Op de tentoonstelling in het Museu Nacional de Arqueologia
werd verwezen naar Vitruvius.
Ik kende niets van deze man.
Gelukkig is er Google.

Een inleiding:

Over Vitruvius, uit de eerste eeuw voor Christus,
is niet veel bekend.
Als bouwmeester heeft hij in ieder geval xc3xa9xc3xa9n basilica laten bouwen,
maar echte bekendheid heeft hij naar eigen zeggen in zijn tijd niet gehad.
Veel van zijn werkzaamheden verrichtte hij in dienst van het leger.
Zo was hij als architect onder Julius Caesar belast
met de belegeringswerktuigen en het krijgsgeschut,
en werkte hij onder Augustus aan het herstel van de aquaducten.

Vitruvius was, zo meldt hij trots,
de eerste die een compleet handboek over architectuur schreef.
Het is ook het enige bewaard gebleven boek op dit gebied.
Alle onderwerpen komen, logisch gerangschikt, aan de orde:
tempels, verdedigingswerken, openbare gebouwen
-zoals theaters, thermen, basilica’s en havens-, uurwerken,
machines -bijvoorbeeld een hijskraan, waterorgel, mijlenteller en katapult-
en nog veel meer.
Tussendoor schrijft Vitruvius dan ook nog de prachtigste uitweidingen,
zoals over bouwmaterialen, water en watervoorziening,
de oorsprong van het bouwen, natuurfilosofen, de harmonieleer,
akoestiek, de sterrenhemel, kleuren, klimatologie
– zelfs over plagiaat geeft hij zijn mening.

De invloed van het boek is eeuwenlang zeer groot geweest.
Echt beroemd werd Vitruvius pas in de Renaissance:
zijn werk was bekend bij kunstenaars als Leonardo da Vinci
, Michelangelo, Rafaxc3xabl en Dxc3xbcrer.
En als Constantijn Huygens in 1636 voor zichzelf een huis wil ontwerpen,
raadpleegt hij eerst de becommentarieerde uitgaven van De architectura.

De hele tekst van de 10 boeken die Vitruvius schreef,
is op vele plaatsen op het web te lezen.
In het Latijn of Engels.

Dit is een deel van die tekst, misschien wel het bekendste stuk:

CHAPTER I: ON SYMMETRY: IN TEMPLES AND IN THE HUMAN BODY

1. THE design of a temple depends on symmetry,
the principles of which must be most carefully observed by the architect
They are due to proportion, in Greek analogia.
Proportion is a correspondence among the measures of the members
of an entire work, and of the whole to a certain part selected as standard.
From this result the principles of symmetry.
Without symmetry and proportion there can be no principles
in the design of any temple; that is,
if there is no precise relation between its members,
as in the case of those of a well shaped man.

2. For the human body is so designed by nature that the face,
from the chin to the top of the forehead and the lowest roots of the hair,
is a tenth part of the whole height;
the open hand from the wrist to the tip of the middle finger
is just the same; the head from the chin to the crown is an eighth,
and with the neck and shoulder from the top of the breast
to the lowest roots of the hair is a sixth;
from the middle of the breast to the summit of the crown is a fourth.
If we take the height of the face itself,
the distance from the bottom of the chin to the under side of the nostrils
is one third of it; the nose from the under side of the nostrils
to a line between the eyebrows is the same;
from there to the lowest roots of the hair is also a third,
comprising the forehead.
The length of the foot is one sixth of the height of the body;
of the forearm, one fourth; and the breadth of the breast is also one fourth.
The other members, too, have their own symmetrical proportions,
and it was by employing them that the famous painters
and sculptors of antiquity attained to great and endless renown.

3. Similarly, in the members of a temple
there ought to be the greatest harmony in the symmetrical relations
of the different parts to the general magnitude of the whole.
Then again, in the human body the central point is naturally the navel.
For if a man be placed flat on his back,
with his hands and feet extended,, and a pair of compasses
centred at his navel, the fingers and toes of his two hands and feet
will touch the circumference of a circle described there from.
And just as the human body yields a circular outline,
so too a square figure may be found from it.
For if we measure the distance from the soles of the feet
to the top of the head, and then apply that measure to the outstretched arms,
the breadth will be found to be the same as the height,
as in the case of plane surfaces which are perfectly square.

Deze tekst is de inspiratiebron voor Leonardo da Vinci’s bekende tekening: