Gelezen

Dit leuke boekje heb ik net uit: geschreven door Garrelt Verhoeven.
‘De vreemde zaak van het quasi-onvindbare Elzeviertje – Een
bibliografische cold case’.
Een soort van detective die zich afspeelt in de wereld
van boekverzamelaars. Heel erge verzamelaars: bibliofielen.
Gelukkig voel ik me door die term ‘bibliofiel’ niet
aangesproken maar een inkijkje in hun wereld is vermakelijk en
interessant.

De Elzeviers waren een legendarisch uitgeversfirma. Ze waren
vooral bekend om hun zeer mooie drukwerk.
Een van hun zeer zeldzame uitgaves is een boek van
Thomas A Kempis: ‘Over de navolging van Christus’, in het
Latijn iets als ‘Imitatione Christi’.

Voor een bibliofiel is deze beschrijving veel te oppervlakkig.
Dan wil je weten in welk jaar het boek gedrukt is, hoe de
boekbinder het papier moest vouwen om de gedrukte tekst
op een goede manier leesbaar te maken, of het exemplaar dat
je in je handen hebt wel compleet is. Kortom wat de
‘vingerafdruk’ van het boek is.
Dit opstellen van de ‘vingerafdruk’ heet bibliogafie.
Welkom in de wereld van Garrelt Verhoeven.

IMG_2028GarreltVerhoevenDeVreemdeZaakVanHetQuasi-OnvindbareElzeviertjeEenBibliografischeColdCase

Garrelt Verhoeven, De vreemde zaak van het quasi-onvindbare Elzeviertje – Een bibliografische cold case.


Wikipedia:

Thomas a Kempis (eigenlijk Thomas van Kempen of Thomas Hemerken of Haemerken, letterlijk “hamertje”; Kempen in Keur-Keulen, ca. 1380 – Zwolle, 25 juli 1471) was een middeleeuws augustijner kanunnik, kopiist, schrijver en mysticus. Hij was lid van de spirituele beweging van de Moderne Devotie en een volgeling van Geert Grote en Florens Radewijns, de stichters van de congregatie der Broeders des Gemenen Levens.

Zijn bekendste en nog altijd beroemde werk is Over de navolging van Christus (De imitatione Christi), de verzamelnaam voor vier traktaten, waarvan het oudste dateert uit 1424.

Het werk van Thomas a Kempis was in de Middeleeuwen populair.
Er zijn veel edities van, in allerlei formaten en in vele talen.
Ook Elzevier drukte in Nederland (vestigingen in Leiden, Amsterdam,
Den haag en Utrecht) verchillende versies.

De cold case betreft zetwerk uit de tweede helft van de 17e eeuw.
Veel later wordt daar één exemplaar van (her)ontdekt door Charles Motteley.
Die schrijft over zijn exemplaar en het is dat exemplaar dat
onderwerp is van de cold case.

IMG_2029OnvindbareElzeviertjeEenBibliografischeColdCaseMuseeDuLouvreBibliografischMuseumMotteley

Via Parijs (hierboven: La Bibliotheque Du Louvre en de mahoniehouten vitrinekasten met daarin La Collection Bibliographique Motteley), Brussel, Stockholm en nog een aantal andere plaatsen komen we in Deventer. Met iedere stad komen nieuwe feiten, neuwe visues en nieuwe reconstructies boven water.


IMG_2030GarreltVerhoevenDeVreemdeZaakVanHetQuasi-OnvindbareElzeviertjeEenBibliografischeColdCaseGeorgHartong

Dhr Georg Hartong speelt een sleutelrol in de cold case die uiteindelijk wordt opgelost. Voor wie het fijne wil weten kan maar beter het boekje lezen en er van genieten. Ik heb er intussen ook nog veel mee geleerd.


Oude boeken, nieuwe podia

‘Oude boeken, nieuwe podia – Liber amicorum voor Marieke van Delft’
is de titel van een pas verschenen boek.
Daar wil ik even bij stilstaan.

IMG_6175OudeBoekenNieuwePodiaLiberAmicorumVoorMariekeVanDelft

Met zo’n boekband, en ik doe er nu ook weer aan mee,
roep je wel een beetje een stoffig beeld op.
Na het lezen van het boek ken ik het verhaal over
deze vijf controversiële zestiende-eeuwse boeken
helaas nog niet.
Maar het boek is niet stoffig.
Vijftig, vaak sprankelende stukken met mooie illustraties
heb ik kunnen lezen en bekijken.

GheraertLeeuDialogusCreaturarumDatIsTwispraecDerCreaturen100VandenLeeuDieEenIagherWasDyalogusC

Een van de artikelen in het boek gaat over
een bestseller uit 1480 (!).
Een boek geschreven door Gheraert Leeu.
Meer dan 100 fabels met mensen en dieren en een
hele serie afbeeldingen (niet in iedere uitgave
en niet altijd (helemaal) ingekleurd).
Dit betreft de illustratie bij dialoog 100:
Vanden leeu die een iagher was, Dyalogus C.
De afbeeldingen die ik hier toon komen uit het boek
in het bezit van de Koninklijke Bibliotheek.
Verhaal en afbeeldingen zijn vrij toegankelijk
op de website van DBNL.

GheraertLeeuDialogusCreaturarumDatIsTwispraecDerCreaturen105VandenHaseDoctoerIndenRechtenDyalogusCv

Vanden hase doctoer inden rechten, Dyalogus Cv,

De onderwerpen die in Oude boeken, nieuwe podia aan
de orde komen beslaan allerlei onderwerpen.
Ik noem er een paar:
Natuurlijk gaan er artikelen over het STCN
(Short-Title Catalogue, Netherlands), een systematisch
overzicht van de boeken verschenen in Nederland tot 1800.
Marieke van Delft heeft een grote rol gespeeld bij het
ontstaan en de opbouw van dit overzicht.
Ook gaat een aantal artikelen over het gebruik
van internet in relatie tot het oude boek.

GheraertLeeuDialogusCreaturarumDatIsTwispraecDerCreaturen112VandenEzelEndeDenOsseDyalogusHondertEndeTwalif

Vanden ezel ende den osse, Dyalogus hondert ende twalif.
(Beetje digitaal schoongemaakte door mij)

Maar er is meer:
= over het gebruik van Twitter door conservators
van de Koninklijke Bibliotheek;
= over Delpher;
= over arbeidsverhoudingen in drukkerijen;
= over perkamentmakers in de 17e eeuw;
= over teruggave van gestolen boeken na de Tweede Wereldoorlog;
= over het Archief (kastje) van Ledeboer;
= over de productie van een (toeristische) stadskaart;
= over e-boeken;
= over de boekenkast die Bijbel heet;
= over schutbladen;

GheraertLeeuDialogusCreaturarumDatIsTwispraecDerCreaturen120VanVeelBeestenBiEenVergadertDyalogusCxx

Van veel beesten bi een vergadert, Dyalogus Cxx.

Wacht, er is nog meer:
= over boeken op schilderijen;
= over geborduurde boekbanden;
= over een moordonderzoek in 1747;
= over elektronische muziek;
= over de overgang van ANWB-route informatie naar TomTom;
= over het actief inzetten van digitaliseren;
en nog veel meer.
IMG_6176OudeBoekenNieuwePodiaLiberAmicorumVoorMariekeVanDelft

Een prachtig boek.

Nog wat opmerkingen naar aanleiding van het boek:

Om een van de artikelen heb ik toch hard moeten lachten.
Het gaat om ‘On digitising access’ door Adriaan van der Wael.
Het artikel probeert uit te leggen dat het publiek
beschikbaar maken van teksten via het internet nog niet
meteen betekent dat iedereen de tekst ook correct zal
begrijpen.
Dat is helemaal waar en ‘leesbaarheid’ van de tekst
is daarbij erg belangrijk.
Dat de tekst van Van der Wael bijna de enige is in
het boek zonder illustraties of tekeningen ter verduidelijking
van de tekst, vond ik grappig.

Het enthousiasme van de schrijvers voor het internet wil
nog niet zeggen dat ze al gerealiseerd hebben wat voor een leek
als mezelf nodig is om de wereld van het Oude boek te
kunnen begrijpen.

Veel van de sites ontsluiten slechts metadata over boeken:
naam van de schrijver, plaats van het boek, titel, drukker,
maker van de afbeeldingen, materiaal van boekblok,
materiaal van boekband, taal, jaar van uitgave enz.

Zoek maar eens via Google naar ‘id00159670’.
Je vindt geen plaatje van dit beroemde (!) boek.
Zoek je op ‘twispraec der creaturen’ dan vind je
onder andere een artikel op de site van de KB met
een populaire toelichting op dit boek met, jawel,
1 illustratie.
Pas daarna vind je de site van DBNL, waar de
afbeeldingen van dit bericht vandaan komen.

De websites waar je info over oude boeken kunt
vinden zijn vaak niet geschikt voor mobiele devices.

Al met al is er nog een lange weg te gaan.
Neemt niet weg dat ik ‘Oude boeken , nieuwe podia’
met heel veel plezier gelezen heb.

Maar wat zou nou toch het verhaal zijn achter de
vijf controversiële zestiende-eeuwse boeken?

De laatste foto's van Delft

Niet voor altijd maar het zijn de laatste foto’s
van ons bezoek aan Delft van vorige week zaterdag.

De Oude Kerk staat erg scheef. Ergens lazen we dat de toren van de kerk 1.60 meter uit het lood staat.


Behalve kerken ben ik ook naar Museum Nusantara geweest.

Museum Nusantara heeft een kleine maar erg mooie
en heel gespecialiseerde collectie.
Op de website vond ik de volgende tekst:

Museum Nusantara, het Indonesixebmuseum in Delft,
sluit binnenkort zijn deuren voor het publiek.
De collectie zal eigendom blijven van de gemeente
en beschikbaar blijven voor presentaties in Het Prinsenhof
of in andere musea in binnen- en buitenland.

Er is een mooie collectie wajangpoppen.
Ik werd verrast door de poppen van bovenstaande foto.
De foto is slecht maar het was nogal donker in het museum.
Rechts is Willem van Oranje te zien en links zijn moordenaar.

Weer van de website:

De beroemde Indonesische dalang en poppenmaker
Ledjar Subroto heeft speciaal voor Museum Nusantara
een serie wayangpoppen over Willem van Oranje gemaakt.
Vanuit de eeuwenoude Javaanse
Wayang iconografie en filosofie
wordt het verhaal verteld van de moord
op de Vader des Vaderlands.
De poppenset, die kon worden aangekocht
dankzij de financixeble steun van Stichting Nusantara,
is te zien op de tentoonstelling.

De collectie die er te zien is,
is van hoge kwaliteit.
Hele mooie intrigerende werken.
De toelichting op de werken is beperkt.
Dat is jammer want daardoor begrijp je
als leek te weinig van wat er te zien is.


Wat te denken van deze voorwerpen. Het zijn voorwerpen om magische stoffen te bewaren. Maar dat boekje. Wat is dat? Ik heb geen idee. Het ‘boekje’ staat niet vermeld op de toelichting. Die mystieke tekens en dan die tekening.


De openliggende pagina. Ik herken een tekening met vier figuren en wat tekst.


De tekening. Vier figuren. Twee mens-achtige die als op een speelkaart tegenover elkaar zijn geplaatst. Dus de onderste staat voor de kijker op zijn kop. Dan links en rechts een soort duizendpoot met bovenaan de kop.


Dan de magische tekst. En zo zijn er heel veel stukken te zien in dit museum. Stukken die bij mij heel veel vragen opwierpen.


Cold case Willem van Oranje: drie kogels.

De VVV deelde een brief uit met daarin onder andere deze drie kogels.
Als een moderne detective of crime lab thriller
wordt de moord op Willem van Oranje onder de aandacht gebracht.
Vorig jaar ben ik nog uitgebreid in het Prinsenhof geweest
dus dit jaar even overgeslagen