Het mogen dan Hollandse luchten zijn,
als je ze kunt fotograferen zoals gisteren dan belooft dat
over het algemeen niet veel goeds voor de temperatuur en neerslag.
De temperatuur zal dan lager worden en de neerslagkans neemt toe.
Wel een mooi gezicht.





Johannes Vermeer, Het straatje in delft, 1657-1658.











Jacob van Ruisdael, Winterlandschap met molen.







Canon van de Europese Cultuur
Algemene Cultuurwetenschappen
Universiteit van Amsterdam
Juni 2005
Coen Dijkstra
0440779
coen.dijkstra@student.uva.nl

Van de ongeveer vijf miljoen schilderijen uit de Gouden Eeuw
tonen er minstens anderhalf miljoen landschappen.
Die landschappen kunnen ruw weg onderverdeeld worden
in een aantal typen.
Zo heb je onder andere wereldlandschappen, fantasielandschappen,
Italianiserende landschappen, naturalistische landschappen,
stadsgezichten, riviergezichten, winterlandschappen, bosgezichten,
berg- en duinlandschappen, zeepanoramaxe2x80x99s en Hollandse panoramaxe2x80x99s.
Het was gebruikelijk dat schilders zich toelegden op xc3xa9xc3xa9n
of enkele landschapgenres.
Het wegvallen van de kerk als belangrijkste opdrachtgever
voor schilderstukken maakte het voor een kunstenaar noodzakelijk
zich te profileren in een specialisatie.
De namen van veel schilders zijn verbonden aan hun specialisatie.
Wanneer men bijvoorbeeld over de Paulus Potter (1625-1654) spreekt,
is duidelijk dat het gaat om landschappen met daarin een prominente plaats
voor vee.
Albert Cuyp (1620-1691) is bekend om zijn riviergezichten nabij Dordrecht
waarbij hij xe2x80x98Italiaans lichtxe2x80x99 gebruikte.
Elke schilder had in de Gouden Eeuw zo zijn specifieke kenmerken.
De schilderijen met grote Hollandse luchten ontstonden op die manier
uit de verschillende stijlen van een aantal schilders.
xe2x80x98Het Hollandse panorama vindt haar oorsprong in Vlaanderen xe2x80x93
in het werk van Pieter Breughel de Oude xe2x80x93
en kwam voor het eerst op tekeningen van Hendrik Goltzius (1558-1617)
en prenten van Esaias van de Velde (ca 1587-1630) voor.
Hercules Seghers (1589/90-ca 1638) was waarschijnlijk de eerste Hollander
die panoramaxe2x80x99s schilderde.xe2x80x99
Jan van Goyen (1596-1656), ook Nederlands landschapsschilder
en leerling van Van de Velde, maakte in 1646 Gezicht op Haarlem
met de Haarlemmermeer.
In afwijking van Segherxe2x80x99s vroege panoramaxe2x80x99s besteedt Van Goyen
driekwart van het beeldvlak aan de lucht.
Deze specifieke wijziging vormt het begin van een lange traditie.
Het schilderen van een lage horizon begint mode te worden
in het derde kwart van de zeventiende eeuw.
Mede door Jacobxe2x80x99s oom Salamon van Ruysdael.
Zijn voorkeur om een groot gedeelte van het beeldvlak met lucht te vullen
zet een toon in de contemporaine schilderkunst.