Flora Batava (1)

Het lijkt een beetje alsof ik een soort van serial blogger ben geworden.
Maar toeval wil dat ik het geluk had deel te nemen
aan een aantal zaken die ik interessant en vooral ook mooi vond.
Dat deel ik graag hier.

Een van die dingen was een middag over de Flora Batava (ik wist niet
wat dat was) onder leiding van Marieke van Delft (die ik van naam
kende) in het kader van de Summerschool Historie of the Book.
Een activiteit van het Allard Pierson in Amsterdam.

Vandaag als inleiding een aantal van de slides die Marieke van Delft
met ons doornam als inleiding.
De Flora Batava is een reeks van uitgaves die over een periode van
meer dan 100 jaar verscheen met de ambitie om een beeld te geven
van de planten die in Nederland voorkwamen.
Zoek maar eens op op Wikipedia.

DSC04318MVanDelfFloraBatavaFeitelijkeGegevens

Belangrijk voor de uitgever was een vast aantal platen per boekje. Per aantal boekjes kon je die dan laten inbinden. Idee was dat mensen intekenden op het project en zo iedere keer een boek ontvingen.


DSC04319MVanDelftFloraBatavaBeschouwingDerWonderenGodsInDeMinstgeachteSchepzelenOfNederlandscheInsectenNaarHetLevenNaauwkeurigGetekent1754-1925

De uitgeversfamilie Sepp had daar ervaring mee want werkten ook mee aan deze reeks over insekten: ‘Beschouwing der wonderen Gods in de minstgeachte schepzelen of Nederlandsche insecten […de titel is nog langer…] naar het leven naauwkeurig getekent. 1754 – 1925’. Dergelijke overzichten bestonden dus al wel langer maar dan niet met illustraties. Dat maakten deze uitgaves zo bijzonder.


DSC04320MVanDelftFloraBatavaRedacteuren

De redacteuren, verantwoordelijk voor de tekst en de opzet van de tekeningen: J. Kops (de eerste en dus ‘bedenker’ van de opbouw), F.W. van Eeden (vader van), L. Vuyck en W.J. Lütjeharms.


DSC04321MVanDelftFloraBatavaBeschrijvingPlanten


DSC04322MVanDelftFloraBatavaJCSeppDeBreukFSVanDePavordSmitsErvenLoosjesVincentLoosjesMartinusNijhoffUitgeven

De uitgevers (de risico-nemers): J.C. Sepp, De Breuk samen met F.S. van de Pavord Smits, Erven Loosjes, Vincent Loosjes en Martinus Nijhoff.


DSC04323MVanDelftFloraBatavaGJVanOsCJVanHulstijnAJKouwelsMejLaChapelleGVanMerkesteijnJJZuidemaBroosDJHJoostenMejHCVanDePavordSmitsTekenen

Voor de eerste tekeningen werd gebruik gemaakt van platen van een Engelse uitgave. Daarna: G.J. van Os, C.J. van Hulstijn, A.J. Kouwels, Mej La Chapelle, G. van Merkesteijn, J.J. Zuidema Broos, D.J.H. Joosten, Mej. H.C. van de Pavord Smits.


DSC04324MVanDelftFloraBatavaWaarde

Het plan voor de reeks was in aanleg een particulier idee dat werd gesteund door de overheid door steeds garant te staan voor een aantal exemplaren.


Binnenkort de boeken die we die middag hebben gezien.

Helmut Salden (cahiers)

Pas geleden schreef ik al een kort stukje
over een deel van de Helmut Salden cahiers dat ik
onlangs kocht. Ik gaf toen al aan dat ik twee deeltjes
had gekocht.
Bij dat tweede deeltje wil ik vandaag stilstaan.
Maar omdat Salden in mijn hoofd speelde viel mijn oog nog meer
dan anders op een ander boek. Helmut Salden 1:1 van
Mathieu Lommen & Karen Polder.

IMG_4828StatenhofPersFCTerborghJeugd

Ook dit deel: Terborgh – Jeugd, is weer met veel smaak gemaakt.


IMG_4829StatenhofPersFCTerborghJeugd

De deeltjes hebben allemaal een stofomslag dat in de stijl van Helmut Salden is gemaakt.


IMG_4831StatenhofPersFCTerborghJeugd

Voor de inhoud wordt een passend lettertype gekozen en verzorgd met toelichtingen op de tekst en de uitvoering van het boekje. Deze keer heb ik er een opmerking bij: de tekst is niet goed gecorrigeerd. Bij het lezen ben ik tegen drie zetfouten aan gelopen. Dat is jammer.


IMG_4858TerborghJeugdStatenhofpersLigaturen

Deze keer gaat het lettertype gepaard met ligaturen. Zie hier bijvoorbeeld het laatste woord op de vierde regel van boven. Leuk is dat deze prachtige uitvoering van teksten je in aanraking brengt met schrijvers die ik of niet kende maar zeker nog nooit iets van gelezen had. De beperkte omvang van de werken geven je dus een kans snel kennis te nemen van bijvoorbeeld Terborgh. Jeugd is een helder verhaal in een mooie stijl. Dat smaakt naar meer.


IMG_4860HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolder

Het boek ‘Helmut Salden 1:1’ is duidelijk verwant met de Saldencahiers want het gaat allemaal om de letterontwerpen en boekverzorging van Helmut Salden. In dit boek staat het werk van Salden letterlijk centraal. De tekst begint op de omslag en vult de eerst paar bladzijdes en sluit achterin het boek af op een vergelijkbare manier. Daartussen is het genieten van het werk van Helmut Salden.


IMG_4861HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolder

De tekst is in twee talen Duits en Engels. De brede tekst is in het Engels. Snel gaat het boek op dikke paginás over met voorbeelden van omslagontwerpen en letters.


IMG_4862HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolderVesdijkDeVerdwenenHorlogemaker

Er staan voorbeelden van twee soorten omslagen in. Omslagen met tekst, zoals hier, waarin de tekst op meerdere manieren de ingoud van het boek verraadt. Niet alleen door de betekenis maar door het grafische spel. Zoals hier het ontbreken van de witte uitvoering van het woord ‘verloren’.


IMG_4863HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolderTeixeiraDePascoaesPaulus

Het ontwerp van het boek van Teixeira de Pascoaes – Paulus, vind ik schitterend.


IMG_4864HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolderJacquesGansHetVeegeLijfDavidDeJongMuiterijOpDeGracht

Ik laat nog een paar voorbeelden volgen.


IMG_4865HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolderLNTolstoj

Dit is een voorbeeld van het werk wat waarschijnlijk het bekendst is geworden: het werk voor Van Oorschot zoals hier de verzamelde werken van L.N. Tolstoj.


IMG_4866HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolderJosephRoth

In de voorbeelden, niet persé die ik hier laat zien, had ik graag nog meer toelichting gehad. Waarom de hoge punt op de ‘i’, waarom sommige letters wel en andere niet tegen elkaar geplaatst, enz.


IMG_4867HelmutSaldenOneOnOneMathieuLommenKarenPolderMultatuliVolledigeWerkenCijfersMartinusNijhoffVerzameldWerkAsterisk

Dat het maken van boekomslagen een heel werk is tonen deze oefeningen voor vijfers voor de Volledige Werken van Multatuli en asterisken voor Verzameld Werk van Martinus Nijhoff wel aan.


IMG_4868HelmutSaldenOneOnOneDeAtlasvlinder

Waarom dit voorbeeld is opgenomen in mijn reeks hoef ik waarschijnlijk niet uit te leggen. (Het is geen Argusvlinder maar wel bijna)