Special military operation

De catalogus van de tentoonstelling over de vrijheidsstrijd
van Indonesië heb ik uitgelezen.
Mij trof vooral het hoofdstuk met de titel ‘Diplomasi en agresi’.
Dit hoofdstuk is geschreven door:
Marion Anker, Anne-Lot Hoek, Amir Sidharta, Harm Stevens en Bonnie Triyana.

RevolusiIndonesieOnafhankelijk

Revolusi! – Indonesie Onafhankelijk.


Zo lees je daar op pagina 183 over een Nederlandse soldaat
die een brief schrijft naar Nederland.

‘Vandaag’, schreef soldaat Van Santen in de brief, ‘zijn we een grote rubberplantage binnengetrokken. De eerste plantage die ons onbeschadigd in handen is gevallen.’ Het was de zevende dag van het eerste grote Nederlandse offensief, dat op 21 juli 1946 was gelanceerd. Door Nederland werd dit offensief een ‘politionele actie’ genoemd, met de codenaam ‘Operatie Product’. Daarmee werd verwezen naar het voornaamste oogmerk van deze operatie: de verovering van gebieden op Java en Sumatra die van economisch belang waren.

De vergelijking met het taalgebruik van Poetin is treffend.
Je noemt een onrechtmatige inval in de Oekraïne geen oorlog.
Je noemt het een ‘Special military operation’ om in de propaganda
te verzachten wat je aan het doen bent.
Net als Nederland die een kolonie probeerde terug te veroveren
waar we helemaal niets te zoeken hadden: ‘politionele actie’ en
‘Operatie Product’.
Indrukwekkend hoofdstuk.

Revolusi!

Deel 2 van twee delen.

Een crisis zonder beelden op de tv of internet,
we kunnen het ons bijna niet voorstellen.
Maar zo was het natuurlijk wel in de jaren ’50.

DSC03511HenkNgantungPresidentSukarnoEnDeBritseBemiddelaarLordKillearn1946ZwarteInktOpPapier

Henk Ngantung, President Sukarno en de Britse bemiddelaar Lord Killearn, 1946, zwarte inkt op papier.


DSC03513HenkNgantungNachtelijkePersconferentieMetInternationalePers1946ZwarteInktOpPapier

Henk Ngantung, Nachtelijke persconferentie met de internationale pers, 1946, zwarte inkt op papier.


DSC03515HesjeHoofdkussenEnLuierGemaaktVanBoekomslagenJuliaNelisse1947Linnen

Een heel schrijnend sfeerbeeld: Hesje, hoofdkussen en luier gemaakt van boekomslagen, Julia Nelisse, 1947, linnen.

DSC03517JuliaNelissePelantunganJava6September1947

Je zag het goed. een van de stukken linnen die van een boekband is afgehaald heeft als titel ‘Tarzan en de Leeuwman’. Julia Nelisse, Pelantungan, Java, 6 september 1947.


DSC03518SudjojonoPortretPejuangPortretVanEenStrijder1953AndesietSteen

Sudjojono, Portret Pejuang (Portret van een strijder), 1953, andesiet steen. Heel serieus maar die auto op de voorkant van de sokkel is dan weer grappig.

DSC03519SudjojonoPortretPejuangPortretVanEenStrijder1953AndesietSteenTxT


DSC03520HendraGunawanPengantinRevolusiBruidVanDeRevolutie1957OlieverfOpDoek

Hendra Gunawan, Pengantin Revolusi (Bruid van de revolutie), 1957, olieverf op doek.

DSC03521HendraGunawanPengantinRevolusiBruidVanDeRevolutie1957OlieverfOpDoekTxt


DSC03522SoeronoPembersihanDesaZuiveringVanHetDorp1949OlieverfOpDoek

Soerono, Pembersihan Desa (Zuivering van het dorp), 1949, olieverf op doek.

DSC03523SoeronoPembersihanDesaZuiveringVanHetDorp1949OlieverfOpDoekTxt


DSC03524BasoekiAbdullahPortretMohammadHatta1949Pastel

Basoeki Abdullah, Portret Mohammad Hatta, 1949, pastel.

DSC03525BasoekiAbdullahPortretMohammadHatta1949PastelTxT


DSC03528HenriCartier-BressonOfficierenVanHetTNITentaraNasionalIndonesia1949GelatineZilverdruk

Henri Cartier-Bresson, Officieren van het TNI, Tentara Nasional Indonesia, 1949, gelatine zilverdruk.


Bij de tentoonstelling is ook een (op het eerste gezicht)
mooi verzorgd boek verschenen.
Daar heb ik nog onvoldoende in kunnen kijken om daar
nu diep op in te gaan.
Dat komt misschien later nog.

Revolusi!

Deel 1 van twee delen.

Als het Rijksmuseum een tentoonstelling maakt over
Indonesië dan zie je automatisch de krissen, een
goudschat, VOC emblemen en nog ontelbare mooie voorwerpen.

Maar Revolusi! gaat om de vrijheidsstrijd van Indonesië
tegen de koloniale macht Nederland.
Een complex verhaal maar duidelijk is dat Nederland in
de periode na 1945 met oorlogsgeweld een situatie probeerde
te herstellen waar we om te beginnen helemaal geen aanspraak
op konden maken. Daarbij vonden oorlogsmisdaden plaats die
zeker ook door Nederlands werden gepleegd.

