Op een eerdere log stelde ik al terloops de vraag
hoe Indonesiers van vandaag de dag het boek Oeroeg zullen ervaren.
Op het internet bij De Groene Amsterdammer vond ik in een artikel
over Oeroeg en Hella S. Haasse een stukje over een reis,
eerder dit jaar gemaakt door de verslaggeefster en
een aantal andere mensen waaronder Hella S. Haasse naar Indonesie.
Tijdens dit bezoek aan Indonesia werden zes studenten in Jakarta
gevraagd hun mening te geven over het boek.
Interessant om te lezen en daarom herhaal ik het hier:

Wat vinden de Indonesische lezers van Oeroeg?

Het is een spannende bijeenkomst in het Komunitas Salihara, een open en modern cultureel instituut in Jakarta. Spannend vooral omdat de zes uitgenodigde studenten, allen studerend aan de University of Indonesia xe2x80x93 filosofie, geschiedenis, politicologie xe2x80x93 zich liever in het Indonesisch uitdrukken dan in het Engels. Een van de jongens, breed goeiig gezicht, steekt van wal, met een heuse Powerpoint-presentatie in de rug. xe2x80x98Oeroeg en het beeld van de native in koloniale tijdenxe2x80x99 heet zijn betoog. Daarna zal een tolk het werk moeten doen. De jongen vertelt dat hij Oeroeg net heeft gelezen, de avond ervoor. Vervolgens bouwt hij de spanning op door het boek tamelijk vlekkeloos, en in ieder geval neutraal, samen te vatten. Wij Nederlanders op de eerste rij zouden het wel uit zijn mond willen trxc3xa9kken: maar wat vind je er zelf van?Willem Nijholt, de officixc3xable lofredenaar van Oeroeg, en reeds op Java wegens filmwerkzaamheden, had het gisteren al gezegd, naar aanleiding van de vragenstellers in het publiek in het Erasmushuis: de Indonesixc3xabr is beleefd, en komt dus langzaam to the point.

Komunitas Salihara.

Het toenemend hartstochtelijke betoog van de student raakt inmiddels doorspekt met immer herkenbare termen als xe2x80x98kapitalistischxe2x80x99 en xe2x80x98revolutionairxe2x80x99. Even pauze, opdat de tolk ons kan inlichten.Droogjes spreekt hij in de microfoon: xe2x80x98Itxe2x80x99s a very interesting book.xe2x80x99 Het kapitalisme en de revolutie zijn lost in translation.

Compilatiefoto van het Erasmushuis in Jakarta met tulpen in een rijstveldenuitzicht.

Het is oneindig jammer dat het zo doorgaat met de leeservaringen van de andere studenten. Zo strijdvaardig als ze klinken, en zo giechelig en subversief als ze onderling zijn, de tolk strijkt alles glad. Exc3xa9n term komt echter herhaaldelijk bovendrijven: de xe2x80x98mooi-Indixc3xabxe2x80x99-attitude. Het wordt een beetje duidelijk: Oeroeg beschouwen zij als een exponent van die mooi-Indixc3xab-attitude. Waarmee ze doelen op de neiging het mooie te laten zien, van de bergen, van de natuur. Ondertussen wordt niet getoond wat er xe2x80x98echtxe2x80x99 gebeurde met de mensen. Tegelijkertijd verdient Haasse in hun ogen alle respect. Want, zoals de ideoloog van het gezelschap xe2x80x93 smal gezicht, brilletje xe2x80x93 het verwoordt: zij wil dat de menselijkheid overwint. Zij wil niet dat culturele verschillen conflicten tot gevolg hebben. Wat niet wegneemt dat ze het niet over Indonesixc3xab heeft, maar over Nederlands-Indixc3xab. En dat is voor hen definitief verleden tijd, zoveel wordt duidelijk.
xe2x80x98De schrijfster heeft een heel simpele manier om te zeggen hoe de ideale maatschappij eruitzietxe2x80x99, zegt een van de jongens, dikke paardenstaart in de nek. xe2x80x98Er zijn nu eenmaal verschillen tussen mensen, die moet je niet verdoezelen.xe2x80x99
De ideoloog: xe2x80x98In plaats van dat ze beschrijft hoe het echt zit, neemt de schrijfster haar toevlucht tot heavy exotism.xe2x80x99
xe2x80x98Oeroeg was mijn vriendxe2x80x99, citeert een Frans studerende jongen xe2x80x93 La peste van Camus is zijn lievelingsroman xe2x80x93 de openingszin. Om er wijsneuzig aan toe te voegen: xe2x80x98Maar in hoeverre is dat vriendschapsgevoel wederzijds? Oeroeg zelf zegt amper wat in dat boek.

Marja Pruis / De Groene Amsterdammer