Ik kwam een leuke gids tegen op het web dat als een programma
dient voor groepen bezoekers van het Museum voor Moderne kunst
in Brussel. Het is geschreven door ANN Goossens.

De Kunst van het Kijken

In het verhaal verwijst ze naar de bekende uitdrukking xe2x80x98Het ei van Columbusxe2x80x99.
En wat blijkt, het is veel meer dan zo maar een verhaal.

William Hogarth, Columbus breaking the egg, 1752.jpg.

Toen Christopher Columbus in 1493 was teruggekeerd van zijn historische reis naar de Nieuwe Wereld, werd hem een feestmaal aangeboden. Een van de gasten probeerde de prestatie van Columbus te bagatelliseren door te vertellen dat het eigenlijk alleen maar een kwestie was van de eerste te zijn geweest. “Dat kan iedereen.”
Columbus nodigde de man daarop uit om een ei rechtop op tafel te zetten. Toen hem dit niet lukte, zette Columbus het ei met een ferme klap op tafel neer, zodat de schaal aan de onderkant werd ingedeukt en het ei bleef staan.
“Ja, kunst. Dat kan iedereen”, riep de gast uit.
“Precies”, zei Columbus. “Het is alleen een kwestie van als eerste op het idee komen.”

(anekdotes.nl / broodjeaap.nl)

De afbeelding maakte me nieuwsgierig of beter gezegd de maker
van de ets: William Hogarth.
Hogarth is een Engelse kunstenaar die deze afbeelding maakte en gebruikte
om voorinschrijvingen te krijgen voor zijn boek: xe2x80x9cThe Analysis of Beautyxe2x80x9d.
Zelf beschreef Hogarth zijn boek als een War with the Connoisseurs,
een oorlog met de kenners.

Het boek beschrijft 6 principes waaraan volgens hem schoonheid voldoet.
De principes zijn:
fitheid

geen schoonheidseigenschap op zich, meer een voorwaarde tot.

varixc3xabteit

afwisseling in muziek bijvoorbeeld streelt het oor. Continue eenzelfde noot beledigt het oor.

regelmatigheid, uniformiteit of symmetrie

in de betekenis van georganiseerde varixc3xabteit

.
eenvoud of gedistingeerd

ook weer in relatie tot varixc3xabteit.

complexiteit

in de bedoeling dat je beetje bij beetje als toeschouwer er in slaagt de schoonheid in te zien, misschien zou je kunnen spreken van gerijptheid.

grootsheid

een mate van verhevenheid.

Heel leuk is dat in de afbeelding van Het ei van Columbus
een paar zaken zitten die door ons ontrafeld kunnen worden:

De vissen op de schaal bij het ei.
Die vormen geen toeval. Ze vormen twee xe2x80x98Sxe2x80x99-en die naar een onderdeel
van de theorie van Hogarth verwijzen: de xe2x80x9cLine of beautyxe2x80x9d.
Deze lijn van de schoonheid komt er op neer dat als je in vormen
op een schilderij of zoals hier een grafisch werk een xe2x80x98Sxe2x80x99 ontdenkt,
dan is dat omdat deze lijn van de schoonheid het oog van de toeschouwer
trekt en de schoonheid van het hele tafereel verhoogd.
Sommige mensen zien soortgelijke vormen in de doek op tafel
en de messen. Maar dat vind ik wat ver gezocht.

De compositie
de driehoek waarvan de top boven het hoofd van Columbus zweeft
is dezelfde vorm die Leonardo da Vinci gebruikt in zijn Laatste Avondmaal.
De schaal bevat nu niet de hostie maar de vondst van Hogarth:
de xe2x80x9cLine of beautyxe2x80x9d.
En naar het idee van Hogarth was de xe2x80x9cLine of beautyxe2x80x9d net zoxe2x80x99n eye-opener
als dat het ei van Columbus in het verleden was geweest.

Kijken.

In de “papieren gids” wordt het verhaal van Columbus onder andere gebruikt
om de vraag te beantwoorden “wat is kunst”.
Nog interessanter is het overzicht: Kunst in het kort.
Daarin wordt in drie stappen de kunstgeschiedenis in beeld gebracht en verklaard.
Misschien wat grote stappen snel thuis maar wel overzichtenlijk.

Hier de verkorte versie ervan:

De moeite waard om een op het internet op te zoeken.
Zoek op “De kunst van het kijken”.