De zwart/witte das

Al een aantal jaren geleden hoorde ik van het idee
het beste van Godfried Bomans – de essays –
in een bundel uit te brengen.
Vermoedelijk van het Joost Prinsen zelf die er over
sprak bij de Taalstaat.

Prinsen ging door al het werk van Bomans dat niet als
boek verschenen was. Dat waren veel korte en langere
artikelen over allerlei onderwerpen. Sommigen actueel,
dan weer beschouwend.

Het resultaat staat in:
Godfried Bomans: In alle ernst – De keuze van Joost Prinsen

GodfriedBomansInAlleErnstDeKeuzeVanJoostPrinsen


In de inleiding van deze bundel vertelt Prinsen
de ontstaansgeschiedenis.
Eerlijk gezegd heb ik niet veel van Bomans gelezen.
Natuurlijk: Erik.

Bijna verplicht, op de middelbase school, las ik Erik.

Erik of het klein insectenboek van Godfried Bomans.
Voor het eerst verschenen in 1941.

Maar nu ik net Alice in Wonderland voor het eerst heb gelezen
kijk ik toch weer anders tegen Erik aan: misschien nog
eens lezen.

Terug naar de bundel.
Als je de verhalen leest hoor je, zonder veel moeite, de typische
stem van Bomans, die je het verhaal vertelt.
Scherp is zijn logica, haarscherp.
Overal schijnt zijn onderkoelde humor tussen de letters heen.

Dan dat laatste verhaal (De man met de zwarte das).
Ik had het al meerdere keren gelezen.
Ook na deze keer lezen blijft het me onduidelijk wat Bomans
wil zeggen:
= kijk eens hoe zielig is ben?
= is het ‘gewoon’ een mogelijke verwerking van een moeilijke
relatie met zijn vader?

Bomans was te scherp in de analyse om een verhaal met de
strekking ‘kijk mij eens zielig’ te schrijven.
Dat Bomans dacht dat zijn vader een regent was, zou aan
het eind van de jaren ’60 niet moeilijk te verkopen zijn.
Daar was zo’n verhaal niet voor nodig.

‘De man met de zwarte das’ blijft ongemeen hard.
Misschien wel onnodig hard, on-Bomans hard.
Daarom is dit een van de weinige verhalen in de Nederlandse
literatuur dat blijft achtervolgen: aantrekken en afstoten.
Wat is hier de boodschap?

Shah Shuja’s adventures in Wonderland

Soms is de realiteit nog meer bizar dan de fantasie.

Een tijdje terug las ik het boek van Lewis Carroll
Alice’s Adventures in Wonderland in een uitgave van
van Stencilwerck.

IMG_6486StencilwerckLewisCarrollAliceSAdventuresInWonderland


Min of meer tegelijk lees ik Return of a King.
Een boek van William Dalrymple over Afghanistan.
Heel actueel!

IMG_5861WilliamDalrympleReturnOfAKingTheBattleForAfghanistan


Dan lees je dit:

Chapter eight: The Queen’s croquet ground

At this moment Five, who had been anxiously looking across the garden, called out ‘The Queen! The Queen!’ ………. There was a sound of many footsteps, and Alice looked round, eager to see the Queen.
First came then soldiers carrying clubs; these were all shaped like the three gardeners, oblong and flat, with their hands and feet at the corners: next the ten courtiers; these were ornamented all over with diamonds, and walked two and two, as the soldiers did. After these came the royal children, there were ten of them, and the little dears came jumping merrily along hand in hand, in couples: they were all ornamented with hearts. Next came the guests, mostly Kings and Queens, and among them Alice recognized the White Rabbit: it was talking in a hurried nervous manner, smiling at everything that was said, and went by without noticing her. Then followed the Knave of Hearts, carrying the King’s crown on a crimson velvet cushion; and, last of all this grand procession, came THE KING AND QUEEN OF HEARTS.
….
‘How should I know?’ said Alice, surprised at her own courage. ‘It’s no business of mine.’
The Queen turned crimson with furry, and, after glaring at her for a moment like a wild beast, screamed ‘Off with her head! Off–‘
‘Nonsense!’ said Alice, very loudly and decidedly, and the queen was silent.
The King laid his hand upon her arm, and timidly said ‘Consider, my dear: she’s only a child!’
The Queen turned angrily away from him , and said to the Knave ‘Turn them over!’
The Knave did so, very carefully, with one foot.
‘Get up!’ said the Queen, in a shrill, loud voice, and the three gardeners instantly jumped up, and began bowing to the King, the Queen, the royal children and everybody else.
‘Leave off that!’ screamed the Queen. ‘You make me giddy.’ And then, turning to the rose-tree, she went on, ‘What have you been doing here?’
‘May it please you Majesty,’ said Two, in a very humble tone, going gown on one knee as he spoke, ‘we were trying–‘
‘I see!’ said the Queen, who had meanwhile been examining the roses. ‘Off with their heads!’ and the procession moved on, three of the soldiers remaining behind to execute the unfortunate gardeners, who ran to Alice for protection.

Fragment van pagina 67 en 68 van
Alice’s Adventures in Wonderland.

