Deze keer een serie foto’s van 1 beeld.
Als ik naar het Rijksmuseum ga, kijk ik altijd even in het
Aziatisch paviljoen voor dit beeld.
Het is een prachtige, klassieke Hindoe voorstelling hier in
een prachtige uitvoering.
Let svp op de schitterende details. Er gebeurt heel veel in deze voorstelling. Rijksmuseum, Aziatisch brons, Shiva Nataraja, Tamil Nadu, India, circa 12de eeuw, brons.
‘Aziatisch brons’ is een tentoonstelling in het Rijksmuseum
in Amsterdam waar ik een tijdje terug ben gaan kijken.
Hier volgt deel 1 van mijn impressie:
De eyecatcher van de tentoonstelling: Rijksmuseum, Aziatisch brons, Antropomorfe figuur, Ganges-vlakte, India, circa 1600 – 1800 voor Chrostus, koper.
Helaas een beetje onscherp. Maar de tekst is nog leesbaar.
Ceremoniële bijl (Yue), China, circa 13de eeuw voor Christus, brons.
Neushoorn, Daimabad, Maharashtra, India, circa 2000 – 1500 voor Christus, brons.
Dat was deel 1.
Vandaag was ik in Amsterdam voor twee tentoonstellingen:
= ‘Aziatisch Brons’ in het Rijksmuseum;
= ‘De roep van de o’o. Natuur onder druk.’ is het Allard Pierson.
Alvast twee willekeurige voorbeelden:
Uma, Sukhothai, Thailand, 14e eeuw, brons, The National Museum Bangkok. De tentoonstelling lijkt misschien geen instant blockbuster maar is fantastisch. Veel bronzen van zeer hoge kwaliteit uit allerlei verzamelingen. Onder andere ten minste twee werken afkomstig uit de hoofdstad van Bihar (India), Patna.
Albertus Seba, Locupletissimi rerum naturalium thesauro accurata descriptio, deel 1 en 2, Amsterdam, Hendrik en Maria Janssonius van Waesberge, 1734 en 1735, gedrukt met handgekleurde gravures. Een overzicht van boeken uit de Artis-bibliotheek. Natuurhistorie wordt in Nederland niet beter. Maar toegegeven: het Allard Pierson bedenkt steeds de slechtste namen voor de tentoonstellingen.
Een laatste bericht over de Frans Hals tentoonstelling
in het Rijksmuseum in Amsterdam.
Aan het eind nog twee ‘grote stukken’. De grotere stukken
vind ik een feest om naar te kijken; de schuttersstukken,
de regenten en regentessen.
We zaken als schutters.
Hopelijk bevallen deze laatsten u ook.
Dat derde hoofd (met hoed) van rechts! Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Regenten van het Oudemanenhuis, circa 1664, olieverf op doek.
Frans Hals, Regentessen van het Oudemannenhuis, circa 1664, olieverf op doek. De achtergrond alleen lijkt me al een studie waard.
Één tip: in het echt zijn ze nog mooier!
Lef, niet het gore lef uit het devies van de mogelijk toekomstige regering van Nederland met een minister die iedere dag er uit probeert te zien als de weduwe van Rost van Tonningen (Nederlands politicus die collaboreerde met de nazi’s, lid van de NSB, plunderaar van De Nederlandsche Bank, pleegde zelfmoord op 6 juni 1945. Zijn weduwe leefde tot in 2007 en bleef al die jaren nationaalsocialist) en een minister die een NSB-speldje draagt en nog een aantal van deze extreemrechtse figuren). Het gaat hier om lef als een houding op 17e eeuwse portretten en de schildertechniek van Frans Hals .
Deze houding moet standvastigheid uitbeelden. Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Portret van Isaac Abrahamsz Massa, 1622, olieverf op paneel.
Nog een schilderij van dezelfde man. Frans Hals, Portret van Isaac Abrahamsz Massa, 1626, olieverf op doek.
