Ik val maar meteen met de deur in huis:
een groot liefhebben van art nouveau ben ik niet.
Die kunst vorm is soms wel erg druk maar dat neemt niet weg
dat het ook regelmatig aangenaam is om naar te kijken en
mooie vormen aanreikt.
Daarom toch maar naar de tentoonstelling ‘De Bijzondere Band’ geweest
die als ondertitel gebruikt: Art nouveau-boeken van Dijsselhof,
Lion Cachet en Nieuwenhuis.
De activiteiten van William Morris en zijn Kelmscott Press was het begin van de Arts & Crafts movement en leidde niet alleen in Engeland tot een hernieuwde aandacht voor mooi verzorgd drukwerk. Gier een voorbeeld van zijn werk: William Morris, A note on founding the Kelmscott Press. Kelmscott Press, Hammersmith, 1898, Huis van het boek.
Wat mij zo opvalt is dat de illustraties en de versieringen
van dit boek (en die van vele soortgenoten) zo geïnspireerd
lijkt te zijn door de manier waarop in de middeleeuwen
de boeken voorzien werden van randdecoraties.
Walter Crane, The claims of decorative arts. Uitgeverij: Lawrence & Bullen, Cambridge, 1892, Universitaire Bibliotheken Leiden. De ontwerper en de ambachtsman slaan de handen ineen op deze boekband.
Dat Art Nouveau niet per definitie druk en overvloedig moet zijn bewijst deze band. Tine van Hoytema, Uilengeluk – Geteelend op steen door Th van Hoytema. C. M. van Gogh, Amsterdam, 1895. Huis van het boek.
Dat idee van een uil kwam ook terug op deze kalender uit 1905: Theo van Hoytema, Kalender 1905, Tresling & Co, Amsterdam, 1904. Huis van het boek.
Alleen al vanwege de titel zou je dit boek uitkiezen: Frederik van Eeden, Johannes Viator – Het boek van de liefde, W. Versluys, Amsterdam, 1892. Bandontwerp: R. N. Roland Holst. Universitaire Bibliotheken Leiden.
Deze tekst is een introductie en een afbakening van de tentoonstelling: “Aanvankelijk gingen ze uit van het middeleeuwse beginsel dat de levende natuur het leidende motief moest bieden voor de decoratie van objecten”…”Maar omstreeks 1895 won de overtuiging terrein dat de levende natuur juist wel was opgebouwd vanuit abstracte wiskundige beginselen”.
De afbeelding rond de voorgaande tekst is afkomstig van dit ontwerp: Louis Couperus, Metamorfoze, L. J. Veen, Amsterdam, 1897. Bandontwerp Jan Toorop. Huis van het boek.
Langzaam buigt de tentoonstelling af naar een onderwerp waar ik eerder vnooit bij had stilgestaan: het gebruik van batik bij het maken van boekbanden. Soms op stof zoals in dit voorbeeld maar verder volgen nog voorbeelden met perkament. Louis Couperus, De stille kracht, L. J. Veen, Amsterdam, 1900. Band in gebatikt linnen. Ontwerp Chris Lebeau. Huis van het boek.
Dit is een eerste voorbeeld: batik op perkament. Album aangeboden aan Koningin Wilhelmina door de Nederlandse Sportvereenigingen, 1898, gebatikt perkament. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.
Walter Crane, Kunst en samenleving, Scheltema & Holkema’s Boekhandel Amsterdam, tweede druk 1903. Ingenaaid papieren omslag. Ontwerp G. W. Dijsselhof. Huis van het boek. Dit is een van de eerste boeken in deze blog post die het belang van deze boekwinkel (Scheltema & Holkema’s Boekhandel Amsterdam) aangeeft.
Medisch Weekblad, Jaargang 1, 1894 – 1895. Band in linnen. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Huis van het boek.
Er volgen nog meer mooie boekbanden in deze blogpost maar
wil je zelf nog een kijkje gaan nemen in Museum Meermanno
dan kan dat nog tot en met 23 juni.
Het volgende is wel een heel speciaal project.
Er volgen 5 verschillende boekbanden die allemaal dezelfde
catalogus beschermen. Iedere binding had zijn eigen ‘doelgroep’.
