Sommige kunstenaars maken schoonheid uit pijn.
Niet door het trauma te verdoezelen, maar door het zichtbaar
te maken — rauw, gelaagd, en soms confronterend.
Ik heb bij het werk van Magdalena Abakanowicz ervaren
dat die zichtbaarheid geen esthetische keuze is,
maar een innerlijke noodzaak.
Dat leidde tot een vergelijking die ik hieronder uitwerk.

Al tijdens het bezoek aan de tentoonstelling Everything is made of fiber
met werk van Magdalena Abakanowicz ontstond het idee.
Het werd nog eens versterkt toen ik een paar dagen later in Den Bosch
naar Human Nature ging. Ook een tentoonstelling met werk van
Abakanowisz maar met meer accent op haar installatiewerken.

Je merkt meteen dat je te maken hebt met een gedreven kunstenaar,
iemand die leeft voor haar werk.
Daarbij moest ik steeds aan Anselm Kiefer denken.
Beide kunstenaars zijn heel verschillend. In een eerder blogbericht
heb ik Kiefer en Abakanowicz al eens naast elkaar gezet.
De vergelijking met betrekking tot hun filosofie herhaal ik hieronder.
Ze spreken grote onderwerpen aan, keer op keer.
Hun kunst is er niet te decoreren, het gaat ergens over
en het laat hen niet los. Keer op keer.
Beide zijn verslingerd aan hun werkzaamheden.

Anselm Kiefer: Schuld en alchemie

In het begin schroomt Kiefer niet om in Duitsland de
schuldvraag te stellen. Hoe sta je als individu
tegenover een foute collectiviteit?
Het gewicht van die geschiedenis, dat trauma, staat
steeds centraal.
Vervolgens heeft Kiefer jaren, min of meer in afzondering,
gewerkt aan kunstwerken. Op zijn eigen grondgebied in Frankrijk.
Het was zwaar werk, met graafmachines, met zand, beton,
ijzer, lood en vuur.
Niet toegankelijk voor het publiek, Art for Kiefer only,
zo zou je het kunnen noemen.
Dan vrij onverwacht, vanaf 2023, treedt hij weer naar buiten
met een film over hem van Wim Wenders, nieuw werk en nieuwe
tentoonstellingen.
Gedreven tot het maken van kunst.

Anselm Kiefer, Le Prométhée mal enchaîné, 2023. Loden boeken.

Magdalena Abakanowicz: Materie en spiritualiteit

In het werk van Abakanowicz zie je de drang naar
steeds nieuwe, natuurlijke materialen en vormen.
Eerst abstract, tweedimensionaal textiel, dan volgt
een fase waarbij driedimensionale textielinstallaties
ontstaan die langzaam overgaan naar werken met andere,
natuurlijke materialen. Dit leidt tot architectuur
en series van werken.
Maar ze vertelt haar kunst niet alleen door haar werken.
Op de tentoonstelling in het Noordbrabants Museum
kun je haar teksten horen. Op de leestafel in een
van de zalen liggen naar een oeuvre-overzicht vooral
boeken met teksten van Abakanowicz.
Haar oorlogsgeschiedenis mondt uit in een meer en
meer spirituele reis met aandacht voor de natuur
en het individuele in de mens.
Niet te stoppen.

Magdalena Abakanowicz, Abakan – Situation variable II, 1970 – 1971, sisal, touw.

Je kunt nog gaan kijken in Den Bosch en Tilburg tot en met
aanstaande zondag. Het is kort dag, maar zeer de moeite waard