Frans Hals, De lachende cavelier, 1624, olieverf op doek. Ik denk dat ik voor de term ‘bravoure’ zou hebben gekozen.
Niet heel charmant, vind ik, maar over smaak valt te twisten. Frans Hals, Portret van een man mogelijk Nicolaes Pietersz Duyst van Voorhout, circa 1637, olieverf op doek.
Volgens Wikipedia een van de eerste koffiedrinkende Nederlanders. Frans Hals, Portret van Pieter van den Broecke, circa 1633, olieverf op doek. Hij oogt sympathiek maar ik betwijfel of hij dat ook echt was. Zie Wikipedia dat minder verhullend is dan de tekst op de tentoonstelling.
Frans Hals, Portret van Jasper Schade, 1645, olieverf op doek.
Detail van de techniek van Frans Hals: bovenarm en kleding.
Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Portret van een man, mogelijk een geestelijke, circa 1658, olieverf op paneel.
Frans Hals, Portret van een jonge man met handschoenen, circa 1619, olieverf op paneel.
Frans Hals, Portret van Pieter Verdonck (?), circa 1627, olieverf op paneel. Zou het vraagteken bij mij op de juiste plaats staan. Twijfelt men over de voor- of voor- en achternaam?
Frans Hals, Portret van een man met een slappe hoed, circa 1660, olieverf op doek.
Zei iemand ‘losse toets’?
Portret van Cathaina Hooft met haar min, 1619 – 1620, olieverf op doek.
Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Zingend meisje en vioolspelende jongen, circa 1628, olieverf op paneel.
Frans Hals, Lachende jongen, circa 1630, olieverf op paneel.
Familiegroep in landschap, circa 1646, olieverf op doek. Mogelijk Jacob Ruychaver (gouverneur Fort Elmina, Ghana).
Een verhoudingsgewijs klein schilderij: Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Drinkende jongen, circa 1630, olieverf op paneel. Van dichtbij heeft het weinig van een glas op z’n best een vage indruk van licht en donker. Let niet alleen op de lichte toetsen, ook die meer donkere vegen die de ronding aan de achterkant van het glas tot stand brengen zijn heel interessant.
Het gebrek aan licht op de tentoonstelling heb ik onderschat en is helaas te zien aan de tekstbordjes. Frans Hals, Lachende jongen met fluit, circa 1630, olieverf op paneel.
Frans Hals, Vissersjongen, circa 1638, olieverf op doek. Nog niet zo lang geleden zag ik dit werk op de tentoonstelling ‘Ode aan Antwerpen’ in Utrecht.
Frans Hals, Lachende vissersjongen, circa 1630, olieverf op doek. Naast zijn schildersstijl met losse penseelstreken is voor mij zijn keuze van het onderwerp van zijn werken zo interessant.
Frans Hals in samenwerking met Claes van Heussen, Vruchten- en groentenverkoopster, 1630, olieverf op doek.
Die volmaakt natuurlijke hand. Frans Hals, Jonge man met een schedel (Vanitas), circa 1627, olieverf op doek.
Dit is eenfantastisch werk alleen vraag ik me af of het in een smallere en minder hoge uitvoering niet nog mooier zou zijn geweest? Frans Hals, De vrolijke luitspeler, circa 1624 – 1628, olieverf op paneel.
Het laatste oog verwijst naar het volgende bericht
over Frans Hals.
Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Portret van Pieter Cornelisz van der Mersch, 1616, olieverf op doek overgebracht op paneel. Het moto luidt ‘Wie begeert’.
Frans Hals, De Luitspeler, circa 1623, olieverf op doek.
Frans Hals, Malle Babbe, circa 1640, olieverf op doek. Barbara Claesdr was haar echte naam.
Frans Hals, Jongen met fluit, circa 1627, olieverf op doek.
Frans Hals, Jonge vrouw, ‘La Bohémienne’, circa 1632, olieverf op paneel.
