen) waren er al wel flora’s. Dit is daar een voorbeeld van. David de Gorter maakte de Flora VII Provinciarum belgii foederati indigena in 1781. Maar dat is een boek zonder de prachtige afbeeldingen.

Volgens mij ligt hier het boek van David de Gorter open bij de mossen.

Tijdens de middag in de Artis Bibliotheek kon ik niet iedere keer
als eerste met de camera bij de boeken staan.
Dus gebruikte ik soms de tijd om eerder getoonde boeken nog een keer
vast te leggen zoals het mij schikte. Daar was voldoende ruimte voor.
Dus…

Dat we dezeversie uit 1735 van Linnaeus mochten hanteren vond ik wel bijzonder. Caroli Linnaei (Carl Linnaeus), Systema Naturae, 1735, Theodorum Haak, Joannis Wilhelmi de Groot. Het ziet er zo eenvoudig uit. Het is wel groot maar dat kun je van deze foto moeilijk afleiden. De impact van dit werk is enorm.

Nog een prachtige plaat uit de Flora Batava: de Aristolochia Clematitis of de Pijpbloem. Zoek eens op internet. Je zult zien dat dit soort platen, een beetje afhankelijk van kwaliteit en uit welke druk van het boek de plaat afkomstig is, gaan tussen de 300 en 1500 euro per stuk.

De titelpagina van: Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachte schepzelen of Nederlandsche insecten van Jan Christiaan Sepp.

Dit is de Vlaamse gaai uit Nederlandsche Vogelen van Cornelius Nozeman, Christiaan Sepp en Zoon waren de uitgever in 1770. Garrulus is de Latijnse naam.

De laatste van vandaag: 2 vogels, de spreeuw en de waterspreeuw. Nederlandsche vogelen, Cornelius Nozeman, Christiaan Sepp en Zoon, 1770, De Sturnus en Cinclus.

Er ging echt een wereld voor me open en het werd nog beter!

Wat hebben de aardappel, aubergine en tomaat gemeen? (Flora Batava 3)

Posted on september 23, 2022 by Argusvlinder

Het zijn drie cultuurvarianten die voorkomen in de nachtschade-familie.
Een andere variant van deze familie komt in dit stukje aan de orde.

We waren druk bezit met de Flora Batava en Linnaeus en toen kwam
een deel van de Flora Batava op tafel dat nog volledige uit losse
delen bestaat.

Dit is het voorblad van de stapel die in een daarvoor bestemde map zit die met lintjes kan worden afgesloten. Het betreft deel 6. De plant die hieronder te zien is kwam voor in aflevering 78. Zoek maar eens op op internet.

Ieder deel (ten minste dit deel) begint met onder andere een lijst met platen. Door de jaren heen wijkt dat een beetje af (vorm, lettertype), maar in grote lijnen is dat wel het geval. De plant die hier volgt heet nu ‘Bitterzoet’, maar toen ‘Klimmende Nachtschade’ of ‘Solanum Dulcamara’.

Plaat met beschrijving.

Dit is een voorbeeld van een eerdere reeks waar uitgever Sepp ervaring mee had: ‘Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachte schepzelen of Nederlandsche insecten’.

De hele ‘titel’ heeft nogal wat voeten in de aarde:

Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachte schepzelen of Nederlandsche insecten
naar hunne aanmerkelyke huishouding, verwonderlyke gedaantewisseling en andere wetenswaardige byzonderheden,
volgens eigen ondervinding beschreven, naar ’t leven naauwkeurig getekent,
in ’t koper gebracht en gekleurd
door
Jan Christiaan Sepp

Dus de platen werden eerst in koper gesneden (kopergravure)
en daarna met de hand ingekleurd. Dat was bij de Flora Batava ook.
Later zal de kleurenlithografie worden ingezet om het kleuren,
of ten minste de basis, te drukken.
Alles afhankelijk van de prijs.
De prijs per aflevering bepaalde de grootte en uitvoeringskwaliteit.

Mannetjesereprijs (Flora Batava 2)

Posted on september 22, 2022 by Argusvlinder

Dit is het eerste voorbeeld dat we bekeken. Flora Batava, Mannetjesereprijs of Veronica Officinalis (Latijnse naam). Het werkte een beetje als volgt. Mensen in het land vonden een interessante plant en stuurde die op naar de redacteur. Die beoordeelde dan de opgestuurde plant, gaf een tekenaar de opdracht de plant na te tekenen, zocht intussen de gegevens bij elkaar over de plant, bekeek de eerste versie van de tekening, gaf eventueel aanwijzingen voor verbeteringen en dan als de plaat goed was ging het geheel naar de drukker.

