Open Kaart

Al eerder liet ik keer op mijn blog de naam van deze tentoonstelling
vallen. De tentoonstelling is in het Allard Pierson in Amsterdam
en kan nog bezocht worden.
Boeken zijn voor mij heeel interresant maar kaarten hebben ook
een bijzondere aantrekkingskracht.

IMG_0285OpenKaartBoekenwereld

Als je in de gelegenheid bent, ga er dan eens kijken. Er is een heel overzicht te zien van de ontwikkeling van de kaart als hulpmiddel: van prachtige kaarten vol met afbeeldingen en theorieën over onze aarde tot het kaartje op je telefoon dat vertelt waar je nu bent en je kan helpen om op je bestemming te komen.


DSC06979AllardPiersonOpenKaartVanAtlasTotStreetmapIntroductie

Aan het begin vind je deze introductie die aangeeft dat de aanleiding voor de tentoonstelling onder andere het 150 jarig bestaan van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap, het KNAG, is. Hun verzameling is in bruikleen bij het Allard Pierson.


DSC06980AllardPiersonOpenKaartWillemAaldersDeHoogteliggingVanAmsterdam1980

Meteen een kaart die behoorlijk afwijkt vanhet traditionele beeld van de kaart of atlas. Een kaart die de hoogteverschillen toont in Amsterdam. Leuk voor alle bezoekers, veel informatie op een grafische manier.

DSC06980AllardPiersonOpenKaartWillemAaldersDeHoogteliggingVanAmsterdam1980Detail

Met toelichtingen in de rode basis van de verschullende grachten, dijken, straten en gebouwen in Amsterdam. Vergeet de metro niet! De kaart is van Willem Aalders, De hoogteligging van Amsterdam, 1980.

DSC06981AllardPiersonOpenKaartWillemAaldersDeHoogteliggingVanAmsterdam1980TXT

Bij de kaart als informatiedrager hoort aandacht voor het in de tentoonstelling overbrengen van informatie. De informatieborden zijn heel overzichtelijk gemaakt.


DSC06983AllardPiersonOpenKaartJoanBlaeuAmstelodamiCeleberrimiHollandiae1649-1652DSC06984AllardPiersonOpenKaartJoanBlaeuAmstelodamiCeleberrimiHollandiae1649-1652TXT

Joan Blaeu, Amstelodami celeberrimi Hollandiae, 1649 – 1652.


DSC06985AllardPiersonOpenKaartGeograpgiaeOpusNovissimaClaudiusPtolemaeus1513

Even terug in de tijd. De kaart in dit boek is op zich zelf al oud maar de kaart is een afbeelding van een veel ouder exemplaar. Geograpgiae opus novissima, Claudius Ptolemaeus, 1513.

DSC06986AllardPiersonOpenKaartGeograpgiaeOpusNovissimaClaudiusPtolemaeus1513DSC06987AllardPiersonOpenKaartGeograpgiaeOpusNovissimaClaudiusPtolemaeus1513TXTDSC06988AllardPiersonOpenKaartGeograpgiaeOpusNovissimaClaudiusPtolemaeus1513


DSC06989AllardPiersonOpenKaartTheatreDeL'UniversTheatrumOrbisTerrarumPlantijnAbrahamOrtelius1598

Op een van de schilderijen van Vermeer op de tentoonstelling in het Rijksmuseum zag je al de voor de moderne kijker vreemde orientatie van de kaart. De waddeneilanden niet bovenaan maar meer naar reachts.

DSC06990AllardPiersonOpenKaartTheatreDeL'UniversTheatrumOrbisTerrarumPlantijnAbrahamOrtelius1598TXT

De ene ster (Ptolemaeus, Blaeu) heb je net gezien en de volgende kondigt zich al aan: Theatre de l’univers (Theatrum orbis terrarum) gedrukt door Plantijn, gemaakt door Abraham Ortelius, 1598.

DSC06991AllardPiersonOpenKaartTheatreDeL'UniversTheatrumOrbisTerrarumPlantijnAbrahamOrtelius1598


DSC06992AllardPiersonOpenKaartSeptendecimProvinciaeGermaniaeInferiorPetrusSchenk1710DSC06993AllardPiersonOpenKaartSeptendecimProvinciaeGermaniaeInferiorPetrusSchenk1710TXT

De zeven provinciën kennen de meeste mensen wel maar er was ook een periode met in onze regio een verband met 17 provincies: Septendecim Provinciae Germaniae Inferior, Petrus Schenk, 1710. Iets meer dan 40 jaar duurde dit verband.


Binnenkort meer over deze tentoonstelling.

Boeken die geschiedenis schreven (1)

Kort geleden opende een bijzondere tentoonstelling in Leiden:
de 25 belangrijkste boeken die geschreven of uitgegeven zijn
in Leiden. Boeken met impact.

DSC03958BooksThatMadeHistoryTXT


Over boek nummer 1 (het nummer zegt niets over het belang
van het boek) staan in de verzameling essays die bij
de tentoonstelling verscheen het volgende. Het is het meest
pakkend betoog voor een boek dat ik tot nu toe in de
bundel gelezen heb:

Wie weet dat het Engelse woord voor zeeatlas, waggoner, een verbastering is van de naam (Lucas Jansz) Waghenaer heeft weinig uitleg nodig om te beseffen hoe groot de invloed is geweest van het innovatieve werk van deze Enkhuizer zeeman.

IMG_8416KasperVanOmmenGarreltVerhoevenBoekenDieGeschiedenisSchreven

Kasper van Ommen & Garrelt Verhoeven, Boeken die geschiedenis schreven.


DSC03959BooksThatMadeHistoryLucasJanszWaghenaerJoannesVanDoetecumSpieghelDerZeevaertChristoffelPlantijnLeiden1584-1585 01

Dit is dat boek. Lucas Jansz Waghenaer is de schrijver/samensteller, Joannes van Doetecum maakte de koperplaten voor de kaarten. De titel van het boek is Spieghel der Zeevaert en werd gedrukt door Christoffel Plantijn in Leiden, 1584 – 1585. Een A-team!


DSC03959BooksThatMadeHistoryLucasJanszWaghenaerJoannesVanDoetecumSpieghelDerZeevaertChristoffelPlantijnLeiden1584-1585 02

Detail van de kust van Portugal.


DSC03959BooksThatMadeHistoryLucasJanszWaghenaerJoannesVanDoetecumSpieghelDerZeevaertChristoffelPlantijnLeiden1584-1585 03

De zeedieren zijn altijd prachtig.


DSC03959BooksThatMadeHistoryLucasJanszWaghenaerJoannesVanDoetecumSpieghelDerZeevaertChristoffelPlantijnLeiden1584-1585 04

De kaarten tonen de kustlijn maar ook het profiel van de kust (zie bovenaan). Daarbij info over dieptes van water en ligging van geulen. Actueel en compleet. Reizen met een schip langs de kusten in Europa werd daardoor veiliger een eenvoudiger.


DSC03960BooksThatMadeHistoryLucasJanszWaghenaerJoannesVanDoetecumSpieghelDerZeevaertChristoffelPlantijnLeiden1584-1585TXT


En dat was boek één.

Sandra Langereis: De woordenaar

Christoffel Plantijn, ’s werelds grootste drukker en uitgever, 1520 – 1589.

‘De woordenaar’ is de titel van de biografie die in 2014 verscheen
van de hand van Sandra Langereis.
Ik heb het boek net uit en het is fantastisch.

Het boek vertelt het spannende leven van Christoffel Plantijn
en staat uitgebreid stil bij zijn belangrijkste presetatie:
zijn Polyglot bijbel.
De bijbel is een verzameling boeken die via verschillende bronnen
tot ons is gekomen.
Plantijn wilde een boek uitbrengen met daarin de bijbel
zoals die via de verschillende bronnen
en dus hun verschillende grondtalen bekend was:
Hebreeuws, Aramees, Latijn, Grieks en het Syrisch.
In werkelijkheid is het nog iets complexer dan hiervoor beschreven.
Het Oude Testament kent andere bronnen dan het Nieuwe Testament.
Om een dergelijk project succesvol te kunnen beëindigen
heb je een heel specifieke talenkennis nodig,
heb je bijzondere lettersets nodig,
heb je geleerden nodig die de teksten kennen,
kunnen vertalen en goed weergeven,
je hebt diplomatie nodig om het boek uit te mogen geven,
papier, perkament en goed leer, geschoold personeel,
en geld, veel geld had Plantijn er voor nodig.

Het boek heeft voor mij een hele grote ‘bijvangst’.
Door het leven en werk van Plantijn te beschrijven
krijgen we bijvoorbeeld inzicht in het onderwijs van de zestiende eeuw,
de economie van Antwerpen, de Spaanse Furie, Alva, Willem van Oranje,
Breda, de connectie met Leiden,
de godsdienstconflicten (Beeldenstorm) in de lage landen, enz.

Ik heb wat aantekeningen gemaakt.
Die ga ik in een paar blogs hier delen.

 photo DSC_6612SandraLangereisDeWoordenaarChristoffelPlantijn.jpg


(Nog lang niet) Gelezen

Het is de tijd van het jaar voor de lijstjes.
Ook de Volkskrant ontkomt er niet aan en daarom
stonden er afgelopen zaterdag een groot aantal
interessante titels in Sir Edmund:

De zondvloed – 1916-1931 – Het ontstaan van een nieuwe wereldorde
Van Adam Tooze

Christoffel Plantijn – ’s werleds grootste drukker en uitgever (1520 – 1589)
Door Sandra Langereis
In het lijstje met de beste biografieen.

De stamhouder – Een familiekroniek.
Van Alexander Munninghoff.

Savage Harvest
A tale of cannibals, colonialism and Michael Rockefeller’s tragic quest for primitive art.
Door William Morrow.

Slaapwandelaars
Van Christopher Clark.

Victoria – A life
Door A.N. Wilson.