Binnenkort is het weer zo ver.
De jaarlijkse Boek Ambacht Beurs wordt weer gehouden in de
Pieterskerk in Leiden.
Dit vindt plaats op initiatief van de Stichting Handboekbinden.
Zoals in eerdere jaren in de Pieterskerk in Leiden. Ik ga er zeker heen. Mooie poster trouwens.
Al sinds de BoekAmbachtBeurs denk ik af en toe na over het boek
‘Mevrouw, mijn moeder’, geschreven door Yvonne Keuls.
Afgelopen jaar was het het boek dat in het kader van de
leesbevordering ‘Nederland leest’ werd uitgedeeld door het CPNB.
De Stichting Handboekbinden was er in geslaagd om voor leden
en belangstellenden een versie beschikbaar te krijgen
die nog in losse katernenen is.
Dit is mijn exemplaar in losse katernen van ‘Mevrouw, mijn moeder’ van Yvonne Keuls. Een roman over de Indische moeder van mevr. Keuls. Het boek heb ik nog niet gelezen. Dat ga ik pas doen nadat ik het ingebonden heb. Over mijn avontuur met dit boek gaat een serie van blogberichten waarvan dit de eerste is.
Yvonne Keuls (1931) werd geboren in het toenmalige Nederlands-Indië en kwam op zevenjarige leeftijd naar Nederland. Ze heeft meer dan negentig publicaties op haar naam staan, van toneelstukken en hoorspelen tot literaire televisiebewerkingen en romans. Midden jaren zeventig brak ze door bij het grote publiek met haar ‘sociale romans’, zoals Jan Rap en z’n maat en Het verrotte leven van Floortje Bloem. Veel van haar boeken werden bekroond en zijn uitgegroeid tot klassiekers van de Nederlandse literatuur. In december 2021 vierde Yvonne Keuls haar negentigste verjaardag en onlangs verscheen Gemmetje Victoria, een roman over een jonge vrouw die Keuls ontmoette in het opvanghuis waar ze vrijwilligerswerk verrichtte.
Bron: Nederland leest
Het boek zoals ik dat van de Stichting Handboekbinden heb gekregen omvat 13 katernen. Die katernen moeten nog op maat gesneden worden. Typisch doet een boekbinder dat nadat het boekblok in ingebonden, maar nog voordat het boek een band krijgt.
Al een tijdje denk ik na, ben ik op zoek naar een titel
waarvoor ik mijn eerste boekbeslag kan gaan maken.
Ik volg sinds kort een cursus edelsmeden.
Dat is geen beroepsopleiding, meer een edelsmeden voor hobbyisten.
Daarover was al het een en ander te lezen geweest op mijn blog.
Met kerstmis kregen we als kerstcadeau een geslepen steen en
de vorm en kleur van de steen was aanleiding om weer serieus
naar ‘Mevrouw, mijn moeder’ te kijken.
De titel onderstreept het begrip ‘vrouw’, dus ik wil het
boek een vrouwelijke uitstraling geven.
Daarnaast is de letter ‘M’ dominant in de titel aanwezig,
in drie woorden, drie keer als beginletter.
Afgelopen tijd zag ik nog eens filmpjes van
Bep van Gasteren. Op haar website zegt ze over haar activiteiten:
Ik maak boeken en dozen. Ik gebruik daarbij niet de klassieke bindwijzen, maar de zgn creatieve bindwijzen.
Bron: Boekendoos.
Ze liet op een van haar filmpjes een binding zien met
Zaansch Bord als materiaal voor de boekband en met allerlei
creatieve bindwijzes. De criss cross stitch (soort van
kruissteek) die ze daarbij gebruikt is voor mij de inspiratiebron
om iets dergelijks te doen op de rug van het boek.
Dus ik ga een binding maken waarop ik een ‘M’ van metaal wil bevestigen met daarop de geslepen steen (zoisiet met robijn, donkerrood en roze van kleur). Op de foto is het metaal alpaca (een zilverkleurige legering op basis van koper). De komende tijd ga ik leren een kast voor een steen te maken. Dit wordt dan mijn meesterproef. De kast en de steen bevestig ik dan op de letter ‘M’ die ik eerst ga uitzagen. De letter bevestig ik dan met de klamptechniek die ik eerder leerde te gebruiken. Een staafje zilver gaat dan door de letter en de plat van het boek om aan de achterzijde geklonken te worden. Die klamp gaat uit zicht aan de achterkant van het plat door het schutblad dat het plat aan de rug en het boekblok gaat bevestigen. Klinkt ingewikkeld maar valt wel mee (hoop ik).
Omdat ik hier meerdere technieken gebruik die ik niet eerder heb toegepast moet ik wel een en ander beter voorbereiden dan wanneer ik een eenvoudige binding maak. Zo heb je bij een cross stitch binding een veelvoud van twee katernene nodig. ‘Mevrouw, mijn moeder’ bestaat uit 13 katernen en geen van die katernen kan ik weglaten. Ik ga dus een katern bijmaken dat leeg zal blijven als een serie pagina’s voor aantekeningen. Die cross stitch binding techniek doet meerdere dingen: het maakt een patroon aan de buitenkant van de rug maar bindt tegelijk de katernen aan de rug. Het boek op maat snijden nadat het gebonden is, lijkt me geen goed idee. Daarom zal ik het boek straks eerst snijden. Het idee is om drie keer de letter ‘M’ op de rug zichtbaar te maken. Daarbij is het idee om de letters uit te voeren in verschillende kleuren en de kruissteken er om heen in één kleur.
Om veel vrijheid te hebben om aan het voorplat te kunnen werken kies ik voor de bindwijze ‘opgelegde platten’. Die heb ik eerde gebruikt. Daarbij maak je een rug voor een boek die je aan het boekblok bevestigd. Pas daarna maak je het voor- en achterplat er aan vast. Dus onafhankelijk van het boekblok en de rug kun je dan werken aan de voor- en achterkant van het boek. De rug ga ik maken van Zaansch Bord en bij de recente Boekambachtbeurs kocht ik vier kleuren. Een van deze kleuren gaat dus de rug worden.
Als bindgaren ga ik borduurzijde gebruiken. Via mijn moeder heb ik een voorraad borduurgaren gekregen in allerlei kleuren van een tante die al lang geleden overleden is. Maar sinds de opheffing van mijn werkplaats had ik het garen niet meer gezien. Dus ik moest op zoek en heb het gevonden.
Van de band van mijn enveloppenboek was nog een strook Zaansch Bord over. Groot genoeg om op werkelijke schaal de ross stitsch uit te proberen. Je ziet op de foto dat mijn potloodmarketing op het Zaansch Bord overeenkomt met de snijtekens die op de katernen staan. Dus hier kan ik een proefje gaan maken.
Ik heb dan al besloten om af te wijken van de cross stitch binding in de zin dat niet alle kruissteken ook daadwerkelijk door de katernen zullen gaan. Ik ga de rug dus ‘borduren’ en ‘binden’ met kruissteken. Voor iedere letter kies ik voor 5 regels kruisjes. De letters worden omringd met kruisjes van de ‘neutrale’ kleur. De eerste regel, de regel tussen de eerste en tweede letter, de regel tussen de tweede en de derde regel en de laatste regel worden de ‘bind’-regels.
Dan ontstaat dit beeld. Daarbij zijn nu de breedte en de hoogte van de kruisjes niet meer van belang voor het binden. Maar in het begin was dat wel. Hier ga ik uit van een breedte van 4 centimeter en een hoogte van 7 centimeter voor de eerste letter. Maar 4 centimeter is eigenlijk te breed voor het boekblok. Het huidige boekblok (13 katernen) is 2 centimeter dik.
Nu ik gaten wil voorprikken kom ik tot de ontdekking dat ik materiaalpech heb. Ik heb geen els (priem) meer met complete naald. Dus heb ik gisteren die meteen gekocht maar intussen moet ik verder met wat ik heb. De linkse els met een boekbindnaald hoewel die niet precies in de houder past.
Dit zijn de gaten die ik nodig heb voor de eerste letter. Straks moet ik dus vanaf de goede kant prikken en niet zoals hier vanaf de achterkant. De gaatjes zijn zo minder mooi.
Om te oefenen heb ik de letter in het zwart uitgevoerd. Het niet waxen van de draad maakt het naaien moeilijker. Dus ik moet mijn was gaan opzoeken.
Als ‘neutrale’ kleur heb ik nu even wit boekbindersgaren gekozen. Omdat ik hier borduur en niet bind, hoef ik geen rekening te houden met de beperkingen waar je mee te maken krijgt als je meteen de katernen gaat binden. Als je katernen gaat binden kun je niet zomaar vanuit het centrum van katern 1 naar katern 2 overspringen. Als je borduurt kan dat wel. Daarnaast is een punt van aandacht dat je ieder kruisje op dezelfde manier maakt. Dus bijvoorbeeld steeds als eerste onderdeel van de steek linksboven beginnen door uit de rug te komen met de draad en rechtsonder in de rug te steken, dan als tweede onderdeel rechtsboven uit de rug te komen (je moet immers in het katern blijven) en dan linksonder afsluiten.
Dat laatste aspect (niet verspringen van katernen) wordt toegelicht
in de volgende video op YouTube: Cross stitch binding door Compass & Ink.
Als je de kruissteken oefent op de manier die je nodig hebt om er tegelijk mee te kunnen binden dan zal het beeld aan de achterkant er uit zien zoals op bovenstaande foto links. Alle bewegingen aan de achterkant blijven allemaal in dezelfde verticale rij met gaten. Bij borduren is die discipline niet nodig. Dan kan een beeld zoals aan de rechtse kant eenvoudig ontstaan en dat is dan ook geen probleem.
Wat heb ik verder nog geleerd:
= ik moet er voor zorgen de gaten nog preciezer te maken
qua positie;
= één laag Zaansch Bord is misschien niet stevig genoeg.
Ik had al het plan opgevat om het Zaansch Bord aan de
achterkant te bekleden met gaas of textiel;
= de gaten van buiten naar binnen maken;
= gebruik garen met was;
= de letters moeten smaller en dan waarschijnlijk ook
minder hoog. Hierdoor ontstaat op de rug wel meer
ruimte om bijvoorbeeld de letters over meer regels
te maken. Het letterbeeld zal daardoor beter worden.
Misschien geldt hetzelfde ook voor het aantal steken
in de breedte….
Al een tijd geleden begon ik aan een enveloppenboek.
Ik maakte een boekblok van gebruikte enveloppen die
allemaal, min of meer, dezelfde grootte hebben.
Dat boekblok ging vrij snel.
het boek kan gebruikt worden als een soort van notitieboek.
De papiersoorten verschillen en er zijn enveloppen tussen
die een venster hebben.
Tijd om het boek af te maken.
Op de BoekAmbachtBeurs kocht ik Zaansch Bord van
De Zaansche molen. Dat ga ik gebruiken.
Om de juiste maat te bepalen en om uit te vinden hoe
ik het vouwen het best kan benaderen, gebruik ik een mal
van papier van een reclameblad over vis.
Het idee is om voor de platten een dubbelgevouwen stuk Zaansch Bord te gebruiken. In de vouw past dan het buitenste blad van de buitenste envelop. Ik kan ook lijm gebruiken maar op deze manier kan het boekblok altijd nog eenvoudig vervangen worden.
De mal kan ik gebruiken om vast te stellen hoe ik het Zaansch bord het best kan snijden.
De randen van het Zaansch Bord zijn ‘rafelig’. Dat snij ik er niet af. Het voegt een extra aspect aan een boek toe.
Het Zaansch Bord laat zich gemakkelijk verwerken.
De rug wil ik versterken en de versterking dient meteen aan aanhechtpunt voor het lint waarmee het boek gesloten kan worden en de elastiek waarmee ik boekband hecht aan het Zaansch Bord.