Dat is in hoofdlijnen zo.
Maar dat roept nog wel een paar vragen op die nog niet
beantwoord zijn voor mij.
Hoe wisten mensen dat ze planten konden insturen?
Hoe stuur je in 1800 een plant op zodat die nog goed
genoeg is bij aankomst om hem te tekenen?

Hier zie je hoe informatie werd verzameld en vastgelegd over de plant. Hier waar de planten vandaan komen. Hier bijvoorbeeld dat de plant is ingeleverd door Favrod en dat die hem vond in een bosje bij Amersfoort.

Blijkbaar was er ook niet echt een programma, zo van: weegbree is aan de
beurt in week 27 dan moeten de inzendingen in week 20 binnen zijn
zodat we genoeg tijd hebben voor het verzamelen van gegevens en het
tekenen, corrigeren en drukken (maken van kopergravures) van de plaat.
Mijn voorbeeld is een totaal verzinsel maar als je de ambitie hebt
alle planten van Nederland in beeld te brengen hoe organiseer je dat dan?

Hier informatie over het gebruik. Blijkbaar werd een aftreksel van deze plant ‘Europese thee’ genoemd en Linnaeus geeft aan dat ook in Zweden een aftreksel van de plant als thee wordt gedronken. Dit brengt ons bij Linnaeus.

Toen Linnaeus in Nederland verbleef zorgde Nederlandse sponsors er voor dat de eerste versie van zijn Systema Naturae werd uitgebracht. Een exemplaar van deze versie van 1735 is ook in het bezit van de Artis bibliotheek. Linnaeus bracht structuur aan in de natuur (zoveel als hij kon) en plaatste bijvoorbeeld de walvis bij de vissen. Had een aparte groep van nog nader in te delen dieren: paradox. Deelde ook de mens in als onderdeel van de natuur, namelijk als zoogdier. Geen onbelangrijke stappen. Caroli Linnaei, Systema Naturae, 1735, Theodorum Haak, Joannis Wilhelmi de Groot.

Een versie van dit boek is ook te vinden op internet.

Eerst moest ik denken aan het radioprogramma ‘Vroege vogels’. Het vraagt aan de luisteraars speciale waarnemingen of zelfs geluidsfragmenten op te sturen. Die informatie gebruikt men dan in hun programma’s. Dan gebruik je het verloop van de seizoenen als een leidraad. Maar ja: radio, vaste groep luisteraars en geen ambitie om compleet te zijn. Hoe doe je dat in 1800. Bij ideeen: ik hoor ze graag. Flora Batava, de plant heet ‘Mannetjesereprijs’ of Veronica Officinalis. Dat de namen van planten en dieren in het Latijn altijd uit twee delen bestaan danken we ook aan Linnaeus.

De plant werd in zijn geheel afgebeeld, inclusief de wortels maar daarnaast ook de zaden, knoppen en de bloemen.

Die platen zijn een voor een al kunstwerken op zich zelf.

Hier nog even de paradox-groep. Gaandeweg zullen alle dieren in deze groep of ingedeeld worden of naar het rijk der fabelen worden verwezen. Hier zie je bijvoorbeeld de pelikaan, de eenhoorn (monoceros), phoenix en de draak nog in het rijtje van Linnaeus staan.

Als laatste voor vandaag nogmaals de beschrijving.

Als de plaats in de wetenschap en de prestaties van Linnaeus
niet direct duidelijk zijn dan kun je op Wikipedia je
geheugen goed verversen.

Via de website van Plantaardigheden is de Flora Batava
helemaal te zien en lezen.

Flora Batava (1)

Posted on september 21, 2022 by Argusvlinder

Het lijkt een beetje alsof ik een soort van serial blogger ben geworden.
Maar toeval wil dat ik het geluk had deel te nemen
aan een aantal zaken die ik interessant en vooral ook mooi vond.
Dat deel ik graag hier.

Een van die dingen was een middag over de Flora Batava (ik wist niet
wat dat was) onder leiding van Marieke van Delft (die ik van naam
kende) in het kader van de Summerschool Historie of the Book.
Een activiteit van het Allard Pierson in Amsterdam.

Vandaag als inleiding een aantal van de slides die Marieke van Delft
met ons doornam als inleiding.
De Flora Batava is een reeks van uitgaves die over een periode van
meer dan 100 jaar verscheen met de ambitie om een beeld te geven
van de planten die in Nederland voorkwamen.
Zoek maar eens op op Wikipedia.

Belangrijk voor de uitgever was een vast aantal platen per boekje. Per aantal boekjes kon je die dan laten inbinden. Idee was dat mensen intekenden op het project en zo iedere keer een boek ontvingen.

De uitgeversfamilie Sepp had daar ervaring mee want werkten ook mee aan deze reeks over insekten: ‘Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachte schepzelen of Nederlandsche insecten […de titel is nog langer…] naar het leven naauwkeurig getekent. 1754 – 1925’. Dergelijke overzichten bestonden dus al wel langer maar dan niet met illustraties. Dat maakten deze uitgaves zo bijzonder.