Catalogus der tentoonstelling van portretten en voorwerpen betrekking hebbende op het huis van Oranje- Nassau van Holkema & Warendorf, Amsterdam, 1898. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Ingenaaide omslag in grijs papier. Universitaire Bibliotheken Leiden. Een beetje gewoontjes.
Idem maar zwaarder papier in gebatikt perkament.
Idem maar bestemd voor buitenlandse gasten. Koninklijke Bibliotheek.
Idem maar dit is het exemplaar voor Koningin Wilhelmina. Deze vind ik goed geslaagd. Zie hoe de ‘W’ mooi past in het ontwerp. Koninklijke Verzamelingen, Den Haag.
Je kunt het al raden. Hetzelfde van inhoud maar deze keer gaat het om het exemplaar van Koningin Emma. Die ‘E’ vind ik niet echt mooi in dit ontwerp. Maar ook dit is gebatikt perkament.
Voor wie het vergeten is.
Batikken doe je door op de ondergrond was aan te brengen en
daarna de verf aan te brengen. Dit kun je keer op keer doen.
Als de ondergrond stof is dan kun je de stof na het drogen
van de verf schoonmaken of terwijl de was op het textiel zit
de stof kreuken zodat de was barsten vertoont die dan in een
verfbad weer tot bijzondere effecten leidt.
Bij perkament is dat allemaal wat moeilijker.
Grote vraag is ook hoe je toch zo precies de was kunt aanbrengen.
Afgelopen zaterdag was er een boekbindster die daar experimenten
aan het uitvoeren was en haar ervaringen met ons deelden.
Overigens waren er meerdere boekbinders die verbonden zijn aan de
Stichting Handboekbinden aanwezig.
Weer een experiment. Bijzondere kleuren. H. A. van Bakel, Kleinoodiën uit Luther’s nalatenschap, S. L. van Looy, Amsterdam, 1917. Band in linnen met goud- en zilverbestempeling, chemisch behandeld. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Huis van het boek.
Dit is wel een heel mooi perkament. Melkwit, glimmend. Prachtig. Etha Fles, Inleiding tot de kunstgeschiedenis. H. Honig, Utrecht, 1903. Band in perkament met blind- en goudbestempeling. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Huis van het boek.
Dan was en nog een serie gele grote boeken. C. Hofstede de Groot, Rembrandt 26 photogravures. Scheltema & Holkema’s Boekhandel Amsterdam, 1901. Luxe exemplaar voor Koningin Emma. Portefeuille van gebatikt perkament. Ontwerp C. A, Lion Cachet, Koninklijke Verzamelingen.
Door het rustige ontwerp is dit voor mij een van de mooiste ontwerpen. M. C. Nieuwbarn, Antoon van Dijck. Scheltema & Holkema’s Boekhandel Amsterdam, 1904. Luxe exemplaar van Koningin Wilhelmina. Van gebatikt perkament. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Koninklijke Verzamelingen.
C. Hofstede De Groot, De Rembrandttentoonstelling. Scheltema & Holkema’s Boekhandel Amsterdam, 1899. Luxe exemplaar #21. Portefeuille van gebatikt perkament. Ontwerp C. A. Lion Cachet. Huis van het boek.
Dit is het logo van Scheltema & Holkema’s Boekhandel Amsterdam met daarin de initialen van C. A. Lion Cachet.
Dan was er nog een heel bijzondere serie.
Het toont het vakmanschap maar ook de aandacht en de tijd
die er in producten werd gestoken
Deze tekst legt prima uit wat de volgende foto’s tonen.
Een serie boeken met verschillende kleur banden maar allemaal exemplaren van hetzelfde boek. Voorzien op de achterkant met de initialen van de koper. Er zijn niet meer dan 50 exemplaren per kleur gemaakt. Jan Hofker, Gedachten en Verbeeldingen, S. L. Looy, 1906. Binder Jan Mensing. Ontwerp Nieuwenhuis.
Gebatikt perkament!
Eerlijk gezegd was dat nog niet alles.
Maar morgen meer.
Vind-ik-leuk Aan het laden...
Argusvlinder 