Tagarchief: KB

Men heeft in Vriesland veel voetpaden, doch de boeren weeten er geen dan die om hun dorp zijn.

Posted on by

Vorige maand was ik in Den Haag.
Ik ging even langs de Nationale Bibliotheek.
Ik ervaar het gebouw als erg gesloten maar zelf beweren ze
dat ze heel open zijn. Dus ik probeer iedere keer weer te
zien waar ze dan zo open zijn.
Deze keer heb ik er koffie gedronken en heb de tentoonstelling
‘Op de kaart’ bezocht.
Vreemd genoeg heeft het Alard Pierson museum in Amsterdam,
gelijktijdig, een tentoonstelling met bijna dezelfde titel.
De twee tentoonstellingen kunnen niet meer van elkaar verschillen.
Zouden die mensen niet met elkaar spreken?
In Amsterdam is iedere vierkante centimeter benut om nog
een interessante kaart te tonen.
In Den Haag is de grote ruimte bezet door een paar eilanden
met een gelimiteerd aantal kaarten.
Op hun website kan ik niets over de tentoonstelling vinden.
Beide tentoonstellingen zijn de moeite waard om te bezoeken.

IMG_0725ReisverslagDoorDirkVanHagendorp1823

De schrijver van dit reisverslag is een heel interessant figuur. Zoek het maar eens op. Reisverslag door Dirk van Hagendorp, 1823. Dat touwtje als boekenlegger/leeslint trok meteen mijn aandacht.

IMG_0726ReisverslagDoorDirkVanHagendorp1823TXT

‘Men heeft in Vriesland veel voetpaden, doch de boeren weeten er geen dan die om hun dorp zijn. Men dient dus in alle dorpen naar de weg te vragen.’

IMG_0727VerslagVanZoektochtVanJohannesMonnaEnLeendertSpruitNaarMonomotapa1728

Nog een reisverslag in een mooi handschrift. Dat is te lezen lijkt me.

IMG_0727VerslagVanZoektochtVanJohannesMonnaEnLeendertSpruitNaarMonomotapa1728MooiHandschriftIMG_0728VerslagVanZoektochtVanJohannesMonnaEnLeendertSpruitNaarMonomotapa1728TXT

Het gaat over Afrika, meer precies Het Koninkrijk Mutapa. Monomotapa was een koninkrijk tussen de rivieren Zambezi en Limpopo in het tegenwoordige Zimbabwe en Mozambique. Het werd bevolkt door de Shona. Het betreft het verslag van de zoektocht van Johannes Monna en Leendert Spruit naar Monomotapa, 1728.

IMG_0729VerslagVanZoektochtVanJohannesMonnaEnLeendertSpruitNaarMonomotapa1728

IMG_0730MakerOnbekendTinkirEnOmgeving15april1825

Dit is een heel andere kaart. Niet gemaakt door westerse kaartenmakers. Deze kaart betreft Indië, het district Selotiga op Java. Werkelijk een kunstwerk. Maker onbekend, Tinkir en omgeving, 15 april 1825.

IMG_0731MakerOnbekendTinkirEnOmgeving15april1825TXT

De volgende foto’s zijn van een heel belangrijk stuk geschiedschrijving.
Een zeekaart van het WIC voor de handel in slaafgemaakten.
Maar het is ook een mooie kaart.

IMG_0732AJacobszWestIndischePaskaert1650WICZeekaartVoorHandelSlaafgemaaktenDetailIMG_0733AJacobszWestIndischePaskaert1650WICZeekaartVoorHandelSlaafgemaaktenDetailIMG_0734AJacobszWestIndischePaskaert1650WICZeekaartVoorHandelSlaafgemaaktenDetailIMG_0735AJacobszWestIndischePaskaert1650WICZeekaartVoorHandelSlaafgemaakten

A Jacobsz, West Indische Paskaert, 1650. WIC zeekaart voor de handel in slaafgemaakten.

IMG_0737MrFlorisBalthasarKaartboekHoogheemraadschappenRijnlandDelflandSchieland1611IMG_0738MrFlorisBalthasarKaartboekHoogheemraadschappenRijnlandDelflandSchieland1611TXT

Mr. Floris Balthasar, Kaartboek Hoogheemraadschappen Rijnland, Delfland en Schieland, 1611.

IMG_0739OliviaEttemaMuurbloemenMixedMediaGeinspireerdopFloraBatave1800-1934

Olivia Ettema, Muurbloemen, Mixed media, geinspireerd door de Flora Batava, 1800 – 1934.

Ridderroman van de Nassaus

Posted on by

In eerdere berichten kwamen twee boeken van de Nassaus
aan bod. Maar het derde liet ik hier nog niet zien.
Het is nog wel een spannende ridderroman.

IMG_0566RudolfVonEmsCa1200Ca1252WilhelmVonOrlensKopiistAtelierDieboldLauberBinderEersteStadhouderlijkeBinderijDenHaagCa1448-1455

Dit is het derde boek, inbruikleen van de KB, dat te zien is in de tentoonstelling in het Stedelijk Museum Breda. De tekst is tussen ongeveer 1200 en 1252 geschreven door Rudolf von Ems. De titel van het boek is Wilhelm von Orlens. Dit exemplaar is handgeschreven en komt uit Atelier Diebold Lauber. Het boek dat we hier zien is ingebonden door de Eerste Stadhouderlijke Binderij in Den Haag tussen circa 1448 – 1455.

IMG_0566RudolfVonEmsCa1200Ca1252WilhelmVonOrlensKopiistAtelierDieboldLauberBinderEersteStadhouderlijkeBinderijDenHaagCa1448-1455 Detail

Het Atelier Diebold Lauber was een hele onderneming met vaste schrijvers en illustratoren. Kijk maar eens op internet. Er zijn meerdere Duitstalige websites die de activiteiten en de handschriften beschrijven die we nu nog kennen.

IMG_0566RudolfVonEmsCa1200Ca1252WilhelmVonOrlensKopiistAtelierDieboldLauberBinderEersteStadhouderlijkeBinderijDenHaagCa1448-1455

De afbeelding heet trouwens: ‘Wilhelm von Orlens has a conversation with Princess Amelie’.

Korte samenvatting van het boek:

Wilhelm von Orlens
Dit handschrift was van Cimburga van Baden. Zij trouwde in 1468 met Engelbrecht II van Nassau. Als Engelbrecht voor zaken naar Brussel moet of op veldtocht is, zorgt Cimburga voor het Kasteel. En ze leest, vooral ridderromans zoals dezeover de Franse ridder Wilhelm van Orlen (Orleans). Wilhelm wordt verliefd op de Engelse koningsdochter Amelie, maar zij moet trouwen met een andere edelman. Ze vluchten samen en worden allebei gevangengenomen.

DSC07217RudolfVonEmsCa1200Ca1252WilhelmVonOrlensKopiistAtelierDieboldLauberBinderEersteStadhouderlijkeBinderijDenHaagCa1448-1455

Eerdere eigenaren: Catharina van Baden; Zimborg (Cimburga) van Baden; graven van Nassau; prinsen van Oranje-Nassau; Willem IV prins van Oranje en Nassau (1711-1751); Willem V prins van Oranje en Nassau (1748-1806); Stadhouderlijke Bibliotheek, ‘s-Gravenhage; Cleef, P. van, en D. Monnier (veiling, 1749).

De Nassaus van Breda

Posted on by

DSC07212GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23

Op de tentoonstelling ‘De Nassaus van Breda’ in het Stedelijk Museum Breda zijn een heleboel zaken te zien. Veel heeft te maken met bijvoorbeeld de list met het Turfschip. Maar er zijn ook drie boeken te zien, in bruikleen van de Nationale Bibliotheek. Drie boeken gekocht door Hendrik III van Nassau. Dit bericht gaat over het tweede boek. Guiart des Moulins is de schrijver. De informatie op internet over hem is beperkt en niet in het Nederlands. Maar Hendrik III zal het Frans wel machtig geweest zijn. Deze bijbel bevat illustraties en daarvoor wordt gewezen naar twee namen: Fauvel Meester en de Meester van Parijs. Over deze noodnamen is ook niet veel te vinden. Zo lees ik bijvoorbeeld dat achter de Meester van Parijs misschien wel drie handen zitten. De titel van het boek is Bible Historiale Complétée (Volledige Historiebijbel). Gemaakt circa 1320 – 1340. Leer en perkament. KB 71 A 23.

DSC07213GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23DSC07214GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23DSC07215GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23

Het leeuwtje (?) helemaal onder in is schattig.

DSC07216GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23IMG_0568GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23 01IMG_0568GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétée(VolledigeHistoriebijbel)Ca1320-1340LeerPerkamentKB71A23 02

Ik ben natuurlijk ook even gaan kijken op de website van de KB.
Daar staat onder andere een lijst met eerdere eigenaren:

Louis de Luxembourg; Filips van Kleef (1456-1528); Hendrik van Nassau III ; heer van Breda (1483-1538); prinsen van Oranje-Nassau; Willem IV prins van Oranje en Nassau (1711-1751); Willem V prins van Oranje en Nassau (1748-1806); Stadhouderlijke Bibliotheek, ‘s-Gravenhage; Cleef, P. van en D. Monnier (auctie, 1749); Parijs, Bibliothèque Nationale.

Dan ben je in ieder geval in goed gezelschap.
Dan volgt een beschrijving van het boek:

Het openingblad ontbreekt voor fol. 1,
De tekst van de tweede helft van de Bible Historiale Completée (te beginnen bij Ecclesiastes) ontbreekt
Datering band: 1755-1760
Geradeerde wapens van Waleran of Jean de Luxembourg (fol. 73v, 79r, 83r, 103r, 117v, 125r, 134v, 136v, 151r, 164r, 183v, 203v, 204v, 216r, 220v, 221v, 228r, 232v, 240v, 246r, 249v, 276r) en van Jean de Luxembourg (fol. 47r, 88r, 143r, 184r, 239r, 287r); fol. 287v: handtekening Filips van Kleef
51 miniaturen, 1 pentekening, 8 gehistorieerde initialen, gedecoreerde initialen, randversiering

SamsonDoodDeLeewMetBloteHanden

De afbeelding verbeeldt een verhaal uit het bijbelboek Rechteren: Samson doodt de leeuw met blote handen. Volgens mij vinden de toeschouwers het ook niet alles. Deze afbeelding komt van de website van de KB. Folio 131R, kolomminiatuur.

De andere miniatuur die in de tekst bij het tentoon
gestelde boek genoemd wordt is met David en Goliath.
Op de tentoonstelling is die niet te zien, het is niet mogelijk
om meer dan twee pagina’s tegelijk te tonen op een tentoonstelling.
Op internet is die snel gevonden.

GuiartDesMoulinsFauvelMeesterMeesterVanParijsBibleHistorialeComplétéeDavidAndGoliathDavidKillsGoliathWithAStoneFromhisSlingFolio144vColumnMiniature

Guiart des Moulins, Fauvel Meester, Meester van Parijs, Bible Historiale Complétée, David and Goliath: David kills Goliath with a stone from his sling (David doodt Goliath met een steen uit zijn slinger). Folio 144v, kolomminiatuur. Grappig dat Goliath als een ridder in uitrusting gekleed is. David is maar een herder met de kudde achter zich.

De Nassaus van Breda

Posted on by

Het Stedelijk Museum Breda is verbouwd en heeft een nieuwe
vaste tentoonstelling met de naam ‘De Nassaus van Breda’.
Daar hing ik naar kijken omdat het nieuw is (de vorige tentoonstelling
heb ik ok gezien) en omdat er boeken in bruikleen zijn
van de KB (Koninklijke Bibliotheek).
Drie boeken om precies te zijn.

Ik zette ze op de foto en deel het eerste hier.

DSC07206RaoulLefévreRecueilDesHistoiresDeTroyesVerzamelingGeschiedenissenVanTrojeCa1470LeerPapierKB78D48

Boeken tonen in een tentoonstelling is ook een kunst. Vooral de belichting is ingewikkeld. Dit is geschreven door Raoul Lefévre, Recueil des histoires de Troyes (Verzameling geschiedenissen van Troje), circa 1470, leer en papier, KB 78 D48. Een heel toepasselijk boek voor een Nassau en Breda. Het Paard van Troje was de inspiratiebron voor het ‘Turfschip van Breda’.

DSC07207RaoulLefévreRecueilDesHistoiresDeTroyesVerzamelingGeschiedenissenVanTrojeCa1470LeerPapierKB78D48 01

Op de tentoonstelling ligt het boek open bij deze afbeelding. Even iets inzoomen.

DSC07207RaoulLefévreRecueilDesHistoiresDeTroyesVerzamelingGeschiedenissenVanTrojeCa1470LeerPapierKB78D48 02DSC07207RaoulLefévreRecueilDesHistoiresDeTroyesVerzamelingGeschiedenissenVanTrojeCa1470LeerPapierKB78D48 03DSC07208RaoulLefévreRecueilDesHistoiresDeTroyesVerzamelingGeschiedenissenVanTrojeCa1470LeerPapierKB78D48TXTIMG_0567RaoulLefévreRecueilDesHistoiresDeTroyesVerzamelingGeschiedenissenVanTrojeCa1470LeerPapierKB78D48

Dit riep bij mij 2 vragen op:
= op welke afbeelding ligt het boek nu open
= is er ook een afbeelding met het Paard van Troje.

Ik ben gaan kijken op de website van de KB.
Ik ging zoeken, leek als ik ben, met ‘KB 78 D48’

Dat leverde enorm veel zoekresultaten op.
De zoekmachine op de startpagina begint te zoeken met ‘KB’,
zo lijkt het.
Toen zocht ik met ’78 D48′
Het 7de resultaat is dan een set boeken met dezelfde titel.
Het is een ander boek. Een topstuk van de KB.
De set van 3 boeken heeft 48 houtsneden en is gedrukt
in 1486.

PaardVanTroje

De website toont al wel snel Het Paard.

Maar terug naar het boek dat nu in Breda is.
Zou dat gedigitaliseerd zijn?

Ik kom bij de catalogus.
Ik zoek op ‘Raoul Lefévre’. Dat levert niets op.
Ik zoek op ‘Recueil des histoires de Troyes’. 4 resultaten.
Ywee redelijk recente publicaties en éém uit ’24 dec. 1485 en 24 juli 1486′
en één uit circa 1470.
Daar ben ik naar op zoek. Hendrik III was een van de eigenaren en
er staat 62 miniaturen in en 1 penwerkinitiaal.

Er zijn afbeeldingen online!
De afbeelding hierboven is denk ik:
‘Paris sets from Troy; the abduction of Helen’, Fol. 169v.
‘Parijs vertrekt naar Troie’ en de ‘Ontvoering van Helena’.

Kortom de eerste vraag over de afbeelding is beantwoord.
Waarom het boek op de tentoonstelling op die pagina open
ligt blijft interessant.
Tweede vraag naar het paard blijft nog onduidelijk.
Er zijn afbeeldingen met een paard, maar een houten paard???

Op zoek naar Van Santen

Posted on by

Afgelopen zondag was ik ook op zoek naar Van Santen
in Amsterdam. Dirk Jansz. van Santen (1637–1708) om precies te zijn.
Bij de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam
is er een tentoonstelling over const- en caertafsetters.

photo DSC_7889AfsettersEnMeester-afsettersDeKunstVanHetKleurenTruusjeGoedings.jpg

Afsetters en meester-afsetters. De kunst van het kleuren door Truusje Goedings.

Afsetters zijn mensen die boeken nadat ze gedrukt en samengebonden waren,
net als boekbinders, de boeken nog een bijzondere behandeling
konden geven. Om je boek nog meer tot een statussymbool te maken
of gewoon voor het genot van een mooi boek.

Kon een boekbinder je boek van een mooie leren kaft voorzien,
misschien wel met je naam in goud op de voorkant van het boek,
de afsetter kleurde voor je het frontispiece, of al de houtdruk
afbeeldingen in je boek tot het toevoegen van kaarten
en afbeeldingen aan het boek aan toe.

photo DSC_7890DeBoekenwereldDeKunstVanHetInkleuren.jpg

De boekenwereld een uitgave van Vantitlt en Bijzondere Collecties van de UvA.

Deze ambachtslieden werkten meestal anoniem maar Van Santen
werkte voor lange tijd voor de rijke katholieke advocaat Laurens van der Hem.
Voor deze advocaat gaf Van Santen kleur aan de uitgave die we
vandaag de dag ‘Atlas Blaeu – Van der Hem’ noemen.
Een atlas in 46 delen die in 2004 werd opgenomen op de
Werelderfgoedlijst.
De atlas is te zien in de Österreichische Nationalbibliothek te Wenen.
Ook de koopman Dirk van der Hagen en bijvoorbeeld Burgemeester
van Amsterdam Nicolaes Witsen waren klanten van Van Santen.

Voor mij zijn er afgelopen zondag weer meerdere werelden open gegaan.
Het was een geweldige ervaring om zoveel, meer dan prachtige boeken
in allerlei formaten bij elkaar te kunnen zien.
Als afsluiting een deel van een atlas. De kaart van Peking.

photo WP_20151122_019JoanBlaeuKaartVanDeProvinciePekingAfgezetEnMetGoudGehoogdDoorDirkJanszVanSantenAtlasVanDerHagenDeel4KBDenHaagC1690.jpg

Joan Blaeu, Kaart van de provincie Peking. Afgezet en met goud gehoogd door Dirk Jansz. van Santen, Atlas van der Hagen, deel 4, KB Den Haag, circa 1690.