Frans Hals, Pekelharing, circa 1625, olieverf op doek.
Frans Hals, De rommelpotspeler, circa 1620, olieverf op doek: ‘Boontje’.
Nog eens twee schuttersstukken.
Aan een van die stukken is een soort van wedstrijd verbonden
want dat schilderij is wel begonnen door Frans Hals maar is
uiteindelijk afgerond door Pieter Codde.
De vraag is wie heeft wat geschilderd?
Amsterdam, Rijksmuseum, Frans Hals, Feestmaal van de officieren van de Sint-Jorisschutterij, 1627, olieverf op doek.
Frans Hals, Pieter Codde, Schutters van Wijk XI onder leiding van Kapitein Reynier Reael, 1637, olieverf op doek.
Rijksmuseum Amsterdam, Frans Hals, Portret van Tieleman Roosterman, 1634, olieverf op doek.
Frans Hals, Portret van Catharina Brugman, 1634, olieverf op doek.
Frans Hals, Portret van Willem van Heythuysen, circa 1635, olieverf op doek.
Elegant én stoer.
Sorry, een beetje bewogen maar toch nog leesbaar.
Detail van een vaandeldrager van Frans Hals, Feestmaal van de officieren van de Sint-Jorisschutterij, 1616, olieverf op doek.
Frans Hals, Feestmaal van de officieren van de Sint-Jorisschutterij, 1616, olieverf op doek.
Frans Hals, Portret van een man, circa 1635, olieverf op doek, pendant.
Rijksmuseum, Amsterdam, Frans Hals, Portret van een vrouw, circa 1635, oieverf op doek, pendant. Let op de neerstrik.
Frans Hals, Portret van Michiel de Wael, circa 1625, olieverf op doek. Huwelijkspendant.
Frans Hals, Portret van Cunera van Baersdorp, circa 1625, olieverf op doek. Huwelijkspendant.
Een van de mooiste voorwerpen in het Rijksmuseum in Amsterdam: Frans Hals, Portret van een echtpaar mogelijk Isaac Abrahamsz Massa en Beatrix van der Laan, circa 1622, olieverf op doek.
Die schalkse lach!
Met een strik om je been…
…en een strik om je schoen. Dan ben je het mannetje.
Tot en met 9 juni kan men in het Rijksmuseum zo’n
50 schilderijen van Frans Hals bewonderen.
Een geweldige ervaring.
Grijp die kans.
In februari ben ik zelf ook gaan kijken.
Geboren in Antwerpen en gevlucht naar de Noordelijke Nederlanden. Vanaf 1591 woonachtig in Haarlem. Frans Hals één van de grote drie van de Gouden Eeuw: Rembrandt, Vermeer en Hals.
Rijksmuseum, Amsterdam, Frans Hals, De vrolijke drinker, circa 1629, olieverf op doek. Dit bekende werk dient als voorbeeld voor de ‘losse toets’ van Frans Hals.
Detail met de sluiting van de riem.
Frans Hals, Portret van een man met een schedel, circa 1612, olieverf op paneel. Een vroeg schilderij, het mannelijk deel van een pendant. Let eens op zijn hemdsmouw.
De vrouwlijke helft van de pendant: Frans Hals, Portret van een vrouw, circa 1612, olieverf op paneel.
Nog een pendant.
Frans Hals, Portret van Lucas de Clercq, circa 1635, olieverf op doek.
Frans Hals, Portret van Feyntje van Steenkiste, 1635, olieverf op doek.
De ‘kostbare stof’ van Lucas de Clerq.
De Mogaogrotten zijn belangrijk vanwege de Boeddhistische
afbeeldingen in de bijna 500 overgebleven grotten.
Maar minstens zo belangrijk zijn die grotten vanwege de
‘bibliotheekgrot’. Een grot die rond het jaar 1000 werd
afgesloten en pas weer begin 20ste eeuw werd herontdekt.