De redacteuren, verantwoordelijk voor de tekst en de opzet van de tekeningen: J. Kops (de eerste en dus ‘bedenker’ van de opbouw), F.W. van Eeden (vader van), L. Vuyck en W.J. Lütjeharms.

De uitgevers (de risico-nemers): J.C. Sepp, De Breuk samen met F.S. van de Pavord Smits, Erven Loosjes, Vincent Loosjes en Martinus Nijhoff.

Voor de eerste tekeningen werd gebruik gemaakt van platen van een Engelse uitgave. Daarna: G.J. van Os, C.J. van Hulstijn, A.J. Kouwels, Mej La Chapelle, G. van Merkesteijn, J.J. Zuidema Broos, D.J.H. Joosten, Mej. H.C. van de Pavord Smits.

Het plan voor de reeks was in aanleg een particulier idee dat werd gesteund door de overheid door steeds garant te staan voor een aantal exemplaren.

Binnenkort de boeken die we die middag hebben gezien.

Boekbinden in augustus (laatste deel)

Posted on augustus 28, 2022 by Argusvlinder

Augustus is bijna voorbij en woensdag ben ik met een
heel ander boekenavontuur bezig:
Summerschool on the History of the Book van het Allard Pierson
en de vakgroep Boekwetenschap.
Een mond vol om toeschouwer te zijn bij een lezing op de woensdagmiddag.
Maar Hector de Backer in de vertaling en druk van Boris Rousseeuw
wilde ik vandaag nog afkrijgen. Hoe te binden?

Zo komt het boek uit de boekenpers. Het boek is goed gedroogd en de schutbladen en het boekblok zitten mooi in de boekband. Nu de boekhoekjes nog. Het is de eerste keer dat ik die gebruik en ik twijfel over hoe die het best te bevestigen zijn. Spoiler alert: de maat van het hoekje en dan met name de randen die om de plat moet komen te zitten zijn erg belangrijk. Mijn boekband is eigenlijk te dik voor de hoekjes. Nee je ziet geen gezichtje op de boekband, dat is de vleug in de fluwelen bekleding.

Maar de hoekjes zitten er om. Ik heb PVA in de hoekjes gesmeerd. In dit geval ook aan de binnenkant van de ‘halve maan-vorm’ die op de buitenkant van de plat komt. Of dat helpt? De tijd gaat hij uitwijzen. Ik heb de hoekjes geklemd met een tang. De tang die ik gebruikte had geen platte bek en dat is waarschijnlijk wel beter. Maar als de maat niet 100% past op het boek en je met de tang kracht moet zetten dan is het erg eenvoudig ongewenste deuken te veroorzaken in het hoekje die je er niet uit krijgt. Dit zal nog heel wat experimenteren vragen voor ik dit echt goed krijg.

Aan de binnenkant heb ik nog een ‘verborgen opslagplekje’ gemaakt. Deze kleine envelop die ik kreeg van mijn moeder was het hoesje van een kleine CD. De CD is bij het vuil gegaan maar het hoesje dient nu als opslagplaats.

Nu kan ik de lezingen eindelijk gaan lezen!

Dit is het in het Nederlands vertaalde “Comment relier?” van de befaamde Belgische bibliofiel en verzamelaar Hector de Backer (1843-1925); een lezing in twee delen die De Backer in 1918 hield voor de leden van de “Société des Bibliophiles et Iconophiles de Belgique” (door hem gesticht en voorgezeten) en die hij nadien in het Frans eigen beheer liet drukken in kleine oplage. Het was hiermee zijn bedoeling om met name de jongere leden van de vereniging, die nog steeds bestaat, een technische en artistieke leidraad te geven voor het (laten) binden van hun boeken.

De vertaling van 12.400 woorden is gedrukt op gevergeerd crème Conqueror papier van 120 gram en beslaat 52 blz., met twee illustraties. 21 x 13 cm (smalle A5). De oplage bestaat uit 50 genummerde exemplaren en verschijnt gebonden of in losse katernen. Drukken op naam is mogelijk zonder meerkost.

Argusvlinder

De avonturen van de Argusvlinder

Tagarchief: Allard Pierson

Amsterdam

Oog in oog

Oog in oog

Oog in oog

Oog in oog

Oog in oog – De mensen achter mummieportretten.

Agrippina, klem tussen de deuren

Open kaart

Open Kaart

Flora Batava in Italië? (Flora Batava 4)

Wat hebben de aardappel, aubergine en tomaat gemeen? (Flora Batava 3)

Mannetjesereprijs (Flora Batava 2)

Flora Batava (1)

Boekbinden in augustus (laatste deel)

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen:

Delen: