Verstopt in het museum: De wereld van De Nerée

Onlangs bezocht ik in Dordrecht een intrigerende tentoonstelling met
werk van Carel de Nerée tot Babberich.
De naam zei me niets, maar gelukkig gold dat ook voor Femke
Hameetman. Zij is artistiek directeur van het Dordrechts Museum.

In een interview op NPO Radio 1 vertelde ze in april dat ze De Nerée
niet kende voordat ze aan dit project begon. Het geluidsfragment
is online nog steeds te beluisteren.

Waarom ging ik naar die tentoonstelling? Ik ken de kunstenaar niet,
het was een kleine tentoonstelling, geen evenement dat de
voorpagina’s haalt.

IMG_7394ArabeskenNummer65Juni2025


Mijn bezoek werd ingegeven door een artikel in ‘Arabesken’,
het tijdschrift van het Louis Couperus Genootschap.
Geen blad dat je overal ziet liggen, maar vaak boordevol interessante stukken
over Couperus, Den Haag en de wereld rond 1900.

‘Arabesken’ zijn sierlijke, vaak symmetrische decoratieve motieven die bestaan uit gestileerde bladeren, ranken, bloemen en soms geometrische patronen.
In literatuur een stijl die verwant is aan de beeldende betekenis van een arabesk: sierlijk, fragmentarisch, en vaak met een dromerige of symbolische inslag.

In de ‘Arabesken’ van juni vond ik drie artikelen die me
meteen opvielen:

IMG_7395ArabeskenSimonMulderChaitaliSenguptaBoekenZijnGeweldigeVerbindersPag32-33

Arabesken, Simon Mulder, Chaitali Sengupta: Boeken zijn geweldige verbinders, pagina 32 – 33.


= een interview met vertaalster Chaitali Sengupta. ‘Boeken zijn
geweldige verbinders’ Ze vertaalt werk van Couperus voor de Indiase markt!
= een in memoriam voor bibliofiel drukker Boris Rousseeuw. Zijn druk van
‘Orchidee tussen de aardappels. Louis Couperus bespot in woord en beeld’
staat ook in mijn boekenkast
= een verslag van de openingsbijeenkomst van de tentoonstelling
‘Anders dan de anderen’ door Simon Mulder, waarin de link tussen De Nerée
en Couperus wordt gelegd.

IMG_7396ArabeskenEvertPaulVeltkampInMemoriamBibliofielDrukkerBorisRousseeuwPag46-47

Arabesken, Evert Paul Veltkamp, In memoriam bibliofiel drukker Boris Rousseeuw, pagina 46 – 47.


Dat én het feit dat Dordrecht vanuit Breda in slechts 30 minuten bereikbaar is,
maakten het een ideale bestemming voor een zondagmiddag.

IMG_7397ArabeskenSimonMulderLouisCouperusInHetMuseumPag52

Arabesken, Simon Mulder, Louis Couperus in het museum, pagina 52.


Van het station loop je al snel via de Gebroeders de Witt naar
de Groothoofdpoort in de haven. Een prachtige wandeling
door een belangrijke 17e-eeuwse stad met prachtige
panden en mooie verhalen. Uitzicht op havens en groot water.

IMG_7398ArabeskenSimonMulderLouisCouperusInHetMuseumPag53

Arabesken, Simon Mulder, Louis Couperus in het museum, pagina 53.


Op de weg terug liep ik naar het Dordrecht Museum. Een groot
museum waar ik de afgelopen jaren bijvoorbeeld een
grote tentoonstelling over het werk van Aelbert Cuyp zag. De
beroemde zoon van Dordrecht.

Ik kan niet zeggen dat ik het museum als mijn broekzak ken
maar de indeling van de ruimte roept ook nu weer bij
mij vragen op.
De tentoonstelling ‘Anders dan de anderen’ is met 40 werken,
veel van klein formaat, geen grote tentoonstelling.
Zeker niet in de betekenis van ruimtebeslag.

Om de tentoonstelling te bereiken ga je naar boven, loop je
door een tentoonstelling ‘de Galatea kunstprijs’, de
familietentoonstelling ‘Ik zie, ik zie’ (volgens mij heel leuk
met tenminste één Karel Appel die kinderen zal aanspreken)
en schamp je langs het staartje van ‘De wereld van Johan de Wit’.

IMG_7347CarelDeBeréTotBabberichSerpentineDetail1901-1904

Carel de Nerée tot Babberich, Serpentine (detail), 1901 – 1904.


Als je dan de tentoonstelling van De Nerée binnenloopt
hangt de introductie tekst niet echt op een intuïtieve plaats
en sta je een beetje plompverloren in een grote zaal.

IMG_7361CarelDeBeréTotBabberichTweeVrouwnDetail1904

Carel de Nerée tot Babberich, Twee vrouwn (detail), 1904.


Twee kleinere tentoonstellingsruimtes zijn een beetje in de
hoeken weggestopt.
De afgelopen jaren waren heel moeilijk voor musea en de
financiering is en blijft steeds behelpen.
Maar als museumdirectie zou ik de plattegrond van het
museum toch eens goed tegen het licht houden.

IMG_7363CarelDeBeréTotBabberichDeBruidDetail1901

Carel de Nerée tot Babberich, De bruid (detail), 1901.


Misschien is mijn introductie geen verkooppraatje,
maar het is wel mijn ervaring.
De werken spraken me zeer aan, en daarom zal ik in volgende
berichten dieper ingaan op uiteenlopende aspecten van
het werk van Carel de Nerée.
Mijn foto’s zul je daarbij steeds tegenkomen.
Ik nodig je van harte uit om mee te lezen.

