Onlangs kocht ik een prachtig boek: Schatten op schrift.
Geschreven door André Bouwman en Irene O’Daly.

Ik was ik bezig een soort van inleiding op het boek te lezen.
Het heet ‘Vensters op het verleden’ en is geschreven door Irene O’Daly.
Heel leesbaar. Ook voor een leek.
Het geeft een goed overzicht van hoek boeken tot stand kwamen,
door de geschiedenis van West Europa. Helder en begrijpelijk
geschreven. Dat is niet vaak het geval als het over
Middeleeuwse boeken gaat.

De afbeelding op de boekband is prachtig. Let eens op de ene been
dat een klein beetje naar links uitsteekt. Afkomstig uit het psalter
van Lodewijk de Heilige, BPL 76 a, fol. 30v-31r: initiaal B.

Ik ben benieuwd wat het verhaal is achter dit ‘buitenbeentje’.

---

Ik werd steeds enthousiaster bij het idee van een werk dat
50 middeleeuwse boeken beschrijft met als achtervang,
de digitale collectie waar je de boeken nog eens goed kunt zien.
Geweldig!

Maar wat is dan de website waar ik dat kan zien.
Frits van Oostrum schrijft er over in zijn inleiding:

‘En voor wie dit alles smaakt naar meer: een website waar men alle 50 boeken compleet gedigitaliseerd vindt, 24/7 te doorbladeren via het beeldscherm.’

Wat Van Oostrum schrijft is precies wat ik wil.
Ik ben nu vooral geïnteresseerd in die intrigerende illustratie
die blijkbaar als katernsignatuur wordt gebruikt.
De afbeelding staat op pagina 19 rechtsonder.

Websites als Hebban en BoekenOverBoeken bespreken
‘Schatten op schrift’, maar noemen de website niet.
Ze komen niet verder dan een advertentietekst
(een quote van Van Oostrum en van de website
van uitgeverij Lannoo).

Op de laatste pagina staat het colofon.
Daar staat ook de website:
https://digitalcollections.universiteitleiden.nl/

Helaas is de website niet erg intuïtief: de naam van
een pagina zoals in het boek vermeldt staat helpt
niet echt als je die pagina wilt vinden.

Als je zoekt op ‘SCA 40’ vind je 100 resultaten.
Het eerste resultaat is SCA 7, misschien zitten we op
de goede weg.
Dan volgen SCA 54, 26, 18, snapt u het nog?
SCA 36, 14, 15, 48, 1, 12, 74, 28, ik stop ermee
ze op te noemen.
Na de eerste 40 resultaten veranderen de ‘Shelfmarks’,
zeg maar de boeknummers naar onder andere BPL-nummers.

De letters SCA staan waarschijnlijk voor ‘Scaliger’, dus
heb ik gezocht naar de Scaliger collectie.

Dat begint hoopvol met de ‘Collection Overview’ maar
Collection Inventory en Container Inventory zijn niet
toegankelijk.

Terug naar de vorige website.
ls je zoekt op ‘sca 40 fol 10v’ (het boek met de
afbeelding van de katernsignatuur) vind je
1653 resultaten maar de eerste is correct:

Het is de pagina in het boek met aanduiding
f(olio)010v(erso)-011r(ecto).
Dus de voorzijde van blad 10 dat zich naast de
achterzijde van blad 11 bevindt.
Dat er twee bladen te zien zijn duidt op einde
katern.

Chronique de la traison et mort de Richart II, Roy d’Engleterre, SCA 40, f010v – 011r, 15th century.

F010v.

‘grant’ is de tekst geschreven in dit opvallend lenige mannetje.

‘grant’ als eerste woord op het volgende katern.

---

Echter als je zoekt naar de afbeelding die op de
voorzijde van het boek wordt gebruikt ‘BPL 76 a, fol. 30v-31r’
vind je 136 resultaten.
Als je zoekt naar ‘BPL 76 a’ (naam in het boek) vind je
289 resultaten
Als je zoekt naar ‘BPL 76 A’ (naam in Digital Collections)
vind je nog steeds 289 resultaten.

Gelukkig verschijnt het boek dat je zoekt bij de beide
laatste 2 zoekopdrachten als nummer twee van de resultaten.
Let wel, in ‘Schatten op schrift’ heet het
‘psalter van Lodewijk de Heilige’ in de digitale
collectie ‘Saint Louis Psalter’.

Dat laatste is mogelijk de beste naam, aangezien
het boek oorspronkelijk werd gemaakt voor
Geoffrey Plantagenet.
Deze Plantagenet was aartsbisschop van York (UK) en
het boek kwam na zijn dood in Frankrijk terecht
waar het een hele lange tijd bleef en werd gebruikt.

Kortom, dat zoeken en kunnen bekijken van oude boeken
in de digitale collecties, is niet zo eenvoudig.
De website van Leiden is duidelijk gemaakt voor de studenten.
Die krijgen vast eerst een cursus: ‘Hoe gebruik ik
de zoekmachine’ of er is voor hen een andere toegang.
Voor leken is de website een hulpmiddel met
hindernissen. Overigens is dat bij andere collecties
vaak ook het geval, is mijn ervaring.
Het is geen stimulerend hulpmiddel, eerder een reden
om niet verder te zoeken.

Voor nu heeft het weer veel tijd gekost.
Het psalter is een van de 50 besproken boeken.
Het boek met de katernsignatuur is dat niet eens.
Dus verder onderzoek zal veel tijd kosten die verloren
gaat aan het hulpmiddel, niet aan de inhoud.

Komend weekend nog eens voor gaan zitten.