Een verhaal voor kinderen met speelkaarten die
een hofhouding spelen.
De hartenboer (Knave of Hearts) is de lakei.
Iedereen kent zijn plaats en probeert ieder
incident te vermijden omdat de Hartenvrouw direct
over gaat tot het onthoofden van de volgelingen.
Verder in het verhaal blijkt dat niet iedereen
ook daadwerkelijk onthoofd wordt want anders
zou er snel weinig overblijven van de vreemde hofhouding.

De hofhouding van Shah Shuja overtrof dit sprookje
als je het volgende fragment over de gevluchte koning
van Afghanistan mag geloven.

A bizarre durbar assembled around the deposed Shah. The head of Shuja’s household was Mullah Shakur Ishaqzai – ‘a short, fat person’, wrote Harlan, ‘[whose] rotundity…was adequately finished by the huge turban characteristic of his class, encased in voluminous outline by a profusion of long thick hair which fell upon his shoulders in heavy sable silvered curls’. The curls were there for a purpose: to hide the absence of his ears, which had been removed at Shuja’s orders as a punishment for an earlier failure of courage on the field of battle. But the mullah was in good company, at least according to Harlan, who claimed that Shuja had developed the habit of removing pieces of his household’s anatomy whenever they failed to perform: many of the ears, tongues, noses and genitals of Shuja’s servants had been forfeited at different points resulting in ‘an earless assemblage of mutes and eunuchs in the ex-king’s service’.

Pagina 46 – 47 van Return of a King door
William Dalrymple.

De afgezette koning van Afghanistan, die verschillende
pogingen zou ondernemen zijn troon terug te winnen,
Shah Shuja Durrani, leefde buiten Afghanistan met
een soort van koninklijke hofhouding.
Die hofhouding kon hij zich onder andere veroorloven
door een jaarlijkse toelage vanuit London.
De Amerikaanse avonturier Dr. Josiah Harlan beschreef
die hofhouding en William Dalrymple haalt dit hierboven
aan: een verhaal van bedienden die een deel van hun
anatomie moeten missen omdat ze hun werk, volgens
Shah Shuja, niet goed uitvoerden.

Kinder-Kompas

Vanmiddag weer verder gegaan met het verwijderen van de nietjes
uit de exemplaren van Kinder-Kompas die ik heb.

IMG_0304Nietjes

Tegelijk noteer ik de titels van alle verhalen, de schrijver, de illustrator en andere bijzonderheden. Vandaag waren de twee delen aan de beurt waarvan ik het jaar en de maand ken: juni 1937 en januari 1938.


De verhalen zijn voor kinderen tussen de 5 en 10 jaar.
Maar sommige verhaaltjes zouden wij vandaag de dag flauw noemen.
Ook het tekenwerk geeft soms een heel hoed tijdsbeeld.
Een verhaaltje dat ik vandaag las is een soort combinatie
van Alice in Wonderland en Margootje van Wim Sonneveld:
Annemietje van het ei.

KinderKompasNettyKerkhoven-HeyligersAnnemietjeVanTEi

Netty Kerkhoven-Heyligers: Annemietje van het ei.


De tekeningen vond ik zo leuk.
Daarom heb ik die digitaal een beetje verbeterd en
de tekst is uitgeschreven.


Annemietje van het Ei,
Werkelijk, zo heette zij;
En haar rokjes, alle acht,
Waren lekker warm en zacht.

Maar eens op een goede morgen,
Toen ze voor haar ei moest zorgen,
Kreeg ze plots een kippekuur
En ging uit op Avontuur.

KinderKompasNettyKerkhoven-HeyligersAnnemietjeVanTEi01R

Ze begon met een bezoek
Aan het schaaltje lekk’re koek.
En een alleraardigst sneetje
Gaf haar van zichzelf een beetje.

KinderKompasNettyKerkhoven-HeyligersAnnemietjeVanTEi02R

De kaas, die zo gevangen lag,
Zei ze liefjes goedendag.
daarna liep ze op een draf
Op de pot met honing af.

Maar die zei: “Loop jij maar rond,
“Snoepen, dat is ongezond!
“En je eitje wordt maar koud,
“Foei, ik vind je vrees’lijk stout!”

Annemie liep nijdig door,
Riep: “je bent een mispunt hoor,
“En je honing is te zoet,
“‘k Houd niet van dat nare goed!”

Maar toen schreeuwde de kadetten:
“Jij moet op je woorden letten!”
En ze holden één voor één
Achter Annemietje heen.

KinderKompasNettyKerkhoven-HeyligersAnnemietjeVanTEi03R

Jaagden haar de tafel rond,
Tot waar ’t eierdopje stond.
Zeiden toen: “Daar is je plaats,
“Houd maar op met al je praats!”

KinderKompasNettyKerkhoven-HeyligersAnnemietjeVanTEi04R

Annemietje, erg verschrokken,
Borg weer ’t eitje in haar rokken.
En ze was maar net op tijd,
Toen kwam Jantje voor ’t ontbijt.

Maar die kreeg een steenkoud ei,
En keek helemaal niet blij!

KinderKompasNettyKerkhoven-HeyligersAnnemietjeVanTEi05R

Netty Kerkhoven-Heyligers.