Jonathan Spence
Op zoek naar het moderne China 1600 xe2x80x93 1989
xc2xa9 1990 xc2xa9 1991 voor de Nederlandse taal.

Pagina 387
China en Japan, deel III

De houding van vele Japanse intellectuelen en politici tegenover China
was een complexe mengeling van bewondering
voor de vroegere culturele prestaties van dat land
en geringschatting wegens de moeilijkheden waarin het thans verkeerde.
Bij Naito Konan, een van Japans beroemdste kenners van
en schrijvers over China, kwamen deze ambivalente gevoelens
duidelijk tot uiting.
Op de eerste dag van de Chinees-Japanse oorlog in 1894
had Naito, toen een jongeman van negenentwintig jaar,
geschreven dat Japan nu de xe2x80x98taak [had] de Japanse beschaving
en gebruiken tot in alle hoeken van de wereld uit te dragenxe2x80x99.
Aangezien China de grootste van alle Aziatische naties was,
sprak het vanzelf dat dit land xe2x80x98het voornaamste doelwit
van de Japanse missie moest wordenxe2x80x99.
Dit was in de ogen van Naito een heel speciale taak,
omdat Japan, in een onstuitbaar proces van overdracht en verandering,
de culturele rijpheid die eens het domein van China was geweest,
in bezit had gekregen en verder ontwikkeld.

De overheersende positie van Jiangsu en Zhejiang in de Chinese cultuur
tegen het einde van de Ming en in de beginjaren van de Qing
had plaatsgemaakt voor een bloeiperiode van Guangdong,
waarin in de jaren twintig van deze eeuw
xe2x80x98het hart van de oosterse cultuur [was] verschoven naar Japanxe2x80x99,
aldus Naito, die erop wees dat de oorspronkelijke bewoners
van de drie genoemde Chinese provincies
allen niet-Chinese barbaren waren geweest.
Soms liet Naito onverholen minachtig blijken.
xe2x80x98Wij behoeven niet meer te vragen
wanneer de ineenstorting van China zal komen,xe2x80x99
schreef hij ten tijde van de 4-meibeweging in 1919.
xe2x80x98Het is al dood, maar het lijk kronkelt nog.xe2x80x99
Vaker trachtte hij de grootste plannen die Japan met China had,
duidelijk te maken aan de hand van wijdlopige metaforen
van vernieuwing en vooruitgang:

Stel dat u, om een reusachtig rijstveld in cultuur te brengen,
begint irrigatiekanalen te graven.
Ten slotte stuit u op een grote kei, die met een moker
of misschien zelfs dynamiet moet worden vergruizeld.
Wat zou u er van zeggen als iemand,
voorbijgaand aan uw uiteindelijke doel,
u zou verwijten dat u het landschap vernielt?

Een en ander had economische implicaties voor China
die prachtig aansloten bij de plannen
die de Zuidmantsjoerijse Spoorwegmaatschappij,
andere Japanse industrixc3xablen en het Japanse leger koesterden,
of zelfs al in praktijk brachten:
xe2x80x98China moet om te beginnen zo worden gereorganiseerd
dat het land de grondstoffen kan leveren die nodig zijn voor de nijverheidxe2x80x99.
Uit het samengaan van zulke gezichtspunten ontstond het idee
van een Groot Oostaziatisch Gebied van Gemeenschappelijke Voorspoed,
waarin China en Japan, onder de krachtige en krijgshaftige leiding van de laatste,
de hun toekomende plaats in de wereld zouden opeisen
xe2x80x93 zelfs al zou er een oorlog nodig zijn om China van de juistheid
van deze koers te overtuigen.

Jonathan Spence, Op zoek naar het moderne China 1600 xe2x80x93 1989.