Schilder uit Dordrecht

Los van de manier waarop de tentoonstelling in elkaar is
gezet blijft Aelbert Cuyp een schilder die de moeite waard
is om te bekijken. Dus laten we eens een begin maken
met zijn verhaal en zijn omgeving.

DSC03617SchilderUitDordrecht

Het schilderen heeft hij van zijn vader, Jacob Gerritsz Cuyp. Die schilderde portretten en dat kon Aelbert ook maar hij kon meerdere genres aan: vee, bijbelse taferelen, ijsplezier, landschappen en interieurs.


DSC03612ReinierVanPersijnNaarJacobCuypTweeOssenSerieDiversaAnimaliaQuadrupedia1641

Al vroeg waren er volgelingen van hem en/of zijn familie. Hier het voorbeeld door Reinier van Persijn. Naar Jacob Cuyp: Twee ossen uit de Serie Diversa Animalia Quadrupedia, 1641.


DSC03615AelbertCuypDeBekeringVanSaulusCa16451646OlieverfOpPaneel

Bijbels voorbeeld. Aelbert Cuyp, De bekering van Saulus, circa 1645 – -1646. Olieverf op paneel.

DSC03614AelbertCuypDeBekeringVanSaulusCa16451646OlieverfOpPaneelDetailDecorstuk

Detail.

DSC03616AelbertCuypDeBekeringVanSaulusCa16451646OlieverfOpPaneelTXT


DSC03621AelbertCuypDeDoopVanDeKamerlingCa1655

Nog een voorbeeld. Aelbert Cuyp, De doop van de kamerling. Circa 1655.

DSC03622AelbertCuypDeDoopVanDeKamerlingCa1655TXT


DSC03623AelbertCuypIJsgezichtBijDeRuïneVanHuisTeMerwedeCa1655OlieverfOpPaneel

Aelbert Cuyp, IJsgezicht bij de ruïne van Huis te Merwede. Circa 1655. Olieverf op paneel.

DSC03624AelbertCuypIJsgezichtBijDeRuïneVanHuisTeMerwedeCa1655OlieverfOpPaneelTXT


The large Dort

Het moet gezegd worden, het schilderij
‘Gezicht op Dordrecht met vee en een melkmeid’
dat door de Engelsen ‘The large Dort’ wordt genoemd,
is groot.

DSC03605AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEnEenMelkmeidCa1650

Aelbert Cuyp, Gezicht op Dordrecht met vee en een melkmeid, The large Dort, olieverf op doek, circa 1650.

DSC03620AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEneenMelkmeidTheLargeDortCa1650


Dordrecht ligt bijna verscholen achter koeien.
Een van de kenmerken van de opbouw van schilderijen
van Aelbert Cuyp die wij gewoon Albert Cuyp noemen.
Die van de markt in Amsterdam.

DSC03618AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEneenMelkmeidTheLargeDortCa1650Detail
DSC03619AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEneenMelkmeidTheLargeDortCa1650Detail


In het licht van Cuyp – setting the stage

De tentoonstelling ‘In het licht van Cuyp’ bezocht ik
al weer een tijdje geleden.
Er een blogbericht over maken lukte maar niet.
Ik zit er een beetje tegen aan te hikken.

Volgens mij zijn daar een paar redenen voor:
= het Dordrechts Museum hebben wel erg veel noten op hun zang.
De organisatie van de tentoonstelling is opgezet om
drommen mensen te verwerken. Maar die waren er niet.
De prijs was wel erg hoog. Zeven euro vijftig extra
per kaartje.
= in dat licht viel de hoofdact: Aelbert Cuyp, ook nog
eens tegen.

Laten we eens beginnen met de introductie.

DSC03603nHetLichtVanCuyp

Aelbert Cuyp staat centraal in een tentoonstelling met daarnaast Thomas Gainsborough, John Constable en JMW Turner.


De eerste paar schilderijen moeten duidelijk maken
wat voor een schilder Aelbert Cuyp eigenlijk was.

DSC03604nHetLichtVanCuyp

Aelbert Cuyp, Michiel Pompe van Slingelandt, 1649. Hij schilderde portretten.


DSC03605AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEnEenMelkmeidCa1650

Maar beroemd werd hij met landschappen met dieren. Aelbert Cuyp, Gezicht op Dordrecht met vee en een melkmeid. Circa 1650.

DSC03606AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEnEenMelkmeidCa1650TXT


DSC03607AelbertCuypGezichtOpDordrechtMetVeeEnEenMelkmeidCa1650

Maar om nou te zeggen dat dit allemaal heel sterk is…..


DSC03608AelbertCuypPortretVanDe20JarigeEendSijctghen16471650

Aelbert Cuyp, Portret van de 20-jarige eend ‘Sijctghen’, 1647 – 1650. Aandoenlijk en anekdotisch.

DSC03609AelbertCuypPortretVanDe20JarigeEendSijctghen16471650


Als het gaat om het werk van Aelbert Cuyp is hiermee de
toon wel gezet.
Veel van de schilderijen van Aelbert Cuyp volgen een strak
schema (en de foto’s in volgende berichten gaan dat aantonen):
landschappen met op de achtergrond een berg of bergen en een zon,
links en/of rechts of op beide flanken decorstukken,
soms in het midden een tafereel, vaak met vee.

Dordrecht heeft een rijke historie maar met Aelbert Cuyp
hebben we te maken met een middenmoter.
Dat is niet erg, dat is nog steeds een goede reden om
er een tentoonstelling aan te wijden, maar enige
zelfreflectie en relativering is dan wel op zijn plaats.

Overigens: Aelbert Cuyp,
Dordrecht, 20 oktober 1620 – aldaar begraven op 15 november 1691.
Ook de Engelse schilders zijn een goede reden om te gaan kijken.