De bibliotheek bevat zeer oude, gedrukte boeken waaronder
een Diamond Sutra.
Wikpedia:
A copy of the Tang dynasty–Chinese version of the Diamond Sūtra was found among the Dunhuang manuscripts in 1900 by Daoist monk Wang Yuanlu and sold to Aurel Stein in 1907. They are dated back to 11 May 868. It is, in the words of the British Library, “the earliest dated printed book”.
De tekst van dit bericht schreef ik deels in China, in Dunhuang,
en deels vandaag. Met behulp van oa Wikipedia.
De Mogao Caves zijn heel bijzonder, in meerdere opzichten.
Volgens de gids zijn er op een dag zoals ik er was
(dinsdag 19 september) zo’n 11.000 bezoekers.
Dus de uitdaging voor de organisatie is: hoe laat je
zoveel mogelijk mensen kennis maken met de Buddhistische
cultuur zonder schade toe te brengen aan de conditie van de grotten.
Beetje hetzelfde probleem als bijvoorbeeld in
het Dal der Koningen in Egypte.
De organisatie doet dat op verschillende manieren maar
de keuzes die men daarbij maakt sluiten een
diepgaande kennismaking eigenlijk uit.
Hoe ziet zo’n bezoek er uit:
= in mijn geval bracht een taxi me naar een soort van
eerste bezoekerscentrum.
Dat centrum ligt nog een eind van de grotten af.
De grotten zijn Unesco Werelderfgoed en grotten worden
beinvloed door bijvoorbeeld de waterstand in het gebied.
Dus wordt het vrij bewegen van bezoekers in het gebied
zoveel mogelijk beperkt tot het georganiseerde vervoer
en de begeleide bezoeken.
= de stroom bezoekers wordt opgevangen in dat bezoekerscentrum
waar een tweetal films worden getoond.
Een ervan in een IMAX-theater.
Voor niet-Chinees sprekende bezoekers (in mijn geval waren dat er
op dat punt erg weinig) is er een koptelefoon met ontvanger
die tijdens de film de Engelse versie van het geluid laat horen.
Dat geluid is vooral muziek met een voice-over.
In het bezoekerscentrum op weg naar de eerste film.
Die films zijn vrij commercieel: veel beelden van woestijnzand
en kamelen, weinig informatie die verder gaat dat de basics.
Vergelijkbaar met een deel van de Nederlandstalige Wikipedia-pagina:
De Mogaogrotten zijn boeddhistische tempelgrotten op ongeveer 25 km afstand van het stadscentrum van Dunhuang, Jiuquan, in de Chinese provincie Gansu.
Tussen ongeveer de 4e tot en met de 12e eeuw hebben boeddhistische monniken hier ongeveer 1000 grotten geslagen in de zandsteenrotsen en versierd met boeddhistische kunst, zoals boeddhabeelden, sculpturen en muurschilderingen. Begin 21e eeuw zijn nog 492 grotten bewaard gebleven en voor een deel toegankelijk voor toerisme. De grotten staan sinds 1961 op de lijst erfgoederen van China en sinds 1987 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
In 1900 ontdekte de Chinese monnik Wang Yuanlu hier een afgesloten grot met rond 50.000 manuscripten, de zogenaamde manuscripten van Dunhuang.
= bij het bezoekerscentrum stap je in een bus van de organisatie
die de laatste afstand tot een tweede grote parkeerplaats overbrugt.
Vanuit de bus.
In het gebied zijn meer grotten. Die het eerst in beeld komen lijken niet afgesloten. Er zijn ook geen trappen en gaanderijen om ze te bezoeken. Dus blijkbaar zijn die niet interessant voor toeristen (?)
Bij het verlaten van de bus een overzicht van het complex en een waarschuwing.
= Daar overbrug je te voet de laatste honderden meters naar
de plaats waar de stroom bezoekers worden ingedeeld in groepen
die een gids toegewezen krijgen.
= Niet-Chinees sprekende bezoekers worden uit de stroom gevist
en daarmee vormt men groepen Engelssprekende bezoekers.
In mijn geval ging dat vooral om mensen van Aziatische afkomst
die bijvoorbeeld in Australië of de VS wonen,
ook mensen waarbij een van de partners een Aziatische oorsprong heeft
terwijl de andere partner uit het Westen komt.
Wachten tot je toegewezen wordt aan een groep en Engelssprekende gids.
= De gids neemt je dan vervolgens mee om een 8 of 4 grotten te zien.
Dat aantal is afhankelijk van het kaartje.
Men verkoopt voor iedere dag 6.000 kaartjes voor 8 grotten.
Mensen die daarna een kaartje kopen (zeg maar ‘Overloop-kaartjes’)
zien 4 grotten. Deel van de 8 grotten zijn er die iedere bezoeker
te zien krijgt (grot 16, 17 en de grot met de slapende Buddha
en de grot met de grote Buddha) en een aantal andere grotten.
Die laatste zijn een beetje afhankelijk van de beschikbaarheid
(niet alle grotten zijn altijd te bezoeken en in sommige grotten
zijn misschien op dat moment al bezoekers).
Grot 17 is de grot waarin de Dunhuang-manuscripten gevonden zijn.
Grot 16 is de toegang tot grot 17. De grotten verschillen van grootte.
= in de grotten mogen geen foto’s gemaakt worden.
Jammer genoeg mag dat ook niet in de replica-grotten in
het expositiecentrum bij de grotten.
Ook de replica’s in het Dunhuang-museum mogen niet gefotografeerd worden.
= de balkons voor de grotten, de ingangen, de trappen,
zijn van modern beton. Soms loopt dit (deels) door tot ver in de grotten.
In de tijd, zijn door erosie van zon, wind en water, de voorkanten
van de grotten weggevaagd. De betonnen ‘mantel’ moet wat van de grotten
over is beschermen.
Het materiaal waarin de grotten zijn uitgehouwen is zandsteen.
Dat is eenvoudig te bewerken maar kwetsbaar voor zon, regen, wind
en luchtverontreiniging.
De betonnen mantel van bijvoorbeeld grot 331.
Deze ruimte met schilderingen aan de buitenkant zijn van latere datum en worden door alle bezoekers bezocht (dat is wat mij er van bij staat.
= Alle ruimtes worden grotten genoemd. Meestal zijn de grotten
afgesloten met een deur. Maar bij grot 130, de grot
met de grote Boeddha, staat er een soort van uitbouw
voor de bergwand. Dat opvallende gebouw zie je op veel foto’s staan.
Crowd control voor grot 130.
Bij grot 130 is ook de uitgang van het complex.
= de Mogaogrotten zijn heel anders dan de Boeddhistische grotten
in Ellora en Ajanta in India. Die bezocht ik in 2013.
De Ellora Caves zijn van Hindoeistische, Boeddhistische of Jain
oorsprong en dateren grofweg van 550 – 950 na Christus.
De Ajanta Caves dateren van 200 voor Christus – 480 na Christus.
= de afbeeldingen in de Mogao caves zijn fantastisch,
de verhalen heel doordacht. Een heel eigen denkwereld.
Daar wil je meer van weten maar de gids zit in een race
tegen de klok. Het maximum aantal grotten is bereikt.
Over een tweede brug naar tentoonstellingsruimtes en de parkeerplaats met de bus. De taxi staat al weer te wachten.
Nog een aantal Memorial stupa’s.
Dan rest de terechte vraag: Wat heb je nu eigenlijk gezien?
In Dunhuang kocht ik een boek over Mogao. Een boek met
weinig tekst maar wel een aantal mooie afbeeldingen.
Die geven een idee van wat je te zien krijgt als je
dit complex bezoekt.
Al is het niet zo dat ik kan zeggen dat ik al die voorbeelden
ook zelf gezien heb…….helaas.
Voorbeeld van een deel van de inhoud van grot 432. Argus in China, uit het boek ‘China Dunhuang’, Edit Dunhuang Research Academy, Group of pained clay figures, eastward facing niche in central pillar, Mogao Cave 432, Western Wei Dynasty, 535 – 556 na Christus.
Apsaras, north wall Mogao cave 305, Sui Dynasty, 581 – 618 na Christus.
Ananda, Budhisattva and Heavenly King, south side central niche, Moga Cave 45, High Tang Dynasty, 705 – 780 na Christus.
Buddha preaching the law, south wall Mogao Cave 320, High Tang Dynasty, 705 – 780 na Christus.
Big Buddha, Mogao Cave 130, High Tang Dynasty, 705 – 780 na Christus.
Dit is het boek waar de serie met voorbeelden uit komt: China Dunhuang, Edit Dunhuang Research Academy.
Afgelopen jaar ben ik drie weken in China geweest.
Daar heb ik heel veel interessante dingen gezien en ook
heel veel mooie dingen.
De eerste dagen is wel even wennen. De taal kan een
grote barriere zijn. Kost je zeker tijd.
Misschien is het voor sommige mensen weggelegd om de
taal te leren maar ik heb niet echt een talenknobbel.
De reisorganisatie die mij geholpen heeft met het
boeken van de vluchten, de hotels en drie excursies is
Tiara tours in Breda.
We hebben gezocht naar een mogelijkheid om met zo
min mogelijk vluchten in China te komen, mijn
programma te doen en weer thuis te komen.
Het idee was om naar Oezbekistan te vliegen, dan met de trein,
via Ürümqi naar Dunhuang te gaan. Maar op dat moment
was het niet mogelijk om China binnen te komen via
het traject Almaty (Kazachstan) – Ürümqi.
Dus het werd een vlucht
Amsterdam – Frankfurt – Beijing – Dunhuang.
Ik twijfel even hoe ik dit verslag ga aanpakken. Ik kan
me concentreren op de hoogtepunten: Mogao Caves,
Gandhara-tentoonstelling in het Gansu Provincial Museum
in Lanzhou, Terracotta Army of de ovens van de
Keizerlijke porcelein fabriek in Jingdezhen.
Maar besluit voor de eerste delen mijn geschreven
verslag te volgen.
Op 15 september ga ik naar Amsterdam. Dat is een vrijdag.
De vluchten duren 25 uur en ik zal dus zondagmiddag
in Dunhuang zijn. In Amsterdam ga ik naar de boekenmarkt
op het Spui en ga op zoek naar het Portugese restaurant
‘Portugalia’ in de buurt van het Leidseplein.
Maar het blijkt niet meer te bestaan.
Het restaurant wordt voortgezet als Portugalia Tasca, ergens
anders in Amsterdam. Misschien niet ver weg maar het
zal voor een volgende keer zijn.
Op 16 september ontbijt ik op Schiphol.
Op de vlucht van Frankfurt naar Beijing heb ik een stoel
bij de nooduitgang gekocht en op de vluchten naar Frankfurt
en van Beijing naar Dunhuang heeft men mij zo’n zelfde
plaats toegewezen.
Op Frankfurt was het erg druk maar ik zag dat je ook
via een self service door de douane kunt als je een
Europees paspoort hebt. Dat ging vlot.
Ik zal nog heel wat (extra) controles moeten ondergaan
op de vliegvelden en in China. Zie rode stempel hieronder.
Op 17 september ben ik dan in Beijing. Het is een hele tijd
wachten voor de volgende vlucht. Dat geeft tijd genoeg voor
vingerafdrukken, paspoortcontrole, de verandering van
terminal en nog een Ommetje.
