Dit is het eerste voorbeeld dat we bekeken. Flora Batava, Mannetjesereprijs of Veronica Officinalis (Latijnse naam). Het werkte een beetje als volgt. Mensen in het land vonden een interessante plant en stuurde die op naar de redacteur. Die beoordeelde dan de opgestuurde plant, gaf een tekenaar de opdracht de plant na te tekenen, zocht intussen de gegevens bij elkaar over de plant, bekeek de eerste versie van de tekening, gaf eventueel aanwijzingen voor verbeteringen en dan als de plaat goed was ging het geheel naar de drukker.

Dat is in hoofdlijnen zo.
Maar dat roept nog wel een paar vragen op die nog niet
beantwoord zijn voor mij.
Hoe wisten mensen dat ze planten konden insturen?
Hoe stuur je in 1800 een plant op zodat die nog goed
genoeg is bij aankomst om hem te tekenen?

Hier zie je hoe informatie werd verzameld en vastgelegd over de plant. Hier waar de planten vandaan komen. Hier bijvoorbeeld dat de plant is ingeleverd door Favrod en dat die hem vond in een bosje bij Amersfoort.

Blijkbaar was er ook niet echt een programma, zo van: weegbree is aan de
beurt in week 27 dan moeten de inzendingen in week 20 binnen zijn
zodat we genoeg tijd hebben voor het verzamelen van gegevens en het
tekenen, corrigeren en drukken (maken van kopergravures) van de plaat.
Mijn voorbeeld is een totaal verzinsel maar als je de ambitie hebt
alle planten van Nederland in beeld te brengen hoe organiseer je dat dan?

Hier informatie over het gebruik. Blijkbaar werd een aftreksel van deze plant ‘Europese thee’ genoemd en Linnaeus geeft aan dat ook in Zweden een aftreksel van de plant als thee wordt gedronken. Dit brengt ons bij Linnaeus.

Toen Linnaeus in Nederland verbleef zorgde Nederlandse sponsors er voor dat de eerste versie van zijn Systema Naturae werd uitgebracht. Een exemplaar van deze versie van 1735 is ook in het bezit van de Artis bibliotheek. Linnaeus bracht structuur aan in de natuur (zoveel als hij kon) en plaatste bijvoorbeeld de walvis bij de vissen. Had een aparte groep van nog nader in te delen dieren: paradox. Deelde ook de mens in als onderdeel van de natuur, namelijk als zoogdier. Geen onbelangrijke stappen. Caroli Linnaei, Systema Naturae, 1735, Theodorum Haak, Joannis Wilhelmi de Groot.

Een versie van dit boek is ook te vinden op internet.

Eerst moest ik denken aan het radioprogramma ‘Vroege vogels’. Het vraagt aan de luisteraars speciale waarnemingen of zelfs geluidsfragmenten op te sturen. Die informatie gebruikt men dan in hun programma’s. Dan gebruik je het verloop van de seizoenen als een leidraad. Maar ja: radio, vaste groep luisteraars en geen ambitie om compleet te zijn. Hoe doe je dat in 1800. Bij ideeen: ik hoor ze graag. Flora Batava, de plant heet ‘Mannetjesereprijs’ of Veronica Officinalis. Dat de namen van planten en dieren in het Latijn altijd uit twee delen bestaan danken we ook aan Linnaeus.

De plant werd in zijn geheel afgebeeld, inclusief de wortels maar daarnaast ook de zaden, knoppen en de bloemen.

Die platen zijn een voor een al kunstwerken op zich zelf.

Hier nog even de paradox-groep. Gaandeweg zullen alle dieren in deze groep of ingedeeld worden of naar het rijk der fabelen worden verwezen. Hier zie je bijvoorbeeld de pelikaan, de eenhoorn (monoceros), phoenix en de draak nog in het rijtje van Linnaeus staan.

Als laatste voor vandaag nogmaals de beschrijving.

Als de plaats in de wetenschap en de prestaties van Linnaeus
niet direct duidelijk zijn dan kun je op Wikipedia je
geheugen goed verversen.

Via de website van Plantaardigheden is de Flora Batava
helemaal te zien en lezen.