Voor het zwarte elastiek maak ik gaten die bijdragen aan de decoratie van het boek.
De linten lopen langs beide platten. Steeds lopen de linten, afwisselend langs de buiten- en binnenkant.
Ook het elastiek loopt aan beide zijdes van de rug en dan door het midden van het boekblok waar de twee uiteindes met elkaar worden geknoopt. Het boekblok kan er nog steeds uit als het moet.
Ook het tweede boek is afgerond in deze eindejaarsvakantie.
Mijn exemplaar heb ik opgehaald op de BoekAmbachtBeurs
bij de uitgever: Jannie de Groot van Uitgeverij Boekband.
Het draait om de uitgave ‘Meetkunstig vlakornament’
van Herman J. de Vries uit 1891.
In twee mappen werden voorbeelden van geometrische
decoraties op de markt gebracht.
Tweedimensionale decoraties.
Nu is de keuze aan de boekbinder: twee mappen, een doos
of een Japanse binding? Wat ga je maken…
Één deel, drie delen?
Het is aan de boekbinder.
Er zit een soort van handleiding bij om zelf
decoratieve ornamenten te maken en sets van vellen
papier met ornamenten in kleur die je bijvoorbeeld als
schutbladen kunt gebruiken.
Vandaag heb ik voor het eerst de inleiding gelezen
en het inspiratiedeel. Voorpret.
Ik heb er al van genoten!
De uitvoering van Jannie de Groot van de uitgave van ‘Meetkunstig vlakornament’, van Herman J. de Vries uit 1891.
Even een overzicht van de zaken die ik gekocht of opgehaald
heb op de BoekAmbachtBeurs.
Links de beursuitgave en rechts het ‘Nederland leest’-boek voor 2022. De actie ‘Nederland leest’ deelt ieder jaar via onder andere de bibliotheken gratis exemplaren uit van een Nederlands boek. De oplage loopt ieder jaar in de honderdduizenden exemplaren. Dit jaat heeft de Stichting Handboekbinden een 1000-tal exemplaren beschikbaar gekregen in losse katernen. Boekbinders kunnen dus aan de slag, kunnen met hun fantasie een unieke omslag maken.
Op de stand van Mélanie Dusarse kocht ik een vel van papier dat ze maakt. Ze gebruikt een soort rijstpapier waarop ze met een aan batik verwant proces de decoratie maakt. Ieder vel is uniek.
Ook uniek is het papier/karton dan Papiermolen De Schoolmeester maakt: Zaansch bord. Mooi, stevin maar flexibel karton gemaakt van lompen. Vier kleuren kocht ik. Je kunt dit ook online kopen. Richt je vraag aan ‘deschoolmeester@zaanschemolen.nl’.
Nog eens drie unieke vellen papier. Het papier is Koreaan handgemaakt ‘hanji’. Atelier WON, Wonjin Lee, maakt dit papier op een soort van houten mal. In het hout is een patroon gesneden. Ze legt het papier op de mal, brengt een was aan en drukt dan met een vlakke steen op de was/het papier. Zo ontstaat op het papier het patroon van de houtblok. De was wordt aangedrukt en je krijgt een soort van waterafstotend papier om je boeken in te binden.
Dit is een compositie van de drie vellen die ik kocht. Hier zie je het patroon goed. Als je het productieproces wilt zien dan kan dat op deze website.
Ook op de achterkant is het patroon te zien.
Dit is het pakket van Uitgeverij Boekblok. Een uitgebreide heruitgave van een losbladige uitgave over ornamenten: Herman J de Vries bracht de originele, losbladige set op de markt met als naam ‘Meetkundig Vlakornament’. De originele uitgave is van 1891. Nu brengt Uitgeverij Boekblok, Jannie de Groot het werk opnieuw uit. Met en moderne introductie over de uitgave en over hoe dergelijke ornamenten zelf te maken. Daarnaast een serie voorbeelden van ornamenten in kleur.
De moderne introductie. Er is heel veel denkwerk in dit project gegaan. Je kunt er een losbladig werkstuk van maken met bijvoorbeeld een doos om de bladen in te bewaren. Maar de grootte van het papier stelt je ook in staat om er een Japanse binding van te maken (Japan is wel een rode draad van dit bericht aan het worden).