Het Rijksmuseum slaagt er in een heel andere tentoonstelling
te maken dan die we van het museum kennen.
Nieuw werk, historische feiten, door de ogen van veel
verschillende partijen, voorwerpen die horen bij een
protestbeweging, bij onderdrukking en bij oorlogsmisdaden,
en nabestaanden die vertellen over hoe getoonde voorwerpen
in hun omgeving beleefd werden en worden.
Een knappe prestatie die zeker ook nog veel stof zal geven
tot verder onderzoek en debat.

DSC03496TimoteusAnggawanKusnoLukaDanBisaKubawaBerlariWoundsAndVenomICarryAsIAmRunning2022MixedMediaInstallatie

Timoteus Anggawan Kusno, Luka dan bisa kubawa berlari (Wounds and Venom I Carry as I am Running), 2022, mixed media installatie.

DSC03499TimoteusAnggawanKusnoLukaDanBisaKubawaBerlariWoundsAndVenomICarryAsIAmRunning2022MixedMediaInstallatie
DSC03498TimoteusAnggawanKusnoLukaDanBisaKubawaBerlariTxt

DSC03497TimoteusAnggawanKusnoLukaDanBisaKubawaBerlariWoundsAndVenomICarryAsIAmRunning2022MixedMediaInstallatie

Timoteus Anggawan Kusno, Luka dan bisa kubawa berlari (Wounds and Venom I Carry as I am Running), 2022, mixed media installatie.


DSC03500TonyRaftyBrits-IndiaseTroepenVanDeVijfdeDivisieLadenVoorradenUit1945PenEnInktOpPapier

Door journalisten werd een oorlog verslagen zonder de moderne mogelijkheden van satellietbeelden, Facebook en mobiele telefoons. Tony Rafty, Brits-Indiase troepen van de vijfde divisie laden voorraden uit, 1945, pen en inkt op papier.


DSC03502TonyRaftyBurgersVluchtenVoorOorlogsgeweld1945AquarelOpPapier

Tony Rafty, Burgers vluchten voor oorlogsgeweld, 1945, aquarel op papier.


DSC03505IndonesischePostersPeneranganTentaraResimenIGadjahIISoemateraVermoedelijk1947PapierTxT
DSC03504IndonesischePostersPeneranganTentaraResimenIGadjahIISoemateraVermoedelijk1947Papier

Indonesische poster, Penerangan tentara resimen I Gadjah II Soematera, vermoedelijk uit 1947, papier.


DSC03507Poster1945-1949PapierTxt
DSC03506Poster1945-1949Papier

Poster, 1945 – 1949, papier.


DSC03508KoranJavaIndonesiëJaartalOnbekendPapierInkt

Een deel van de tentoonstelling bevat voorwerpen die allemaal een heel eigen verhaal hebben en waarvoor het Rijksmuseum een poging gedaan heeft om het verhaal boven tafel te krijgen. Dit is een Koran, Java, Indonesië, jaartal onbekend, papier, inkt.


DSC03508KoranJavaIndonesiëJaartalOnbekendPapierInktDetail

Hier zie je in detail wat een prachtig boek het is. Bekijk de handgeschreven teksten eens.


DSC03510JoopHuetingOmgevingYogyakartaJavaDecember1948

Dit is het verhaal van Joop Hueting, omgeving Yogyakarta, Java, december 1948.


Morgen het vervolg.

Gelezen. Alfred Birney: De tolk van Java

WP_20180307_14_11_50_ProAlfredBirneyDeTolkVanJava

Alfred Birney, De tolk van Java.


Waarom dit boek in de literaire prijzen valt is mij onduidelijk.
Daarmee is niet gezegd dat het boek niet relevant is.

Het boek beschrijft het leven van een man en zijn familieleden in
wat we nu Indonesie noemen. De tijd waarin de gebeurtenissen zich afspelen
is de bezetting door Japan en de politionele acties.

Daarnaast beschrijft het boek het leven van het gezin van de man
uit Indonesie in Nederland na de politionele acties.

Het boek beschrijft dit van verschillende invalshoeken.
Van officiele rapporten, krantenartikelen, officiele brieven van de
mariniers, ervaringen van dader, slachtoffers en betrokkenen.
Een manuscript over de tijd als Nederlands marinier van Indonesische geboorte.

Best complex allemaal en soms schijnbaar ongestructureerd.

Maar het geeft heel goed aan in welke positie mensen kunnen geraken in een oorlog.
Daarom is dit boek relevant. Mensen in Nederland hebben hier vaak
geen voorstelling van.

Denk Syrie.
Vandaag wordt je onderdrukt door Bashar al-Assad, dan door zijn tegenstanders,
dan door IS, dan door een tegenstander van Assad die steun krijgt van Assad.
Dan door een aspirant-lid van de EU en de diverse groepen worden soms wel
en dan weer niet gesteund door grootmachten als Rusland en de USA.
Al die mensen hebben zo hun eigen idee over de regio maar jij krijgt
de bommen op je kop, jouw winkels zijn leeg en er is geen water.

Het boek ‘De tolk van Java’ deed mij erg denken aan het luisterboek
‘Indië vaarwel’ van Pans Schomper.
De Nederlandse gebeurtenissen van de tweede generatie zijn in
‘De tolk van Java’ wel nieuw.

Goed om te lezen, soms langdradig.
Relevant? Zeker maar literatuur?