Volgens mijn verslag:
Aangekomen in Beijing. Het is veel veranderd ten opzichte van 7 jaar geleden. ‘Het’ is het aankomstprotocol op de luchthaven. Er staan nu veel automaten. Geen formulieren invullen, nou ja, niet zo veel dan toch. Bovendien staan er jonge beambten bij die computers die misschien niet heel veel Engels spreken maar ze weten uit welk vliegtuig je komt en weten dus wat waar ingevuld moet worden. Doordat je het paspoort inscant, weet de computer je taal en toont schermen in het Nederlands en spreekt je ook aan in het Nederlands. Na een snelle security check volgt een ritje met een soort van trein zonder bestuurder die je naar het punt van de bagageclaim brengt. Vandaar rijdt een bus naar Terminal 2 (ik kwam aan op 3) voor de binnenlandse vlucht. Mijn bagage kon ik meteen inchecken al duurt het nu ik dit schrijf nog 5 uur voor de vlucht vertrekt.
Vertrek je in Amsterdam met een groep passagiers die bijna allemaal
Westers is, in Frankfurt verandert de samenstelling met meer
reizigers uit Azië. In Beijing verandert dat opnieuw. Nu ben je
als Westerling in de minderheid.
Op de luchthaven bestel ik iets te eten van een menu met foto’s.
De serveerster gebruikt een vertaalapp op haar telefoon en dat
werkt goed.
Mijn telefoon is al wat ouder en in Dunhuang zal
mijn telefoon kapot blijken te zijn. In het begin werkt de
VPN nog wel, maar al snel niet meer. Ik doe het verder zonder
maar een goede recente telefoon helpt je enorm.
In dit laatste bericht over de tentoonstelling in het
Allard Pierson geen mummieportretten.
Degene die ik gefotografeerd heb staan in de vorige
berichten.
Graag kom ik nog even terug met een algemene indruk.
We weten eigenlijk maar heel erg weinig van de portretten.
Veel van de portretten hebben een onduidelijke geschiedenis
(provenence) van het Egyptische zand naar de tentoonstellings-
zaal.
Aan veel van de portretten is gerestaureerd of geknutseld,
zo lijkt het.
Dat maakt het bijna onmogelijk om goed vast te stellen
wat precies de functie was.
Dat op zich is al leerzaam want dat zegt natuurlijk ook
veel over al die andere voorwerpen, uit Egypte of
ergens anders vandaan, waarop we kritisch moeten blijven.
Wetenschappelijk onderzoek is daarbij onontbeerlijk.
Op de tentoonstelling waren een paar werken die (losjes)
gebaseerd of beinvloed zouden kunnen zijn op
mummieportretten. Daarnaast een fragment van
van een mummiewindsel. Dat was een intrigerend stuk linnen.
Het was een lange doek die horizontaal en achter glas gepresenteerd werd: Fragment van versierde mummiewindselen, 2e eeuw na Christus, linnen, pigmenten en goud. 1966.88a.
Dit is een deel van de bovenste helft.
Dit is een detail van de onderste helft.
Allard Pierson, Oog in oog – Mensen achter mummieportretten, Portret van een vrouw, 125 – 150 na Christus, hout met encaustische beschildering. H2197.
Naar het einde van de tentoonstelling werd het steeds moeilijker foto’s te maken zonder weerspiegeling van het licht op de portretten. Portret van een vrouw, circa 150 AD, hout van de Egyptische vijg met encaustische beschildering. E12569.
Portret van een vrouw, circa 150 na Christus, hout van de Egyptische vijg met tempera-beschildering. H1168.
Portretfragment van een vrouw, 0 – 25 na Christus, hout met encaustische beschildering. HCCH2481.
Portret van een meisje, 50 – 100 na Christus, hout met encaustische beschildering. APM00724.
Portret van een jonge vrouw, 120 – 130 na Christus, hout met encaustische beschildering. L0440058. Het kartje hieronder vermeld gegevens (over het goud en de meekrap) zonder uit te leggen wat dat betekent (zonder informatie te geven).
Portret van een jonge man, 100 – 125 na Christus, hout met encaustische beschildering. 19615.
