Jaren geleden heb ik meegedaan aan een crowdfunding actie.
Een initiatief van Johan Oosterman ondersteund door de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Toen in maart 2015 ging het er om 25.000 euro bij elkaar te brengen.
Afgelopen vrijdag was een opening in het Museum Het Valkhof in Nijmegen
waar vanaf gisteren de tentoonstelling ‘Ik, Maria van Gelre’
bezocht kan worden waar een twintigtal bladen van het gebedenboek te zien zijn.
De organisatie van de tentoonstelling liet wel wat steken zo links en rechts vallen maar dat doet niets af van het prachtig boek en de unieke kans daar wat van te zien.
Ik begon de avond in Nijmegen met mosselen met Belgisch bier.
Het was kermis op het terrein naast het museum.
Er waren te veel mensen gevraagd voor de opening. Gevolg is dat ik Kysia Hekster net als anders op een televisie heb gezien. Ze gaf een luchtige introductie op de tentoonstelling.
Omdat het zo druk was werd een deel van de mensen gevraagd de tentoonstelling te beginnen bij het einde. Dus via deze nabootsing van Maria van Gelre. Dit is een soort re-enactment van een afbeelding uit het 1200 pagina’s tellende gebedenboek.
Dit is die pagina. Fol 19v, Gebedenboek Maria van Gelre, omstreeks 1400.
Aan het eind van de tentoonstelling zijn voorwerpen te zien die de cultuurhistorische context tonen waarbinnen dit gebedenboek tot stand kwam. De tentoonstelling begint meer met het persoonlijke leven en middenin de tentoonstelling zijn de bladen van het boek te zien. Dit is een Venster, 1270 – 1287, glas-in-lood, Darmstadt, Hessisches Landesmuseum.
Er lagen meerdere prachtige oorkondes (Verbondsbrieven) uit de tijd van Maria van Gelre. De politieke situatie was complex in die tijd met veel kleine ‘landjes’ of invloedssferen in wat nu Nederland, België, Duitsland en Frankrijk is.
Er zijn andere gebedenboeken te zien en illustraties als dit hier: Aanbidding van de herders, verluchter is uit de werkplaats van de Passiemeester en Temporalemeester van Maria van Gelre, Noordelijke Nederlanden, omstreeks 1420, perkament.
De term ‘Temporalemeester’ ben ik niet eerder tegengekomen.
Op internet geen hits.
Dus ik hoop dat de catalogus meer verheldering gaat verschaffen.
Het gaat er in ieder geval om dat het onderzoek naar wie de diverse
schilderingen voor hun rekening hebben genomen niet één handschrift/stijl
betreft maar dat men meerdere makers kan aanwijzen zonder hun
echte naam te kennen: De Passiemeester en de Temporalemeester.
Deze foto geeft een beeld van hoe de bladen uit het gebedenboek worden gepresenteerd op de tentoonstelling. Het blad dat je hier ziet heeft een afbeelding van het Laatste Avondmaal. Fol 85v.
Zo’n oud handschrift bevat naast de ‘Officiële’ afbeeldingen en randversieringen ook kleine figuurtjes ter vermaak van de lezer. Hier zie je een Draakje met zwemvliezen. Fol 420r, circa 1415.
Dit is de pagina met de dramatische Bekering van Paulus. Gebedenboek Maria van Gelre, fol 161r, circa 1415. Met rechts in de marge een extra figuurtje.
Hoofd van een engel, Bourges, omstreeks 1400, kalksteen.
Misschien wel het mooiste voorwerp op de tentoonstelling: Tekening van een hoofs gezelschap, Gelre (?), omstreeks 1415 – 1420, zilverstift op perkament. Uppsala Universiteitsbibliotheek.
Op de volgende website staat iets over de tekening
(http://www.hetwoudderverwachting.nl/hofmakerij-in-gelre.html):
Met de fluit richting jonkvrouw wijzend maakt de jonker haar het hof en slaat zijn ogen neer. Haar chaperon staart naar de fluit. Zij streelt het hondje, symbool voor trouw. De dame, die zwanger oogt, keert glimlachend het hoofd af. De tekening wordt qua inhoud en stijl met het Hof van Gelre en de Gebroeders gerelateerd, datering en aankleding kloppen. Coll. UB Uppsala.
De catalogus geeft een heel andere uitleg aan de tekening:
een allegorie op liefdestrouw versus begeerte.
Bij de tentoonstelling komt een kloeke catalogus. Dus er is de komende weken en maanden weer heel wat te lezen. Maar eerst gaan kijken!
