Voor het boek dat ik ga maken met als titel
‘Free as a jail bird’, heb ik eerst ervaring
opgedaan met het zetten van een titel op
een boekband.
Vandaag heb ik gewerkt met lijnfileten en een
rolfilet om lijnen blind en met folie op
verschillende materialen te kunnen zetten.
Dit is dan een lijnfilet. Dit soort gereedschap is gemaakt van messing met een houten handgreep. Het messingdeel komt in veel vormen en diktes. de filet kan recht zijn of gebogen. Ze zijn er in verschillende lengtes. Er zijn verschillende bochten en andere vormen. Het idee hiermee is om een tekening te kunnen maken in een boekband. De voorbeelden spreken misschien beter.
Wikipedia:
Messing of geelkoper, is een legering van koper (55-70%) en zink (45-30%).
De naam geelkoper is afgeleid van de kleur. Het is duidelijk geler dan zuiver koper of brons (een legering van koper en tin). Wanneer het materiaal lang is blootgesteld aan de buitenlucht wordt het donkerbruin.
Messing is een waardevol materiaal vanwege zijn hardheid en goede zelfsmerende eigenschappen. Er bestaan drie types messing:
- Alfamessing, met minder dan 40% zink, is flexibel en kan koud gesmeed worden
- Bètamessing, met meer zink naar verhouding, kan alleen heet gesmeed worden. Dit type messing is harder en sterker.
- Wit messing, met meer dan 45% zink, is te bros om algemeen bruikbaar te zijn.
Dit zijn de proefstukken van de vorige keer toen ik letters op de materialen gezet heb. Toen zagen we al dat sommige materialen zich beter lenen voor deze technieken en dat je steeds op zoek moet naar de beste temperatuur en druk voor het materiaal. Er is voor vandaag een proefstukje aan toegevoegd. Het geel op de voorgrond heb ik eerder ook gebruikt bij het inbinden van drie jaargangen Boek Behoud Bericht. Alle proefstukken zijn boekbindmateriaal gelijmd op grijsbord.
Hier liggen twee lijnfileten op te warmen op een warmhoudplaatje.
Hier heb ik lijnen blind gedrukt (dus zonder kleur of inkt) tussen de letters. Zo ontstaat een raster dat met een beetje fantasie lijkt op de tralies van een gevangenis. De lijnen zijn hier aangebracht op het boekbindlinnen. Dat werkte al niet zo gewelding met de letters. Met de lijnen werkt het ook niet super.
Dit is een kurkbekleding. De temperatuur let hier veel nauwer dan je zou verwachten. Ik weet niet van welk materiaal dit precies gemaakt is. Op sommige plaatsen ‘rafelt’ de lijn. Dat is misdchien wel een leuk effect maar dit materiaal is al druk uit zich zelf qua structuur. De lijnen voegen niet veel toe behalve misschien verwarring.
Dit materiaal is ‘Arbetex E’. Dat werkt best goed.
Maar bij dit materiaal: ‘Dainel Original’ werkten de letters goed en de lijnen eigenlijk ook. Met dit resultaat ben ik tevreden.
Hier in het midden, het grootste stuk gereedschap, ligt een rolfilet. Het wieltje is verkrijgbaar in verschillende groottes en vorm. Dit is een enkele maar er zijn bijvoorbeeld ook dubbele. Dan kun je twee lijntjes tegelijk zetten, strak naast elkaar.
Dit ‘kunstleer’ is waarschijnlijk van een synthetisch materiaal. Daardoor lette de temperatuur heel precies. Te koud heeft weinig effect en al helemaal niet egaal. Te warm levert bijvoorbeeld bij de dubbele lijnfilet het probleem op dat het materiaal tussen de twee lijnen gewoon los kwam. Het bleef aan de filet hangen. Dat is hier te zien rechts van het midden. Daar zie je twee keer een blinddruk van een dubbele lijnfilet waarbij bij de rechtse het begin aan de onderkant los is gekomen. Van het grote vierkant zijn de korte kanten met een lijnfilet gezet en de lange zijdes met de rolfilet. Dit brengt allerlei uitdagingen met zich mee: rechte hoek, rechte lijn, hoe de lijnen op elkaar aan te laten sluiten enz.
Ik ben nog een tijd doorgegaan met proberen. De ronde lijn is uit de hand gezet met een rolfilet. De meeste rechte lijnen met behulp van een stuk karton als ‘lineaal’.
Hier gebruik ik een dun stukje karton als ‘stopper’. Het karton ligt over een vorm met lijnen. De nieuwe lijn moet daar op aansluiten maar met een rolfilet is dat niet eenvoudig. Het karton stopt me niet met rollen maar zorgt er wel voor dat de schijf geen indruk in het boekbindmateriaal achterlaat.
De lijn sluit mooi aan op het ‘vierkant’.
Als laatste ben ik nog bezig geweest met folie op het kurk. De temperatuur moest veel hoger dan bij de andere materialen. Maar te warm zorgde meteen voor rafelige randen. Het loodrecht houden van de lijnfilet was ook een belangrijke faktor in het resultaat.
Het was weer een heel leerzame ochtend.
Het was ook de laatste in een serie van drie.
Nu het ontwerp van het boek gaan afmaken
en als de kaft bijna gereed is,
ga ik er de tekst op zetten en misschien ook de lijnen.
Argusvlinder 