Allard Pierson, Oog in oog – mensen achter mummieportretten, Portret van een vrouw, 300 – 400 na Christus, linnen met tempera-beschildering. APM08133.
Portret van een man, 100 – 180 na Christus, hout met encaustische beschildering. APM14498.
Portret van een man, 175 – 225 na Christus, hout met tempera-beschildering. F193231.
Helaas niet helemaal scherp maar nog net leesbaar.
Ik vermeld de nummers van de werken zoals ze bekend zijn in
de diverse verzamelingen. De titel of de materiaalindicaties
geven weinig handvaten bij identificatie van de werken.
Portret van een man, 225 – 275 na Christus, hout met tempera-beschildering. H2196.
Portret van een vrouw, 170 – 200 na Christus, hout met tempera-beschildering. 81AP29.
Hoe zit het eigenlijk met andere portretten in Egypte? Daarvan zijn op de tentoonstelling ook voorbeelden te zien zoals dit beeld. Allard Pierson, Oog in oog – De mensen achter mummieportretten, Hoofd van een priester, 1e eeuw na Christus, graniet.
Mummiemasker van een bebaarde man, 175 – 225 na Christus, stucco.
Portret van een vrouw, 0 – 100 na Christus, hout met encaustische beschildering.
Inhoeverre de portretten ook echte portretten zijn van de overledenen waarbij ze gevonden worden, is onduidelijk. In dat licht en ook omdat de herkomst vaak niet precies duidelijk is en er nog veel onderzoek nodig is, vind ik sommige aannames over wat we precies zien risicovol. Portret van een jongeman, 100 – 120 na Christus, hout met encaustische beschildering.
Portret van Ammonios, 225 – 250 na Christus, linnen met encaustische beschildering.
Portret van Isarous, 60 – 80 na Christus, lindenhout met encaustische beschildering. Dat lindenhout is flinterdun!
Tekst van de tentoonstelling.
Het portret van deze vrouw Isarous is een van de weinige waarop een naam is vermeld. Volgens de opgraver William M. Flinders Petrie is het aangetroffen te Hawara vlakbij een ander portret met daarop de naam Tiapos. Isarous draagt gouden sieraden, waaronder een halsketting met een lunula(maan)hanger, die regelmatig bij vrouwen en meisjes voorkomt. Een deel van Isarous’ sieraden zijn met stuc in relief aangebracht en daarna verguld.
Je kunt nog naar de tentoonstelling met mummieportretten.
Het is te zien in het Allard Pierson Museum in Amsterdam.
Het zijn de laatste dagen.
Het is niet het bekendste verschijnsel in de Egyptische kunst.
Maar wel aansprekend. Het gaat over iets waar we allemaal
mee te maken hebben: het overlijden en de nagedachtenis.
Hoe ging men te werk in Egypte, zo rond het jaar nul en
de eerste paar honderd jaar in Egypte?
Hoe was dat in die melting pot, die migratiewereld?
Wetenschappelijk onderzoek is nog in volle gang.
De tentoonstelling gaat over de techniek, het materiaal,
het vakmanschap en de feiten (die we vaker niet dan wel weten).
Maar het gaat ook over die fascinerende beelden van
mensen die (bijna) 2000 jaar geleden leefden en die je
nu recht in de ogen kijken. Of doen ze dat toch niet?
De tentoonstelling opent deels direct met de portretten.
Er is ook ruimte om ook even kennis te nemen van hoe
Egypte in de tijd dat de portretten gemaakt werden er
uit zag: deels Egyptisch, deels Romeins.
In kleding, in religie.
Dit beeldje fotografeerde ik omdat ik het zo grappig vond. Allard Pierson, Votiefbeeld van de god Apis als militair, 100 voor Christus – 395 na Christus, brons.
Olielamp met de haven van Alexandrië, 1e eeuw na Christus, aardewerk.
Argusvlinder 