De gekleurde ornamentvoorbeelden komen steeds in tweevoud. Zo kunnen ze bijvoorbeeld als schutblad dienst doen. Maar misschien heeft het boek nog veel, veel meer ideeen dus eerst maar eens uitgebreid bij stilstaan.
In Leiden ben ik naast de BoekAmbachtBeurs ook nog naar het Rijksmuseum
van Oudheden en het Japanmuseum (!) geweest.
Dus daar gaan binnenkort nog foto’s van volgen.
Maar nu even de twee Catalogi.
Byblos, de plaats in Libanon waar een van de eerste grote, internationale havens was.
Een bijzondere catalogus in de beperkt oplage van 250 exemplaren over de tentoonstelling Waabi Sabi. Samengesteld door Annemarie Zethof. Japan museum, SieboldHuis.
Wabi Sabi is een Japanse levenshouding die je terug kunt vinden
in de foto’s van een reeks Japanse en Nederlandse fotografen.
Binnenkort meer.
Gisteravond was ik met mijn foto’s bezig
maar het lukte me niet dit bericht nog te maken.
De zaterdag begon prachtig in Leiden. De markt in opbouw, beneden op straat en het stadhuis in het herfstzonlicht. Op de achtergrond die echte ‘Hollandse wolken’. Het werd ook een hele goede beursdag. Op twitter heb ik in de ochtend, de tijd dat ik zelf bij het vouwen van de beursuitgave stond, een aantal berichten met een foto achtergelaten. Nu hier ook nog een paar.
Loop je langs het voormalige V&D-gebouw, hoek Aalmarkt – 2e Maarsmansteeg, dan zie je tegen de gevel ter hoogte van de eerste verdieping een reliëf van architect Van der Laan, Lachende mannen, vrouwen en kinderen, 1933. Reliëf in zandsteen.
De Pieterskerk is een mooie ruimte voor een beurs als de BoekAmbachtBeurs. Het stond minder vol als toen de beurs gecombineerd georganiseerd werd door Drukwerk in de marge en de Stichting Handboekbinden. Maar dat heeft tot gevolg dat de indeling logischer is, dat je niet in alle hoeken en gaten moet zijn, maar dat het een overzichtelijk geheel is met uitgebreide kansen voor een gesprek en toelichting op producten. Ook de catering heeft nu de plaats die nodig is voor een grote groep bezoekers. Op deze foto is de beurs nog in opbouw op zaterdagmorgen.
Dit is de beursuitgave.
Op de beurs liep ik tegen drie bijzondere stands (op alfabet):
– Atelier WON (Wonjin Lee)
Een Koreaanse vrouw die prachtig uniek papier gemaakt heeft om boeken in te binden;
– Mélanie Dusarse
Een Francaise die met was uniek papier maakt om een boek in te binden;
– Martinus Janssen
Een Duitse kunstenaar die nieuwe wegen zoekt met de prägnant.
Daarnaast heb ik Zaansch bord gekocht bij De Schoolmeester.
Binnenkort is hier meer over deze vondsten (en nog een paar andere) te zien.
Helaas niet meer in een gezamenlijke setting van Drukwerk in de Marge
met Stichting Handboekbinden.
Voor de margedukkers is er nu de BoekKunstBeurs.
In november houdt De Stichting Handboekbinden
de Boekambachtbeurs 2022.
Met als gevolg dat het beursbezoek dit jaat 2x zo duur is.
In het verleden 1 beurs, 1 weekend, 1 retour met de trein en
mooie margeboeken, papier en gereedschap.
Nu of kiezen of de NS onnodig spekken.
Het zal wel een bestuursego ding zijn (er wordt oerverdovend over gezwegen). De namen van voorheen de BoekKunstBeurs worden er niet beter op: BoekKunstBeurs & BoekAmbachtBeurs. Moeilijk je er een voorstelling bij te maken.
Argusvlinder 