De demonstratie van Ruud…

In het Nederlands Steendruk Museum is ook een werkplaats
met veel lithostenen en een aantal persen.
Er is ook voldoende ruimte om een steendruk cursus te volgen.
Bij mijn bezoek kreeg ik een demonstratie.

DSC03824NederlandsSteendrukMuseumLithostenen

In de hal tussen de verschillende ruimtes van het museum is ook een hele muur met lithografiestenen als decoratie.


DSC03825NederlandsSteendrukMuseumSteenVanGoghDeAardeappeleters

Toen schoot me te binnen dat ik de steen van De aardappeleters niet op de foto hab gezegd. Dus dat moest ik even corrigeren.


In de werkplaats lag een steen met een zicht op Florence.
Althans dat denk ik dat je hier kunt zien.
Misschien ga ik later dit jaar daar nog even kijken.


DSC03827NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieSteen

‘Ruud’ is de medewerker die de demonstratie gaat geven en die een tekening op een steen heeft gemaakt en voorbereid. Deze steen is volgens mij al geprepareerd met Arabische gom maar om de exacte volgorde van de handelingen en de materialen te kennen is een cursus de juiste route.


DSC03828NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieSteen

Ruud vertelde dat hij afbeeldingen maakt die hij na het afdrukken gebruikt om compleet te maken met de aquareltechniek. Dat is de reden dat de afdruk niet gitzwart zal zijn. Hij kiest een zachtere tint van zwart zodat het beter werkt met de aquarelleertechniek. Overigens zien we hier een van de vroege stappen in het lithografieproces.


DSC03829NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieTerpetijnolie

Vocht, etsvloeistof, terpentijnolie zijn een paar van de hulpstoffen die ik heb onthouden van de demonstratie.


DSC03831NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieSchoon

Voor een ongetraind persoon zoals ik lijkt het soms wel goochelen. Hier kun je met het blote ook de afbeelding niet zien. Dat is ook de bedoeling want het wordt langzaam tijd voor de inkt.


DSC03834NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieDSC03832NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieDSC03838NederlandsSteendrukMuseumDemonstratiePersInstellen

Tijd om de pers voor te bereiden.


DSC03839NederlandsSteendrukMuseumDemonstratiePersInstellenDSC03842NederlandsSteendrukMuseumDemonstratiePersInstellenDSC03842NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieIninkten

Inkt.


DSC03843NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieDSC03845NederlandsSteendrukMuseumDemonstratieMjnExemplaar

Het resultaat: mijn afdruk. Ik weet niet hoeveel afdrukken er intussen gemaakt zijn van de steen maar dit is een van de eerste met een goed resultaat. Hoe ik hem ga verwerken in een boek weet ik nog niet.


Steendruk

In mijn werkplaats was ik altijd steendruk met het binden van
boeken en ik was toen ook geïnteresseerd in het drukproces.
Een van de mensen die toegang had tot het deel van de
FutureDome waar mijn werkplaats zich bevond, liet een
folder achter van het Nederlands Steendruk Museum.
Afgelopen weekend ben ik er op bezoek geweest.

De grootste wow-factor zat hem in de link van Senefelder via
zijn uitvinding van de steendruk, via fotolithografie en
chromolithografie naar de chip machines van ASML.

DSC03798NederlandsSteendrukMuseumCarolusgebouw

Het Carolusgebouw in Valkenswaard is een complex met meerdere culturele organisaties. Het Nederlands Steendrukmuseum is er één van.


Het museum bestaat eigenlijk uit drie delen:
= het museum dat de uitvinding van Senefelder uitlegt en de ontwikkelingen
die er daarna op zijn voortgebouwd;
= een ruimte waar lithografische (toegepaste) kunst wordt getoond
= een werkplaats met een paar machines, veel lithostenen en veel ruimte
voor workshops.

DSC03799NederlandsSteendrukMuseumAloisSenefelderReplocaEersteLithopers

Dit is een replica van de pers die Alois Senefelder gebruikte om zijn lithostenen af te drukken.


DSC03801NederlandsSteendrukMuseumVanGoghAardappeletersOpSteen

In een vitrine ligt deze lithosteen met ‘De aardappeleters’ van Vincent van Gogh.

DSC03800NederlandsSteendrukMuseumVanGoghAardappeletersOpSteenTXT


DSC03802NederlandsSteendrukMuseumHaagscheHopjesHollandsTafereelMoskouChocolade

Het lithografisch proces begon met het maken van zwart/wit afbeeldingen. Die kon je met losse loden letters niet maken. Dat proces ontwikkelde zich via het gebruik van negatieven en later kleur, tot een middel om reclame en verpakkingsmateriaal te maken. Zoals hier op blik. Haagsche hopjes en een blauw/wit Hollands tafereel gemaakt in Moskou voor een blik met chocolade.


DSC03805NederlandsSteendrukMuseumFotolithographie

Hier ligt een negatief op een steen waarmee later in het proces de afdrukken kunnen worden gemaakt. De steen is de drager en het begin van het proces. De kombinatie van de eigenschappen van de steen (glad te schuren, kalk, poriën), het tekenen met een geprepareerde tekenstift, Arabische gom en nog een paar stoffen, stappen en goed kunnen tekenen maakt de steendruk.


DSC03806NederlandsSteendrukMuseumBelichting

Hier zie je hoe de belichting in zijn werk ging.


DSC03807NederlandsSteendrukMuseumJanSluijtersOntwerp1919

Kunstenaars gebruikten de techniek en het museum heeft er een aantal voorbeelden van. Deze sprak me aan (boek), Jan Sluijters heeft een litho ontworpen in 1919 voor de boekband in deze vitrine.


Deze Netflix avant la lettre is een thuistheater (cyclorama) met een verhaal gemaakt uit afbeeldingen die gemaakt zijn met het lithografieproces.

DSC03810NederlandsSteendrukMuseumCycloramaAnExpeditionThroughAfricaCa1890LuxusPapierfabrikBerlinTXT

Het product is gemaakt door Luxus Papierfabrik Berlin. Cyclorama: An expedition through Africa, circa 1890.


DSC03812NederlandsSteendrukMuseumSnelpers1900Demonstratie

Een van de vrijwilligers gaf graag een demonstratie met deze pers uit 1900. Dit is een ‘kleine’ Snelpers. De pers heeft een mechanisme om de steen in te inkten, rollen om het papier in te voeren en te bedrukken en een bed dat de lithosteen beweegt. Één persoon kon de pers bedienen.

DSC03813NederlandsSteendrukMuseumSnelpers1900

Hier ligt de steen nog voorin…….

DSC03814NederlandsSteendrukMuseumSnelpers1900

…..en hier ligt hij achterin.

DSC03815NederlandsSteendrukMuseumSnelpers1900TXT


DSC03816NederlandsSteendrukMuseumDraagbaarSteendrukpersje

Dit is een ‘draagbaar’ model.

DSC03817NederlandsSteendrukMuseumDraagbaarSteendrukpersje


Binnenkort meer over de werkplaats.

Verander de drager van steen naar silicium (zand), print de afbeelding
met een materiaal waardoor elektriciteit loopt (halfgeleider) en je spreekt
van de chip. Dat is de link naar ASML.